Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Të huaj që shkruajnë ose flasin për virtytet e larta të shqiptarëve, etnokulturën, trimërinë, etj



Ami Bue: “Shqiptarët janë njerëz më të bukur në Perandorinë osmane”.

B. Vranisheviq: Piktor nga Vojvodina: “Është mrekulli ta shohësh popullin trim luftëtar shqiptar... Ata nuk lodhen për pasuri e luks... gjithmonë janë të aramtosur, madje edhe gratë të cilat njihen nga shikimi i tyre krenar dhe të ecurit të sigurtë... Lumturinë nuk e kërkojnë te bukuria, por në kënaqësinë e tyre, të burrit të vet, të fëmijëve dhe popullit të tyre”.

Bajroni: “Shqiptarët me kostumet e tyre bëjnë një pejsazh më të mrekullueshëm në botë... Shqiptarët janë raca njerëzore më e bukur që ekziston, trima më të fortë se kështjellat e tyre”. Për dy nipërit e Ali Pashë Tepelenës, ka thënë: “Janë krijesa më të bukura që më ka zënë syri... Femra shqiptare vetëm njërit ja fal trupin dhe zemrën”.
Branton. Ky publicist, ka shkruar: “Shqiptarët ishin themeluesit e kalorësisë së lehtë (franceze – R.N.) dhe se me ushta të gjata (armë – R.N.) dhe me flamurkat në majat e tyre, e nisnin betejën, duke u sulur me vrul mes rreshtave të armikut dhe jepnin goditje duke krijuar pështjellim”. (“Fakti”, 3 nëntor, 2005 – Luan Rama)

Dekani: “Populli shqiptar është i shëndoshë, i durueshëm, i gjallë, me dinjitet dhe mjaft i ditur”.

Eriksoni: misionar amerikan: “Nuk ka popull më shpirtmirë e më të sjellshëm (gjentil) në Evropë se shqiptarët. Ata, përbëjnë një element të fuqishëm burrërie. Mblidhen me besnikët më të adhe dhe japin jetën për fjalën e dhënë”.

Fal Majeri “Shqiptarët me armë të vetme burrërinë dhe shpirtin luftarak, u rruajtën për 1000 vjet dhe arritën të mbijetojnë... Kryengritja greke e shek. XIX, që shpëtoi Greqinë nga zgjedha turke, qe vepër e shqiptarëve”.

Fransua Pukëveli: “Shqiptarët që mund të quhen shiitë të Perandorisë së Lindjes...janë plot entuziazëm për atdheun e tyre dhe për të flasin vetëm në superlativ... Nuk ia ndajnë kurrë sytë maleve të Epirit... Mbajnë mend mirë pavarësinë që e gëzonin”.

Gerard de Nerval: “Ngado që ishin shqiptarët shiheshin si luftëtarë kryenecë që nuk e përfillnin vdekjen”.

Gligor Përliçev: “Të gjithë shqiptarët janë zemërgjërë, mendjemprehtë dhe mirënjohës të mëdhenj; janë mikpritës dhe të besës si asnjë komb tjetër, të ndershëm, thellësisht liridashës dhe të patrembur në luftime…”.

Ibn Kemali. Historian osman: “Shqiptarët e ndezën zjarrin e luftës, morën në duart e tyre ushtat, të cilat u ngjanin gjarpërinjëve helmues, dhe qëndruan në grykat e shpellave. Ata luftuan deri në kohën e mbrëmjes... Kur lufta pushoi, ata porsi lumenj vërshuan mbi ushtrinë tonë dhe e thyen atë...”.
Jovan Haxhivasileviq. Më 1918 shkruante se shqiptarët e Dibrës kurrë nuk i kanë zbatuar urdhërat dhe reformat e sulltanit, pushtetit turk aty ka qenë vetëm formalisht.

Lamartini. “Nuk ka pendë as penel që mund të shprehë sakrificën heroike të banorëve (të Shqipërisë) në luftrat që kanë bërë kohëve të fundit, më shumë se askush tjetër, për çlirimin e Greqisë”. Ai për shqiptarët ka shkruar edhe këtë: “Ky komb e ky popull nuk merret nëpër këmbë… Kjo është toka e heronjëve të të gjithë kohrave… Homeri aty gjeti Akilin, Grekët Aleksandrin e Madh, Turqit Skenderbeun, njerës këta të së njejtës racë, të të njejtit gjak e të së njejtës gjini”.

M. Huacunthe Hecquard: “Në asnjë vend të botës femrat nuk janë më të respektuara dhe nuk ushtrojnë një veprimtari më të fuqishme se shqiptaret dhe se disa nëna shqiptare kanë përzënë prej shtëpisë bijt e vet, pasi ata ishin larguar nga fronti i luftës, ato i kishin kthyer në fushën e betejës”.

M. Ritton: “Gratë arvanitase janë më të pastra se gratë greke”.

Madam Senja. Greke, nënë e një poeti francez: “Vallja e njohur “hasapikos”, që kërcehej nga arvanitasit e konkretisht nga kasapët, “përbënte një rishfaqje skenash luftëtarësh të vjetër qysh nga epoka e Aleksandrit të Madh”.

Maksimilian Lambec: “Historia e vërtetë botërore do të shkruhet vetëm atëherë, kur në hartimin e saj do të marrin pjesë edhe shqiptarët”.

Marco Nese. Ky shkencëtar ose shkrimtar italian, në një vepër të vet, të 3 dhjetorit 2004, ka theksuar se pas kapitullimit të Italisë, më 8 shtator 1943, kur Gjermania e shpalli ushtrinë italiane për dezertore dhe vendosi ta dënojë me vdekje, 20.000 ushtarë italianë shpëtuan jetën duke u fshehur nëpër familjet shqiptare. “U veshën me kostume kombëtare vendase, mësuan ndonjë fjalë shqip, etj”

Marieta Vasilesku. Kjo rumune filoshqiptare, në një rast ka thënë se ka parë një ëmbëltor të Sharrit, shqiptar, i cili edhepse flente me hanxharën nën jastëk, ishte njeriu më besnik, më i ndershëm dhe më i guximshëm i Bukureshtit.

Michael Attaleiates. Kronist bizantin. Në v.1034, ka shkruar: “Arvanitët janë njëri nga popujt më të çuditshëm. Ata nuk i ka bindur Roma as katolicizmi, nuk e di se sa sukses do të kemi ne. Ata i mbahen ende origjinës së tyre pagane dhe nuk e braktisin vendin”.

Pallavçini. Ambasador në Stamboll: “Kryengritja e Shqipërisë së Veriut (më 1910), e çoi Turqinë në gjendje tejet kritike, jetë a vdekje për qeverinë turke”.

Pushkini: “Vetëm gjatë një beteje në Revolucionin rumun, mernin pjesë 700 shqiptarë”.

Rozher (1922): “Shqiptarët trajtojnë mikpritjen si një rit të shenjtë. Ata nuk dinë si ta falenderojnë mikun që e ka nderuar duke kaluar pragun e shtëpisë së tyre”.

Seneshali i Madh. Gjeneral i shquar nga Normandia, i shek. XVI: “Sllavët, janë të pamëshirshëm në luftë, vrasin këdo që arrijnë dhe nuk zënë asnjë rob lufte, ndaj edhe ne ua bëjmë njësoj. Sa për shqiptarët, ata kanë sjellje krejtësisht tjetër dhe sillen njerëzisht ndaj robërve të zënë... në ushtrinë e mbretit Luigj XII, ishte formuar një gradë prej 1200 shqiptarësh, të cilët treguan trimëri aq të shkëlqyer, sa që u bënë simbol i armatave franceze për afër një shekull të tërë. Kështu që, mbretërit e tjerë të Francës, për komandant të ushtrisë emëronin gjithënjë ndonjë shqiptar, siç ishte, fjala vjen, gjenerali Duka i Brisakut, etj.

Sreten Vukosavleviq. Deputet serb: “Lëvizja kaçake ka qënë një profesion fisnik dhe elegant me të cilin merreshin njerëz të guximshëm dhe të zot, të ndihmuar nga populli, prandaj edhe pushteti sërb nuk ua delte dot në krye”. Ndërsa, ministri i Punëve të Brendëshme, M. Vujiqiq, shton: “Shqiptarët e kanë patur traditë “kaçakllëkun”, sepse kanë dashur të jetojnë të lirë dhe të pavarur”. Kosta Novakoviq, thekson se “kaçakët janë njerëz që bëjnë kurban të gjitha: shtëpi, mall, katandi dhe marin malet ku formojnë çeta komitësh dhe luftojnë kundër barbarizmit të ushtrisë dhe policisë serbe”. Edhe Nushiqi, në mënyrë indirekte e arsyetonte Lëvizjen kaçake. Mosha Pijade, ka pranuar që kaçakët kanë luftuar kundër zgjedhës së rëndë serbe, që do të thotë e ka arsyetuar veprimin e tyre.

Stadtmuller: “Lufta greke për liri, nuk mund të mendohej pa elementin shqiptar”. (Sidomos, pa Ali Pashë Tepelenën, i cili e nxiti Kryengritjen e v. 1821, dhe pa të cilin edhe sikur të fillonte ajo kryengritje, “do shuhej qysh në djep” – thuhet në literaturën historike).

Tacit: “Ilirët janë një popull i fuqishëm, me sy të errët, të matur, guximtarë, kryelartë që nxjerr ushtarë të mirë”.

Timotheos: “Shqiptarët janë më luftarakët e botës”.

Tit Livi: “Romakët janë qytetëruar nga etruskët”. (toskët – R.N.)

Vuk Karaxhiq: “Ne Serbët duhet të marrim shembullin e shqiptarëve të cilët i përkasin - tri feve e konsiderojnë njëri tjetrin bashkëkombas dhe shqiptari musliman i vret 10 turq për një shqiptar të krishterë, ndërsa shqiptari katolik i vret 10 itlianë për një shqiptar musliman apo orthodoks dhe poashtu shqiptari orthodoks i vret 10 grekë për një shqiptar musliman ose katolik”. Përndryshe, Karaxhiqi ka treguar interesim për shqiptarët, siç ishte edhe botimi shqip i “Dhjatës së Re”, botuar në Korfuz më 1827. Mirëpo, objekti i interesimit të Vuk Karaxhiqit është edhe historia e shqiptarëve, sidomos periudha e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut dhe personaliteti i tij. Librin “Jeta e Gjergj Kastriotit” e parapagoi për vete, për konsullin rus në Dubrovnik, si dhe për personalitetet e tjera të jetës letrare, historike e kulturore të Serbisë. Ai mblodhi edhe 13 këngë popullore shqipe të cilat në vitin 1830 ia dërgoi Jernej Kopitarit. Këto këngë u botuan në “Zbornik filoloshkih i lingvistçkih studija” më 1921, me titull “Arnautske pjesme” (“Këngë shqiptare”)”. Përndryshe, sipas dr. Jashar Rexhepagiqit, Vuku ka ditur pak edhe shqipen.

Xhorxh Fred Uiliams: “Nuk ka popull më shpirtmirë e më gjentil në Evropë se shqiptarët”.

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

[IMG]http://img143.imageshack.us/img143/4828/krenarishqiptari.jpg[/IMG]

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

Virtyte qe ekzistonin ,edhe tashme te venitura.

Krasniqi s'ka permend moralin i cili ka qene nder primaret,edhe tashme?????????????????????

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

Johan Georg fon Han

[img]http://www.albanianphotography.net/graf/intro_szekely.jpg[/img]



Shkencëtari gjerman Johan Georg fon Han (Johann Georg von Hahn, 1811-1869) konsiderohet si babai i albanologjisë. Ai ka lindur në Frankfurt am Main dhe studioi drejtësi në Gisen (Giessen) dhe në Hajdëlberg (Heidelberg). Nga viti 1834-1843 punoi për ministrinë e drejtësisë së Mbretërisë së re Greke. Nga 1843-1847 ishte konsull prusian në Athinë dhe pas kësaj periudhe u emërua zëvendëskonsull austriak në Janinë, ku ra në kontakt me shqiptarët dhe filloi të mësonte shqip. Në fund, më 1851, u emërua konsulli austriak në ishullin Siros.
Gjatë viteve të qëndrimit në Janinë, Hani bëri tre udhëtime në Shqipëri dhe mblodhi të dhëna për historinë, filologjinë dhe folklorin shqiptar. Ky material u botua në veprën e tij themelore në tre vëllime “Albanesische Studien” (Studime shqiptare), Jena 1854, e cila i hodhi themelet e albanologjisë. Shquhet gjithashtu per vëllimin “Griechische und albanesische Märchen” (Përralla greke dhe shqiptare), Lajpcig 1864, dhe për rrëfimet e ekspeditave të tij në Ballkan: “Reise von Belgrad nach Salonik” (Udhëtim nga Beogradi në Selanik), Vjenë 1861, dhe “Reise durch die Gebiete des Drin und Vardar” (Udhëtim nëpër viset e Drinit e të Vardarit), Vjenë 1867, 1869.

Në ekspeditën e fundit nga gushti në nëntor 1863 Hani dhe bashkudhëtarët e tij udhëtuan nga Durrësi dhe Shkodra nëpër lumin Drin për në Prizren në Kosovë, në Maqedoninë perëndimore. Pastaj duke kaluar luginën e Vardarit erdhën në Selanik në detin Egje. Interesat e Hanit në Shqipëri dhe në Ballkanin jugperëndimor ishin të shumëllojshme dhe, gjatë këtij udhëtimi, përveç albanologjisë, i hodhi, mbase paditur, edhe themelet e historisë së fotografisë në Ballkanin jugperëndimor. Ekspedita e vitit 1863 rezultoi në një koleksion prej pesëdhjetë fotografish – nga më të hershmet në rajon.

Hani kishte filluar ta përgatiste ekspeditën në lumin e Drinit në fillim të viteve 1860, kur tha: “…është më pak i njohur se të gjithë lumenjtë e Evropës megjithëse derdhet në Adriatik jo më shumë se dhjetë milje nga kufiri jugor i territorit perandorak (të Austro-Hungarisë). Askush para meje nuk ka kryer udhëtimin njëzetditësh midis bregdetit dhe pikës ku bashkohet degat e lumit.” Kryeduka Maksimilian (1832-1867), i cili më vonë do të bëhej Perandori i Meksikës (mbretëroi 1864-1867), u entuziazmua me projektin dhe premtoi t’ia siguronte mjete të thjeshta të lundrimit për atë. Më 23 qershor 1863, Hani i dërgoi një letër Akademisë së Shkencave në Vjenë, duke kërkuar një fotograf kompetent i cili do ta shoqëronte dhe do të bënte fotografi të qyteteve dhe të terrenit malor. Akademia propozoi njëzetepesëvjeçarin Jozef Sekeli (Josef Székely) dhe dha në dispozicion fondet e duhura për ekspeditën.

Jozef Sekeli

Fotografi vjenez, doktor Jozef Sekeli (1838-1901), ka lindur ne Shymeg (Sümeg) afër liqenit të Balatonit në Hungarinë perëndimore dhe ndoqi shkollën në Sombateli (Szombathely). Më vonë studioi në Universitetin e Vjenës të cilin e mbaroi në vitin 1860 me një diplomë magister në farmakologji dhe në vitin 1862 me një doktoraturë në kimi. Ai dha mësim në universitet për një kohë të caktuar dhe pastaj hapi një studio fotografike në Heinrichshof përballë ndërtesës së operës në Vjenë. U bë fotograf profesionist me famë. Në vitin 1867 ai fitoi çmimin e bronxtë në Panairin Botërore në Paris (ndoshta me fotografitë e Shqipërisë) dhe më 1878 fitoi në Paris çmimin e argjendtë.

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

Ekspedita

Johan fon Han u nis nga konsullata e tij në ishullin Siros dhe mbërriti në Durrës më 12 gusht 1863. Aty shënoi: “Qyteti s’ka ndryshuar që prej vizitës sime të fundit para trembëdhjetë viteve, as pesëdhjetë banorë më shumë nuk ka.” Ai ngjiti luginën e Erzenit, duke kaluar Ndroqin, dhe vazhdoi nëpër fushën bregdetare për në Shkodër. Aty më 31 gusht 1863, e gjeti Sekelin dhe togerin e marinës Herman fon Shpaun (Hermann von Spaun, 1833-1919) të cilët kishin arritur nga Tivari. Gjithashtu në grup ishin miku i vjetër i Hanit, Doktor Auerbah (Auerbach), i cili prej vitit 1845 kishte qenë mjek familjar i beut të Vlorës, si dhe prifti françeskan, Ëngjell Bardhi.

Në Shkodër, Sekeli bëri tetë fotografi të mahnitshme, pa dyshim fotografitë e para të qytetit dhe të kalasë së tij hijerëndë. Pas kësaj, ekspedita u nis në dy anije në lumin Drin, duke kaluar Dejën, Vjerdhën, Shurdhahun, Komanin (dy fotografi) dhe Dukagjinin. Lumi u bë gjithnjë e më i ngushtë dhe pranë Toplanës kalimi u bë i pamundur. Sekeli, i cili kishte sjellë pajisje të rënda fotografike me vete, u detyrua të kthehej në Shkodër me anije, kurse pjesa tjetër e ekspeditës vazhdoi rrugën me këmbë.

Grupi u ribashkua në Prizren i cili në atë kohë ishte qyteti më i madh i Shqipërisë. Prizreni kishte rreth 46.000 banorë, prej të cilëve 36.000 myslimanë, 8.000 bullgarë dhe vlleh, dhe 2.000 katolikë. Kishte jo më pak se njëzetegjashtë xhami, si dhe dy kisha ortodokse dhe një kishë katolike. Në krahasim me të, Shkodra, Durrësi dhe Vlora ishin fshatra. Këtu, në fillim shtatori 1863, Sekeli bëri pesë fotografi. Pas Prizrenit, ekspedita u kthye në Drinin e Zi dhe vazhdoi në drejtim të jugut për në Dibër. Kjo krahinë ishte krejtësisht e panjohur dhe gëzonte një nam të dyshimtë. Hani shkroi: “Po kaq e panjohur se pjesa e poshtme e lumit Drin ishte edhe lugina e Drinit të Zi midis qytetit të Dibrës dhe pikës ku bashkohen të dy degët e lumit. Thuhet se është një çerdhe hajdutësh dhe prandaj shmanget nga fqinjët.” Megjithatë, Hani kaloi rajonin pa probleme, veç që nuk mundi të kuptonte shqipen e banorëve aty. Kur erdhën në Dibër më 21 shtator 1863, Sekeli bëri dy fotografi. Fotografimi ishte një punë e lodhshme. Për të përdorur “makinën fotografike” dhe vagonin e pllakave që kishte sjellë me vete, Sekelit i nevojitej dy orë e gjysëm thjesht për një fotografi të një shkëmbi të madh romantik. Gjithë kjo i tregoi Hanit se “fotografia s’është gjë që mund të kryhet shpejteshpejt. Ose mund të udhëtosh, ose mund të fotografosh.” Nga Dibra, ata vazhduan për në Strugë në liqenin e Ohrit.

Hani ishte i magjepsur nga liqeni dhe shënoi praninë e trembëdhjetë llojërave peshqish. Ata vizituan manastirin e Kalishtës, qytetin e Ohrit me shumë kisha të bukura ortodokse, dhe natyrisht manastirin e njohur të shekullit të gjashtëmbëdhjetë, Shën Naum, në jug të liqenit. Hani dhe bashkudhëtarët e tij kaluan dhjetë ditë në Ohër kështu që Sekeli kishte kohë për të fotografuar. Në Ohër dhe rajon u bënë gjithsej njëmbëdhjetë fotografi. Fotografia e Shën Naumit duket se është e vetmja foto e manastirit para se të digjej në masë të madhe në vitin 1875.

Prej Ohrit, grupi udhëtoi për në liqenin e Prespës dhe vazhdoi me shi të dendur për në Manastir. Tashmë ishte tetor. Manastiri ishte qytet i madh dhe selia kryesore e ushtrisë osmane për rajonin. Aty Hani u mirëprit prej Gjeneralit Faik Pasha, i cili kishte studiuar në Vjenë. Sekeli bëri disa fotografi të një formacioni ushtarak para kazermës së madhe, ndërtuar në vitin 1839. Nga Prilepi udhëtuan për në Veles mbi lumin Vardar ku, pasi gjetën anije të reja, u nisën nëpërmjet ngushticës së Demir Kapit (Porta e Hekurtë) për në Selanik në detin Egje. Aty u bënë pesë fotografi. Prej Selanikut Hani dhe Sekeli vazhduan për në Turqi për të parë Trojën.

Koleksioni i Sekelit

Johan Georg fon Han vlerësoi ndihmesën e madhe të Sekelit në ekspeditën e tij. Theksoi se fotografitë “mund të krahasohen lirisht me fotografitë më të mira të bëra ndonjëherë në këtë fushë.”

Për fat të keq, botimi i fotografive doli tepër i shtrenjtë për Akademinë vjeneze dhe ato nuk u përfshinë në raportin e Hanit, botuar në vitet 1876 dhe 1869. Rezultati i kësaj ishte që koleksioni i Sekelit, ndër fotografitë më të hershme të Ballkanit, u la në harresë. Në vitin 1889, trembëdhjetë foto të Sekelit u botuan në vëllimin “Makedonien und Alt-Serbien” (Maqedoni dhe Serbia e Vjetër) prej Spiridion Gopçeviqit (1855-1936), por pa datë dhe pa emrin e fotografit, mirëpo, pas kësaj, koleksioni u zhduk për më shumë se një shekull. U rizbulua në Bibliotekën Kombëtare të Austrisë prej Mark Kohenit (Mark Cohen) në vitin 2000.
Fotografitë e Jozef Sekelit të bëra në jugun a gadishullit ballkanik në vitin 1863 kanë një rëndësi të madhe historike dhe artistike. Janë fotografitë më të hershme të Shqipërisë, me përjashtim të një portretit të vetëm të kryengritësit Hamzë Kazazi, të kryer prej fotografit shkodran Pjetër Marubi (Pietro Marubbi, 1834-1903) në Shkodër në vitin 1858. Mund të jenë edhe fotografi më të hershme të Kosovës dhe llogariten ndër fotot më të vjetra të Maqedonisë.
Fotografitë e Koleksionit të Jozef Sekelit u botuan për herë të parë në albumin fotografik: “ Dritëshkronja: fotografia e hershme nga Shqipëria dhe Ballkani jugperëndimor”, Prishtinë 2007. Koleksioni ndodhët tani në Bildarchiv të Bibliotekës Kombëtare të Austrisë në Vjenë ([url]www.bildarchiv.at[/url]).

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

Franc Baron Nopçsa
Albanolog, Paleontolog, Gjeolog

Franc Nopça udhëtoi shpesh në Shqipëri dhe në jug të Ballkanit (Bosnje, Kosovë, Maqedoni, Serbi) midis vitit 1903 dhe Luftës së Parë Botërore. Ai kishte një shtëpi në Shkodër, të cilën e përdori si bazë për udhëtimet e tij të shumta në malësinë e Shqipërisë së veriut. Gjatë rrugës mori me vete jo vetëm pushkën por edhe një "Kodak" dhe bëri fotografi të rralla dhe magjepëse të rajonit. Origjinalët e fotografive prej xhamit ndodhen në Muzeumin Ungarez të Historisë Natyrore (Magyar Természettudományi Múzeum) në Budapesht.

[img]http://lh4.ggpht.com/-vH6F3SfbJjk/TNqCLgU3kRI/AAAAAAAAABc/weYT_Qh4rBo/s512/Nopcsa-Foto%252520002.jpg[/img]
Franz Baron Nopcsa 002 - Baron Franz Nopcsa in northern Albanian costume, ca. 1916. - Franz Baron Nopcsa in Malessorentracht, ca. 1916. - Franc Nopça në veshje kombëtare shqiptare, afërsisht 1916. - Nopcsa Ferenc albán öltözetben, 1916 körül.



[img]http://lh3.ggpht.com/-5YaTa-VZ3pU/TNqCWW4P-xI/AAAAAAAAACQ/QZsVbqXf8cs/s512/Nopcsa-Foto%252520049.jpg[/img]
Albania. Muslim man. - Albanien. Ein Muslim. - Shqipëri, Një mysliman. - Albánia. Muszlim férfi.



[img]http://lh5.ggpht.com/-9r7tO6da1Hk/TNqDG2MjMWI/AAAAAAAAAGU/BW8X-kMPJF0/s512/Nopcsa-Foto%252520299.jpg[/img]
Macedonia. Turkish cemetary near Skopje, 1903. - Mazedonien. Türkischer Friedhof bei Skopje, 1903. - Maqedoni. Varreza turke afër Shkupit, 1903. - Macedónia. Török temető Skopje vidékén, 1903.



[img]http://lh6.ggpht.com/-wmU-R6zexkQ/TNqDIUNyF5I/AAAAAAAAAGc/T0jLM9EpcOk/s512/Nopcsa-Foto%252520301.jpg[/img]
Macedonia. Roman Catholic church in Skopje, 1903. - Mazedonien. Katholische Kirche in Skopje, 1903. - Maqedoni. Kisha katolike në Shkup, 1903. - Macedónia. A skopjei katolikus templom, 1903.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[img]http://a8.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-snc6/281929_2244239909313_1347586145_2664548_5817376_n.jpg[/img]


[i]Kjo pikture e Rembrandit "Çifuti shetites" ka lidhje me Shqiperine,e pat blere tregtari shkodran Mark Kakarriqi ne Odesa ne vitet '20,ka dhene dy vapore me grure edhe ka marre dy punime te Rembrandit!!!Mark Kakarriqi,njihej per dashurine e tij ndaj artit,ai pati sjelle per hater te se shoqes Operan Nacionale Italiane te kendoje ne oborrin e shtepise se vet,(ish-Shtepia e Pioniereve ne Shkoder),ne shpine e tij kishte statuja e punime nga mjeshtrat me te medhenj te kohes...ne kohen e tij njihej si nder tregtaret me te fuqishem ne Ballkan ishte ne bordin drejtues te Dhomes se Tregtise Evropiane te asaj kohe...pashe nje shkrim ne "Klan" lidhur me kete pikture edhe me beri pershtypje perpjekja qe behej per te fshehur nje batakçillek te Lidhjes se Shkrimtareve e Artisteve ne vitet '60 kur ne qarqet artistike te kohes peshperitej se ia paten dhene rusit Ilia Erenburgu disa punime me vlere boterore...tash na del drejtori i Galerise sone te arteve edhe na thote se "Çifuti shetites" qe ne kemi mund te mos jete origjinal...e bukur kjo...Kakarriqi ka dhene nje vapor me grure ne kohen e tij![/i]

Titulli: Çfarë*thonë*të*huajt*për*Shqiptarët
 

[QUOTE=sherri;2077018][IMG]http://img143.imageshack.us/img143/4828/krenarishqiptari.jpg[/IMG][/QUOTE]

DHe per ket jam betuar
Askujt udhen s'kam per t'a leshue!!!

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[I]Njëri ndër ata që më përkushtim të veçantë studioi etnografi në dhe arkeologjinë e popullit tonë është Qiro Truhelka. Truhelka, me një përvojë të madhe në fushën e mbledhjes së folklorit, tregimeve dhe krijimtarisë tjetër nga goja e popullit, për disa dhjetëvjeçarë me këmbëngulje të madhe, sfi doi të gjithë albanologët e tjerë të kohës, duke mbledhur shumë këngë popullore në gjuhën shqipe
[/I]

[IMG]http://a6.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/281980_10150264212047210_182132672209_7396361_6112805_n.jpg[/IMG]

[I]Qiro Truhelka, sipas dorëshkrimeve autografe që ruhen në Kroaci, kishte fi lluar që në vitin 1889 të mblidhte në terren, krahinën e Pollogut leksikun dhe folklorin shqiptar, duke qenë mysafi r i Rashid Bexhet Gjokës, ndërsa në verën e vitit 1890 kishte qenë dy muaj në jug të Shqipërisë dhe në gusht të po atij viti për një muaj qëndroi në Prizren dhe rrethinë

Interesimi i studiuesve dhe krijuesve kroatë për shqiptarët është mjaft i hershëm, daton që nga Mesjeta, për të arritur kulmin në shekullin XIX me “Lëvizjen Ilire”, lëvizje kjo që përpiqej për pavarësi dhe njohje të kombit kroat, e cila shikonte në të kaluarën e popullit shqiptar shumë ngjashmëri dhe pika takimi. Studiues, historianë e krijues më në zë të Kroacisë, në studimet dhe krijimet e tyre u morën me Gjergj Kastriotin Skënderbeun. Janë të njohura studimet historike, por edhe krijimet e shumta letrare, dramat, poezitë e romanet.
Njëri ndër ata që më përkushtim të veçantë studioi etnografinë dhe arkeologjinë e popullit tonë është Qiro Truhelka. Truhelka, me një përvojë të madhe në fushën e mbledhjes së folklorit, tregimeve dhe krijimtarisë tjetër nga goja e popullit, për disa dhjetëvjeçarë me këmbëngulje të madhe, sfi doi të gjithë albanologët e tjerë të kohës, duke mbledhur shumë këngë popullore në gjuhën shqipe, (të cilat mbetën në dorëshkrim dhe ende janë të pabotuara), tregime shqipe, një pjesë të të cilave i botoi në vitin 1905 me titullin “Arnautske priće“ /Përrallat shqiptare/ por kanë mbetur edhe shumë sosh të pabotuara. Tregimet, fjalët e urta popullore, doke e zakone nga krahina të ndryshme shqiptare, veçanërisht nga Pollogu i Maqedonisë, Jugu i Shqipërisë dhe Prizreni i Kosovës, gjëegjëzat, përshkrimet e veshjeve popullore të kohës etj., kanë mbetur në dorëshkrim, të shkapërderdhura nëpër arkiva e biblioteka të ndryshme të Kroacisë, të cilat mendojmë ne, janë me mjaft interes për t’u botuar.
Gjatë kërkimeve tona shumëvjeçare në Kroaci, kemi shfletuar pothuajse gjithë krijimtarinë e Qiro Truhelkës që është e pabotuar. Një pjesë të mirë të saj e kemi riprodhuar në mikrofi lm, fotokopjuar e kohëve të fundit edhe skanuar. Me qindra faqe nga këto dorëshkrimi i kemi dhuruar para disa vjetësh Bibliotekës Kombëtare Universitare të Kosovës në Prishtinë, me dëshirën më të mirë që specialistët e fushave përkatëse të mund të merren me to, për t’i studiuar e botuar. Ndërsa vitin e kaluar, Qendrës së Studimeve Albanologjike në Tiranë, i kemi dhuruar po ashtu një fl etore të skanuar me dorëshkrime të Q. Truhelkës, të cilat shpresojmë se një ditë do të shohin dritën e botimit.
Janë të shumta punimet shkencore të botuara nga ana e Qiro Truhelkës, ku ai është marrë drejtpërdrejtë apo tërthorazi me historinë e Ilirëve dhe shqiptarëve. Në veprën e tij me titull “Kujtimet e një pionieri” (Uspomene jednog pionira, Zagreb, 1942), në f. 90-91, shprehimisht shkruan për motivet dhe qëllimet që e shtynë të merret me studimin e historisë së lashtë shqiptare, me traditën, gjuhën dhe folklorin shqiptar: “Që në fi llimet e punës sime vërejta mungesën e madhe të studimeve me të cilat në atë kohë merrej shkenca, se mbi të gjitha për studimin e çështjes ballkanike nuk u gjet askush që më për së afërmi të studionte gjuhën, traditën dhe kulturën shqiptare, relikte këto të vetme të banuesve të hershëm ilirë, të pjesës Perëndimore të Gadishullit Ballkanik. Duke qenë i vetëdijshëm se pa këtë njohuri fi llestare nuk mund të arrihen rezultate të pakontestuara për lashtësinë e Bosnjës, as të ndriçohet drejt problemi ilir, i cili në vazhdimësinë e gërmimeve arkeologjike në Glasinac, gjithnjë e më shumë imponohej si domosdoshmëri, vendosa të mësoj gjuhën shqipe, në çfarëdo mënyre. Kjo qe për mua një punë shumë e vështirë, sepse në atë kohë nuk ekzistonte ndonjë gramatikë ose fjalor i përshtatshëm, përveç atyre që në Shkodër, kishin botuar Jezuitët për nevojat e tyre shkollore, por që nuk kishin vlera praktike. Më kishte mbetur vetëm një mundësi: të mësoj gjuhën shqipe përmes ndonjë kurbetçiu shqiptar, të cilët në numër të madhe vinin në Sarajevë, në stinën e verës, kurse në vjeshtë ktheheshin nëpër shtëpitë e tyre me fi timet e tyre si pastiçerë, salepxhi, bozaxhi apo hallvaxhi. Fati më dërgoi te një mysliman me emrin Rashid Bexhet Gjoka, i cili ishte nga Tetova (sipas turqishtes Kallkëndelene), pra nga një zonë, në të cilën gjuha shqipe ishte mjaft e pasur dhe ai tregoi gatishmëri të madhe që të më mësojë gjuhën shqipe. Mirëpo që në fi llim lindi një vështirësi, sepse ai nuk dinte mirë kroatishten, kurse njihte shumë mirë turqishten. Atëherë ftova ndërmjetësuesin tim, sheh Mustafë Salihagiqin, që të jetë përkthyes. Kështu fi lloi një stërvitje e çuditshme gjuhësore, sipas së cilës tekstet shqiptare nëpërmjet turqishtes i përkthenim në kroatishte. Rashidi ishte nga zemra e Ballkanit, nga një zonë, që atëherë hermetikisht ishte e shkëputur nga çfarëdo ndikimi modern, por që ishte djep i vërtet i thesarit të patjetërsuar autokton folklorik. Në këtë mënyrë fi lluam të regjistronim këngët shqipe, të cilat unë pasi që i shënoja i rilexoja me zë, që Rashidi të më konfi rmonte se i kisha shënuar drejt. Pastaj me ndihmën e sheh Mustafait më përkthente fjalë për fjalë këngën, format e ndryshme gramatikore të fjalëve, duke u përpjekur t’i qëndronte sa më besnik origjinalit. Kështu pa u vërejtur, për një kohë të shkurtër fi tova dy gjëra: materialin leksikor dhe pasqyrën gramatikore të shqipes dhe njëkohësisht regjistrova një numër të konsiderueshëm këngësh, fjalëve të urta, gjëegjëzave etj., e pa ashtu m’u dha mundësia të bëja edhe një përshkrim të hollësishëm të zakoneve të ndryshme popullore shqiptare”.
Jo pa qëllim zgjodhëm këtë citat nga vepra autobiografi e Truhelkës, sepse na njeh për së afërmi me sfi dat që ai kaloi për mësimin perfekt të gjuhës shqipe. Në fakt, Qiro Truhelka, sipas dorëshkrimeve autografe që ruhen në Kroaci, kishte fi lluar që në vitin 1889 të mblidhte në terren, krahinën e Pollogut leksikun dhe folklorin shqiptar, duke qenë mysafi rë i Rashid Bexhet Gjokës, ndërsa në verën e vitit 1890 kishte qenë dy muaj në jug të Shqipërisë dhe në gusht të po atij viti për një muaj qëndroi në Prizren dhe rrethinë.
Një interes të veçantë për leksikologjinë shqiptare ka fjalori “Gjermanisht – Shqip” i Qiro Truhelkës, në më shumë se katër mijë (4 mijë) fjalë shqipe, që në dorëshkrim ruhej në bibliotekën e sektorit të Romanistikës pranë Universitetit të Zagrebit. Në vitin 1994 ne e zbuluam këtë dorëshkrim krejt rastësisht, i cili për shkak të pakujdesit të bibliotekares, e cila nuk njihte gjuhën shqipe e as gjermanishte e kishte vënë në stivën e gjërave që duhej të shkatërroheshin. Pas një pune përgatitore, rreth njëvjeçare, ne e përgatitëm për botim këtë fjalor, duke botuar komplet faksimilet e origjinalit, pastaj transkriptimin dhe transliterim në gjuhën e sotme shqipe. (shih faksimilen e kopertinës që sjellim si ilustrim). Fjalori përveç fjalëve të zakonshme, ka edhe fjali të tëra në gjuhën shqipe, pastaj shprehje e fraza popullore të cilat janë një realitet i vërtetë ose siç e pohon edhe Truhelka më vonë “thesar i patjetërsuar autokton” i gjuhës shqipe për disa krahina nga ku u vol lënda leksikore. Për përgatitjen e fjalorit gjermanisht shqip, Qiro Truhelka punoi rreth dhjetë vjet. Fjalorin e përfundoi në nëntor të vitit 1899. Në fund të fjalorit është edhe një gramatikë e shkurtër, përmbledhëse e gjuhës shqipe.
E tërë krijimtaria e Truhelkës për sa i përket albanologjisë mund të ndahet në dy grupe të mëdha: studimet rreth lashtësisë së iliro-shqiptarëve, përkatësisht lidhjet iliro-shqiptare, duke fi lluar nga gërmimet e shumta arkeologjike e deri te botimi i autorëve të lashtë për Ilirët dhe në grupin e dytë: botimi i thesarit të kulturës popullore shqiptar, mbledhja e tij dhe studimet e shumta rreth këtij thesari, pothuajse të gjitha të pabotuara.[/i]

[b]vijon[/b]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[b]vijimi[/b]

[i]Truhelka është ndër të parët, duke shfrytëzuar rezultatet e gjetjeve arkeologjike që si edhe disa arkeologë e fi lologë të tjerët europianë mbrojti me këmbëngulje teorinë e prejardhjes ilire të shqiptarëve. Ndërsa për vazhdimësinë etnike dhe kulturore iliro-shqiptare ai ishte i bindur se shumë forma të kulturës materiale dhe shpirtërore dhe ato të besimeve të banorëve të sotëm të Gadishullit Ballkanik, sidomos të pjesës perëndimore të tij, ku në rend të parë janë shqiptarët, tërheqin rrënjët e tyre nga thellësitë e parahistorisë duke qenë popuj autoktonë – vendorë.
Një kontribut të veçantë Truhelka dha edhe në fushën e letërsisë gojore, ku pos që mblodhi, sistemoi e përgatiti për botim disa prej këngëve shqipe, (një numër jashtëzakonisht të madh të tyre, në më shumë se një mijë faqe dorëshkrim i la të pabotuara), ai tregoi se njihte në thellësi problematikën e letërsisë gojore shqiptare, duke bërë komente, shkrime e studime të veçanta nga kjo fushë. Është interesant fakti se Truhelka nxjerr si përfundim në studimet e tij origjinën indoeuropiane të përrallave dhe këngëve shqiptare, në bazë të materialit që kishte mbledhur dhe studiuar. Ai ishte i entuziazmuar me letërsinë gojore shqiptare, duke shprehur një admirim të veçantë për të. Në mënyrë të posaçme e kanë tërhequr këngët epike për të cilat mendon se ato më së miri pasqyrojnë shpirtin dhe tiparet karakteristike të shqiptarëve, pra ai përmes kësaj letërsie gojore ka dashur të ndërtojë vazhdimësinë shpirtërore të popujve që jetuan në Gadishullin Ballkanik që nga lashtësia e deri me sot. Si mbledhës dhe botues të letërsisë gojore dhe përrallave shqiptare, ai zë një vend me rëndësi jo vetëm tek albanologët kroatë, por edhe ata botërorë, sepse është ndër të parët që provoi të shpjegojë rrënjët e saj të thella dhe rëndësinë e saj brenda kornizave indoeurpoiane të letërsisë gojore.
Interesimi i Qiro Truhelkës për albanologji nuk ishte i kufi zuar vetëm një fushën e folklorit, përkatësisht mbledhjes dhe botimit të tij, por ai u interesua në mënyrë të veçantë për gjuhën, të drejtën zakonore (kanunet shqiptare, përshkrime të disa normave nga këto kanune ruhen në dorëshkrim që janë para atyre të Sh. Gjeçovit), besimet, doket, ritet e ndryshme, thënë ndryshe, ai tregoi interesim për jetën, në kuptimin e mirëfi lltë të fjalës, e shqiptarëve, sepse ai te këto elemente vërente momente të lashtësisë së një vazhdimësie të pandërprerë shpirtërore dhe kulturore te popujt që jetuan dhe jetojnë në Gadishullin Ballkanik.

Kush është Qiro Truhelka?

Qiro Truhelka ka lindur në Osjek më 2 shkurt të vitit 1865 në një familje me traditë intelektuale. Në Osjek ai mbaroi shkollën fi llore dhe gjimnazin. Studimet për arkeologji dhe histori të artit i vazhdoi në Zagreb. Në vitin 1886 emërohet kustos i Muzeut të Sarajevës në Sarajevë. Ndërsa në vitin 1888 themelon “Zemaljski muzej u Bosni i Hercegovini” ku ai emërohet drejtues i tij. Në fi llim të punës së tij si arkeolog bën kërkime në kompleksin e Debeli Brdos jo larg Sarajevës. Gjatë kërkimeve arkeologjike në vitet 1888- 1897 përgjatë gjithë Bosnjës dhe Hercegovinës ka zbuluar lokalitete të shumta arkeologjike me vlera të jashtëzakonshme për atë pjesë të Ballkanit. Ndërsa kërkimet më të rëndësishme arkeologjike nën drejtimin e Truhelkës janë bërë në Donjo Dubini jo larg Savës, afër Bosansko Gradishës. Sintezën e zbulimeve të tija e boton në vitin 1904 së bashku me 104 ilustrime shumë cilësore. Studimet e tija më të rëndësishme nga fusha e arkeologjisë dhe disiplinat tjera ai i botoi në revistën prestigjioze që botohej kroatisht dhe gjermanisht njëkohësit, të cilën ai e drejtonte “Glasnik Zemaljskog Muzeja BiH.” Në vitin 1921 pushohet nga puna për shkak se kundërshtoi formimin e Mbretërisë serbo- kroato-sllovene, ndërsa në vitin 1922 pensionohet edhe pse ishte vetëm 57 vjeç. Duke pasur shpirt kërkuesi dhe studiuesi ai menjëherë pas pensionimit shkon për të punuar në Universitetin e Shkupit, sepse emri dhe fama e tij tashmë ishin ndërkombëtare. Në vitin 1931, Universiteti i Shkupit e falënderon për kontributin e dhënë dhe e pushon nga puna! I mërzitur nga gjithë këto të papritura ikën për të jetuar tek e motra Jagoda, edhe kjo një poete e njohur, kroate. Vdes në Zagreb, më 18 shtator të vitit 1942.[/I]

[I]Disa nga veprat kryesore të dr. Qiro Truhelkës janë:

Starobosanski pismeni spomenici (1894), Starobosanski natpisi (1895), Slavonski banovci (1897), Osvrt na sredovjene kulturne spomenike Bosne (1900), Djevojaki grob (1901), Dravno i sudbeno ustrojstvo Bosne u doba prije Turaka (1901), Kraljevski grad Jajce (1904), Nai gradovi (1904), Arnautske prie (1905), Crtice iz srednjeg vijeka (1908), Dubrovake vijesti o godini 1463. (1910), Tursko-slavjenski spomenici dubrovake arhive (1911), Gazi Husrefbeg (1912), Kulturne prilike Bosne i Hercegovine u doba prehistoriko (1914), Historika podloga agrarnog pitanja u Bosni (1915), Das Testament des Gost Radin (1916), Stari turski agrarni zakonik za Bosnu (1917), Konavoski rat 1430. - 1433. (1917), Nekoliko misli o rjeenju bosanskog agrarnog pitanja (1918), Sojenica kao ishodite pontifikata (1930), Starokranska arheologija (1931), O porijeklu bosanskih Muslimana (1934), Studije o podrijetlu. Etnoloka razmatranja iz Bosne i Hercegovine (1941), Uspomene jednog pionira (1942), ndër të tjera Q. Truhelka ka botuar edhe në „Albaninë‰ e Faikë Konicës studimet e tija.[/I]

[IMG]http://a8.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/267244_10150264212927210_182132672209_7396362_5086928_n.jpg[/IMG]
Kopertina e një fletorje me dorëshkrime autografe të Truhelkës


[IMG]http://a2.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-snc6/270087_10150264213027210_182132672209_7396363_4307705_n.jpg[/IMG]
Kopertina e fjalorit gjermanishtshqip te Qiro Truhelkes botuar me 1995


[IMG]http://a3.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/252126_10150264213107210_182132672209_7396364_5665541_n.jpg[/IMG]
Doreshkrime autograf të Truhelkës me këngë shqiptare të pa botuara

[IMG]http://a5.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/283890_10150264213202210_182132672209_7396365_5747829_n.jpg[/IMG]

Doreshkrime autograf të Truhelkës me këngë shqiptare të pa botuara

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[B]KËNGË SHQIPTARE (Botuar më 1913)[/B]


[IMG]http://a3.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/s720x720/301593_10150300438517210_182132672209_7752984_3836325_n.jpg[/IMG]


[I][B]Fernand Hauzer, Francë[/B]

Ah, sikur e shtrenjta liri
Të dëbohej nga trualli ynë ndonjëherë
Ne, shqiptarët deri tek i fundmi njeri
Do të iknim nga Shqipëria e mjerë!

Popujt e Ballkanit po ngrihen me flamurë në dorë,
Po çohen në këmbë ata që ishin skllevër,
Tashti është radha jonë, o malësorë,
Të vëmë në jetë ëndrrën e vjetër.
Skënderbeu mundi dikur Mehmetin e Dytë,
Sulltanin që e mposhti Bizantin!
Si gjyshërit tanë që u shkreptinin sytë,
Turqit i detyruam të ndalin revanin.

Nëse sot u këputën zinxhirët otomanë,
Le të mos farkëtohen zinxhirë të tjerë!
Të mos lëmë të na shkelin armiqtë tanë,
Le të zgjedhim midis nesh prijës me vlerë.

Ah, sikur e shtrenjta liri,
Të dëbohej nga trualli ynë ndonjëherë,
Ne, shqiptarët deri tek i fundmi njeri
Do të iknim nga Shqipëria e mjerë!

[B]Botuar më 1913[/B]

Përkthyer nga: Anton PAPLEKA[/I]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[B]Kujtime dhe nostalgji


[I]Fotografja shqiptaro-angleze Lala Meredith-Vula do të prezantohet në ekspozitën ‘Beautiful Life: Memory and Nostalgia’ (Jetë e bukur: kujtime dhe nostalgji), e cila do të hapet sot (e premte) në galerinë Bracknell në South Hill Park Arts Centre në Londër.[/I][/B]


[IMG]http://www.gazetaexpress.com/repository/images/large/Box%202,%208%20shtator%2011_901138_thumb_large.jpg[/IMG]


[I]Në këtë ekspozitë, kurator i së cilës është Dr. Ming Turner, do të prezantohen fotografi të fotografes Meredith-Vula të bëra në Kosovë, Shqipëri dhe Angli si dhe fotografi të artistëve të tjerë nga vende të ndryshme të botës.

Kjo ekspozitë eksploron idetë e udhëtimit, nostalgjisë, kujtesës dhe çështjet e identitetit, duke mbuluar tema të ndryshme të postkolonializmit, përfshirë diasporën, ndjenjën e përkatësisë dhe autenticitetit.

Ky projekt ekspozon vepra të bëra nga dhjetë artistë ndërkombëtarë, përfshirë David Alesworth (Pakistan/Britani e Madhe), Magda Biernat (SHBA/Poloni), Wen-Jen Deng (Tajvan), Paul Gent (Mbretëri e Bashkuar), Khaled Hafez (Egjipt), Huma Mulji (Pakistan), Anna Lucas (Mbretëri e Bashkuar), Lala Meredith-Vula (Mbretëri e Bashkuar), Chai-Wei Kung (Tajvan) dhe Josephine Turalba (Filipine).[/I]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[B]Shqiperia ne dokumentet e Venedikut[/B]


[IMG]http://www.infoalbania.org/thumbnail.php?file=arkiva/scutari_405939996.jpg&size=article_medium[/IMG]



[I][B]Statutet e qytetit te Shkodres ne Venezia, Biblioteca Museo Correr.[/B]

"Fryt paqeje". Keshtu e komentonte Giovanni Grevembroch imazhin e tregtareve shqiptare ne Venedik ne repertorin e tij te cmuar te jetes dhe zakoneve: Gli abiti de veneziani di quasi ogni età, qe behet edhe me i rendesishem meqe eshte pergatitur ne shtateqinden e vone, kur jeta ne Republiken e Shen Markut shkonte drejt perendimit. Tregtaret shqiptare, nenvizonte ai, si “nenshtetas se Shtepise se fuqishme otomane” kishin “hyrje dhe vendqendrim te siguruar ne Sinjori”. Gjithnje te pranishem ne qytete per shkak te tregtive te tyre, nuk ngurronin te ndaleshin me deshire ne Shen Mark “nen fytyren e fundit te Tempullit” perballe asaj pjese te mozaikut qe bente fjale per “ceremoni dhe veshje orientale”. Edhe prania e tyre ishte Fryt i kesaj peme, me rrenje shekullore, te politikes venedikase qe kish bere te bashkejetonin ne qytetin tregtar, ne qytetin udhekryq te trafiqeve, gjuheve, racave, zakone nga me te ndryshmet, duke siguruar nje bashkejetese paqesore te hebrenjve dhe armeneve, gjermaneve dhe grekeve, dalmateve dhe persianeve: nje bashkejetese e ilustruar edhe ne nje nga kapitelet e Lozhes perdhese te Pallatit dukal, ku “lexohen” akoma edhe sot lidhjet me latinet, tartaret, turqit, greket, egjiptianet, perset.


Ne emertimin e Grevembroch-ut historia tashme kishte sedimentuar dhe dekantuar armiqesite dhe urrejtjet per ate “Shtepi ottomane” qe njehere e njekohe kishte ridimensionuar ne menyre perfundimtare rolin e Venedikut ne Adriatik dhe Mesdhe. Ne figuren ne akuarel trajtja e shqiptareve eshte tipike turke: prej tre shekujsh Shqiperia e kishte humbur rolin e vjeter te “portes se Perendimit” duke u kthyer ne nje vend te Lindjes.


Por marredheniet mes venedikasve dhe shqiptareve dikur kishin qene te tjera: mes dyqindes dhe treqindes nje rrjet i dendur shkembimesh tregtare ishte vendosur me qendrat e bregdedit lindor te Adriatikut, ne vecanti me ata te zones se Durresit, nga ku eksportonin sidomos dru, drithera e kripe. Nje migrim i konsiderueshem shqiptaresh i ishte drejtuar Venedikut per te ushtruar zanate nga me te ndryshmet, duke u integruar ne ate mozaik njerezish dhe kulturash, qe karakterizoi ne shekuj kosmopolitizmin e Republikes, e duke i dhene jete nje komuniteti qe do te bashkohet ne nje shoqeri zyrtare ne 1442, fillimisht ne Shen Severo, ku ishte ngritur nje manastir kushtuar Shen Galos, i cili behet mbrojtesi i tyre i pare, e qe do te zhvendoset me pas ne kishen emnake te Shen Mauricios, mbrojtesit te dyte te tyre: dy shenjteve do t’u shtohet Zoja e Keshillit te mire ose “Zonja jone e Shkodres”.


Gjate katerqindes, depertimi i vazhdueshem turk ne gadishullin ballkanin forcon me kalimin e kohes, - megjitheqe interesat e dyshimta te te dyja paleve -, nje aleance te perbashket, qe, nga njera ane lidhet me qendresen njezetvjecare perballe sulmeve turke nga Gjergj Kastriot Skenderbeut; e nga ana tjeter, pas vdekjes se tij ne 1468, me mbrojtjen e veshtire e me fund te pafat te venedikasve te Shkodres ne dy betejat e famshme te 1474 dhe 1479.


Renia e Shkodres do te shenonte hejzen emblematike ne fatin e dy popujve: mbyllte per Shqiperine mundesine e bashkimit te historise se saj me ate te Lindjes dhe hapte per Venedikun nje perballje - perplasje me Lindjen. Ishte e pashmangshme qe ky moment i rendesishem i luftes kunder turqve, ishte i destinuar te zhvendosej ne horizontin mitik te qytetit lagunor: ne ate te tradites piktorike sidomos, ku prej dores se Paolo Veronese-s do te pasqyrohen ne Pallatin dukal shoqerite e perbashketa te shkodraneve dhe venedikasve; me pas ne ate tradite te sigurt historiografike, qe, nga Marin Barleti tek Francesco Sansovino e Andrea Morosini- sa per te cituar ndonje emer-, do t’i kushtoje hapesira te gjera luftes se perbashket te shqiptareve dhe venedikasve; dhe ne fund ne fushen e zakoneve. Ne fund te gjashteqindes, Giovanni Palazzi, teksa shkruan nje histori origjinale te Venedikut permes nje tufe me pesedhjete e dy letra bixhozi, mes shume letrave qe portretizojne dozhe dhe zonja te seres se larte venedikase, nenten e bastuneve do t’ua kushtoje Grave te Shkodres, burrat e te cilave kishin rene ne qendresen e qytetit. Duke i shoqeruar me emblemen e hermelinit dhe te turtulleshes, simbole respektivisht te pastertise se zakoneve dhe besnikerise morale.


Renia e Shkodres shenon edhe nje faze te emigrimit ne mase te shqiptareve ne Venedik, te cileve iu bene leshime pa hesap sepse “era iusta e conveniente cossa dar tal expedition a questi Scutarini venuti qui, che al conspecto del nostro Signor Dio et a presso tutto el mondo el Stato nostro non possi iustamente esser caluniato, e che loro povareti intendano per nui esserli facte quelle provision che sono rexonevole”.


Ne 1489, ne Shen Mauricio, ne kufijte e asaj fushe qe ne rastet solemne zbukurohej me aq madheshti sa shnderrohej ne kopesht kenaqesish dhe ne teater solemniteti, shqiptaret kishin nisur te ngrinin qendren e Scuola-s se tyre, fasada e se ciles ruan ende dhe sot relieve sugjestionuese: pervec tre shenjteve mbrojtes, pervec stemave te Antonio Loredan-it dhe Antonio da Lezze-s, dy mbrojtesit e Shkodres, dhe Luanit te Shen Markut, spikat ne pozicion qendror profili i shkembit te Shkodres, per sulmin e se ciles pergatiten Veziri i madh dhe Sulltani Muhamed II me kordhen ne pah.


Historia e Scuola-s rrefehej me vone ne nje regjister apo statut zyrtar, te quajtur Mariegola, qe per fat ruhet deri me sot ne Bibliotekes “Marciana” te Venecias, me ne paraporte nje figure te “Zonjes se Shkodres”. Per te zbukuruar ndertesen nga brenda, komuniteti shqiptar, pothuaj ne gare me grupe te kombesive te tjera, paguan ne vitet e para te peseqindes nje piktor me fame aso kohe, Vittore Carpaccio-n, per nje cikel me piktura me skena nga jeta e Maries: lindja, hyrja ne Tempull, martesa, lajmi, vizita Elisabetes, vdekja.


Aktive deri ne 1780, shoqeria shperndahet ne kete date dhe ndertesa kalon ne duart e korporates se pistori-ve (furrexhinj); orendite dhe pajisjet e brendshme do te humbasin dhe pikturat e Carpaccio-s do te perfshihen pjeserisht me pas ne diasporen e veprave te artit qe do te ndjeke renien e Republikes.


Scuola, dihet, ishte nje shoqeri bamirese, por jo vetem kaq: ajo luante rolin e nje banke ku hynte dilte pjesa me e madhe e komunitetit shqiptar ne Venedik: nga dokumentet e Mariegola-s mund te arrihet te rindertohen zanatet e anetareve te saj: qethes (zimatori) te lidhur me industrine e lulezuar te leshit ne Venedik; fabrikues sendukesh (cofaneri); cikerrimetare (marceri), kordeliere (cordelleri), guregdhendes (taiapiera), ndertues (sagomatori), muratore (mureri), berbere, furrexhinj (pistori), farketare (te shumta ne numer keto dy kategori), tregtare vajrash, lekuresh e pelicesh, kapelexhinj.


Persa u perket ketyre te fundit kujtojme qe ishte mjaft e gjalle tregtia e kapeleve qe tregtaret shqiptare shpinin ne vende te ndryshme te Gadishullit ballkanik. Pompeo Molmenti ve re me kete rast qe deri ne teteqinden, neper rrugicat venedikase, mund te hasje ne shume shqiptare qe perpiqeshin te shisnin kapelet e tyre me nam. Ky citon emrin e dyqanxhiut te fundit shqiptar ne kete sektor, nje fare Marko Pena dhe e vendos trafikun e trashegimtareve te tij ne nje shtepi ne rrethinat e Shen Xhakomos se Orios, ku ende edhe sot ekziston nje “rrugice e shqiptareve”.


Zanate te tjera qe regjistrojne nje prani te konsiderueshme shqiptare ishte ai i Zoterinjve te Nates (zanat nokturn megjithemend i veshtire), ai i korrierreve (po aq i zbuluar perballe rrezikut) dhe ai i marinareve, i lidhur ne vecanti me krizen e katerqindes se marines venedikase.


Sic del nga Arkivat e Selise se patriarkeve, te shumte ishin edhe shqiptaret qe i dorezoheshin jetes klerikale: te beje pjese ne klerin e thjeshte mund te ishte shpesh, edhe per ta, nje zgjidhje e rehatshme per t’i shpetuar nje jete te veshtire.


Nuk munguan, por ne numer te kufizuar, edhe mjeket dhe mesuesit.


Duhet kujtuar edhe nje sektor i vecante ku ata dalluan: arti i qelqpunimit. Ne fund te katerqindes, ne Murano, Nicolò di Biagio, qelqpunues shqiptar, shpinte me tej suksesin e furres “Alla Pigna”, drejtuar nga nje familje shqiptare qe nga dhjetevjecaret e pare te shekullit.


[/i]

[B]vijon[/B]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[B]vijimi[/B]


[i]Keto ishin zanatet me te perhapura, qe deshmojne nje interes te hershem e te perbashket ne kuadrin e ekonomise se Venedikut, e qe edhe sot e kesaj dite Venecia i dokumenton konkretisht: jane plot shtate rrugicat e shqiptareve, ashtu si edhe nje degezim dhe nje shesh, po i shqiptareve, ne zona te ndryshme te qytetit. Mes toponimeve venedikase qe lidhen me komunitetet e huaja, ato qe kane te bejne me shqiptaret jane me te perhapurat.


Ne fund mbetet te kujtojme nje shtrese te gjere shoqerore (qe natyrisht perfshinte te gjitha komunitetet e huaja te pranishme ne Venedik) te te emargjinuarve: keqberes, protektore etj., mes te cileve duhet permenduar edhe figura e “trimave”, ish-ushtare mercenare (te famshme ishin kompanite e “stradioti”-eve te rekrutuara nga Venediku). Gjithnje e me te pangopur per fitime, u ofronin sherbimet e tyre me te pasurve dhe me te fuqishmeve, ose si truproja, ose ne ndreqjen e hesapeve, prandaj edhe ishin gjithnje te pershire ne grindje e shamata. Ne Venedik i quanin “bravi”, por edhe “buli”, “sbisai”, “sbricchi”. Shume prej tyre ishin shqiptare, por jo gjithnje emri i tyre perfundoi ne letrat e Keshillit te te Dhjeteve. Jo pak here ky identitet u shkri me traditen me te ndritur letrare. Fjala eshte per ate prodhimtari te gjere te letresise shumedialektore, dhe te letersise “alla bulesca” ne vecanti, qe u kthye ne deshmi e cmuar e shprehjes gjuhesore te pesqindes, pasqyre e nje bashkejetese piktoreske ne Venedik te shume gjuheve: nga greqishtja tek shqipja tek dialekti skuavon, nga dialektet e thella pavane, tek dialekti bergamask, ai belunez dhe friulan. Pikerisht ne tekse te tilla te rilindjes te llojit “alla bulesca” mund te lexojme me kenaqesi bemat e “quattro compagni strathioti de Albania, zuradi di andar per il mondo alla ventura”; apo ne Egloga de Ranco e Tuognio e Beltrame trimerite e famshme te “Ranco Malapase, desceso de la casa d’Albania”, qe pavaresisht nga prejardhja, ishte i detyruar te jetonte ndryshe nga sera e tij.


Mbetet per t’u kryer, duke ndjekur rruge te tjera nga ato qe dokumentojne migracionin ne pergjithesi, nje regjistrim i aktivitetit te shqiptareve te nje tjeter lloji: i humanisteve (pervec te shumecituarit Barleti), i artisteve (pervec piktoreve te njohur Marco Basaiti, Francesco Albani, Gjon e Geronimo), i botuesve (pervec Demetrio Franco-s), i intelektualeve (pervec Leonida Tomeo-s, profesor filozofie ne Padova). Arkivat e universitetit te Padoves, mund te japin, sic besohet, te dhena te kenaqshme mbi pranine e shqiptareve ne ambjentet e universiteteve venete.


Nje regjistrim i tille do te duhej shoqeruar edhe me hetime ne lemin e gjuhes, te cilat, duke ndjekur nje linje te parashenuar nga Carlo Tagliavini dhe nga Gian Battista Pellegrini, te individualizonin prejardhjen shqiptare te mbiemrave qe jane italianizuar (per shembull Dhimiter Frengu- Demetrio Franco).


Aktive ne Venedik ishin edhe fisniket shqiptare, te perzjere me se shumti ne aristokracine napoletane. Tregon, per shembull, Emanuele Cicogna, sesi shpirti i nje feste te mrekullueshme te organizuar ne 1548 ne fushen Shen Stefano me lojera, hedhje vezesh te mbushura me uje trendafili dhe musk ne dritaret ku qendronin zonjat e seres, ishte Antonio Castriotto, duke i Farranines “valoroso cavaliero nel giostrare, amico e capitano dell’imperatore Carlo V”. Dhe me tej, ne teteqinden, mes protagonisteve qe shquhen ne nje karnavale veneciane, te pikturuar nga Andrea Scotti, eshte fiksuar edhe nje shqiptar me nje kostum te shkelqyer tradicional plot salltanet.


Historia e peseqindes se Venedikut dhe Levantes, sic dihet, deri ne betejen profetike te Lepantos, zhvillohet drejt nje ridimensionimi ne rritje te pranise se Republikes ne tokat e Lindjes. Mberrihet keshtu ne fazat e fundit te emigracionit te shqiptareve ne token venedikase.


Ne gjashteqinden ripushtimi venedikas i disa vendeve strategjike, sic ishte kufiri shqiptar ne grykat e Kotorrit, do t’i jape jete te ashtuquajtures “Shqiperi venedikase”, qe Administrator Querini do ta perkufizoje si nje nga “più forti propugnacoli [del] Serenissimo dominio”. Me kete sundim “Shqiperia venedikase” do te ndaje fatin deri ne fund te saj, aq sa ne traktatin e Campoformios do te citohen Butrinti dhe toka te tjera shqiptare per t’iu dhene Frances.


Nese nga prania e lashte dhe e gjate e shqiptareve ne Venedik ende edhe sot mbijeton ndonje gjurme ne traditen gojore dhe kujtesen e te moshuarve, jane te shumta materialet qe lidhen me historine e dy popujve ne arkivat dhe bibliotekat e qytetit, qe presin te studiohen dhe te behen te njohura, nje etape e metejshme kjo e nje studimi qe ka njohur kerkimet e cmuara te Giuseppe Valentini-t, te perfshira ne Acta Albaniae Veneta.


Rruga ende e hapur drejt njohjes, pa dyshim mund te nxise nje interes te ri ne te gjithe komunitetin adriatik, ku historia shumeshekullore e Shqiperise, toke kufijsh, eshte perfshire gjithkahere.[/I]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[B]Justiniani I- një perandor bizantin, i lindur në Tauresium, Dardania, Iliri[/B]

[B]Collier's new encyclopedi[/B]


Justiniani I. (Flavius ANICIUS JUSTINIANUS), një perandor bizantin, i lindur në Tauresium, Dardania, Iliri, ndoshta në 11 maj 483. Ai pasoi xhaxhanë e tij Justin I. Në vitin 527. Ai ishte martuar me Theodorën, një aktore dhe kurtizane e njohur, e cila mori titullin Augusta, dhe u kurorëzua në të njëjtën ditë me burrin e saj. Rreth të njëjtës kohë, Belisarius, u martua me Antoninan, një shoqe profesioni e Theodorës; dhe njollat në karakterin personal të Justinianit, duhet t'i atribuohen intrigave e xhelozive të shkaktuara nga këto dy gra. Ngjarjet politike të mbretërimit të tij mund të përmblidhen në luftërat e Belisariusit dhe eunukut Narses, të cilët arritën sukses të shkëlqyer mbi persët në Lindje, dhe vandalët e barbarët në Itali, dhe ndaj rebelimit të tmerrshëm që shpërtheu në Kostandinopojë në 532, i cili u shua me gjakun e 30.000 personave...
Lavdia e mbretërimit të tij është Kodi i njohur i Justinianit. Justiniani i I-rë ishte gjithashtu një ndërtues i madh dhe një inxhinier, dhe në të gjitha pjesët e perandorisë, zhvilloheshin vazhdimisht vepra të shërbimeve publike. Ai ishte i shquar për përmbajtjen, të mësuarin e gjerë dhe aplikimin e zellshëm të biznesit; por fanatizmi i tij fetar, dhe dobësia e tij në duart e Theodorës, njollosën të gjitha cilësitë e tij të mira. Ai vdiq në 14 nëntor 565.


[I]JUSTINIAN (-tin'i-an) I. (FLAVIUS ANICIUS JUSTINIANUS), a Byzantine emperor; born in Tauresium, Dardania, Illyricum, probably May 11, 483. He succeeded his uncle Justin I. in 527. He had married Theodora, a well-known actress and courtesan, who was created Augusta, and crowned the same day as her husband. About the same time, Belisarius (q. v.), was married to Antonina, a professional companion of Theodora; and to the intrigues and jealousies stirred up by these two women are to be attributed the stains on Justinian's personal character. The political events of his reign may be summed up in the wars of Belisarius and the eunuch Narses, who obtained splendid successes over the Persians in the East, and the Vandals and Goths in Italy, and in the terrible sedition which broke out in Constantinople in 532, and was extinguished in the blood of 30,000 persons. In the latter case, Justinian I. would have fled from his capital, but for the courage and talents of Theodora. The glory of his reign is the famous Justinian Code iq.v.). Justinian I. was also a great builder and engineer, and works of publie utility were kept constantly in progress in all parts of the empire. He was remarkable for temperance, great learning and diligent application to business; but his religious bigotry, and his weakness in the hands of Theodora, marred all his good qualities. He died Nov. 14, 565.[/I]

[B]Titulli: Collier's new encyclopedia : a loose-leaf and self-revising reference work ... with 515 illustrations and ninety-six maps (1921)
Volume: 5
Botues: New York : P. F. Collier[/B]


[IMG]http://a3.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash4/s720x720/378519_324269080919919_151427651537397_1475659_1797818597_n.jpg[/IMG]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Claudius II, Marcus Aurelius Flavius, i mbiquajtur Gothicus, Perandor romak. Lindur në Iliri, 214 p. K. , u ngrit në fron pas vdekjes së Gallienus, në 268, dhe prej virtyteve të tij, po aq sa dhe fitoret e tij të shkëlqyera mbi Gotët, e tregoi veten të denjë për pozitën e vet madhështore. Vdiq në 270 p . K .


[I]CLAUDIUS II., MARCUS AURELIUS FLAVIUS, surnamed Gothicus, Roman Emperor; born in Illyria, A. D. 214, was raised to the throne on the death of Gallienus, in 268, and by his virtues as well as his splendid victories over the Goths, proved himself worthy of his exalted station. He died in A. D. 270.[/I]


Titulli: Collier's new encyclopedia : a loose-leaf and self-revising reference work ... with 515 illustrations and ninety-six maps (1921)
Volume: 3
Botues: New York : P. F. Collier


[IMG]http://a5.sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-snc7/s320x320/392174_320601781286649_151427651537397_1461883_1293243150_n.jpg[/IMG]

Re: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Të huajt për shqiptarët
Shkruar nga: Mit’hat Frashëri
Botuar më: 1937

Përgjithësisht besojmë se shqiptarët në vendin e tyre nuk merren me gjë
tjetër veçse me blegtori dhe se ata preferojnë jetën baritore, kundrejt
asaj që është plot me lodhje nga puna. Është e vërtet se malet e
Shqipërisë ushqejnë kope të panumërta delesh të vogla, që në Turqi quhen
kirirdjiks, me mish të shijshëm dhe me lesh shumë të butë. Mali i
Sharit në Veri të Shqipërisë dhe malet paralele me bregdetin, që
shtrihen nga Vlora deri në Prevezë, ishin vlera të mëdha, që përbënin
për Jugun, së bashku me ullishtet e vreshtat, burimet pasurore të
banorëve. Themi përbënin, sepse numri i dhenve që shqiptarët kanë humbur
gjatë Luftës Ballkanike të 1912-1913-s është vlerësuar më shumë se dy
milionë.

Por rritja e dhenve në vendet malore të Shqipërisë nuk e pengon
zhvillimin e bujqësisë në vendet e tjera: fusha e Korçës dhe e Starovës,
Lugina e Devollit, krahina e Gorës, fusha e Kalkandelenit, e mbi të
gjitha tokat që shtrihen nga Peja në Gjakovë, janë kultivuar me kujdes
të madh dhe përparimi i bujqësisë është me të vertetë i mahnitshëm. Të
gjithë ata që kanë udhëtuar nga Peja në Gjakovë janë mrekulluar nga
bukuria e fushave dhe e pemëtoreve, nga kanalet ujitëse, që shërbëjnë
për të vaditur e deri livadhet, ku të gjitha vijat e ujit janë të
ndërlidhura. Këta fshatarë janë shqiptarë autentikë dhe myslymanë pa
kurrfarë përzierje me gjak sllav. Dhe ndërsa toka fushore mes dy
qyteteve të mëdha të Veriu, Pejës dhe Gjakovës, si edhe pjesa tjetër e
Fushë Kosovës, jep drithëra dhe plot fruta, fusha e Kalkandelenit ,
Starovës, Korçës dhe e Devollit janë pemishte të vërteta, të admirueshme
për drithërat, perimet dhe frutat e tyre të mrekullueshme.
Artet dhe mjeshtëritë nuk janë edhe aq të lëna pas dore, siç mund të
mendohet. Qytetet e mëdha të Veriut, Prizreni e Gjakova, janë të
përmendura me të drejtë për punimin e hekurit, arit dhe të argjendit, ku
zejtarët dallohen me të vërtetë për punimet e tyre artistike të
filigramës dhe qëndisjes: atje prodhohen ato armë të bukura, ato thika e
shpata çeliku, ato qyta dhe doreza pushkësh e armësh të gdhendura e
plot relieve artistike. Në ato qytete janë të përmendura gjithashtu
punimet e holla të qëndistarisë mbi lëkurë e kadife, ato punime të
bukura me të cilat shqiptarët zbukurojnë veshjet e tyre ose rripat e
gjerë prej lëkure që mbajnë armët e tyre.

Punimet e qëndistarisë bëhen kudo me shumë finesë, nga Janina në
Shkodër, dhe madje disa qytete si Tirana e Elbasani e Shkodra gëzojnë
një famë të madhe për elegancën dhe hollësinë e pëlhurave të mëndafshta.
Një shkrimtar francez i cili ka qenë padyshim edhe disi poet, ka shkruar këto radhë, në drejtim të shqiptarëve:

“Nëse feja në ato anë ka mundur të qëndrojë që nga krishterimi deri tek
muhamedanizmi, dhe nga katolicizmi tek skizma greke, është një gjë që
mbetet e pandryshuar tek ky popull. Është pasioni i pavarësisë dhe i
lavdisë. Është dallimi kryesor i karakterit, burimi i heroizmit. Në të
gjitha kohët Shqipëria ka qenë vendi klasik i heronjve: Homeri ka gjetur
Akilin, Greqia Aleksandrin e Madh, Papa Eugjeni i IV Skënderbeun.”

Por është gjithashtu një shkrimtar tjetër francez, më modern, që
shprehet në një mënyrë më pak poetike, por shumë më konkretë për
shqiptarët: “Ekziston në Gadishullin Ballkanik një popull i cili nuk ka
rrojtur kurrë nga vetja e vet e as për veten e vet, por roli i tij gjatë
shekujve ka qenë që ai që t’u japë pa ndërprerje kombeve fqinjë lëndë
njerëzore.

Shqipëria ka qenë rezervuari ku Grekët, Romakët, Bizantinët e
Turqit kanë marrë njeri pas tjetrit. Ndërkaq nën një formë
protoplazmike disi, dua të them në masë të paorganizuar, raca shqiptare
ka mbushur boshllëqet e hapura nga luftërat ose dekadenca në botën
lindore.

Nganjëherë në të kundërtën, ajo botë është ngritur,
personifikuar te një njeri i madh, dora e të cilit, pavarësisht se cili
ishte, Mehmet Ali, Ali Tepelena, Skënderbeu apo Pirroja, trondiste një
kënd tjetër të botës dhe shënoi mbi popujt vulën e gjënisë së vet. Jeta e
shqiptarëve gjatë atij shekulli, vepra e tyre në Egjipt, ku ata ishin
mbretër, në Greqi ku ata qenë punëtorët e vërtetë të pavarësisë, duhet
të na shpjegojë mirë epoka të historisë së lashtë. Edhe kur shqiptarët
hakmarrin Aleksandrin, Akilin etj., ekzagjerimi nuk është veçse në
formë, paradoksi përmban një të vërtetë.

Edhe një fjali para se të ndahem nga lexuesi im i dashur. Nuk është
aspak një apologji për shqiptarët, që kemi dashur të bëjmë në këto faqe.
Kemi dashur t’u japim atyre të drejtën. Nuk është lëvdata ditirambike
ajo që kemi synuar, por e vërteta.

Është shkruar shumë pak për shqiptarët dhe mund të shkruhet akoma më shumë për ta. Ata vetë kanë neglizhuar shumë për publicitetin dhe kanë bërë shumë gabim. Është mirë që të veprohet, por duhet gjithashtu që të bëjnë të njohur vetveten, sepse në qoftë se Bomarsheja këshillonte shpifjen, Max Nordan nga ana e tij ka dhënë mesazhe të çmuara për të folur shpesh për vehten e tij.

E mbaruam ekspozimin tonë të shkurtër me një fjalë që i vishet M.
Bernardit. Është bërë për përshkrimin që paraqitëm. Shqiptarët, kanë
jetuar shumë pak për vehten e tyre. Veprimtarinë e tyre, gjakun e tyre,
talentin e tyre e kanë përfituar fqinjët. Ata kanë flijuar esencën më të
mirë të tyre për të mirën e të tjerëve. Kështu ka ndodhur deri tani,
por është pikërisht një epokë e re që duan të fillojnë sot: të jetojnë
dhe të punojnë për vehten e tyre, për Shqipen e tyre.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[FONT="Book Antiqua"][SIZE="3"]A e dini se cilat janë 50 çuditë shqiptare

1. Shqipëria kufizohet me popullsi shqiptare

Me ndarjen e kufijve që u bënë në vitin 1913, në Konferencën e Ambasadorëve në Londër, Shqipëria mbeti i vetmi vend në botë që kufizohet me popullsinë e vet. Edhe pse ndarja e kufijve ishte një padrejtësi e madhe historike, bëri që të krijohej një çudi e prodhimit shqiptar. Minimalisht edhe pse është një e keqe e madhe, kjo na bën që të jemi me krahët e ngrohtë për sa i përket mbështetjes në kufij. E vetmja pjesë ku ne jemi në mënyrë të drejtpërdrejt në lidhje me një shtet fqinj është Italia, por ky është kufi detar.

2. Relievi shqiptar, me të gjithë komponentët e vetë gjeografikë

Edhe pse jemi 28000 km2, në relievin tonë ka det, ka lumë, ka mal, ka fushë, ka kodra, ka lugina. Shumë shtete të tjera të cilat mund të kenë një sipërfaqe shumë më të madhe se sipërfaqja e Shqipërisë, shumë nga komponentët e relievit i mungojnë. Mjafton të përmendin Zvicrën, e cila ka një territor malor, por nuk ka det. Po pa det është dhe Kosova, por dhe shumë shtete të tjera. Shqipëria jo vetëm që laget nga deti, por nga dy të tillë madje. Relievi shqiptar është një dhuratë natyrore e pakrahasueshme.

3. Të fitosh pavarësinë i fundit

Shqipëria është një nga vendet që ka luftuar më tepër Perandorinë e Gjysmëhënës, por ishte e fundit në vendet ballkanike që e fitoi Pavarësinë. Në fillim të viteve 1900 shumë vende ishin të lira dhe të pavarura nga Perandoria Osmane, e cila i kishte mbajtur me shekuj me radhë nën pushtimin e vet, duke vendosur administratën osmane në këto vende. Të tillë si Greqia Serbia apo dhe të tjera e fituan Pavarësinë duke mos luftuar aq sa vendi ynë. Ne e shpallëm Pavarësinë në kohën kur Perandoria Osmane ishte në agoninë e vet.

4. Vjetërsia e gjuhës shqipe

Gjuha shqipe dhe pse është një nga gjuhët më të vjetra në botë, dëshmia e parë e shkruar nuk i kalon 800 vjetët. Një nga gjërat që i bën shqiptarët të jenë krenarë dhe të vetëkënaqur është dhe gjuha. Sidomos gjuha e folur. Që në lashtësi kjo gjuhë ka qenë prezent përkrah gjuhëve të tjera të mëdha si greqishtja latinishtja etj. Por çudia qëndron në faktin se dëshmia e kësaj gjuhe nëpërmjet dokumenteve vjen jo më larg se afro 800 vjet më parë. Pra deri në këtë kohë kjo gjuhë ka qenë vetëm e folur.

5. Rrëzimi i komunizmit

Komunizmi në Shqipëri ka qenë në formën më të egër të vet, ndërkohë që ne ishim vendi i fundit i ish-bllokut të Lindjes që e rrëzuan atë. Enver Hoxha qëndroi plot 40 vjet në krye të vendit, duke instaluar një regjim tepër të egër. Shqiptarët regjimin e tij e vuajtën në përmasa të frikshme. Por e çudia qëndron në faktin se dhe pas vdekjes së diktatorit, komunizmi vazhdoi duke u bërë që të jetë i fundit në vendet e Lindjes që rrëzohet. Do të duhej pikërisht fillimi i viteve ’90, kur në Shqipëri ndodhën proceset transformuese, që të përfundonte edhe regjimi diktatorial.

6. Ndarja e pushtetit gjatë Luftës së Dytë Botërore

Gjatë Luftës së Dytë Botërore kur shtete të ndryshme forconin radhët për të luftuar nazifashizmin, në Shqipëri bëheshin llogari se si do të ndahej pushteti pas çlirimit midis forcave politike. Mjafton të përmendin disa konferenca të njëpasnjëshme siç ishte ajo e Mukjes, ajo e Pezës, ku vendosej se si do të ndahej pushteti. Vendi ynë ishte nën pushtim dhe me një rrezik real për t’u copëtuar. Vendet e tjera shtonin radhët e tyre kundër pushtuesve, ne kërkonin ndarjen e pushtetit. Kjo çudi e hidhur historike pas luftës u kthye një bumerang për gjithë shqiptarët.

7. Vendi më i varfër që qarkullon më tepër para në Ballkan

Jemi ndër vendet më të varfra të Evropës (vendin e fundit kemi disa vite që ia kemi lënë Moldavisë) dhe megjithatë zëmë vendin e parë në Ballkan për paranë që qarkullohet për banorë. Kjo sigurisht që është e dhënë e saktë e Bankës Botërore. Kjo nuk na bën të kemi ndonjë të mirë të madhe, pasi këto para janë informale dhe në shumicën e rasteve janë vënë në mënyrë të dyshimtë dhe jo korrekte, siç janë aktivitet e ndaluara, trafikimi i drogës, i mishit të bardhë dhe të tjera si këto. Kjo statistikë përbën një çudi të radhës së shqiptarëve.

8. Fetarët shqiptarë, “nga fryn era”

Shqipëria është vend unik për sa i përket historisë së fesë, kushdo pushtues që ka ardhur këtu e ka pasur të lehtë që të imponojë fenë e vetë, duke hasur fare pak në vështirësi. Që nga lashtësia deri më sot, vendi ynë ka ndryshuar disa herë besimin fetar. Nga paganizmi i hershëm, vjen pushtimi romak, pushtimi bizantin, ai serb, pushtimi turk deri me fitimin e Pavarësisë. Ndryshimi i feve në shumicën e rasteve ka ndodhur nga përfitime të momentit të popullsisë sonë, por nuk përjashtohen dhe rrugët e tjera të përhapjes së fesë si dhuna, arbitrariteti, abuzimi, etj.

9. Shqiptarët, të gjithë politikanë

Edhe pse nuk ka një shifër zyrtare lidhur me faktin se sa shqiptarë merren me politikë, është e sigurt që në Shqipëri shumica e popullsisë flet për politikë. Nëse në vendet e tjera homologe të Shqipërisë bëhen plane, projekte dhe punohet në mënyrë tepër cilësore, diskutimet në Shqipëri bëhen veçse për politikë. Ky sigurisht është një perceptim apriori, pasi nuk ka një studim apo anketim të posaçëm, por është e sigurt që këtë të dhënë nuk e hedh dot njeri poshtë, pasi është një fenomen që ndeshet për ditë në çdo familje shqiptare.

10. Të të vlerësojnë personalitetet të tjerët

Vendi ynë ka shumë figura të shquara në fusha të ndryshme. Ata më tepër janë vlerësuar nga të huajt se sa nga shqiptarët. Këtu mund të përmend një numër të madh të figurave shqiptare, që nga Gjergj Kastrioti, Nënë Tereza, Karl Gega e plot të tjerë, të cilët kanë arritur të kenë një famë botërore, duke e gjetur veten më të vlerësuar në arenë ndërkombëtare sesa në vendin e vetë. Kjo është çudi për vet faktin se ne jemi një vend i vogël dhe nuk kemi luksin të kemi shumë figura të shquara siç mund të ketë një vend të tjetër me një popullsi disa herë më të madhe se ne.

11. Shkollat greke në Shqipëri, “pa nxënës”

Numri i shqiptarëve që ndodhen në Greqi është më i madh se i minoritetit grek në Shqipëri, mirëpo në Shqipëri po hapen disa shkolla greke, ndërkohë në Greqi nuk ka asnjë të tillë. Një luftë e gjatë diplomatike është bërë midis shtetit grek dhe atij shqiptar për një shkollë në gjuhën greke në Himarë. Kjo luftë përfundoi me realizimin e dëshirës së palës greke. Ndërkohë në qytetet greke numri i shqiptarëve është me mijëra, një shkollë shqipe nuk gjen dritë në vendin helen.

12. Dëshirë për shkollë apo shmangie nga puna

Në asnjë vend të botës nuk ka një kërkesë aq të madhe për shkollë sa në Shqipëri, ndërkohë për sa i përket punësimit ne jemi një vend me papunësi tepër të lartë. Kur mbarojnë shkollën e mesme shqiptarët në këto vitet e fundit i dëgjon se do të vazhdojnë shkollën e lartë dhe masterat pa pyetur fare se me çfarë rezultatesh e kanë përfunduar gjimnazin. Kjo është sigurisht një çudi shqiptare, pasi në çdo vend tjetër njerëzit pas gjimnazit në varësi të rezultateve kërkojnë shkollë ose punë. Madje më tepër shkojnë në punë sesa vazhdojnë arsimin e lartë.

13. Burri dhe gruaja, me të drejta të ndryshme

Ky është sigurisht një problem që ka ecur në vijimësi me shoqërinë njerëzore që nga lashtësia deri në ditët e sotme. Por në Shqipëri hendeku midis burrit dhe gruas ka qenë disa herë më i madh se në vendet e tjera. Mjafton të përmendin një zakon të para disa viteve, ku ishte e ndaluar të ulej në një tavolinë burri dhe gruaja. Kjo sigurisht ka qenë një handikap shumë i madh, por në realitetin tonë ka qenë prezent. Në vitet e fundit janë bërë përpjekje për një barazi midis gruas dhe burrit, por që është tepër larg asaj që duhet të jetë.

14. Kabineti qeveritar shqiptar, më i madh se ai kinez

Shqipëria ka diçka më tepër se tre milionë banorë. Në kabinetin qeveritar të para disa viteve ka pasur 19 ministri, ndërkohë që shteti kinez, i cili ka afro 1.5 miliardë banorë, nuk i ka pasur kaq ministri. Ka qenë qeverisja socialiste e udhëhequr nga zoti Fatos Nano, e cila krijoi disa ministri krejt të çuditshme. Disa me portofol, të tjerë pa të. U krijua një situatë e çuditshme, pasi për të kënaqur ambiciet për karrierë të disa kolegëve të vetë, kryeministri i asaj kohe i bënte ministra.

15. Parti, më tepër se anëtarë

Në raport me popullsinë që kemi, jemi vendi i parë në botë për numrin e partive, plot 114 të tilla janë të regjistruara zyrtarisht. Numri 114 është një numër i cili konfirmohet nga regjistrimi i këtij viti, ndërkohë që të tjera mund të jenë shtuar. Kjo situatë ka të bëjë me çudinë që përmendëm më lart, që shqiptarët flasin më tepër për politikë. Po t’i referohesh standardeve që duhet të këtë një parti politike, në vendin tonë as që mund të flitet për to. Ka parti që i voton vetëm farefisi.

16. Popull mysliman, Heroi Kombëtar, i krishterë

Shqipëria në pjesën më të madhe të popullsisë është myslimane, ndërkohë Heroin e vetëm Kombëtar e ka katolik. Gjergj Kastrioti Skënderbeu, i cili u ndesh me turqit për plot 25 vjet, njihet në të gjithë botën dhe si një mbrojtës i flaktë i krishterimit, duke mos lejuar që ordhitë otomane të shkonin në drejtim të Perëndimit. Ai për hir të së vërtetës historike nuk qëndroi vetëm i krishterë, pasi u konvertua në mysliman gjatë kohës që shkoi nizam në Stamboll.

17. Vendi i varfër, me jetëgjatësinë më të madhe

Teksa shoqëritë e tjera vuajnë nga shëndeti i tepërm, qytetarët shqiptarë gëzojnë shëndet të mirë edhe pse jetojnë në një vend të varfër si Shqipëria. Jetëgjatësia e qytetarit shqiptar është 67 vjet për burrat dhe 74 vjet për gratë. Këto të dhëna të bëjnë të mendosh se, Shqipëria është vendi i çudirave. Kjo e dhënë bëhet dhe më e larmishme kur treguesi i moshës më të re i takon përsëri vendit tonë, duke u bërë kështu një nga vendet me moshën mesatare më të re në Evropë.

18. Populli më i armatosur, duke mos bërë asnjë luftë

Nga vitet 1945 deri në vitin 1990 kemi qenë shteti me popullsinë më të armatosur, ndërkohë që gjatë kësaj kohe nuk kemi zhvilluar as edhe një luftë të vetme. Enver Hoxha, Sekretari Parë i Partisë Komuniste Shqiptare, që nga viti 1941 deri në vitin 1985 në projektet e tij politike kishte armatimin e vendit, pasi sipas tij, vendet imperialiste do të sulmonin vendin tonë, sulm që nuk erdhi asnjëherë. Koha e zborit ushtarak kujtohet jo pa nostalgji nga brezi i dytë dhe i tretë në vendin tonë.

19. Gjakmarrja shqiptare, me përmasat e Mesjetës

Gjakmarrja është një çudi shqiptare. Në asnjë vend të botës ky fenomen obskurantist nuk aplikohet, me përjashtim të vendit tonë. Në zonat rurale, por jo vetëm të vendit, fenomeni i gjakmarrjes është me përmasa të frikshme. Kështu në një vend që ka Kushtetutë dhe ligje të sanksionuara është e patolerueshme që të ketë individë që bëjnë vetëgjyqësi. Për sa i përket vendit tonë ky fenomen absolutisht negativ e vendos vendin tonë në një kuadër me shumë vende të prapambetura. Gjakmarrja në Shqipëri procedon si teori kompensimi “më vrave, të vrava”.

20. Të humbasësh në zgjedhje dhe të mos njohësh humbjen

Jemi i vetmi vend në botë që kemi 16 vjet në demokraci dhe humbësi nuk njeh rezultatin e zgjedhjeve. Që nga vitit 1996 e më pas, thuajse çdo herë humbësi i zgjedhjeve i ka klasifikuar si të manipuluara. Ky është një fenomen vetëm shqiptar, pasi të gjithë vendet e tjera me demokraci nuk hasin në një problem të tillë, i cili duket se ka fituar kombësinë shqiptare.

21. Të shpallesh mbret se të mbushet mendja

Mbreti Ahmet Zogu u vetëshpall mbret i shqiptarëve pa pasur as origjinë dhe asnjë vendim të posaçëm për një post të tillë. Që jemi vend me çudira, këtë e vërteton një mori veprimesh dhe qëndrimesh që kanë ndodhur në historinë e Shqipërisë. E tillë është vetëshpallja Zogut mbret i shqiptarëve. Ky moment në historinë e vendit tonë është trajtuar gjatë dhe veprimi i Ahmet Zogut është cilësuar si i çuditshëm. Në historiografinë shqiptare figura e mbretit Ahmet Zogu është parë më konfiguracione.

22. Të jesh kohën më të madhe në luftë dhe të mos sulmosh asnjëherë

Një nga vendet që ka bërë më tepër luftëra, ndërkohë që nuk ka sulmuar asnjëherë një vend tjetër, është Shqipëria. Që në lashtësi deri në Luftën e Dytë Botërore, ne kemi qenë përherë në furinë e sulmeve të huaja. Por për çudi të së vërtetës historike, ne asnjëherë nuk kemi sulmuar asnjë vend të huaj, duke qëndruar gjithmonë në pozita paqësore kur nuk kishte luftë ose në pozita mbrojtjeje kur kishte të tillë. Sot në historiografi kjo është parë dhe se një pamundësi për të sulmuar nga pala shqiptare.

23. Izolimi nga bota, absurd shqiptar

Në vitet ’60 dhe ’70 vendet kërkonin që të vendosin marrëdhënie diplomatike me njëra-tjetrën, Shqipëria vetizolohej, duke u larguar nga bota. Politika e vendosur nga Enver Hoxha dhe bashkëpunëtorët e tij ishte për një mbyllje me botën e jashtme. Me përjashtim të disa vendeve, të cilat për shkak të regjimit të njëjtë me ne, me të tjerët, sidomos me perëndimorët u krijua një barrikadë tepër e madhe. Për të gjithë shqiptarët marrja e informacionit apo kulturës perëndimore ishte një utopi. Deri më sot as një vend të tjetër nuk ka krijuar një hendek kaq të madh me vendet e tjera sa vendi ynë.

24. Shpif se diçka do të mbetet, normë e kulturës shqiptare

Në periudhën post-komuniste në Shqipëri politikanët i kanë lejuar të drejtën vetes që të shajnë, të shpifin për këdo dhe për çfarëdo, dhe të mos mbajnë përgjegjësi. Kemi një kategori politikanësh, të cilët në mënyrë krejt të papërgjegjshme akuzojnë, shajnë dhe fyejnë ata që nuk janë në linjën e tyre. Kjo sigurisht që ndodh dhe në vende të tjera, por ajo që në vendet e tjera do të ishte e papranueshme është fakti se këtu nuk kanë marrë një herë të vetme mundimin që të vërtetojnë qoftë dhe një akuzë të vetme.

[/SIZE][/FONT]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[FONT="Book Antiqua"][SIZE="3"] 25. Emri Fronti Demokratik, në krye qëndronte Enver Hoxha

Ndërkohë që emrin vazhdonte ta mbante Fronti Demokratik Popullor, pushteti i Enver Hoxhës degradonte drejt një diktature të egër. Historia e Shqipërisë në periudhën e komunizmit ka njohur dhe një absurditet tjetër, i cili ka të bëjë me emërtimin e pushtetit të Enver Hoxhës. Diktatori komunist e quante Fronti Demokratik Popullor, ndërkohë që në vend ishte instaluar një regjim totalitar i egër, duke u cilësuar si më ashpri në tërë Evropën e asaj kohe. Pushteti i Enver Hoxhës për nga jetëgjatësia dhe ashpërsia cilësohet si një çudi që i kalon kufijtë e Shqipërisë.

26. E pavërteta bashkëjeton me të vërtetën

Pas viteve ’90 çdo shpifje apo thashetheme i serviret publikut nga politika si një fakt i vërtetë, duke e manipuluar. Mjafton të kujtosh të gjitha deklaratat e politikanëve në vendin tonë dhe është më se e mjaftueshme që ta vërtetosh këtë konstatim, i cili padyshim futet tek çuditë shqiptare. Janë thënë e çfarë nuk janë thënë dhe përsëri të gjithë kanë ngelur të habitur kur asnjë gjë prej atyre që janë thënë nuk janë vërtetuar. Po të shikosh një shoqëri perëndimore, ajo një fenomen të tillë e përbuz me të madhe, duke u treguar shqiptarëve që janë shumë larg qytetërimit evropian.

27. Kush është me ne, është i yni, në të kundërt e kemi kundërshtar

Politikanët shqiptarë në ditët e sotme i ndajnë njerëzit në dy grupe, ata që janë me ne, janë tanët, ndërsa ata që nuk janë me ne, janë të kundërshtarit. Shumë nga bashkëqytetarët tanë shikohen dhe si armiq edhe për faktin se nuk kanë bindjet e caktuara politike. Kjo sigurisht injektohet nga politikanët që i klasifikojnë njerëzit në të tyre dhe në të kundërshtarit, duke harruar që pjesa më e madhe janë jashtë politikës dhe nuk iu intereson fare nëse ekzistojnë këta lloj politikanësh.

28. Për shqiptarët, më e vlefshme besa se kontrata

Nëse një shqiptar dhe një huaj iu duhet të lidhin një marrëveshje biznesi, shqiptari e kundërshton kontratën (sipas Edith Durham), pasi e quan ofendim, duke i besuar më tepër besës së dhënë. Kjo për shoqërinë moderne duket një gjë absurde, por për fatin tonë të keq ka qenë realitet në shoqërinë shqiptare, e cila me këtë lloj mentaliteti ka qëndruar në vend. Në vendet evropiane kjo lloj marrëveshjeje përdoret dhe si barsoletë, duke u bërë kështu histori e mirënjohur. Kjo çudi ka qenë prezent vite më parë, pasi sot shqiptarët në këtë drejtim janë integruar në shoqërinë moderne duke qenë edhe biznesmenë të suksesshëm.

29. Nga një shtet laik, me 245 shoqata fetare

Kemi qenë për më tepër se 45 vjet si një vend laik nën regjimin komunist, ndërkohë që aktualisht në Shqipëri ekzistojnë as më pak dhe as më shumë, por 245 shoqata fetare. Me ardhjen në pushtet të Enver Hoxhës dhe komunistëve, në vitin 1945 u hoq në mënyrë graduale dhe e drejta për të besuar në zot. Kështu doli një ligj që ndalonte çdo lloj aktiviteti fetar dhe duhet të shembesh të gjithë objektet e kultit si kisha, xhamia, teqe, etj.

30. Të flasësh një gjuhë unike, në të gjithë rruzullin

Shqiptarët flasin një gjuhë, e cila nuk është e ngjashme me asnjë gjuhë tjetër në botë. Historia e gjuhës shqipe është shumë e vjetër për sa i përket kohës. Ajo cilësohet si një nga gjuhët më të vjetra në Evropë. Por e çuditshme është fakti se kjo gjuhë, pra gjuha shqipe, nuk ngjason me asnjë gjuhë tjetër në botë. Të gjitha gjuhët e tjera janë krejt të ndryshme nga shqipja. Të gjithë gjuhëtarët e vlerësojnë tepër gjuhën shqipe për këtë fakt tepër interesant. Gjuha shqipe ka një zanafillë që nga kohët më të hershme të shoqërisë njerëzore.

31. Prezumimi i pafajësisë vetëm në vendin tonë nuk ka gjetur vend

Shqipëria është ndoshta i vetmi vend në botë, ku nuk merret fare parasysh prezumimi i pafajësisë. Ka apo nuk ka një vendim gjykate, për këtë nuk do t’ia dijë njeri, kjo sidomos për sa u përket njerëzve publikë dhe politikanëve në veçanti. Nëse në çdo vend të botës quhesh fajtor për një faj vetëm në rastin kur autoritet e drejtësisë së atij vendi të kanë shpallur fajtor, ndërkohë që këtu vetëm në rastin kur e ke kundërshtar ai të akuzon, madje jep dhe definicione për akuzën e tij, duke të treguar burgun.

32. Nga jugu në veri, Shqipëria me vijë bregdetare

Vendi ynë përcaktohet si një nga vendet më malorë në të gjithë Evropën, por për çudi ajo ka një vijë bregdetare e cila shtrihet nga jugu deri në veri të vendit. Nuk gjen shembull tjetër në kontinentin plakë që një vend të ketë një pozitë gjeografike të tillë kaq të çuditshme, pse jo dhe për të pasur zili. Në vendin tonë kjo mrekulli e natyrës nuk është marrë në konsideratë, duke mos u shfrytëzuar këto resurse të paçmuara. Sot me shtrirjen që ka ku ndërthuren deti dhe mali, Shqipëria duhet të ishte një qendër turizmi për të gjithë rajonin.

33. Vendi më malor që merret me bujqësi

Në Shqipëri gjatë periudhës së komunizmit edhe pse ishim një vend kryesisht kodrinor malor, përsëri ne i shpenzonim energjitë tona drejt bujqësisë. Në të gjithë periudhën e komunizmit Shqipëria ishte e orientuar kryesisht nga bujqësia për sa i përket ekonomisë. Kjo për çudinë e të gjithëve pasi ne më tepër duhet të merreshim me blegtori apo dhe me industri të rëndë apo të lehtë. Në komunizëm doli si devizë dhe një thënie e udhëheqësit komunist Enver Hoxha, i cili deklaroi në mënyrë pompoze “t’u qepemi maleve e kodrave dhe t’i bëjmë pjellore”.

34. Shqiponja në flamurin shqiptar, me dy kokë

Në flamurin e Shqipërisë, i cili e ka zanafillën e vet në kohën e Skënderbeut, ekziston një shqiponjë e cila është me dy kokë. Arsyetimet historike me këtë fenomen janë të ndryshme. Një variant thotë se këto dy koka përfaqësojnë gjithë përfshirjen e vendit nga Jugu në Veri. Varianti i dytë pretendon se ushtarët e Skënderbeut luftonin aq shumë sa shikonin dhe para dhe mbrapa. Ndërkohë që varianti i tretë thotë se, një kokë shikon Pirron e Epirit dhe koka tjetër shikon Aleksandrin e Madh.

35. Kanuni 500-vjeçar “krenaria” e Shqipërisë

Kanun pa dyshim që kanë pasur edhe vende të tjera gjatë historisë së ekzistencës së tyre, por ashtu siç zbatohet në vendin tonë vështirë se gjen. Me përjashtim të periudhës së komunizmit kur kanuni pati një hapësirë më të vogël për sa i përket gjakmarrjes, pas viteve ’90 kjo është bërë një normë e zakonshme. Shumë vrasje dhe konflikte që ndodhin këtu zgjidhen me vetëgjyqësi. Kjo çudi e dhimbshme shqiptare është një nga arsyet që vendin tonë e mban larg nga strukturat euroatlantike.

36. Rezervat ujore sa për 100 Shqipëri

Nëse në çezmat e familjeve shqiptare mungon uji apo vjen me mangësi, kjo ndodh sepse administrimi i tij është skandaloz. Po t’u referoheshin statistikave dhe fakteve, të rezulton se Shqipëria ka rezerva ujore sa për të mbajtur edhe një qind shtete të tjera me përmasat e saj. Sigurisht kjo është një dhuratë nga natyra, por që nuk është shfrytëzuar ashtu siç duhet. Sot thuajse asnjë qytet nuk furnizohet rregullisht me ujë. Duke pasur një reliev kryesisht kodrinor dhe malor, uji është i bollshëm aq sa herë-herë rrezikohet dhe përmbytja e zonave të caktuara.

37. Tri veta, një bunker gjatë komunizmit

Enver Hoxha e bëri vendin tonë të mbushur me beton. E them këtë pasi po t’i referohesh kohës u ndërtuan aq shumë bunkerë, sa sipas statistikave, na rezulton që për tre shqiptarë të kishte një bunker. Arsyeja e ndërtimit të këtyre bunkerëve ishte kryesisht të mbroheshim nga ndonjë sulm eventual nga jashtë. Në opinionin publik të periudhës së komunizmit ekzistonte një mentalitet se, Shqipëria nga momenti në moment mund të sulmohej nga vendet imperialiste që ishin kundërshtare të drejtpërdrejta të regjimit komunist të instaluar në Shqipëri.

38. Të mos lëvizësh dot brenda për brenda vendit

Nga viti 1945 deri në vitin 1990 ishte e sanksionuar dhe e ndaluar me ligj lëvizja nga fshati në drejtim të qytetit. Në asnjë vend të botës nuk është e ndaluar lëvizja e qytetarëve me vullnetin e tyre. Nga fundi i viteve ’40 deri në vitin 1990 ishin tepër të kufizuara, vetëm kur duhej një urdhër i posaçëm për të bërë një transferim me banim nga një zonë në një tjetër. Për të lëvizur nga fshati ishte thuajse e pamundur. Duke qenë se Shqipëria ishte një vend që bazohej tek forca punëtore, ishte e nevojshme që të kishte sa më tepër popullatë në fshat.

39. Organ gjyqësor që sulmon verbalisht

Vetëm në Shqipëri ndodh që organet gjyqësore e sulmojnë një të akuzuar përmes mediave, duke krijuar opinion të keq për të dhe duke helmuar opinionin publik në influencimin e gjykatës. Me rregullat demokratike, në çdo vend të botës nëse për një individ të shoqërisë ka një akuzë për shkelje të ligjit, përgjithësish veprohet sipas hallkave që ka gjyqësori. Në vendin tonë kjo ndodh rrallë, ku mund të akuzohesh verbalisht duke mos ndjekur një rrugë institucionale. Organet e zgjedhura për këtë punë shpesh herë dalin jashtë funksionit.

40. Me kapitullimin e Italisë në Shqipëri i cila kishte qenë një pushtuese e egër, ushtarët që ngelën peng nga italianët u bënë pjesë e njësiteve partizane të Shqipërisë kundër ushtarëve gjerman.

41. Në Shqipëri, vendi ku figurave ju këndohet këngë

Kur një figurë bëhet publike dhe ka një kontribut për shoqërinë, që të ngelet në histori atij patjetër duhet t’i këndohet një këngë. Kënga këndohet në nderim të tij. Shumë nga figurat historike të vendit tonë, për të mos të thënë që të gjithë, u është kënduar një këngë. Ky merret si një lloj nderimi dhe është e pamundur që pas çdo akti heroik apo patriotik të mos thuren dhe disa vargje, dhe më pas të kthehet në melodi. Që nga Skënderbeu, Ismail Qemali dhe deri dhe tek Enver Hoxha, në arkivat e muzikës shqiptare e kanë një këngë.

42. Shqipëria, atje ku vendi i varrit gjendet me vështirësi

Përpara se të vdesësh, në vendin tonë duhet të bësh mirë llogaritë për të gjetur dhe një vend varri. Këto kohët e fundit është bërë tepër problematike, sidomos tek qytetet e mëdha gjetja e një cope toke për të dërguar për në banesën e fundit ata që ikin nga kjo botë. Kjo mund të ndodhë vetëm në vendin tonë, pasi në as një vend tjetër një problem i tillë nuk haset.

43. Botimi i librit në Shqipëri, një procedurë e kollajtë

Pas viteve 1990 mjafton të kesh një shumë të hollash dhe nisesh për tek botuesi për të botuar një libër. Censurë nuk ka, kritikë, gjithashtu, për cilësi as që bëhet fjalë. Aq shumë libra janë botuar këto kohët e fundit, sa të duket se njerëzit këtu në Shqipëri merren vetëm me shkrime. Në çdo vend tjetër të zhvilluar kulturor, një libër që të shohë dritën e botimit duhet të kalojë në disa filtra, të cilat tregojnë nëse është i denjë ai libër apo jo.

44. Vdis të të duan, ndodh vetëm në Shqipëri

Ç’zakon të çuditshëm që kanë shqiptarët! Kur je gjallë, të turren sa mundin e s’të lënë gjë pa thënë (ose s’të zënë fare në gojë). Kur vdes, të bëjnë të madh dhe vënë kujën për ç’kanë humbur. Shumë njerëz të cilët kanë kontribute të vyera në shoqërinë tonë, sa janë gjallë ose lihen mënjanë ose dhe denigrohen. Ky fenomen ka ndodhur jo rrallë në vendin tonë, pasi vetëm duke e humbur një njeri, atëherë kujtohen për të.

45. Të shpikësh lajmin pa pasur fakte

Në Shqipëri jo pak gazetarë shpikin lajme. Pa pasur asnjë lloj argumenti apo fakti, shumë gazetarë diletantë marrin si të mirëqenë diçka të paqenë. Kjo ka ndodhur jo rrallë. Më tepër të goditur nga ky fenomen janë figurat publike, por edhe njerëzit e tjerë nuk kanë shpëtuar nga një metodë obskurantiste e të shkruarit.

46. Le të humbas, dorëheqjen nuk e jap

Në vendin tonë kultura politike është në atë stad sa, nëse një politikan humbet zgjedhjet nuk jep dorëheqjen, ndërkohë që në kulturën perëndimore, por dhe në gjithë vendet e tjera të botës, ky është një element fillestar i demokracisë. I gjen me vështirësi rastet kur një politikan pas humbjeve të largohet. Edhe në rast se është larguar, është larguar përkohësisht duke u bërë përsëri protagonist i jetës aktive politike.

47. Edhe pse i vdekur mund të votosh

Vetëm në Shqipëri mund të shikosh në listën e zgjedhësve emra të cilët mund të kenë vite që kanë vdekur, ndërkohë që dalin se kanë votuar. Në shumë palë zgjedhje tek ne ka pasur anomali, por këto anomali kanë arritur deri në kufijtë e absurdes. Mjafton të kujtojmë rastet kur njerëz të cilët nuk jetojnë më, janë prezent me emrin e tyre në listat e zgjedhjeve. Madje, çudia vazhdon kur rezulton që të jetë dhe votues për një kandidat apo subjekt politik.

48. Shqipëria dhe Greqia, vende mike që urrehen

Shqipëria dhe Greqia historikisht nuk kanë bërë asnjë luftë njëra me tjetrën, ndërkohë urrejtja që ekziston midis tyre është e atyre përmasave si të jenë në luftë të vazhdueshme. Po t’i referohesh historisë së dy vendeve, të rezulton se në asnjë rast të vetëm këto vende nuk kanë zhvilluar luftë ndërmjet njëra-tjetrës. Po të shikosh dhe raportet zyrtare, këto dy shtete janë munduar t’i mbulojnë kontradiktat e herëpashershme. Ndërkohë që nën zë të dy vendet kanë një urrejtje për njëra-tjetrën dhe pse jo në kufijtë ekstremë.

49. Numri i banorëve të fshatit, më i larti në Evropë

Shqipëria e cila ka një popullsi relativisht të vogël shquhet dhe për një fakt tjetër që përfshihet tek çuditë shqiptare. Pjesa më e madhe e popullsisë në vendin tonë jeton në zonat rurale. Duke qenë se ne vijmë nga një sistem totalitar, ku primare në atë kohë ishte bujqësia dhe blegtoria, shumica e forcave të punës ishin të përqendruara në fshat. Me ardhjen e demokracisë ky raport ka filluar të ndryshojë në favor të popullsisë që banon në qytet, por që ngelet shumë larg në krahasim me vendet e tjera evropiane.

50. Vetëm në Shqipëri (dhe në Afrikë) vidhen zgjedhjet rregullisht

Vetëm në Shqipëri (edhe në disa vende të Afrikës), vidhen zgjedhjet si pa gjë të keqe. Vetëm në Shqipëri një lider politik edhe pse humbet qëndron sërish në politikë. Dhe po vetëm në Shqipëri të gjithë shqiptarët “vdesin” pas politikës.[/SIZE][/FONT]

Re: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Historia e vërtetë e njerëzimit do të shkruhet vetëm kur shqiptarët do të marrin pjesë në të shkruarit të sajë.

Maximilian Lambertz, Albanien erzählt: ein Einblick in die albanische Literatur (Berlin 1956)

Re: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Çdo shtet ka mafi, mafia shqiptare ka shtet. (FBI duke diskutuar mbi mafinë shqiptare)

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Te huajt, krenohen me heroin ton kombtar :p

Tash serioz ; Ata mendojn, se ne nuk meritojm të lëvizim lirshëm sic lëvizin romët, rumunët e bugarët e rrotës s'ëmës !

Tash shifne vetën se në çfar derexhe jemi.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[QUOTE=jadore;2210891]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]3. Të fitosh pavarësinë i fundit[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Shqipëria është një nga vendet që ka luftuar më tepër Perandorinë e Gjysmëhënës, por ishte e fundit në vendet ballkanike që e fitoi Pavarësinë. Në fillim të viteve 1900 shumë vende ishin të lira dhe të pavarura nga Perandoria Osmane, e cila i kishte mbajtur me shekuj me radhë nën pushtimin e vet, duke vendosur administratën osmane në këto vende. Të tillë si Greqia Serbia apo dhe të tjera e fituan Pavarësinë duke mos luftuar aq sa vendi ynë. Ne e shpallëm Pavarësinë në kohën kur Perandoria Osmane ishte në agoninë e vet.[/SIZE][/FONT]

[SIZE=2][B]-Nuk është cudi kjo aspak. Shqiptarët vlerësojnë, jepin, ndihmojnë dhe nderojnë të tjerët, përpara këdo të vetin![/B][/SIZE]


[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]4. Vjetërsia e gjuhës shqipe[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Gjuha shqipe dhe pse është një nga gjuhët më të vjetra në botë, dëshmia e parë e shkruar nuk i kalon 800 vjetët. Një nga gjërat që i bën shqiptarët të jenë krenarë dhe të vetëkënaqur është dhe gjuha. Sidomos gjuha e folur. Që në lashtësi kjo gjuhë ka qenë prezent përkrah gjuhëve të tjera të mëdha si greqishtja latinishtja etj. Por çudia qëndron në faktin se dëshmia e kësaj gjuhe nëpërmjet dokumenteve vjen jo më larg se afro 800 vjet më parë. Pra deri në këtë kohë kjo gjuhë ka qenë vetëm e folur.[/SIZE][/FONT]


[SIZE=2][B]- Nuk do cuditesha aspak, sikur shqiptarët të kenë qenë populli i vetëm në Evrope, para lindjes të Krishtit. Rrota u rrotullua, dhe tani duan të na zhdukin![/B][/SIZE]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]8. Fetarët shqiptarë, “nga fryn era”[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Shqipëria është vend unik për sa i përket historisë së fesë, [COLOR=red][B]kushdo pushtues që ka ardhur këtu e ka pasur të lehtë që të imponojë fenë e vetë, duke hasur fare pak në vështirësi.[/B][/COLOR] Që nga lashtësia deri më sot, vendi ynë ka ndryshuar disa herë besimin fetar. Nga paganizmi i hershëm, vjen pushtimi romak, pushtimi bizantin, ai serb, pushtimi turk deri me fitimin e Pavarësisë. Ndryshimi i feve në shumicën e rasteve ka ndodhur nga përfitime të momentit të popullsisë sonë, por nuk përjashtohen dhe rrugët e tjera të përhapjes së fesë si dhuna, arbitrariteti, abuzimi, etj.[/SIZE][/FONT]


[SIZE=2][B]-E kush i tha njëherë të njëjtat fjalë???[/B][/SIZE]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]9. Shqiptarët, të gjithë politikanë[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Edhe pse nuk ka një shifër zyrtare lidhur me faktin se sa shqiptarë merren me politikë, është e sigurt që në Shqipëri shumica e popullsisë flet për politikë. Nëse në vendet e tjera homologe të Shqipërisë bëhen plane, projekte dhe punohet në mënyrë tepër cilësore, diskutimet në Shqipëri bëhen veçse për politikë. Ky sigurisht është një perceptim apriori, pasi nuk ka një studim apo anketim të posaçëm, por është e sigurt që këtë të dhënë nuk e hedh dot njeri poshtë, pasi është një fenomen që ndeshet për ditë në çdo familje shqiptare.[/SIZE][/FONT]


[SIZE=2][B]-Gënjeshtrat, mashtrimet, tradhtitë, etj janë gjërat më të lehta që mund të bëhen.[/B][/SIZE]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]10. Të të vlerësojnë personalitetet të tjerët[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Vendi ynë ka shumë figura të shquara në fusha të ndryshme. Ata më tepër janë vlerësuar nga të huajt se sa nga shqiptarët. Këtu mund të përmend një numër të madh të figurave shqiptare, që nga Gjergj Kastrioti, Nënë Tereza, Karl Gega e plot të tjerë, të cilët kanë arritur të kenë një famë botërore, duke e gjetur veten më të vlerësuar në arenë ndërkombëtare sesa në vendin e vetë. Kjo është çudi për vet faktin se ne jemi një vend i vogël dhe nuk kemi luksin të kemi shumë figura të shquara siç mund të ketë një vend të tjetër me një popullsi disa herë më të madhe se ne.[/SIZE][/FONT]


[SIZE=2][B]-Nëse lexon emrat e përsonaliteteve të shquara në fusha të ndryshme, të gjithë mbajnë emër dhe mbiemër të krishterë. Një dëshmi më shumë, që myslimanët, asnjëherë në jetë nuk kan vyer gjë! Pikë.[/B][/SIZE]



[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]14. Kabineti qeveritar shqiptar, më i madh se ai kinez[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Shqipëria ka diçka më tepër se tre milionë banorë. Në kabinetin qeveritar të para disa viteve ka pasur 19 ministri, ndërkohë që shteti kinez, i cili ka afro 1.5 miliardë banorë, nuk i ka pasur kaq ministri. Ka qenë qeverisja socialiste e udhëhequr nga zoti Fatos Nano, e cila krijoi disa ministri krejt të çuditshme. Disa me portofol, të tjerë pa të. U krijua një situatë e çuditshme, pasi për të kënaqur ambiciet për karrierë të disa kolegëve të vetë, kryeministri i asaj kohe i bënte ministra.[/SIZE][/FONT]


[SIZE=2][B]-Po pra, paratë e vjedhura nga populli i gjorë, dhe të fituara me djersë, më falni drogë apo dredhina të jashtëligjshme tjera, duhen shpenzuar "me mencuri".[/B][/SIZE]


[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]16. Popull mysliman, Heroi Kombëtar, i krishterë[/SIZE][/FONT]

[FONT=Book Antiqua][SIZE=2]Shqipëria në pjesën më të madhe të popullsisë është myslimane, ndërkohë Heroin e vetëm Kombëtar e ka katolik. Gjergj Kastrioti Skënderbeu, i cili u ndesh me turqit për plot 25 vjet, njihet në të gjithë botën dhe si një mbrojtës i flaktë i krishterimit, duke mos lejuar që ordhitë otomane të shkonin në drejtim të Perëndimit. Ai për hir të së vërtetës historike nuk qëndroi vetëm i krishterë, pasi u konvertua në mysliman gjatë kohës që shkoi nizam në Stamboll.[/SIZE][/FONT]

[SIZE=2][B]Gjergj Kastrioti asnjëherë nuk u konvertua në mysliman. Nuk do të kishte asnjëherë suksesin dhe famën botërore, po të ndodhte një gjë e tillë. Automatikisht, do i bllokohej truri.[/B][/SIZE]
[SIZE=2][B]Stop ndryshimit të historisë![/B][/SIZE]







[/QUOTE]


Është shumë më e lehtë të vjedhësh, se sa të punosh e të fitosh për jetesë.

Është shumë më e lehtë të jesh i pandershëm, sesa të jetosh me ndershmëri.

Është shumë më e lehtë të gënjesh se sa të përballesh me të vërtetën.


Shqiptarët, si duket, gjithmonë zgjodhen dhe vazhdojnë të zgjedhin rrugën më të lehtë.

Mendoj se është koha të fillojmë të martohemi me jahudi, të fusim pak gjak të tyre në shqiptarizëm!

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[QUOTE=e-uritura;2210912]Mendoj se është koha të fillojmë të martohemi me jahudi, të fusim pak gjak të tyre në shqiptarizëm![/QUOTE]


Të pëlqen ky jahoo-dhija ?


[IMG]http://previous.presstv.ir/photo/20100826/shamseddin20100826075917340.jpg[/IMG]

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[QUOTE=Makresh;2210914]Të pëlqen ky jahoo-dhija ?


[IMG]http://previous.presstv.ir/photo/20100826/shamseddin20100826075917340.jpg[/IMG][/QUOTE]


Fjala ishte për vajzat myslimano-shqiptare!

Re: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Prej krejt popujve te huaj, neve shqiptarve, nderin ma te madh si komb na i kane ba shkijet.

Teper shumë na kane ba nder.

Na kane konsideruar e ende na konsiderojnë armiq.
Për kete, na duhet t'u jemi pergjithmone falenderues shkijve.

Mos ta kishim pasë na shqiptarët armiqësine shekullore me shkije, çfarë bythëlëpirësash jemi, moti ishim zhdukë si komb. (Pak me ba me na e lmu qafen dikush, na bythen ia lpijmë).

Por, dhuna e padrejtesia edhe të ligun e bëjnë të fortë.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[QUOTE=e-uritura;2210915]Fjala ishte për vajzat myslimano-shqiptare![/QUOTE]

Kto myslimonat, s'martohen me jahudie e me [SIZE=4]shkije[/SIZE]. :)))

Po ti si ti thuash vetës shqiptare e qe s'je myslimone, kallxo ! Ta sjell jahudijen sa ora n'dhom :biggrin:

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

puntore:tongue:

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

....te huaj, h

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

qka thone shqipetaret per Shqiptaret,kjo a tragjedi,

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Në jeten time kurrë nuk kam qenë i puthur prej aq shumë burrash sa nga refugjatet në Shqipëri. Edhe unë i dua shqiptarët po ashtu, për karakterin, stoicizmin dhe atdhetashurinë e tyre.

Gjenerali Wesley Clark

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[URL="http://www.dailymotion.com/video/xt3blh_besat-shqiptare-ne-nje-film-hebre-top-channel-albania-news-lajme_news"]
Kliko (e mire e qendrueshme)
[/URL]Per shum te kqija qe i kemi te mbathura- Nuk eshte krejt ashtu thot Aziz Nesin

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Xhorxh F. Wiliams: ''Shqiptarët''


Nuk vij të flas si mik i njerëzisë, por vij si mik dhe adhuronjës i racës shqiptare. Dashuroj Shqipërinë, dashuroj burrat e Shqipërisë siç dashuroj Amerikën, siç dashuroj burrat që i kanë dhënë lirinë Amerikës. Shqipëria do të jetë e lirë. Shqipëria i ka dhënë pesë imperatorë Romës dhe gjaku i shqiptarëve ka forcuar kombet e tjerë. E lashë Shqipërinë në vuajtje dhe të mbytur në gjak nga faji i Evropës, e cila tani po lan gjynahet e saj. Unë protestova kundër paudhësisë së Evropës kundrejt Shqipërisë, lashë vendin tim zyrtar dhe ju siguroj, që unë besoj, se ajo ditë që unë protestova për Shqipërinë, është dita më e lumtur e jetës sime… Tregtia e Amerikës duhet të jetë e lirë për kombin shqiptar, që është vëllai i kombit amerikan. Unë jam gati për çdo shërbim për lirinë dhe shpëtimin e Shqipërisë, edhe me jetën time." - Xhorxh Fred Uiliams (Në mitingun e organizuar për të mbrojtur të drejtat e kombit shqiptar, Boston, 7 Nëntor 1915).


[IMG]http://gazetakritika.net//Forumi/media/1/20120905-george_f.JPG[/IMG]


SHQIPTARËT

Xhorxh F. Wiliams
(1852-1932)

I. TOKA DHE BANORËT

Shqipëri, lejomë të hedh sytë e mi
Mbi ty o nënë e rreptë burrash t'egër!
(Bajron)

"Bah! Shikoni këta barbarë!" - ka thirrur çdo tiran që ka shtyrë në fatkeqësi viktimën e vet, por më në fund e ka parë të pamundur ta bëjë skllav. Historia e dhimbëshme e Shqipërisë nuk i është treguar popullit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Kjo ka qenë zhdukur në vendin e Bajronit dhe të shteteve të mëdha, të cilët kanë vendosur të zhdukin nga faqja e dheut këtë popull heroik.
Në sallat e errëta të Dipllomacisë Europiane për shekuj me radhë ka qenë mbyllur dhe mundur fati i Shqipërisë. Edhe tani me lot në sy dhe mjaft e dobësuar nga robëria dhe padrejtësia e shekujve, po nxjerr duart thatanike për të kërkuar drejtësi dhe liri; por akoma më kot. Po shpërblimi i mëkateve është vdekja dhe kujdesi i drejtë i Perëndisë nxjerr përpara faktin që gjendja e keqe e sotshme e Europës rrjedh drejpërsëdrejti po nga ajo politikë që përdori për Shqipërinë.

Me gjithë se në mënyrë të përmbledhur, propozoj që ta them unë këtë ndodhi, të përshkruaj tokën, origjinën, gjuhën, zakonet dhe historinë e këtij populli, intrigat e Europës për ta mbajtur këtë popull skllav të Turqisë, mundimet dhe kërkesat e drejta të tij për liri dhe indipendencë, dhe më në fund se si Amerika mund të ndihmojë duke i prirë këtij kundrejt të drejtave të tij.

Toka e Shqiptarëve

Avlanon ishte një pjesë e vogël e kësaj toke, prej të cilës ata që shkelën Shqipërinë krijuan emrin Albania në të XI shekull. Emri i vërtetë i kësaj toke është Shqipëri dhe populli "shqiptar", që dmth "toka e bijt e shqipes". Shqipëria në mes të Malit të Zi dhe Austrisë nga veriu, të Serbisë nga Lindja dhe të Greqisë nga Jugu, shtrihet gjatë bregut italian ku qytete dhe limane prej Brindisi deri në Venetik duan të thonë se janë kryelartë me përparimin dhe lumturinë e tyre përpara anës së detit të shkretë të fqinjës së vet.

Si në Jug dhe në Veri të Shqipërisë ka limane të bukur dhe lumenj të mëdhenj e të mrekullueshëm. Buna, Drini dhe Liqeni i Shkodrës janë të pavozitshëm. Duhet që nëpërmjet tyre të zhvillohej një tregëti e madhe, e përgjithëshme; katër limane të tjerë gjatë bregut shqiptar janë pa mole dhe pa farë përmirësimi. Lumenjtë janë të mbushur dhe të pavozitshëm; pyje të mëdhenj po kalben në baltë dhe moçale; fusha të mëdhaja dhe pjellore shërbejnë vetëm si një kullotë e dobët për tufat e dhenve të një race shumë të dobët; i vetmi plug ësht ëparmënda e drunjtë e antikitetit romak. Minierat e punuara prej romakëve dhe venecianëve janë zhdukur nga pamja dhe s'dihet fare ku janë; përveç vija Egnatia një tregues i okupacionit romak, s'ka rrugë; fuqira ujrash të mëdhaja shkojnë kot; s'ka asnjë central elektrik, s'ka bankë, shumë pak të holla, asnjë zyrë postare të vendit veç atyre të huaja, shumë pak gazeta e libra, shumë rrallë një lloj makine edhe s'ka as qeveri të vendit.

Ministri i Punëve të Jashtëme të Italisë i quajtur San Guliano, bën një përshkrim se si mbriti nga bregu i detit në Shkodër, qyteti kryesor; hipur mbi një kalë nëpër fusha moçale, ferrishta e baltë, mbi një rrugë të verbër, ndërsa gjatë rrugës së tij kalonte i bukuri lumë pengues dhe i pavozitshëm, i cili me pak shpenzime, mund të bëhet që nëpër të të kalojë nga qyteti në det vaporë prej më shumë se tremijë tonësh. E pamundur! Në zemër të Europës të ndodhet një shkretëtirë si kjo; por ky është një fakt. Në të vërtetë kjo vjen nga që ky vend ka posibilitet më të madh se çdo shtet tjetër i Ballkanit që Europa e ka parë të arsyeshme për ta bërë këtë vend mizerabël dhe të shkretë. Ky vend ka pozitën gjeografike më të mirë në Europë, është çelësi i tregëtisë së Ballkanit dhe porta e kalimit për në Orient. Megjithkëtë sot nuk ka asnjë hekurudhë që të përshkojë Ballkanin nga Adriatiku që kjo të jetë një vijim i linjës austriake.
Ky princ Vidi dhe përfaqësuesit e gjashtë fuqive të mëdha bënë Durrësin kryeqytet të mbretërisë. Ata sot zunë një vend të keq, një katund të qelbur, por Durrësi nën emrin Epidamnus, siç quhej në kohët e vjetra. Ciceroni dymijë vjet përpara e përshkroi si një vend të bukur, të madh e të lulëzuar. Në atë kohë ishte një qendër e madhe tregëtare, por sot sikurse edhe fqinja e tij Tivari në Veri, qëndrojnë si monumente të mëkatës së shkatërimit turk. Në tokën e Epirit ku sot 600.000 frymë rrojnë mizërisht nën Pax Romana rronin 40.000.000 në lumturi. Do të shohim më vonë se jo natyra, por arti i zi e zbriti këtë vend nga lumturia e hershme në gjendjen e dhimbshme e të mjerueshme të sotme.

Shqipëria u qeth e u shkurtua në Traktatin e Berlinit e në akordin e Londrës, sa që askush nuk mund të dijë sot sipërfaqen dhe popullsinë e saj. Mund të jetë e madhe sa shtetet e Connecticut dhe Masachusetts, bashkë dhe popullsia mund të çmohet prej 500.000 në 1.500.000 por mesatarisht mund të jetë 750.000 banorë, p.sh. Shkodra ka 40.000 banorë, por me pak përjashtim ky vend përbëhet nga fshatrat.


Origjina e shqiptarëve

Në kohët prehistorike, para se poetët e Homerit të këndonin për Zotat e tyre dhe heronjtë e përrallave, përpara se të shkruhej gjuha greke, rronte një popull i quajtur Pellazg, Herodetus ju hedh Pellazgëve historinë e cila këto i përmend shumë më parë se sa civilizimin e grekëve, punimi i ashpër që mbulon anët e Parthenon në Athinë akoma quhet pellazgjik. Këta muret e mëdha që ne i quajmë Cyclopean, dhe për të cilat thotë profesor Pococke që qenë ndërtuar shumë më përpara se të ekzistonin grekët e Homerit.

Prej kësaj race të fortë prehistorike mbetën vetëm shqiptarët. Vetëm në kohë të vona u shkoqit se pellazgët qenë ilirianët e vjetër, e para degë indo-europiane, perandoria e të cilës shtrihej që nga Azia e Vogël deri në Adriatik dhe nga Veriu deri në Danub. Nga studimet e shkencëtarëve të rinj, si Prof. Max Miller dhe Prof. Pot, në gjuhën shqipe u stabilizua kjo origjinë. Këta ilirianë u shpërndanë edhe në Itali si Toskë (Tosc) rrojnë akoma në Shqipëri: në Itali rrojnë si toscs, Tuscans, Ëtruskans.

Është e kotë të kërkohet për Zotët e Greqisë në etimologjinë e gjuhës së saj; në gjuhën shqipe këta janë shumë të qartë dhe domethëniet e tyre shumë të drejta. P.sh. "Chaos" është hapësi (Kaopsi) - hapësirë; Erbus (son of Chaos - i biri i Chaos) - er-het-os - me ba t'errët uranos, I Vranos, zana e reve, vranët; Zeus, Zaa, Zee, Zoot - Zot, ra rrufe; Athena - E thëna, me thënë fjalën; Nemesis, nemes - nam, thirje e djallit; Muse, Mosois - Mësuesi; Aphroditë, Afërditë - afër ditës, (Agim).

Kur të jetë studiuar mirë gjuha shqipe dhe kur të jenë çvarrosë gojëdhënat e saj, atëherë shumë nga veprat e Homerit do të rishikohen dhe ca nga ato do të jetë nevoja edhe të korrigjohen. Herodotus nuk e dinte që emrat e heronjve të veprës së Homerit ishin fare qartë në gjuhën pellazgjike. E deri emri i vetë Homerit mund të gjurmohet në gjuhën shqipe. "I mirë" - që në formë "I miros", d.m.th. "Poezia e mirë".
Në gjuhën shqipe është Agamnos, Aigemendon, - ai që mendon, Ajax (Ajaks); si I-gheacehs-gjaks, gjakderdhës; Prijamos si Bir i-ams, bir i së amës e me kuptim ironik-Bir i Tokës, i vendit; Achilles (Akiles), i qiellës, një i zbritur nga qielli; Odysseus, I-oudhës, I udhës, udhëtari, ai që shëtit; Ithaka, I-Thakë-idhënak; Droilos, (Droilos), ai që druhet-frikacak.

Shumë të tjera mund t'i shtohen kësaj liste. Nuk është çudi nëse njerëzit që kanë studiuar gjuhën shqipe të thonë se ajo është gjuha origjinale e Homerit, dhe që grekët morën nga poetët pellazgjikë të shumtën e këngëve trimërie dhe heroike.

Sa dituri e madhe e pret arkeologun kur toka shqiptare do t'i hap thesarin e historisë pellazgjike!
Këta dhe shumë derivacione të tjera provojnë që shqiptarët sot janë mbi tokën e të parëve dhe flasin gjuhën e stërgjyshërve të tyre. Edhe përpara se se dega helene njihej në malet e Thesalisë. Shkodra, qyteti kryesor i Shqipërisë qe padyshim kryeqyteti i mbretërisë madhështore të Ilirisë; shqipja qe gjuha amtare e Aleksandrit të Madh që zaptoi botën dhe e Piros së Epirit, një nga gjeneralët më të mëdhenj që përmend historia, përballuesi i fundit të ushtrive zaptuese romake.

Një tragjedi përtej imagjinacionit të tragjedistit, është ajo që një racë e vjetër dhe e fortë erdhi në një gjendje kaq të keqe dhe mizore, gjë e cila shikohet si skandal i civilizimit euripian. Nuk është për çudi që otomanët nuk lejuan asnjë gërmim në tokën shqiptare, gjë që mund t'i sillte ndër mend këtij populli lulëzimin e parë.

vijon

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

vijimi


Vendasit e Shqipërisë

Nuk janë turq sikurse e mendojnë; përpara kanë qenë të gjithë Kristianë, por gjatë shekujsh pjesa më e madhe është kthyer në besimin Mohamedan. Shumë prej malësorëve janë katolikë, kurse në Shqipërinë e Jugut pothuaj kisha greke është krejtësisht e pranueshme përveç Mohamedanëve. Gjuha shqipe është aq e dallueshme nga gjuhët e tjera të Europës sikurse është Keltizma (Keltic) ose Basque.
Ata nuk kanë literaturë veç librave të priftërinjve katolikë, as alfabet të stabilizuar nuk kanë akoma. Në shkollat e pakta turqit nuk kanë lejuar të mësohet gjuha e tyre. Nuk janë shumë ata që dinë të shkruajnë dhe të lexojnë.

Historia e Shqipërisë është një shënim i gjatë shkeljesh, plaçkitjesh e gjakderdhjesh. Këngët e tyre tregojnë-theksojnë vetëm luftra dhe trimërira. Të gjitha shkeljet e Europës mizore e kanë përzhitur këtë vend me zjarr e me shpatë.

Mbasi vdiq heroi, Gjergj Kastrioti, që mbajti larg nga Shqipëria 24 vjet ushtritë e Sulltanit duke i zhdukur nga faqja e dheut njëra mbas tjetrës. Otomanët mundën ta zaptojnë Shqipërinë dhe e mbajtën në një zgjedhë për mëse 450 vjet. Përveç popullit të fushave, të cilin e ka vrarë më shumë zgjedha e robërisë, përgjithësisht shqiptarët janë trima e luftëtarë të fortë. Malsori nuk del kurrë prej shtëpisë së tij i paarmatosur deri në dhëmbë; lufta ka qenë i vetmi besim i tyre; ata thonë "Aty ku asht shpata, asht besimi".

Djali rritet pa farë edukate ose disipline përveç përdorimit të armëve. Në ushtrinë turke ai mësoi si të vjedhë e të grabisë, në shtëpinë dhe vendin e tij zyrtarët dhe tagrambledhësit e pengonin në kursimet, punimet dhe në industritë. I rritur në një atmosferë violence dhe vjedhjeje, dhe uria shpeshherë e ka shtrënguar të sigurojë jetën e tij si të mundet, qoftë edhe prej armikut që i ka shkelur në vatër. Nuk duhet shikuar për çudi pse vjedhja që i bënin turqve quhej patriotizëm i lartë. Padyshim këta malësorë janë të egër dhe të pamëshirshëm në mësymje ose në mbrojtje. Që këta kanë dhe zakone të këqia s'ka nevojë për vërtetim, por janë rritur në një atmosferë pesimiste.


Një popull fisnik

Ky popull është shembull më i madh për të mbajturit e moralit dhe të meritave të trashëguara për fisnikërinë dhe për shekuj me radhë ka qenë nën kapacitetin e tij që megjithë influencën tirane dhe degraduese i mban prap kryet lart. Nuk i ka humbë shpresat e veta dhe gjithnjë thotë se jam shqiptar, qoftë edhe në mes të zjarrit e për këtë ky meriton të gradohet me një listë të gjatë virtytesh të pastra dhe shembullore. San Guiliano thotë se shqiptarët janë egoistë të radhës së parë. Sigurisht që ata janë një racë që shtrohen dhe kërusen nga frika. Trimëria e tyre nuk ka kufi; ata e përballojnë vdekjen dhe fatkeqësinë e tyre pa u trembur. Fjala e Besës për ta është shumë më e shtrenjtë se sa bëmat e mëdha të popujve të civilizuar. Hospitaliteti i tyre vijon deri sa mos t'u mbetet kurgjë. Virtytet e grave të tyre, janë tradicionale, dhe vdekja është dënimi i zakonshëm dhe i shpejtë në raste tradhëtie dhe imoraliteti. Sensiviteti në çnderime dhe fyerje është shumë më i madh se sa në gënjeshtra e shpifje, dhe kështu rastet mbarojnë me gjakmarrje; në asnjë vend tjetër të botës nuk është më e sigurtë gruaja nga ofendimet se sa në Shqipëri. Ai që vret një grua bie nga vlefta dhe e humb nderin dhe famën. Bajroni e nderon në këtë mënyrë besnikërinë e shqiptarëve nga eksperinca personale që pati pranë tyre;

Të rreptë bijt e Shqipes! Po vetitë
Nuk u mungojnë; veç të ishin më të arrira;
Armiku ua pa kurrizin ndonjëherë?
Kush e duron si ata mundimin e luftës?
Shkëmbinjt' e tyre s'janë më të patundur
Nga ata në çast rreziku dhe nevoje;
Ç'armiq për vdekje, por sa miq besnik!
Kur vendi a nderi i thërret të derdhin gjakun,
Si trima turren ku t'i çojë i pari i tyre.

Kaq tepër e admironte Bajroni këtë popull sa që Shelleys e thirri këtë me emrin përkëdhelës: "ALBI".

Malësori dallohet nga qytetari. Veshja përgjithësisht është si veshja kombëtare e Greqisë. Fustanella, një fustan i bardhë që mbrin deri te gjuri, çorape të bardha mbulojnë pulpat e këmbëve, këpucë me maja të kthyera dhe me tufa mbi to, rripi i mezit (silahu) i mbushur me armë, xhamadani me mëngë të lëshuara, mbrapa dhe qeleshe.

Ky popull jeton në formën patrike (partriarkale); plaku i shtëpisë nderohet dhe shquhet përmbi të tjerët dhe të gjithë e dëgjojnë. Vajzat nderojnë dhe dëgjojnë nënën. U mbarohet më parë çdo dëshirë prindërve dhe pastaj të tjerëve.

Te ky popull nderimi për moshën është një karakteristikë e veçantë; janë shumë zemërmirë për njëri tjetrin, ndihmojnë shoqi-shoqin në rast rreziku dhe nevoje, kanë respekt për eprorët e tyre dhe e mbajnë besën me drejtësi dhe ndërgjegje të pastër. Në mes të tyre flasin një gjuhë dekorative, përdorin terma të pastra dhe të prishurit e gojës shpërblehet pa vonesë dhe ndonjëherë shumë rëndë. As me shaka nuk përdoret gjuhë abuzive.

Hospitaliteti është në kulmin e tij në Shqipëri. Një atakim po t'i bëhet mikut në çdo mënyrë qoftë, është një çnderim i madh për të zotin e shtëpisë e për gjithë fisin e tij. Ai që grabit ose vjedh mikun, simbas zakonit të vendit dënohet shumë rëndë ose me vdekje ose nxirret jashtë fisit.
Burrat janë të gjatë, Gegët, në Veri janë më të gjatë se toskët në Jug; gjithashtu më të fortë e më të rreptë. Një shkrimtar e përshkruan lëvizjen e malësorëve të Veriut si dhitë e egra që ngjiten majave e shkëmbinjve më të mprehtë dhe zbresin pa pikë frike nga këto vende, që kur i sheh thua se asgjë e gjallë nuk mund të shpëtojë nga ato.

"BESA" është tradita më e shenjtë; kur njeri ka besën e një personi të mirë të njerit fis, çnderimi më i madh e pret fyesin e saj prej çdo personi të atij fisi. Besa e shqiptarit jo vetëm që mbahet dhe mbrohet me vullnetin më të mirë, por shqiptari po të jetë nevoja jep edhe jetën për të mbajtur besën. Një udhëtar nën fjalën e besës është nën mbrojtje të shenjtë.

Zakone - gjakmarrje

Gjakmarrja është një traditë e shqiptarëve, por e rregulluar mbas ca ligjeve dhe zakoneve të vendit që caktojnë kur, kush dhe si është e drejtë një gjakmarrje. Në këto raste as që përzihet qeveria edhe në qoftë se ndërhyn, do të ndjekë zakonin e vendit më tepër se ligjin. Kjo "lex talioni" rregull që i jep të drejtë që të shpaguhet një dëm reciprok ose si i thonë një sy për një sy, e kokë për kokë, jo vetëm që hyri nëpër ligje gjatë shekujve, por edhe nëpër besime. Konsiderohej se shpirti i të vrarit nuk ka qetësi deri sa të vritet gjaksori.

Në Shqipëri familjes ose trashëgimtarëve nuk u mbetet gjakmarrja vetëm për vrasje, por edhe për çështje nderi grash.

Gjaqet shpesh herë shtrihen deri në bajraqe, fise, dhe shpërblime gjaqesh shumë herë kanë kapërxyer katunde e krahina.

Ligjet turke në këtë vend nuk japin ndonjë farë drejtësie, i inkurajonin këto zakone mbasi këta shkaktonin përçarje, grindje dhe armiqësira të brendshme në mes të shqiptarëve, gjëra që i lehtësonin barrën e Turqisë për të imponuar më tepër tiraninë dhe robërinë.

Me ardhjen në fuqi të ligjti të "krimeve" ky zakon ndoshta do të zhduket me kohë sikurse në rastin e Malit të Zi.

Gratë shqiptare

Ndërsa, si edhe në shtetet e tjera të Ballkanit gruaja bën të gjitha punët si në fushë edhe në shtëpi, ajo shikohet me respekt dhe zë një pozitë më të lartë se gruaja e Orientit. Një grua mund të shëtitë prej një ane të Shqipërisë në tjetrën pa farë dyshimi, bile edhe një burrë që mund të ndodhet me të, nga shkaku i gruas është i sigurt. Nëqoftë se një vajzë e fejuar lë të fejuarin e vet, ajo e ngarkon familjen e saj me një gjak, të cilin e ka të drejtë i fejuari i saj. Përveç atyre të qytetit nusja nuk merr pjesë nga i ati i saj, përkundrazi dhëndri i paguan një shumë të hollash atit të vajzës; për gratë e veja paguhet gjysëm.

Në gratë shqiptare dashuria dhe bukuria nuk luajnë një rol me rëndësi; çka ia shton rëndësinë gruas pranë burrit, është të lindurit e fëmijëve; duke iu shtuar fëmijët i shtohet edhe pozita; nuk egzistojnë kërkund gra më të virtytshme se në Shqipëri.

Brez i fuqishëm

Gjaku i shqiptarëve është gjak burnie në (virile). Shqipëria i ka dhënë Turqisë gjeneralët dhe vezirët më të mirë. Vëllezërit e tyre në Itali, Toskanët, vunë themelet e vërtetë të madhështisë së Romës, pesë imperatorë të Romës qenë bij malsorësh ilirianë, në grykat dhe në malet e Aticas gjuha shqipe është në përdorim edhe sot; në luftën e Greqisë për lirinë e saj shqiptarët lanë emra fame; ata bashkohen me të tjerët, por në trazirë nuk bashkohen, d.m.th. nuk i përziejnë gjakun dhe zakonet e tyre. Të ruajturit e gjuhës dhe të zakoneve të veta në thembrën dhe tiraninë e shekujve tregon posibilitet dhe një racë të fortë e të pamundshme.

Do të shohim se si Europa e përdori këtë çelës të ballkanasve për të mbajtur mbyllur dyert e mëshirës e të dritës mbi një popull, i cili tani po lutet për një indipendencë e liri.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Vendi ballkanik, Shqipëria, ka qindra e mijë bunkerë të erës komunistet të cilët janë jashtë përdorimit dhe tani po kalon një lulëzim të industrisë së turizmit. Një projekt i përbashkët shqiptaro-gjerman po i bashkon në një këto dy gjëra, duke i kthyer bunkerët në vend për të fjetur.
Në vendin bregdetar të Tales, që ndodhet 50 km nga Tirana, 10 studentë nga Shqipëria dhe 10 nga Gjermania po punojnë për këtë projekt. Ata po kthejnë bunkerët në bujtina, ku një bunker do të ketë hapësirë për tetë persona.
Turistët do të kenë mundësi të hedhin vështrimin përtej përmes të çarës, që në fakt ishte projektuar të shërbente për nxjerrjen e armëve. Ndoshta kjo do të bëjë që njerëzit të kursejnë ndonjë mendim për diktatorin që i ka ndërtuar dhe që e ktheu Shqipërinë në një nga vendet më të izoluara.
Ish vendi komunist gjatë drejtimit të Enver Hoxhës kishte rreth 750 mijë bunkerë të cilët u ndërtuan në vitet 1970 dhe 1980. Hoxha i trembej një pushtimi nga jashtë dhe ndërtojë struktura prej betoni ku njerëzit mund të strehoheshin në rast emergjence si edhe për të sulmuar armikun e mundshëm. Bunkerët reflektojnë paranojë të pakrahasueshme të diktatorit.
Iva Shtrepi kërkon të ndryshojë qëllimin e tyre i kthyer në bujtina. Teza e saj për diplomim në një universitet gjerman titullohet “Bunkerkunft”, një lojë me fjalën bunker dhe “unterkunft” që në gjermanisht do të thotë akomodim. Plani fillestar është për të ndryshuar një bunker të vetëm por kjo mund të ndryshojë shumë shpejt.

Të ndërtuar në peizazh

Markus Pretnar, profesor i Shtrepit për shkencat e aplikuara në Universitetin e Majnzit, i ka pëlqyer shumë kjo ide dhe po e kthen teorinë në praktikë. Studentet e seminareve të tij morën këtë temë, hartuan projektin dhe lidhën kontaktet e para në Shqipëri.
“Teza është kthyer në një plan kërkimor”, thotë Pretnar, profesor për dizajnim të brendshëm. Ai e sheh të tronditur Shqipërinë nga fluksi aktual i turistëve. “Ju mund t’i hidhni një shikim vetëm ndërtesave në bregdetin e Adriatikut, kjo ndodh edhe në Malin e Zi, për të kuptuar se është ndërtuar aq shumë në pak kohë”.
Nga projekti shqiptaro-gjerman së pari përfitojnë banorët e zonës. Bunkeri që studentët po transformojnë në një vend për të fjetur është vetëm një prototip dhe do të ketë parket druri, dyshekë, dush dhe aneks kuzhine.
Nëse kjo do të pëlqehet, atëherë edhe shumë bunkerë të tjerë mund të konvertohet për të akomoduar turistë. “Ata (bunkerët) ndodhet në të gjithë vendin”, shpjegon Pretnar, “në alpet shqiptare, në vende të fshehura, në qytete dhe fshatra”.
Zyrtarisht bunkerët i përkasin Ministrisë së Mbrojtjes, por individëve të cilëve u përket prona ku ndodhen u është garantuar përdorimi i tyre.
Ky grup që po punon për konvertimin e bunkerëve mendojnë ta shtrijnë projektin nëse plotësohen dy kushte. Ato janë: arritja t’i atribuohet universitetit të Majnzit dhe Tiranës për idenë e tyre origjinale dhe të gjithë bunkerët e kthyer në bujtina duhet të jenë nën menaxhim lokal. Ata gjithashtu parashikojnë që qëndrimi në “Bed & Bunker” të kushtojë më pak se 8 euro për person për një natë.

Kushte perfekte për turistët ‘udhëtarë’

Ekonomia e Shqipërisë nuk e mori veten menjëherë pas rrëzimit të regjimit komunist në vitet 1990 dhe popullsia vuajti shumë edhe si rezultati i Luftës së Kosovës në fund të viteve 1990. Së fundmi Ballkani është kthyer në një destinacion të pëlqyer turistik nga njerëz nga e gjitha bota, të cilët kërkojnë të zbulojnë rajonin si destinacion për të udhëtuar. Shqipëria është veçanërisht e kërkuar për udhëtarë të vetëm.
“Ne duam të shohim Tiranën dhe të shkojmë në male dhe bregdet”, thotë Artur Schock, një 26-vjeçar që punon si postier me biçikletë në Berlin. Ai po përgatit çantën e shpinës që brenda pak ditëve të niset për të udhëtuar nëpër Ballkan bashkë me dy miq të tij.
Ata do të jenë të ftuarit e parë të cilët do të akomodohen në bunkerin bujtinë. “Gati ndodhet në plazh”, shpjegon ai. Është e sigurt që është më mirë të flesh natën sesa të qëndrosh në çadër.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[IMG]http://sphotos-c.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-snc7/s720x720/485714_521216077891884_1241569736_n.jpg[/IMG]

Antonio Canova 1757-1822 Helen of Troy



Por, ka edhe më...
...qylafi, qeleshja apo plisi (si i thonë shqiptarët e Kosovës) nuk është tipar dallues vetëm i veshjes së meshkujve. Ai është mbajtur edhe nga femrat. Në rastin e kapelës frigase është evidente kjo gjë, por edhe qeleshja e mirëfilltë shfaqet në dy buste të Helenës së Trojës. Kësaj i bëjnë lidhje me lindjen e Helenës prej Zeusit të shndërruar në mjellmë dhe Ledës së bukur. Nga ky bashkim lindën katër binjakë: dy meshkuj e dy femra- Kastori dhe Polluksi (njihen edhe si Dioskurët) dhe Helena e Klitemnestra. Shenja e qeleshes ne kokën e dy binjakëve meshkuj dhe të Helenës është tipari i tyre hyjnor, prejardhja e tyre nga Zeusi - ky është shpjegimi i bërë zakonisht, duke qenë se binjakët lindën nga dy vezë. Qeleshja kësisoj është simboli i lëvozhgës së vezës, për të bërë të ditur prejardhjen e tyre të pazakontë e hyjnore.

Personalisht mendoj se ky shpjegim është disi i pjesshëm dhe duhet plotësuar pasi prejardhja e simbolit, pasi siç kemi parë qeleshja është veshje dalluese edhe për Odisenë edhe për Hefestin. Mendoj që ka lidhje me origjinën hyjnore të pellazgëve, mitin pellazgjik të krijimit të Universit etj, dhe nuk është i kufizuar vetëm te lindja e binjakëve. Por ajo që më bën përshtypje është edhe fakti që në faqen e brendshme të veprës së njohur “Illyrici Sacri” të Daniele Farlato, Iliria simbolizohet nga një femër e cila mban në kokë një Qylaf, me ‘thumbin’ klasik që ka edhe qylafi lab. Sidoqoftë, qeleshja shqiptare është një shenjë dalluese e trashëgimisë kulturore antike pellagjike që shqiptarët e kanë ruajtur më një besnikëri të habitshme.

Ndër të tjera ka edhe diçka që bën lidhjen Leda pellazgjike dhe Zeus me vazhdimësinë besnike të ndjekjes së traditës amtare pellazgjike. Bëhet fjalë për vulën sekrete të Skënderbeut e cila ka si simbol të gdhendur Ledën.

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Vula sekrete e Skënderbeut
Ilia S. Karanxha

Të flasësh për artin në kohën e Skënderbeut do të thotë të ndodhesh për ballë një argumenti të vështirë. Kjo për faktin e mirënjohur të ngjarjeve politike e më tej se gjurmët e drejtpërdrejta artistike të lidhura me atë periudhë për momentin janë vetëm grimca dokumentare. Megjithatë edhe pse ndodhemi në një situatë të tillë nuk mund të themi se tema e artit nuk mund të trajtohet fare dhe se ajo ka qenë e huaj për Skënderbeun siç është shprehur At Vinçenc Malaj.

Në këto kushte të disfavorshme tërheq vëmendjen gjurma e një objekti sa të vogël po aq edhe domethënës. Bëhet fjalë për vulën e vogël të Skënderbeut sigillum annulare ku ishte gdhendur legjenda e famshme e ‘dashurisë së Ledës me mjelmën’.

Një studim të veçantë nga pikpamja fizike mbi gjurmën e kësaj vulë ka bërë Tefik Gecaj dhe kalimthi është folur edhe në Historia e Shqipërisë(T. 2002, p.) pra fakti nuk është i pa njohur në shkencën albanologjike vetëm se ajo nuk është parë në kontekstin e kulturës rilindase evropiane apo asaj ballkanike. Nga përmasat që ka nxjerrë T. Gecaj rezulton se ajo kishte pasur formën e elipsit të ndarë nga rrathë shumëkëndësh. Rrethi që kufizon legjendën ka përmasat 9 mm horizontal, 11 mm vertikal dhe 28 mm perimetri. Shumëkëndëshi i jashtëm: 13 mm horizontal, 16 mm vertikal dhe perimetri 45 mm.

Legjenda e lindur në truallin e lashtë pellazgjik u transmetua për shekuj me radhë si nga veprat e autorëve antikë (Homeri: Odisea (II, 298-304), Euripidi: Ifixhenia (Helena 17-21, 214-257), Straborni: Gjeografia (10, 2.24), Apollodari: Biblioteka (I, 7.10, 3,10. 5-7) etj.) po ashtu edhe në aspektin ikonografik që reflektonte me variante të ndryshme në zbukurime vazosh, në skalitjet mbi rrasa varri por edhe në skulptura që u trashëgua nga antikiteti. Një skulpturë tepër e veçantë dhe shumë e bukur ndodhej edhe në koleksionin Albani (sot Muzeu Capitolino- Roma) e cila e paraqet Ledën në një pozicion të ulur me vështrimin e kthyer nga e majta ku me njërën dorë mban të ngritur lart një pelerinë dhe me tjetrën e ka të mbështetur tek mjellma që i qëndron e mbështetur tek gjunjët. Kritika e artit e shpije realizimin e këtij varianti tek shkolla antike e Timotheos që u realizuan më 360 para K. për tempullin Asklepios në Epidauros (Peloponez) e më pas pati mjaft kopje. Varianti i koleksionit Albani mbahet si një nga më të hershmit.

Sipas legjendës Leda, e bija e Testios mbretit të Etolisë, ishte gruaja e Tindareos mbretit të Spartës. Ajo u dashurua nga Zeusi pellazg i Dodonës që ju shfaq asaj si një mjellmë e bardhë afër ujërave të lumit Eurota. Mjelma u bashkua me Ledën e si frut i kësaj dashurie lindën binjakët qiellorë nga hapja e dy vezëve Kastori e Pelluksi dhe Helena e Trojës me Klitemnestrën. Mbi numrin e fëmijëve hyjnorë e tokësorë ( d.m.th. të vdekshëm) të Ledës ekzistojnë edhe variante të tjera nga autorët antikë.

Nga pikëpamja artistike është rasti të përmendim këtu edhe statujën madhështore që u zbulua në fillim të shekullit të XVI gjatë gërmimeve arkeologjike në Foro di Nerva (Romë).(Lancani, R., Storia degli scavi di Roma…. 1990) Ajo u gjend e coptuar koka nga trupi e përmendet për herë të parë më 1512 me emrin ‘Pirro ose Marte Kapitolino’. Në shek. e XVI u njoh më shumë si statuja e Pirros së Epirit ndërsa arkeologët e sotëm preferojnë më shumë ta quajnë e Marsit (pra Perëndia e Luftës). Ky është një problem më vete që mund të shikohet më vonë. Në këtë rast na intereson më shumë përshkrimi që i është bërë monumentit e në veçanti bazamentit të kësaj statuje më 1556 nga Ulisse Aldorandi në veprën e tij mbi sklupturat antike në Romë. Ai mes të tjerash shkruan: …. Poshtë Pirros është një Leda lakuriq, që del nga banja, dhe me dorën e majtë mban këmishën e saj, dhe me të djathtën një mollë. Nga një anë ka një Kupid (fëmijë ëngjëlolor I.K.)të bukur që përqafon një mjellmë. Që të dyja këto statuja janë bërë nga i njëjti mermer, e qëndrojnë mbi një bazament që e rrethon përqark…. Leda për shkak të bukurisë së saj u dashurua dhe u rrëmbye nga Zeusi në shëmbëlltyrën e Mjellmës, prej nga mbeti shtatzanë, lindi pastaj dy vezë, nga njëra lindi Kastori dhe Polluçi, nga tjetra Helena e Klitenestra që u martuan, e para me Menelaun, tjetra me Agamamnonin Mbretin e Greqisë”

Përsa i përket paraqitjeve ikonografike më të hershme në mesjetën italiane të kësaj legjende përmendet Guido delle Collone(1210-1287) ndërsa si pikënisje në rilindje konsiderohet realizimi në baso-reliev në një nga portat prej bronzi në katedralen e Shën Pietrit në Romë nga skulptori e arkitekti italian Antonio di Pietro Arverlino (ndryshe i njohur si ‘Filarete’) (1400-1469) të realizuar në vitet 1433-1445 në kohën e papatit të Eugjenios të IV . Pra Filarete ishte nismëtari që riktheu në rilindjen italiane mitin e Ledës.
Përsa i përket vlerës simbologjike që ju jepet subjekteve të paraqitura ka mendime të ndryshme. Pranohet më shumë ideja e Ledës si përfaqësuese e natyrës, pjesë e tokës mëmë dhe fertilitetit. Transmetuese e jetës së amëshuar dhe asaj tokësore. Si pikënisje e gjinisë humane. Ndërsa tek Mjellma hyjnore shikohet ajri dhe qielli. Fryma e zjarrtë e dashurisë nga bashkimi i të cilave krijohet amëshimi.

Mirëpo nga mbarë studiuesit e ndryshëm, të cilët e kanë blerë e na e kanë transmetuar gratis për një legjendë puro greke harrohet elementi më i rëndësishëm në interpretimin e saj: simbioza e popujve që banonin në Ballkan. Ata jetonin bashkërisht në kohë lufte e në kohë paqe. Urreheshin e dashuroheshin. Grindeshin e pajtoheshin në aleanca me njëri tjetrin. Etolët, spartanët, akejtë, kryeperëndia e epirotëve Zeusi i kudogjendur, gjeneruesi i jetës së amëshuar dhe asaj tokësore janë humusi që kanë krijuar aty popujt më të vjetër. Ata që trashëguan atë gadishull ku inatet, grindjet e miqësitë nuk janë reshtur kurrë.
Varianti që paraqitet nga gjurma e unazës të Skënderbeut, një shkëndijë rilindase në artin mesjetar shqiptar, mjaft i thjeshtëzuar dhe origjinal, duhet të ketë qenë gjithashtu një nga më të hershmet që ka qarkulluar nga mesi i shek. XV. Kuptohet akoma pak i njohur për derisa u zgjodh për një destinacion kaq të veçantë si imazh i një vule sekrete “sigillum secretum”. Nuk mund të themi se Skënderbeu u nxit për zgjedhjen e këtij motivi nga paraqitja ikonografike e Filarte-s mbasi ato paraqiten të stilizuara në aspekte krejt të ndryshme. Por ama janë realizuar gati në të njëjtën kohë. Vula sekrete e Skënderbeut dokumentohet për herë të parë në një dokumet të vitit 1450 pra realizimi i saj është para kësaj date dhe afrohet mjaft me përshkrimin ikonografik të legjendës që lexuam më sipër tek monumenti i Pirros të Epirit në Romë. Kështu fakti tek unaza e Skënderbeut na prezantohet si një shëmbëlltyrë me vlera historike, mitologjike po aq edhe artistike, edhe pse në miniaturë, tregon si më sipër se Skënderbeu jo vetëm që nuk qëndronte jashtë mentaliteteve të reja të kohës por është edhe një nismëtar i pavarur në këtë drejtim derisa rikthen në jetën e përditshme në dokumente kancelareske një imazh që lidhej me truallin pellazgjik të cilit ai i përkiste duke ja transmetuar faktin nëpërmjet imazhit princave evropianë.

Tani mund të shtrohet çështja për këtë argument në se ishte Skënderbeu në Krujë apo Fillarete në Romë që i ra ndërmend të parit të rimerrte e të pasqyronte në artin evropian legjendën e Ledës. Për Skënderbeun duhet të përjashtojmë mundësinë e zotërimit të saj si një plaçkë lufte apo si dhuratë mbasi në këtë rast mungonte kondita e karakterit të saj special e sekret. Nga ana tjetër mund të themi me siguri që as njëri nuk u influencua nga tjetri e secili eci në mënyrë të pavarur. Midis të dyve ka edhe një ndryshim mjaft të rëndësishëm. Ndërsa tek Skënderbeu legjenda, historia dhe arti kanë një funksion të dobishëm e të përditshëm tek Filarete legjenda rimerret kryesisht në funksionin artistik. I pari është pjesë e jeton me legjendën pellazgjike veçse duke qenë ajo një imazh sekret nuk ka funksione publike e propaganduese të karakterit popullor ndërsa i dyti, d.m.th. Fillarete, e huazon atë nga origjinat e lashta pellazgjike dhe e ve atë në funksion të publikut.

Pra këtu ka rëndësi jo destinacioni i njërit apo tjetrit prezantim ikonografik por mentaliteti i lidhur me legjendën. Fillarete ishte ideator dhe realizues i saj ndërsa Skënderbeu vetëm ideator. Realizimin duhet ta ketë bërë ndonjë gdhendës i shquar, ndoshta brenda Shqipërisë, për ne sot akoma i panjohur.
Në Itali realizimet e tjera ikonografike pas Filaretes janë shumë më të vonshme. Në fund të shek. XV e gjatë shekullit të XVI duket një eksplodim i këtij kulti. Me radhë mund të përmendim Francesco Colona(1433-1527) në një ksilografi në veprën Hypnerotomachia Poliphili( Ëndrra e Polifilit) Venedik 1499, Giorgione(1477-1510) pikturë “Leda dhe mjellma”(1505-1510)Muzeu Civil Padova; Baldasare Peruzzi(1481-1536) Leda dhe mjellma me Kastorin e Polluksin(1510-1511), pikturë murale në tavan. Vila Farnezina- Romë, Leonardo da Vinçit(1452-1519) Leda (dhe mjellma me Kastorin e Poluksin, Klemenstrën dhe Helenën) e realizuar rreth viteve 1510-151? e cila ka humbur. Trashëgohet një numër i madh kopjesh. Subjekti është trajtuar edhe nga Mikelanxho Buonarotit(1475-1564) mirëpo veprat origjinale edhe këtu kanë humbur. Ruhen disa dizenjo parapregatitore dhe kopje të pikturës që ju atribuohen artistëve të ndryshëm. Lista e këtyre artistëve është e gjatë por edhe studiuesit që janë marrë me këtë argument nuk janë të pakët. (Veçojmë: Reid, J.D., The Oxford guide to Classical Mythology .. Rossini, E., Il Bianco e dolce Cigno…, ; Calvesi, M. Leonardo La Pittura, etj).

Fatet e Shqipërisë pas vdekjes të Skënderbeut janë të njohura e nuk mund të pretendohej më që aty të rritej ndonjë piktor i madh që të rimerrte e të zhvillonte në art gjithë legjendat që jetonin në këtë truall. Ajo që mungoi në art reflektoi në letërsi në veprën Hymnet e Natyrës të Mikele Marulo Tarkanjotës e ndoshta edhe në poemën e pabotuar dhe të humbur të Marin Beçikemit (Barletit) Shtegtimi dhe vdekja e Jasonit të cilat u shkrojtën në Itali.

Skënderbeu nga ana e vet edhe pse njeri i luftës nuk ishte i izoluar apo indiferent kundrejt artit, mitologjisë dhe historisë. Me gjithë kushtet që jetonte Shqipëria, nga pikëpamja artistike ai qëndronte në pikënisjen e të njëjtës rrugë, që u zhvillua dhe lulëzoi në artin rilindas italian e atë evropian. (Në J. D. Reid: The Oxford guide.., janë rreshtuar 153 artistë të ndryshëm nga Evropa që kanë trajtuar këtë subjekt. ) Duke u rikthyer tek zanafillat e kësaj legjende të famshme pellazgjike , të ashtuquajtur greke, me Zeusin e Dodonës brenda saj ajo ishte po aq edhe shqiptare. E thënë me fjalë të varfra, pa zbukurimet klasike të antikitetit, ka qenë një martesë e shquar greko- shqiptare që u trashëgua me shumë fëmijë.

Firenze, 5.VI.2011

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

[I]Shqiptarët ishin themeluesit e kalorësisë së lehtë franceze, dhe me armë të gjata dhe me flamurkat në majat e tyre, e nisnin betejën, duke u sulur me vrull mes rreshtave të armikut dhe jepnin goditje duke krijuar pështjellim.[/I]
Branton

Re: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Hiq me larg se javen e kaluar nje dr. i shkencave qe mirret me projektet e UNO_s ne Kosove ishte si pacient e nder te tjera ra biseda mbi aktualitetet e ngjarjeve te Kosoves kur pa pritmas me tha; "Kosova Tibeti i Ballkanit",me nervozoj pa mas, desha ti kundevihem ne mendime, po ai mi tha troq shkaqet dhe realitetin siq po funksionon pushteti ..me nje fjale i huaji me la pa asnje fjale, e mjerushme a?

Titulli: Çfarë thonë të huajt për Shqiptarët?
 

Hallushe : A nuk po te shohin sytë a !
Me fal !