[arton bala]

Pushteti serb, respektivisht ai jugosllav kurrë nuk e kanë ndryshuar qëllimin tyre dhe me këtë ata ua kanë përforcuar kosovarëve kërkesat për të drejtën për secesion. Një përjashtim në sjelljen e Jogoslavisë ndaj kosovarëve përbëjnë 14 vitet e fundit të udhëheqjes së Titos e veçanërisht 6 vitet e fundit (1974-1980). Ai arriti që në atë kohë Serbisë t'ia kufizojë pushtetin në Kosovë. Kjo i shkoi për dore vetëm Titos me personalitetin dhe pozitën e tij të pakontestueshme në Jugosllavi, por gjithsesi ai nuk e ka bërë këtë me dëshirë dhe mu për këtë akuzohet edhe si tradhëtar nga ideologjia zyrtare jugosllave. Menjëherë pas vdekjes së Titos Jugosllavia i la dorë të lirë Serbisë në Kosovë edhe pse ajo kishte një autonimi formale. Në vitet e fundit gjendja e kosovarëve është keqësuar dukshëm. Dhe as që mund të pritet që në një Republikë Federative të Jugosllavisë të dominuar plotësisht nga serbët të ndryshojë diçka në këtë aspekt. Përcaktimet kushtetuese për mbrojtjen e pakicave të Kushtetutës jugosllave duket nuk kanë fuqinë që të pengojnë ndjekjen dhe diskriminimin e shqiptarëve. Këtë nuk mund ta pengojnë as ligjet e drejtuara vetëm kundër shqiptarëve. Këto ligje as që mund të jenë kundëargument. Duke pasur parasysh këtë arsye, e drejta për shkëputje vlen edhe më tutje.
2.2 Shfrytëzimi i të drejtës për vetëvendosje 1974-1980?

Në vitet 1974 -1981 shqiptarët kanë qenë pak a shumë të kënaqur meë autonominë dhe kushtetutën që u kishte lejuar Tito. A e kanë shfrytëzuar ata të drejtën për vetëvendosje? Gjatë kësaj kohe shqiptarët nuk kishin mundësinë që të shfrytëzojnë të drejtën për vetëvendosje ngase ata nuk mundën që për fatin e vet të vendosin vetë me zgjedhje të lira apo në ndonjë mënyrë tjetër. Nëse ata janë mjaftuar më një fat pak a shumë të durueshëm, kjo nuk do të thotë që ata kanë vendosur vetë. Edhe atëherë kosovarët kanë kërkuar më tepër autonomi dhe e kanë bërë të qartë se ata nuk ishin të kënaqur me atë që kishin arritur. Në fakt, përmirësimi gjatë kësaj periudhe në krahasim me periudhat para dhe pas saj është i ngjashëm me përmirësimin gjatë Luftës së Dytë Botërore kur Kosova iu bashkangjit Shqipërisë së okupuar nga Italia.
Nuk mund të flitet sot për një shfrytëzim të së drejtës për vetëvendosje me statusin e autonomisë së Titos nën sundimin jugosllav të dominuar nga sërbët. Pra e drejta për vetëvendosje e kosovarëve nuk është shfrytëzuar.
2.3 Dekolonializimi

Principi i vetëvendosjes së popujve mbështetjen më të fortë e gjen në principin e dekolonializimit. Shumë rezoluta të KB që nga vitit 1970 kërkojnë dhe mbështesin dekolonializimin. Ato u japin popujve të kolonizuar të drejtën të çlirohen nga dhuna koloniale, përfshirë këtu edhe të drejtën për luftë të armatosur (rezolutat 3070, 3103, 3246, etj).
Historikisht këto principe ishin të drejtuara kundër kolonive që kishin shteteve europiane, SHBA-ve he Japonisë. Veçanërisht ish-Bashkimi Sovjetik dhe satelitët e tij ishin të interesuar që këto principe të zbatohen vetëm atje. Me këtë ata dëshironin të pengonin dekolonializimin e mbretërisë koloniale sovjetike në Europën lindore dhe Bashkimin Sovjetik (lxi). Fakti se një kriminel i njeh regullat e dënimit dhe po të njëjtat nuk i zbaton për veten e vet nuk mund të jetë shkak bindës për të kufizuar këto regulla. Ky princip duhet të vlejë për të gjitha zonat e botës që trajtohen si koloni. Edhe nëse një zonë nuk emërohet si e tillë (psh. Algjeria deri para disa vitesh dhe Kosova), kjo nuk liron nga obligimi për dekolonializim.
Serbia/Jugosllavia, si edhe RFJ e kanë trajtuar këtë vend mbi 80 vjet si koloni, e shpesh herë edhe më keq. Veçanërisht janë shfrytëzuar pasuritë nëntokësore, pa pasur mundësinë që ky vend të përfitojë diçka prej tyre. Popullsia autoktone është trajtuar në mënyrën më të vrazhdë të diskriminimit, shpesh herë dhunuar, keqtrajtuar dhe torturuar. Ajo i është nështruar një regjimi të apartheidit, më pak për të mirë të pakicës sërbe atje se sa për nevojën e "detyruar me pahir" të administrimit kolonialist serb. Pra ky vend duhet dekolonializuar, çlirimi i tij duhet mbështetur dhe ndihmuar, rrjedhimisht duhet njohur pavarësia e tij.
3. Kushtet paraprake - tradicionale për ekzistencën e një shteti të pavarur

Si parakushte për ekzistencën e një shteti tradicionalisht vlejnë: territori shtetëror, populli shtetformues dhe pushteti për një kohë të caktuar. Të tre elementet e përmendura janë të pranishme në Kosovë qysh prej vitit 1991: territori shtetëror, populli shtetformues dhe një organizim shtetëror i njohur nga shumica e popullit shtetformues si i vetmi pushtet. Ky organizim shtetëror i kosovarëve nuk ka monopolin e forcës (dhunës). Por, sidoqoftë, ky organizim shtetëror përkrahet nga pothuaj krejt popullsia. Populli i nënshtrohet urdhrave të tij dhe paguan harxhimet e tij. Pra, edhe pse e kufizuar, ekziston një forcë shtetërore kosovare. Një argument tjetër mund të ishte edhe dalja jashtë kontrollit të pushtetit serb të shumë pjesëve të vendit (sidoqoftë këtu shtrohet pyetja se a e ka lejuar Serbia këtë me qëllim që të vrasë sa më shumë shqiptarë). "once a new government effectively controlled the country and that this seemed likely to continue, recognition should not be withheld" (lxii). Atëherë situata do të ishte e njëjtë si vitin 1973 me njohjen e pavarësisë së Guinea Bissau, e cila u njoh si shtet i pavarur nga SHBA dhe shtetet e tjera edhe pse nuk kishte nën kontroll pjesë të mëdha të territorit dhe popullsisë (lxiii).
Gjithashtu mund të argumentohet se Jugoslavia e mbetur de facto e ka njohur edhe vetë pavarësinë e Kosovës ngase, në një farë mase, ajo lejon veprimin e organeve kushtetuese kosovare, zgjedhjet nuk i ka penguar fare dhe Millosheviçi ka nënshkruar një marrëveshje me presidentin kosovar (marrëveshja mbi arsimin).
Vendimtare është që pushteti i Jugosllavisë së mbetur në Kosovë, siç e theksuam më lart në kreun 2.1-2.3, është krijuar kundërligjshëm. Ky pushtet qëndron kundër parimit të vetëvendosjes dhe atij të dekolonializimit. Mënyra e ushtrimit të tij, plaçkitëse, vrarëse, të bën të ngurrosh në emërtimin e tij si pushtet. Kjo nuk është sjellja e një shteti ndaj pjesëtarëve të vet por e një bande kriminelësh ndaj njerëzve që bien pre e dhunës së saj. Gjithsesi këto janë veprime antiligjore edhe sipas të drejtës penale ndërkombëtare (krahaso kap.7). Meqënëse pushteti i RJ është krijuar, mbajtur dhe ushtruar kundërligjshëm, ai nuk duhet të merret parasysh në vlerësimin se çfarë pushteti ekziston në Kosovë. Prandaj në vlerësimin se çfarë pushteti egziston në Kosovë, pushteti jugosllav nuk duhet marrë parasysh. Këtu shtrohet edhe pyetja nëse Republika e Kosovës ka ndonjë pushtet konkret apo thjesht imagjinar. Edhe pse i dobët (i mangët) një pushtet i tillë ekziston (lxiv) dhe ky njihet de facto edhe nga RFJ. Një situatë e tillë të kujton vendet baltike në vitet 1990 -1991 apo Saharën Perëndimore e cila nga shumë shtete është njohur si shtet i pavarur, veçanërisht nga shtet afrikane, të cilat nuk dëshirojnë që në Afrikë të ketë sundime koloniale. (krahaso me: Oppenheim's International Law, 9th ed., Londër 1992, pjesa e 1, f.132 me shembuj të tjerë). Nga ajo që u tha më sipër (krahaso me 4.), duhet që edhe shtetet europiane ta njohin Pavarësinë e Kosovës. (lxv)