Dardania.de

Dardania.de (https://www.dardania.de/vb/upload/index.php)
-   Biologji (https://www.dardania.de/vb/upload/forumdisplay.php?f=181)
-   -   Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke (https://www.dardania.de/vb/upload/showthread.php?t=31098)

~AnnA~ 28-01-11 14:21

Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke
 
Mė shumė se 90 pėr qind e tė gjithė organizmave qė kanė jetuar ndonjėherė nė Tokė* janė zhdukur.



Teksa specie tė reja nisėn tė zhvillohen pėr t’iu pėrshtatur kushteve tė reja ekologjike* speciet e vjetra u zhdukėn. Por ritmi i zhdukjes nuk ėshtė aspak i vazhdueshėm. Tė paktėn disa herė gjatė 500 milionė viteve tė fundit* 50 deri nė 90 pėr qind e tė gjitha specieve nė Tokė u zhdukėn nė njė hapje-mbyllje tė syve* nė kuptimin gjeologjik.

Ndonėse kėto shfarosje nė masė janė evente vdekjeje* ato hapin rrugėn nė planet qė forma tė tjera tė jetės tė zhvillohen. Dinozaurėt u shfaqėn pas njė prej zhdukjeve masive mė tė mėdha nė planetin tonė* pikėrisht gjatė zhdukjes sė quajtur Permian-Triasik* qė ndodhi 250 milionė vjet mė parė.

Zhdukja masive mė e studiuar ndonjėherė* ndėrmjet periudhave Kretakeus dhe Paleogjene pėrafėrsisht 65 milionė vjet mė parė* i vrau tė gjithė dinozaurėt dhe krijoi hapėsirėn e nevojshme pėr gjitarėt qė tė diversifikohen dhe tė evoluojnė nė mėnyrė tė shpejtė.

~AnnA~ 28-01-11 14:22

Titulli: Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke
 
[B][U]ARSYET[/U][/B]

hkaqet e kėtyre zhdukjeve masive pėrbėjnė nė fakt mistere tė pazgjidhura tė historisė sė planetit tonė* megjithėse shpėrthimet vullkanike dhe ndikimi i asteroideve apo i kometave tė mėdha janė tė dyshuarit kryesorė nė shumicėn e rasteve tė shfarosjeve masive tė jetė nė Tokė.

Tė dyja kėto evente natyrale mund tė hedhin miliona e deri nė miliarda tonelata hiri nė atmosferėn e planetit tonė* duke errėsuar nė masė tė madhe qiejt pėr tė paktėn disa muaj e deri nė vite tė tėra nė fund tė procesit tė tyre. Duke vuajtur pėr dritėn e diellit* bimėt dhe kafshėt bimėngrėnėse zhduken sa hap e mbyll sytė.

Gurėt e mėdhenj qė vijnė nga qielli dhe vullkanet mund gjithashtu tė lėshojnė gazra toksike ose qė nxehin atmosferėn dhe me vendosjen e pluhurit nė mbarė planetin mundėsojnė njė ngrohje globale shumė tė shpejtė* e tė papėrballueshme pėr shumicėn e kafshėve nė njė kohė tė caktuar.

Njė ndikim i tillė jashtėtokėsorė ėshtė ai qė mendohet tė jetė shkaktari kryesorė i shkatėrrimit dhe shfarosjes sė periudhės sė Kretakeusit. Njė krater gjigand nė afėrsi tė gadishullit Jukatan nė Meksikėn e sotshme daton pėrafėrsisht 65 milionė vjet mė pare* ēka pėrkon me datėn e shfarosjes masive.

Por edhe ngrohja globale e ndihmuar sė tepėrmi nga shpėrthimet e njėpasnjėshme vullkanike tė ndodhura nė atė kohė nė malet dhe rrafshnaltat e ndodhura nė Indinė e sotme mendohet se e kanė pėrshpejtuar kėtė shfarosje masive. Cilado qoftė arsyeja e saj* dinozaurėt* sikurse edhe pėrafėrsisht gjysma e tė gjitha specieve qė jetonin nė planetin Tokė nė atė kohė* u zhdukėn.

Nga ana tjetėr* sasi tė paimagjinueshme masive tė llavės qė shpėrthyen nė zonėn qendrore tė Atlantikut* nė atė qė quhet pjesa magmatike pėrafėrsisht 200 milionė vjet mė parė mendohet nga shkencėtarėt sot si njė argument qė mund tė sqarojė njė shfarosje tjetėr masive* tė quajturin shfarosja Triasik-Xhurasik.



Thuajse njė nė pesė ose njėzetė pėr qind e tė gjitha familjeve tė kafshėve u zhduk nė mėnyrė tė menjėhershme* ndėrkohė qė edhe krijesa qė i pėrngjanin njė evoluimi tė gjitarėve* si edhe shumė amfibė tė mėdhenj* sė bashku me arkosaurėt* qė nuk ishin dinozaur u zhdukėn. Njė ndikim nga njė asteroid i pėrmasave vigane ėshtė njė tjetėr arsye e mundshme e zhdukjes* porse njė krater qė do e vėrtetonte kėtė nuk ėshtė zbuluar ende.

Vdekja mė e madhe…

Zhdukja Permiane-Triastike qė pėrmendėm mė lartė dhe qė ka ndodhur pėrafėrsisht 250 milionė vite mė parė* ishte mė vdekjeprurėsja nga tė gjitha shfarosjet qė ka kaluar planeti ynė. Sipas shkencėtarėve qė kanė studiuar me detaje kėtė shfarosje* thuajse 90 pėr qind* pra nėntė nė dhjetė* specie qė jetonin nė atė kohė u zhdukėn njė herė e pėrgjithmonė nga Toka.

Shumė prej kėtyre shkencėtarėve janė tė mendimit se njė asteroid vigan ose njė kometė e madhe e shkaktoi kėtė vdekje masive* por sėrish ata nuk kanė arritur ende tė gjejnė njė krater qė do ta vendoste hipotezėn e tyre mbi baza realiste. Njė tjetėr arsye qė ata vendosin dhe qė kėsaj here ka mė shumė prova nė favor tė saj ėshtė njė shpėrthim i njėpasnjėshėm i vullkaneve nė zonėn e Siberisė* nė Rusinė e sotme.

Duke nisur nga 360 milionė vjet mė parė* njė shkatėrrim i dalėngadalshėm zhduku 70 pėr qind tė tė gjitha specieve nė Tokė* nė njė periudhė prej pėrafėrsisht 20 milionė vitesh. Ndonėse kjo ndodhi nė periudha tė ndryshme* qė zgjasin pėrafėrsisht 100 deri nė 300 mijė vite* ato njihen tė pėrbashkuara si njė shfarosje masive* shfarosja Devoniane* duke marrė emrin e shkencėtarit qė e propozoi pėr herė tė parė kėtė teori.

Insektet* bimėt dhe protoamfibėt e parė qė nisėn tė dilnin nė sipėrfaqen e tokės pėr herė tė parė gjatė periudhės nė fjalė* pėsuan zhdukje tė rėndėsishme* por jo tė mjaftueshme pėr tė ndaluar evoluimin e jetės nė planetin tonė. Kėshtu* edhe pse popullsia e tyre u ul gramatikisht dhe shumėllojshmėria u ul nė 30 pėr qind ato arritėn tė mbijetonin pėr tė rinisur procesin e evoluimit.

Shfarosja tjetėr e madhe qė njihet nga shkencėtarėt e ditėve tė sotme* quhet shfarosja Ordoviciane-Siluriane dhe mendohet tė ketė ndodhur pėrafėrsisht 440 milionė vite mė parė dhe qė ishte krejt e kundėrta nga arsyet e mėparshme tė shfarosjeve. Nė kėtė periudhė ngrirja qė ndodhi nė planet dhe qė ktheu pjesėn mė tė madhe tė ujit nė Tokė nė akull* shkaktoi ulje masive tė nivelit tė deteve nė tė gjitha pjesėt e planetit tonė.

~AnnA~ 28-01-11 14:22

Titulli: Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke
 
Po ndodh sėrish?

Sot* shumė shkencėtarė janė tė mendimit se tė gjitha faktet qė kanė nė duar po tregojnė se po jetojmė nė periudhėn e zhdukjes sė gjashtė masive* qė po ndodh teksa ne po jetojmė nė pėrditshmėrinė tonė.

Sipas tyre* faji pėr kėtė shfarosje masive* qė ata thonė se mund tė jetė mė i shpejti nė historinė e tė gjitha shfarosjeve tė mėparshme qė ka kaluar planeti i vetėm i gjallė i zbuluar deri mė sot* mund tė vendoset nė masė tė madhe mbi supet e njėrės prej kėtyre specieve dhe jo tek shkaqet natyrore* thjesht mund tė jetė njeriu ai qė po shkakton shfarosjen mė tė madhe.

Duke analizuar tė dhėnat* ata na bėjnė tė ditur se deri nė vitin 2010* aktivitetet e njeriut* siē janė ndotja e mjedisit* zhdukja e pemėve* pyjeve masive* e akoma edhe xhunglave* e si pasojė edhe e kafshėve qė jetojnė nė to* si edhe peshkimi pa kriter* mund tė ketė bėrė qė mė shumė se gjysma e jetės tokėsore dhe detare tė jetė zhdukur e parashikimet pėr tė ardhmen janė edhe mė tė zymta.

Gentiani 09-02-11 12:40

Titulli: Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke
 
~AnnA~*

ėshtė pėr ironinė mė tė madhe* qė pikėrisht kėta shkaktuesit e kėsaj shfarosjeje nė fund e kuptojnė se ēfarė kanė bėre e ndėrkohė qė janė duke e ditur!

Moti e kam thėnė ka vite nė njė forum tjetėr...yhyhyyyyyy sa e sa jane duke e konsumuar kotnasikoti :biggrin: energjinė me vehte prezencen e tyre [B]unllajne[/B] duke shkaktuar katastrofen ekologjike :biggrin:...

Kjo ėshtė pėr tė shpallur alarm tė pėrgjithshėm* rrezik per njeriun* mendimin* ambientin e gjithēka mbi toke :tongue:


Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 00:58.

Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.