[rilinda]

UDHËZIMI PRAKTIK

MBI PËRDORIMIN E PEMËVE NË MJEKËSINË POPULLORE

Frutat në mjekësinë popullore gjejnë një përdorim të gjerë, si në format më të thjeshta, kur ato përdoren të freskëta, ashtu edhe në forma të përgatitura posaçërisht për qëllime të caktuara.
Pavarësisht nga forma e përdorimit, frutat më pare duhet të lahen mire. Kjo masë duhet ndërmarrë ngase frutat në përgjithësi konsumohen të freskëta dhe është mire të mos qërohen, sepse do të humbasin një pjesë të mire të vlerave të tyre ushqimore dhe sidomos vitaminat, të cilat përqëndrohen më shumë në shtresat e jashtme.
Format që do të përmendim më poshtë janë të thjeshta dhe mund të përgatiten me lehtësi nga cilido.

Lëngjet e përfituara nga zierja (çajrat)

Përgatiten në disa mënyra, por më e zakonshmja është që në enë të hidhet sasia e duhur e ujit dhe e masës së thatë ose të njomë të bimës. Koha e zierjes zgjat deri ne 15 minuta për organet mbitokësore të pemëve dhe deri ne 30 minuta për rrënjët. Lëngu kullohet dhe pihet në temperaturë të përafërt me atë të trupit të njeriut. Rëndësi ka përdorimi i dozes përkatëse për moshat e caktuara dhe gjendjet patologjike të njerëzve. Dozat që përmenden në tekst janë të përllogaritura kryesisht për njerëzit e rritur dhe me gjendje shëndetësore të mire. Për të sëmurët, për pleqtë mbi 60 vjeç dhe për të rinjtë nën 20 vjeç, zakonisht përdoren dy të tretat (2/3) e dozes. Për fëmijët e vegjël, nën 7 vjeç, duhet të përdoren vetëm rastet e rekomanduara dhe sipas këshillave të mjekut.
Që të bëhen të pijshme nga fëmijët, shtohen një deri në dy lugë sheqer ose mjaltë p r çdo gotë. Të rriturit është mire t’i përdorin pa i ëmbëlsuar.

Infuzet

Përgatiten duke vluar më pare vetëm sasinë e duhur të ujit dhe pastaj duke e hedhur atë mbi masën e njomë ose të thatë të bimës që është vendosur në një enë tjetër. Ena mbulohet me kapak që të mos largohen lëndët që avullojnë lehtë. Infuzi pihet pas 10-15 minutash, në një temperature të pranueshme nga trupi, me ose pa sheqer.

Ekstraktet

Fitohen duke shtrydhur masën e njomë, e cila pastaj kullohet që të veçohet nga brumi i mbetur. Përdorimi i këtij ekstrakti mund të jetë i jashtëm ose i brendshëm. Në rastet e tjera ekstraktet fitohen me mënyrën e distilimit ose duke i vendosur frutat në tretës organikë, si: alkool, verë, vaj ulliri etj. Shumë të përdorshme në mjekësinë popullore janë vajrat që ekstraktohen nga arra, bajamet, lajthit , ulliri etj. Përdorime kanë gjetur vera, rakia e uthulla që përgatiten nga mjaft fruta, kryesisht nga rrushi, por edhe nga fruta me përqindje të lartë sheqeri, siç janë, mareja, mani, kumbulla, fiku, manaferra, portokalli etj.

Lëngjet e frutave

Janë forma të lëngëta të njohura të cilat përgatiten në shtëpi, si dhe në repartet e përpunimit të frutave. Më të përmendura janë lëngu i qershisë, i vishnjes, i dredhëzës (luleshtrydhës), i rrushit, i pjeshkës, i kajsisë, i shegës, i kumbullës, i portokallit, i limonit, i mandarinës etj.
Për fëmijët e vegjël më shumë efekt pëdoren edhe lëngjet e freskëta të mollës, të ftoit, të dardhës e të disa frutave të tjera që kanë pak lëng. Këto, pas ii kalojmë në rendei kthejmë në pure (qull), i vendosim në copa të pastra pëlhure dhe i shtrydhim deri sa të kullojë lëngu, i cili u jepet fëmijëve me lugë të vogël.
Përveç përdorimit të lëngjeve të fresëta, gjatë stinës së pjekjes së frutave, lëngjet mund të mbyllen me kujdes në shishe, për t’u përdorur në një kohë të mëvonshme, kur mungojnë frutat e freskëta.
Në praktikë përdoren edhe shurupet, të cilat përgatiten nga lëngjet e frutave, duke e shtuar sasinë e duhur të sheqerit dhe duke i zier deri në përqëndrimin e tyre për t’u përfituar një masë mjaft e dendur që nuk thartohet (nuk fermentohet.) I përmendur është pekmezi i manave, shurupi i qershisë, i thanave, i vishnjes etj.

Puretë (qulli) e frutave

Përgatitet pas shtypjes së frutave që kanë tul të butë, me një lugë ose duke i kaluar ato në rende. Zakonisht u jepen fëmijëve të vegjël kur nuk janë në gjendje të copëtojnë frutën. Përdoren pureja e mollës, e dardhës, e ftonit, e fikut, e manit, e manaferrës e pjeshkës, e kajsisë, e hurmës e thanes, e vadhëzës etj.

Pluhurat

Përgatiten pasi thahen pjesët e bimës dhe bluhen shumë imët. Ato ruhen në enë qelqi të mbyllura mire. Pluhurat kanë gjetur përdorime duke i pirë me pak ujë, si dhe duke i përdorur për pluhrosjen dhe për tharjen e plagëve të ndryshme.

Kataplazmat

Ndryshe quhen edhe llapa. Kanë përdorim të jashtëm dhe pëfaqësojnë masën e njomë të bimës të shtypur në formë brumi. Kjo masë vihet midis dy bezeve të pastra pastaj vendoset mbi vendin e sëmurë, ose mbi plagë. Pjesët bimore që përdoren për kataplazmë më pare duhet të përdoren mire.

Banjat

Janë lëngje në të cilat futet i gjithë trupi ose vetëm pjesë të tij (këmbët, duart, koka) për qëllime mjekimi. Banjat janë aromatike, zbutëse, nxitëse etj. Gjatë banjës lëndët active veprojnë në lëkurë në sistemin e frymëmarrjes ose nëpërmjet tyre veprojnë edhe në brendësi të trupit.
Lëngu që përdoret për banja përgatitet duke zier në ujë gjethe, rrënjë, ose pjesë të tjera të bimës për 15-30 minuta. Raportet bimë- ujë që përdoren gjatë banjës janë të përafërta me ato që rekomandohen për pirje, por pa shtuar sheqer.

Mjekimet me fruta

Janë mënyra shumë të efektshme të përdorimit sistematik dhe për një kohë relativisht të gjatë të frutave për përforcimin e shëndetit dhe për luftimin e sëmundjeve të ndryshme.
Mjekimet me fruta (frutoterapitë) janë mjaft të njohura nga populli ynë dhe përdoren gjerësisht në praktikë. Mjekimet me fruta bëhen duke konsumuar çdo ditë nga gjysmë deri 2-3 kg fruta dhe duke vazhduar këtë për 10-20 e më shumë ditë. Gjatë zhvillimit të kurës, pastrohet organizmi nga helmet dhe kripërat e panevojshme që grumbullohen nëpër kyçe dhe që shkaktojnë dhimbje. Ulet sasia e dhjamit, i cili e rëndon trupin. Në kohën e frutoterapisë ushqimi tjetër duhet të jetë i lehtë, i çliruar nga mishrat, dhjamërat, dhe brumërat, i mjaftueshëm në sasi duke parapëlqyr sallatat dhe supat me barishte të pasura në vitamina dhe kripëra minerale.
Praktika tregon se kurat me fruta janë shumë të dobishme edhe për luftimin e sëmundjeve të ndryshme. Të efektshme janë rezultatet e kurimit me arra, me lajthi, ose me bajame për përforcimin e organizmit të dobësuar dhe për rivendosjen e shëndeti me gështenje, me ftonjë, me thana ose me vadhëza kundër diarresë (jashtqitjes) e dizenterisë; me rrush, me limo ose me dredhëza kundër reumatizmit dhe artritit me hurma, me manaferra, me mandarina e me vishnja kundër anemisë. Me kumbullat gjatore, me lajthi e me vaj kundër sëmundjeve të mëlqisë; me mollë kundër sëmundjeve të zemrës; me portokalle e qershi kundër sëmundjeve të veshkave.