[Pilati]

Osho per personin religjioz.

Çdokush lind në liri, por vdes në robëri. Fillimi i jetës është plotësisht e çlirë dhe e natyrshme, por mandej futet shoqëria, mandej futen mësimet dhe rregullat, morali, disciplina dhe shumë lloj trajnimesh; e çlirësia, natyrshmja dhe spontaniteti fillojnë të humben. Njeriu rreth vetes fillon ta krijoj një lloj mburoje. Fillon gjithnjë e ma shumë të bëhet rigjid. Butësia e brendshme më nuk shfaqet.
Në kufijtë e qenies së vet çdo njeri krjin fenomenin ngjajshëm me kështjellën për ta mbrojtur, të mos lëndohet, të reagojë për shkak të sigurisë, dhe liria e qenies humbet. Njeriu fillon të shikojë në sytë e tjetrit; në miratimin e tyre, refuzimin, gjykimin e tyre, dhe pranimi i tyre bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm. Të tjerët bëhen kriter, dhe ai fillon t’i imitoj dhe t’i përcjellë, sepse i duhet me ta të jetojë.
E fëmija është shumë i butë. Ai mund të formëzohet në cilëndo mënyrë; dhe shoqëria fillon ta modelojë – prindërit, mësuesit, shkolla – dhe me kalimin e kohës bëhet karakter, e jo qenie. Ai i mëson të gjitha rregullat. Dikush bëhet konformist, që është poashtu robëri, apo bëhet rebel, që është poashtu tjetër formë e robërisë.
Nëse bëhet konformist, ortodoks, i pajtueshëm, kjo është një lloj robërie; mund të reagojë, mund të bëhet hipik, mund të shkojë në ekstremin tjetër, por edhe kjo gjithashtu është robëri – sepse reagimi varet nga vetë gjëja ndaj të cilës reagohet. Mund të shkosh në fund të botës, por thellë përbrenda mendjes ti proteston kundër të njëjtave rregulla. Të tjerët i pasojnë, ti reagon, por fokusi mbetet në të njëjtat rregulla. ata mund të konfrontohen, shpinë për shpine, por janë në barkë të njëjtë.
Personi religjioz nuk është as reaksionar, e as revolucionar. Personi religjioz thjesht është i çlirët dhe i natyrshëm: as nuk është për diçka, e as kundër diçkahi, ai thjesht është vetja; nuk ka rregulla të cilat i ndjekë, dhe nuk ka rregulla të cilat i mohon, ai thjesht nuk ka rregulla. Personi religjioz është i lirë në qenien e vet, ai nuk ka shabllon shprehish dhe kushtëzimesh. Ai nuk është qenie e kulturuar – por jo në kuptimin se është i pacivilizuar dhe primitiv, ai është model i civilizimit dhe kulturës më të lartë, por nuk është qenie e kultivuar. Ai është pjekur në vetëdijën e tij dhe nuk i nevoiten kurrfarë rregullash, ai rregullat i ka transcedentuar. Ai është i vërtetë jo pse e vërteta është rregull; me qenë i çlirët dhe i natyrshëm thjesht do të thotë me qenë i vërtetë, vërtetësia ndodh. Ai është i mëshirshëm, por jo për shkak se i pason rregullat: Bëhu i mëshirshëm! Jo. Duke qenë i çlirë dhe i natyrshëm, ai thjesht ndien se mëshira noton rreth e përqark, nuk ekziston asgjë tjetër në lidhje me këtë të cilën ai duhet ta bëj; kjo është vetëm nënprodukt i vetëdijsimit të tij. Ai nuk është as pro a kontra shoqërisë – ai thjeshtë është përtej saj. Ai përsëri bëhet fëmijë, fëmijë i botës plotësisht të panjohur, fëmijë në dimensionin e ri – ai përsëri është i lindur.
Çdo fëmijë është i lindur i natyrshëm, i çlirët; mandej futet shoqëria, duhet të futet për arsye të caktuar – asgjë të keqe nuk ka në këtë, sepse fëmija kurrë s’do të ishte zhvilluar dhe kurrë s’do të ishte aftësuar për të qenë religjioz nëse ishte lërë stihisë, ai do të kishte mbetur si shtazë. Shoqëria duhet të vijë; shoqëria duhet të kalojë – kjo është e domosdoshme. E vetmja gjë të cilën duhet mbajtur në mend se shoqëria është kalim të cilin duhet kaluar; nuk ka nevojë që aty të ndërtohet shtëpia. Vetëm kjo duhet mbajtur mend: shoqëria duhet përcillet dhe transcedentohet. Rregullat duhen të mësohen e mandej të çmësohen. Rregullat vijnë në jetën tënde sepse këtu ekzistojnë edhe të tjerët, ti nuk je vetëm.
Kur fëmija është në mitrën e nënës ai është plotësisht vetëm, rregullat nuk janë të nevojshme. Rregullat kërkohen vetëm kur të tjerët vijnë tek ti; rregullat vijnë me marrëdhënie – sepse nuk je vetëm duhet të mendosh edhe për të tjerët dhe t’i respektosh. Në mitrën e nënës fëmija është vetëm; nuk ka rregulla, moral, për kurrfarë discipline nuk ka nevojë, kurrfarë rendi; por në momentin kur lind, madje edhe me frymëmarrjen e parë ai socializohet. Nëse fëmija nuk qanë, mjekët përnjëherë do ta detyrojnë, sepse nëse nuk qanë do të vdes për disa sekonda. Ai duhet të qajë se në këtë mënyrë e hapë kalimin nëpër të cilin do të mund të merrë frymë. Ai duhet të detyrohet për të qarë – edhe frymarja e parë është madje sociale; të tjerët të kanë modeluar që nga fillimi.
Në këtë s’ka asgjë të keqe! Kjo duhet të bëhet, por duhet të bëhet në atë mënyrë që fëmija kurrë mos ta humbë vetëdijën e vet, të mos identifikohet me shabllonat e kulturës, duke mbetur thellë në brendi ende i lirë, duke ditur se rregullat duhet ndjekur por jo se ato janë jeta, dhe gjithashtu duke e ditur se ato duhen të mësohen. Dhe kjo është ajo që shoqëria e mirë do ta bëjë, do t’i mësojë: “Këto rregulla janë të mira, por ka edhe tjera, dhe ato nuk janë absolute dhe prej teje nuk pritet që të kufizohesh vetëm në to – një ditë duhet t’i tejkalosh.” Shoqëria-komuniteti është e mirë po qe se pjesëtarët e vet i mëson për civilizimin DHE transcedencën; atëherë shoqëria bëhet religjioze. Nëse ajo kurrë nuk i mëson se këto transcedentohen, atëherë ajo është sekulare dhe politike, atëherë në atë shoqëri nuk ka religjion.
Duhet dëgjuar të tjerët deri një një distancë të caktuar, e mandej fillon ta dëgjosh veten. Në fund duhet të kthehesh në gjendjen origjinale. Para se të vdes, përsëri duhet të bëhesh fëmijë i pafajshëm – i çlirë, i natyrshëm; se me vdekje ti përsëri hyn në dimesionin ku je vetëm. Pikërisht si në mitrën e nënës, në vdekje përsëri do të hysh në mbretërinë e vetmisë. Atje kurrfarë shoqërie nuk ekziston. E gjatë jetës duhet t’i gjesh disa vende, disa çaste të cilat janë si oaza në shkretëtirë, ku vetëm i mbyllë sytë dhe kalon përtej shoqërisë. Lëvizë përbrenda vetes, përbrenda mitrës personale – kjo është ajo që do të thotë meditim. Shoqëria është aty; ti vetëm i mbyllë sytë dhe e harron atë dhe qëndron vetëm. Atje nuk ka rregulla, nuk nevoitet karakteri, morali, gjuha, bota. Brenda mund të jesh i çlirët dhe i natyrshëm.
Të rritesh në çlirësinë dhe të natyrshmën tënde. Madje edhe nëse duhet disciplina e jashtme, por përbrenda qëndro i egër. Nëse përbrenda mund të qëndrosh i egër e ende bën gjëra të cilat i nevoiten shoqërisë, së shpejti do të arrish deri tek pika ku thjesht do të transcedentosh.
Do t’jua rrëfej një tregim e mandej do të kaloj në sutra.
Ky është sufi tregim: një plak dhe një djal i ri kishin udhëtuar. Derisa i afroheshin qytetit; te dytë ecnin pranë gomarit. Fëmijët e shkollës kanë kaluar pranë tyre, dhe me përqeshje kanë thënë: “Shikoni këta budallenjët, pranë vetes e kanë gomarin e shëndosh, e këta ecin në këmbë. Të paktën plaku kishte mundur të jetë mbi gomarin.”
Duke i dëgjuar fëmijët, plaku dhe i riu janë pyetur: “Çfarë të bëjmë? Njerëzit po tallen me neve e së shpejti do të hymi në qytet, më mirë të dëgjojmë atë që thanë.” Kështu plaku ulet mbi gomarin, e djaloshi e përcjellë.
Kur iu kanë afruar grupës tjetër të njerëzve, këta i kanë shikuar dhe iu kanë thënë: “Shikoni, plaku po rrin ulur mbi gomar e djaloshi i gjorë po i shkon pas. Kjo është poshtërsi! Plaku mund të ecën djaloshit duhet dhënë shansin ta shalojë gomarin.” Kështu këta dy i kanë ndërrue vendet: plaku ka filluar të ecën e djaloshi ta shalojë gomarin.
Kanë hasur edhe në grupën tjetër të njerëzve edhe këta kanë thënë: “Shikoni këta budallenjët! Duket se ky djali është shumë arogant. Ndoshta plaku është baba apo mësues i tij e po ecë në këmbë, derisa djali po rrin ulur mbi gomarin – kjo është kundër rregullave!” Por çfarë të bëjnë? Vendosen se ekziston edhe një mundësi: do të ulen bashkë në shalë: kështu edhe vepruan.
Përsëri kanë hasur në grupën tjetër të njerëzve të cilët kanë thënë: “Shikoni këta njerëz, sa janë mizorë! Gomari i gjorë sa s’ka ngordhë – dy njerëz mbi një gomar. Kishte qenë më mirë që ata ta bartin gomarin në supet e veta.”
Kështu këta dy përsëri kanë diskutaur, dhe gjatë bisedës kanë mbërri tek lumi dhe ura. Para se të mbërrinë në fund të qytetit ata i thonë njëri tjetrit: “Më mirë të sillemi si na thonë banorët e këtij qyteti, se përndryshe do të na konsiderojnë si të marrë.” Kështu vendosën t’i gjejnë dy shkopinjë bambusi, ia lidhin gomarit këmbët, dhe nisin ta bartin gomarin në supet e veta. Gomari ka refuzuar sa mundet gomari, gomarët nuk mund shumë lehtë t’i detyrosh për diçka. Është munduar të ikë se ai nuk është ithtar i shoqërisë dhe të asaj çfarë të tjerët thonë. Por dy veta për të kanë qenë shumë, e kanë detyruar, kështu që gomarit iu është duhur të lëshoj pe.
Në gjysmë të urës, grupa e njerëzve iu janë afruar dhe i kanë rrethuar duke thënë: “Shikoni këta budallenjë! Kurrë s’kemi pa idiota si këta dy – gomarin duhet shaluar, e jo për ta bartur në supe. A jeni çmendur?”
Këta dy kanë dëgjuar derisa turma është grumbulluar. Gomari aq fortë është trembur saqë ka kërcyer nga ura në lum dhe ka ngordhur. Te dytë kanë vrapuar te poshtë, por – gomari kishte ngordhur. Ishin ulur pranë tij dhe plaku kishte thënë: “Tash dëgjo…” Ky nuk është rrëfim i zakonshëm – plaku ka qenë sufi Mjeshtër, njeri i ndritur, e djaloshi ka qenë nxënës, dhe Mjeshtri i vjetër është munduar t’i jep leksion, sepse sufistët gjithmonë krijojnë situata; ata thonë se nuk mund të mësosh thellë krejt derisa nuk krijohet situata e njëjtë. Kjo për djaloshin ka qenë situatë e parë, e ka plaku i ka thënë: “Shiko, si ky gomar që është i vdekur, edhe ti do të jesh i vdekur po qe se i dëgjon njerëzit së tepërmi, mos u brengos se çfarë të tjerët thonë sepse ka me miliona njerëz dhe secili e ka mendjen e vet, dhe gjithsecli do të thotë ndryshe; çdokush e ka mendimin e vet, dhe nëse i dëgjon mendimet e të tjerëve, e jotja do të merr fund.”
Askend mos e dëgjo, qëndro vetvetja. Vetëm kalo, bëhu indiferent. Nëse çdokend e dëgjon, çdokush do të shty të shkosh në këtë apo atë rrugë. Kurrë nuk do të jesh në gjendje të arrish deri tek qendra e jote më e thellë.
Gjithsecili njeri duhet të bëhet ekcentrik. Kjo fjalë angleze është e mrekullueshme; kjo do të thotë jasht qendrës,e ne e përdorim si term për të çmendurit. Por të gjithë janë ekcentrik, jasht qendrës, dhe e gjithë bota përpiqet të të ndihmojë të bëhesh ekcentrik sepse çdokush në këtë të shtynë. Nëna jote të shtynë kah veriu, babai kah jugu, daja bën diçka tjetër, vëllau diçka tjetër, gruaja jote, natyrisht, prapë diçka tjetër, dhe të gjithë përpiqen që diku të të shtynë. Me kohë do të vije çasti kur s’do të jesh askund. Do të mbetesh në udhëkryq, duke qenë i shtyer nga veriu në jug, nga jugu në lindje, nga lindja në perëndim, nuk shkon askund. Me kohë ajo do të bëhet situatë e jote e vërtetë – do të bëhesh ekcentrik.
Situata është e tillë. Nëse vazhdon t’i dëgjosh të tjerët e jo qendrën tënde, këto situata do të vazhdojnë. Të gjitha meditimet shërbejnë për t’u bërë i përqendruar, e jo ekscentrik, të arrish deri tek qendra personale. Me kohë do të bëhesh i aftë të qeshesh me mendimet e të tjerëve apo thjesht do të jesh indiferent.E njëherë kur të jesh në qendër, do të bëhesh qenie e fuqishme; atëherë askush nuk do të mund të të predikojë, thjesht do ta kesh opinionin personal, askush nuk do të mund të shty kah të dojë. Thjesht, askush nuk do të jetë aq i pacipë. Ti je aq i fuqishëm, në qendër të vetes sate, kështu që nëse dikush vjen me opinionin e vet, do të harrojë të të afrohet; kushdo që vjen të të shty diku thjesht do të harrojë se për çfarë ka ardhur. Apo, ma mirë me thënë, posa të afrohet, përnjëherë rreth teje do ta ndien forcën.
Kjo është mënyrë që njeriu të bëhet aq i fuqishëm sa që e gjithë shoqëria, e gjithë historia nuk mund ta lëvizin as për një centimetër. Në këtë mënyrë kanë ekzistuar Buda, Jezusi. Mund ta vrasësh Jezusin, por nuk mund ta lëvizësh. Mund ta shkatërrosh trupin e tij, por për asnje milimetër nuk mund ta lëvizësh. Jo që ai është jo-tolerant, kokëfortë, jo, ai është vetëm i koncentruar në qendrën e tij personale – dhe ai e di se çka është mirë për të, dhe ai e di se çka është për të e bekuar. Kjo veç ka ndodhë; tash nuk mund ta joshësh me caqe tjera, asnjë tregtar mund mund ta joshë me asnjë synim tjetër. Ai e ka gjetë shtëpinë e vet. Ai mund të të dëgjojë me durim, por nuk mund ta lëvizësh. Ai është i centruar.
Ky centrim do të jetë e para me të cilën do të jesh i çlirët dhe i natyrshëm; përndryshe, nëse je i çlirët dhe i natyrshëm askush nuk mund të të çoj askund. Për këtë arsye fëmijëve nuk iu lejohet të jenë të lirshëm dhe të natyrshëm, ata nuk janë akoma mjaft të pjekur të jenë të tillë. Po qe se ata kishin me qenë të çlirët dhe të natyrshëm ata do të kishin bredhur poshtë e lartë, jeta e tyre do të kishte qenë dështim. Për këtë arsye, unë them se shoqëria ka detyrë e cila kërkohet. Ajo i mbronë fëmijët; ata janë shumë të brisht; çdokush mund t’i shkatërrojë; e shenjëta është aty, ajo nuk është në gjendje ta gjej rrugën e vet – asaj i nevoitet mburoja e karakterit.
Por nëse kjo mburojë e karakterit bëhet e gjithë jeta jote, atëherë do të jesh i humbur. Nuk duhet të bëhesh fortifikatë, duhet të bëhesh mjeshtër dhe duhet të bëhesh i shkathët të dalësh nga ajo. Përndryshe ajo nuk do të jetë mburojë; do të bëhet burg. Duhet të bëhesh i aftë të veprosh jasht karakterit tënd. Nevoitet të bëhesh i shkathët që, po qe se e kërkon situata, të përgjigjesh në mënyrë plotësisht të re. Nëse kjo shkathtësi është humbur, bëhesh rigjid, atëherë nuk mund të jesh i çlirët. Nëse kjo shkathtësi është humbur, bëhesh jo i natyrshëm, atëherë nuk je fleksibil.
Fleksibiliteti është rini, rigjiditeti është pleqëri; ma shumë fleksibilitet, ma shumë rini; ma shumë rigjiditet, ma shumë pleqëri.
Këtë duhet mbani mend, e mandej përpiquni ta kuptoni Tilopën.