Njėmijė vite pritje pėr shiun e metanit nė Titan
Nė hėnėn e Saturnit Titan ekzistojnė vende ku shiu bie njė herė nė ēdo njė mijė vite, ėshtė konkluzion ky i njė hulumtimi tė fundit astronomik.
Toka dhe Titani janė botėt e vetme nė sistemin Diellorė, ku lėngjet bien nga lart nė sipėrfaqen e fortė edhe pse nė Titan bie metan, e jo ujė. Pėrllogaritja bazohet nė gjetjet e sondave Cassini dhe Huygens rreth furtunave me shi tė cilat ndodhėn mė 2004 dhe 2010.
Dr. Ralph Lorenz paraqiti detajet pėr punėn e tij nė Konferencėn mbi njohuritė pėr hėnat dhe planetet (LPSC) nė Teksas, raportoi tė enjten BBC. Titani fascinon me faktin se si ėshtė i njėjtė, por i ndryshėm nga Toka. Erėrat dhe shiu kanė formuar sipėrfaqen, duke krijuar kanalet e lumenjve, liqenet, bjeshkėt dhe brigjet.
Por, atje hidrokarburet e lėngėta zėnė vendin e ujit. Nė Titan, temperatura e sipėrfaqes ka vlerėn mesatare prej -179 C.
Mund tė kalojnė shekuj nė mes tė dusheve, por edhe kur ndodhin ata, ata deponojnė disa dhjetėra centimetra ose madje edhe metra shi, tha pėr BBC Dr. Lorenz nga Laboratori Johns Hopkins pėr fizikėn aplikative (JHUAPL) nė Maryland. Kjo ėshtė nė pėrputhje me kanalet e thella tė lumenjve tė cilat mund ti shohim, shtoi ai.
NASA incizoi shkatėrrimin e atmosferės nė Titan
Sipas incizimeve nė fjalė, duket se qielli mbi Titan po bie drejt sipėrfaqes sė kėsaj hėne, shkruan Science News. Nga viti 2004, pjesa e sipėrme e atmosferės sė Titanit, ėshtė ulur pėr mė se 100 kilometra, qė sugjeron se ndryshimi i stinės sė vitit nė kėtė hėnė bėn edhe diēka mė shumė se vetėm krijimin e shiut.
Incizimet e para tė Cassinit nga viti 2004 treguan se si mbėshtjellėsi rreth Titanit arrin lartėsinė prej 500 kilometra mbi sipėrfaqe, por incizimet e reja tregojnė se ai ka rėnė nė 360 kilometra.
Lartėsia momentale e mbėshtjellėsit atmosferik rreth Titanit gati nė tėrėsi pėrputhet me atė tė cilėn e ka shėnuar Voyager i NASA-s nė vitin 1981. Pėr mua kjo ėshtė ngazėlluese, theksoi Robert West nga laboratori Jet Propulsion nė Pasadena.
Njė vit nė Titan zgjat sa 30 vite nė Tokė kėshtu qė kjo do tė thotė se Titani, pak-a-shumė, duket njėjtė si nė vitin 1981. Me pėrjashtim tė vitit 2004, kur kishte atmosferėn e fryrė. Kjo ėshtė me tė vėrtetė spektakulare. E shihni se si ajo botė ndryshohet pikėrisht para syve tuaj, e atėherė paraqitet ndonjė eveniment krejtėsisht i papritur. Atėherė mezi prisni qė tė shihni se ēfarė do tė ndodhė pastaj, pėrshkroi West.
Pėr momentin, shkencėtarėt nuk kanė arritur tė japin sqarim pėr ato qė po ndodhin nė Titan.