Kanga XXX
Kur n’Semelene Junona shfreu tane vner,
Gjakun teban aq ne inat e muer,
Sic e tregoi ajo ma se nje here,
I shkreti Atamant kaq fort u cthuer,
Sa qe kur gruen e vet ai ve veshtroi
Me dy t’njomat ferishte nder dy duer,
Vikati: <<Zini shtigjet, ta pushtoj
Me klyshe ate luaneshe!>>, e tue u berlyke
I hapi te pamshireshmit capoj,
Njanin, Learkun, kapi mu ne gryke,
Si e rrotulloi n’ajri, n’shkamb e verviti, -
Dhe shkoi ajo e u mbyt me tjetrin ngryke.
E kur, prej fatit thane, teposhte rreshqiti
Gjithe ajo Troje e larte e madheshtore,
Mbaroi mbretnija e fronit mbreti zbriti,
Hekuba e mjere, e trishtun, kthye n’sherbtore,
Kur pa se Poliksena kish mbarue,
Per Polidor’n e saj, shtri mbi bregore
Te detit, kur fatzeza u kujtue, -
Cmende, zu me lehe si qen e gjora nane,
Kaq fort nga dhimbja e madhe pat shkallue.
Furite e Tebes a te Trojes s’jane
tregue kaq fort te egra e zullumqare,
kurr kaq kerdi nder shtaze a njerez s’bane.
Si pashe dy hije t’zbeta, cveshun fare,
Qe ngitshin tue kafshue neper shpatine
Si derri kur del tharkut fulikare.
Njana u hodh Kapokjos, nen kaptine
Ia nguli idhte me dhambe, e tue e ngrehe zharg
E bani ta kruej barkun per zalline.
E Aretini, tue u dridhe tha: <<Larg
I ndejsha Xhianni Skikkit, qe harlise
Shkon tue ua ngjite me dhambe shpirtnavet varg!>>
<<Ah, - I thashe une, - ishalla nuk ta kris
tjetra me ate goje! N’mos pac veshtiresi,
me thuej kush asht, sa asht kendej pa u nise.>>
M’u gjegj: <<Ai shpirt jetoi ne lashtesi.
Asht Mirra e mbrapsht. Tue shkele cdo ligj t’njerzimit
Me vete te jatin bani dashuni.
Qe te mkatoje per t’ia arrite qellimit
Ndrroi krejt fytyre tue marre tipare tjera,
Si tjetri qe po nget zjarr prej terbimit.
Ky, per t’fitue mushken mbretneshe, mejhera
U shti si Buozi dhe, gjoja tue vdekun,
Diktoi nje dhjate te tille qe iu njoh vlera.>>
Kur dy te krisunit iken si t’ndjekun
E ma s’I pashe ku t’zezen shkuen me u fute,
Une solla syte te vrej tjere shpirtna t’mekun.
E njanin pashe, qe dukej si lahute;
I tille me te vertete do te gjasonte,
Ku bahet bige njeriu ta kishin kpute.
Hidropizija e rande krejt e shemtonte,
Se plandsin plot me uje ia kishte aje,
Fytyra e tij aspak me bark s’perkonte.
Ai detyrohej buzet hape t’I mbaje,
Si tiziku I etuem; t’djeguna zhar,
I kishin mbete shpervjele nga ajo murtaje.
<<O ju qe keni ardhe, jo si mkatare,
n’kete bote te smunde, e s’di me leje t’kuj, -
u suell kah na, - degjoni kete qyqar:
mjeshter Adami jam, ketu qe vuej;
per s’gjalli c’desha pata dersa u ngina,
e tash po digjem, heu, per nje pike uje!
Shenat e vegjel, qe nga ato lugina
Te Kazentinit poshte ne Arno shkojne
Tue lage e tue freskue t’butat lendina,
Gjithmone I kam nder sy, e me mundojne,
Keto vegime fytin ma kane tha,
M’ligin ma fot se ethet qe m’dermojne.
Kjo drejtesija e Hyut qenka hata!
Nxjerr lande po nga ai vend ku mekatova,
Ma fort me shtyn me pshereti, me qa.
Romena ja, ku une falsifikova
Paret me ftyre t’Baptistit; shkak I zi
Qe ky, qe djegun botes iu largova.
Por t’shihja ketu shpirtnat e keqi
Te Guidit, Aleksandrit, vllaut te tyne,
S’do e ndrroja per gurre t’Brandes tane freski.
Ketu asht njani, n’qofte se s’me genjyene
Hijet qe vijne verdalle, por, n’se e vertete,
Sa pare ban kur kambe e duer m’u thyene!
Ah, aq I lehte sikur te ishe vete,
Me ece sa t’zite e thonit n’njeqind vjet,
Do t’ishe vu me I ra shtegut te shkrete
Ate me kerkue permes ketij kjahmet,
Ndonse asht ky rreth njembdhjete mije mil I gjate
Dhe ka gjyse mili gjanesine e vet.
Per sherr te tyne vuej me kta te ngrate,
Ata me pre fjorinta me kane nxite,
Qe ar te kishin mangut tre karate.>>
E une: <<Kush jane dy t’zezet, qe ktu ngjite
Avull leshojne si n’dimen dora e laget
Dhe dergjen ne te djathten tande shtrite?>>
<<I gjeta shtri e krejt mbulue nga plaget, -
m’u gjegj, - kur kamba ne kete shpat me shkiti,
e shtri do rrijne n’amshim n’kete grope te vaget.
Njana – mashtruesja, Zefin qe paditi,
Tjetri – Sinoni, qe mashtroi nje Troje,
Po I qelb ai avull ethesh qe I tymiti.>>
Njani nder ta, pse ndoshta u zu ne goje
Me aq pak nderim, u ndez dhe nga menija
Grusht barkut gur I ra, ne short ta cpoje.
E ky kumboi at’here si lodertija,
Adami por fytyren t’ia shplakoi
Vrik me ate dore, e s’qe ma e lehte e tija.
<<Ndonse, sa do t’perpiqem, - mjeshtri shtoi, -
s’leviz une dot, se I kam gjymtyr’t randoshe,
kete krah te lire e kam ta perdoroj.>>
E ai u gjegj: <<Ate dite kur ti po shkoshe
Drejt zjarrit, s’pate dore aq t’lire e t’shpejte,
Ishe ma I shpejte pare tue pre n’nje qoshe.>>
Bark-ajuni at’here: <<Tue fole je drejte,
Porse nuk qe ti kaq I drejte pohues,
Trojanet kur t’kerkuen me qene I drejte.>>
<<Keshtu o ashtu n’qofshim te dy mashtrues, -
Sinoni tha, - une per nje faj kam ra,
Por ti edhe vete djajve u del mesues!>>
<<Ti kalin, o I shperbeme, prap a e ke pa? –
bark-lodra tha. – Mkatin me e fshehe s’je I afte,
gjithe bota e di, pra plas per cka ke ba!>>
<<Ti plac ku je e goja-shkrumb t’u cafte, -
greku iu gjegj, - dhe gjithe ajo kenete,
qe mban ne bark, si gardh nder sy t’u bafte!>>
E pareshkrisi: <<Shkye t’asht goja e shkrete,
Se tue fole keq gjithmone kush s’ta ka dale;
Ne paca une etje e n’plandes uje te nxete,
Ty kryet te dhemb e trupin ma ke vale;
E, me e lepi Narcizit ate pasqyre,
Nuk asht nevoje me t’grishe ty me shum fjale.>>
Une po I veshtroja tue u grinde n’ate menyre.
<<Fort ma ke ngule, - tha prisi, - ate shikim,
s’dij si s’po nxehem kah te shoh tue kqyre!>>
Kur pashe se si me foli me idhnim,
U ktheva shpejt drejt tij aq turpenue,
Sa ende ato fjale me siellen ne kujtim.
Si ai qe anderr t’keqe tue shikue,
Anderr don t’jete cka n’anderr sheh me sy
Dhe c’asht mos t’jete fort kishte me deshrue,
Ashtu edhe une; mue fjala m’u lidh nye,
T’falun lypshe me sy, goja s’punote,
S’kuptoja se cka lypshe ishte krye.
<<Per faj ma t’madh mjafton pendesa jote,
tash je I lame, - mesuesi zu me m’thane, -
prandej mos u trishto per gjana kote!
Por n’mend ta kesh gjithmone se me ke prane
Ne qofte se ndo’jhere tjeter ti ke rast
Me u gjete mes njerezish qe jane tue u zane;
Asht turp te rrish e te degjosh me kast.>>