Shiko Postimin Tek
Vjetėr 08-01-05, 00:35   #3
Albanam
 
Anėtarėsuar: 29-11-03
Vendndodhja: Vilajeti i Kosovės
Postime: 672
Albanam e ka pezulluar reputacionin
Dėrgo mesazh me anė tė MSN tek Albanam Dėrgo mesazh me anė tė Yahoo tek Albanam
Gabim

Ėshtė e njohur se mjalti ėshtė burim fundamental i ushqimit pėr trupin e njeriut, por njė numėr i vogėl i njerėzve dinė diēka pėr karakteristikat mahnitėse tė prodhuesit tė tij, bletėn.
Bletėt prodhojnė mjaltin nė mėnyrė instiktive, jo vetėm pėr vete, por edhe pėr njerėzit.
Sipas zbulimeve shkencore, bleta ėshtė shumė mė e zgjuar se kompjuterėt e sotėm. Truri i bletės mund t’i kryejė 10 trilionė veprime pėr njė sekondė.
Bletėt shėrbehen me strukturėn heksagonale tė ndėrtimit tė hojėzave. Ėshtė e quditshme pėrse bletėt e kanė zgjedhur strukturėn heksagonale, e jo atė pesė apo tetėkėndshe? Pėrgjigjen e jep matematika.
Struktura gjashtėkėndėshe ėshtė forma mė e pėrshtatshme gjeometrike pėr shfrytėzimin maksimal tė masės sipėrfaqėsore. Nė mes tėrė formave gjeometrike, forma e gjashtėkėndėshit e ka volumin mė tė vogėl, andaj edhe sasia e dyllit pėr kėtė formė ėshtė mė e vogėl se sa pėr hojėzat tre apo katėrkėndėshe.
Konkludimi ėshtė se hojėzat gjashtėkėndėshe kėrkojnė sasinė minimale tė dyellit pėr konstruktimin e tyre, por njėkohėsisht mund tė deponojnė sasinė mė tė madhe tė mjaltit. Kėtė rezultat, i fituar pas shumė kalkulimeve gjeometrike, me siguri nuk e kanė njėhėsuar vetė bletėt. Kėto insekte tė vogėla shėrbehen me formėn heksagonale tė lindur, vetėm e vetėm sepse janė tė mėsuara dhe inspiruara nga Zoti i tyre.
Bletėt zakonisht duhet tė fluturojnė nė largėsi tė mėdha pėr ta gjetur ushqimin. Bleta duhet tė pėrshkojė 360-460 mijė km pėr tė bėrė 1 kg mjaltė. Kjo rrugė ėshtė 11 herė mė e gjatė se gjatėsia e ekuatorit tė rruzullit tokėsor.
Bleta e cila gjenė lulet, kthehet nė koshere pėr t’i informuar bletėt tjera. Por, si bleta e pėrshkruan vendin e luleve? Bleta komunikon me bletėt tjera me anė tė njė gjuhe tė veēantė, tė ashtuquajtur “vallėzuese”. Pėr tė shkencėtarėt mendojnė se ėshtė njė gjuhė e komplikuar dhe e zhvilluar.
Shkencėtari Karl von Frish, i Universitetit tė Munihut nė Gjermani, nė vitin 1940 e zbuloi i pari domethėnien e vallėzimit tė bletėve. Sapo e zbulon burimin e ushqimit, bleta kthehet nė fole dhe nėpėrmjet tingujve dhe gjuhės sė saj “vallėzuese” ua tregon shoqeve tė saj vendndodhjen e ushqimit tė sapo zbuluar. Tingujt qė lėshojnė me krahėt e tyre janė gjithashtu njė pjesė thėlbėsore e gjuhės “vallėzuese” tė bletėve. Vallėzimi, tė cilin e pėrsėritė bleta disa herė, pėrmban nė vete tė gjitha informatat mbi kėndin, drejtimin, largėsinė dhe detajet tjera tė cilat do t’u mundėsojnė bletėve tjera tė shkojnė nė atė vend. Vallėzimi i bletės ėshtė nė formė tė numrit tetė. Bleta formon pjesėn e mesme tė numrit tetė duke lėvizur me bisht dhe duke bėrė lėvizje cik-cak. Kėndi nė mes lėvizjeve cik-cak dhe linjės nė mes Diellit dhe kosherės jep drejtimin e saktė tė burimit tė ushqimit.
Por njohja vetėm e drejtimit nuk ėshtė e mjaftueshme. Bletėt puntore, gjithashtu, duhet tė dijnė se sa ėshtė largėsia. Bleta e bėn kėtė me levizjet e pjesės sė pasme tė trupit, duke shkaktuar dredha ajrore.
P.sh. pėr ta pėrshkruar distancėn prej 250 metrave, ajo lėvizė pjesėn e pasme tė trupit 5 herė pėr ½ e minutės.
Nėse rruga prej kosherės deri te burimi i ushqimit ėshtė shumė e gjatė, atėherė bleta ballafaqohet edhe me njė problem. Gjatė kohės sė kthimit nė koshere Dielli largohet pėr njė shkallė ēdo 4 minuta.
Kjo domethėnė qė bleta duhet tė bėjė gabimin pėr njė shkallė, lidhur me drejtimin e burimit tė ushqimit. Kėshtu qė ajo pėr kėtė duhet tė informojė bletėt tjera.
Syri i bletės ėshtė i pėrbėrė nga njėqind thjerrėza tė vocėrra gjashtėkėndėshe. Secila thjerrėz fikusohet nė sipėrfaqe shumė tė vogėl si teleskop. Bleta, duke shikuar kah Dielli, nė ēdo kohė tė ditės gjithmonė mund ta pėrcaktojė lokalizimin e saj edhe kur ėshtė duke fluturuar.
Albanam Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė