Shiko Postimin Tek
Vjetėr 02-10-08, 16:49   #6
Dilaver
 
Avatari i Dilaver
 
Anėtarėsuar: 29-09-03
Postime: 2,277
Dilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėmDilaver i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Kontribute juridike mbi mbėshtetjen e pavarėsisė sė Shtetit tė Kosovės‏

Kushtet e kualifikuara pėr lindjen e sė drejtės sė shkėputjes sė njė anshme
Siē e patėm pėrmendur mė lartė, ekzistenca e njė tė drejte pėr t’u shkėputur njihet nė mėnyrė tė gjerė nga shumė autorė tė sė drejtės ndėrkombėtare. Gjykatėsi Ryssdal i Gjykatės Europiane pėr tė Drejtat e Njeriut, nė mendimin juridik tė tij shpreh se: “vitet e fundit njė konsensus ka duket se ka lindur se popuj munden gjithashtu tė ushtrojnė tė drejtėn e vetėvendosjes, nė rast se tė drejtat e tyre tė njeriut janė pėrdhosur vazhdimisht dhe nė mėnyrė flagrante, apo nė rast se popujt nuk janė tė pėrfaqėsuar aspak ose janė masivisht tė nėn-pėrfaqėsuar me njė mėnyre jo demokratike dhe diskriminuese ”.[10]
Njė arsyetim i ngjashėm jepet edhe nga autori Buchheit, i cili argumenton se njė pretendim separatist mund tė legjitimohet kur ndodh njė ‘mohim i lirisė politike dhe/ose i/tė sė drejtave tė njeriut’[11] Pėr pasojė, ēėshtja nėse e drejta pėr t’u shkėputur ekziston shoqėrohet edhe me kushtin politik qė efektet e ndarjes nga shteti amė, do tė varen nga shkalla e shtypjes e popullit tė interesuar. Ėshtė pikėrisht kjo formė e ndarjes qė Buchheit e quan si e drejta pėr shkėputje mjet-ndreqje, e cila mund tė ushtrohet kur ‘vėmendje i kushtohet....mbi kushtet e grupit tė popullsisė qė pretendon tė pavarėsohet. E drejta pėr shkėputje e konceptuar si mjet-ndreqje futet nė njė kornizė, dhe do tė varet nga shkalla e shtypjes sė ushtruar mbi atė pjesės sė popullsisė nga ana e shtetit amė, e drejta ndėrkombėtare njeh njė varg mjet-ndreqjesh [remedies]tė cilat nisin qė nga mbrojtja e tė drejtave tė njeriut, njohja e tė drejtave tė pakicave kombėtare, dhe qė pėrfundon me shkėputjen si mjet-ndreqja e fundit. Nė njė farė pike, ashpėrsia me tė cilėn shteti amė trajton minoritetin e tij bėhet njė shqetėsim ndėrkombėtar, dhe mund tė pėrmbyllet me legjitimimin e pretendimit pėr shkėputje njėanėsore nė zbatim tė sė drejtės pėr vetėvendosje e konceptuar kjo e fundit si njė e mjet-ndreqje vetė-ndihmuese tė asaj pjesė tė popullit ’[12]
Sipas kėtij konceptimi e drejta pėr shkėputje ėshtė e kushtėzuar, por ekziston nė tė njėjtėn kohė njė ndalim mbi shkėputjen njėanėsore kur nuk ekzistojnė pėrligje tė bazuara mbi tė drejtėn ndėrkombėtare. Por, ajo ēka duhet theksuar ėshtė se shumica dėrmuese e autorėve e sheh tė drejtėn e shkėputjes si njė pjesė pėrbėrėse tė domosdoshme tė sė drejtės pėr vetėvendosje. Prandaj e drejta pėr vetėvendosje njihet si e tillė nga e drejta ndėrkombėtar nga bashkėsia ndėrkombėtare, dhe qėllimi kryesor i saj ėshtė tė garantojė zhvillimin efektiv dhe ruajtjen e identitetit kolektiv si popull, dhe gėzimin e sė drejtave tė njeriut tė anėtarėve tė popullit nė fjalė, si dhe tė garantojė pėr popullin nė fjalė, lirinė dhe ekzistencėn e tij. Nė kėtė kėndvėshtrim duhet kujtuar se nė tė drejtėn ndėrkombėtare, nuk ekziston asnjė mjet-ndreqje pėr pakicat kombėtare tė njė shteti, prandaj shumė pak do tė mbetej nga e drejta pėr vetėvendosje dhe nga qėllimet e saj, nėse kjo e drejtė shkelet seriozisht nga shteti amė, dhe asnjė mjet-ndreqje ekziston pėr pjesėn popullit tė interesuar nėn regjimin politik dhe ligjor e shtetit amė.
E drejta e shkėputjes njėanėsore e cilėsuar njihet, jo vetėm nga doktrina, por edhe vendime gjyqėsore dhe mendime gjyqėsore. Si tė tillė mund tė pėrmendet pa frikė, opinionet e dhėna nga Komisioni Ndėrkombėtar i Juristėve, dhe Komisioni i Raportueseve pėr ēėshtjen e Aland Island. Tė dyja kėto komisione u caktuan nga Lidhja e Kombeve, mė qėllim qė tė jepnin njė mendim juridik mbi aspektet ligjore tė ishujve tė Alaland-it. Pasi gjatė Konferencės sė Parisit, pėrfaqėsuesit e ishujve tė Alaland-it, qė teknikisht ishin nėn juridiksionin e Finlandės, shprehėn dėshirėn e tyre pėr t’u shkėputur nga ky shtet (amė) dhe t’i bashkoheshin Suedisė, sipas sė drejtės sė vetėvendosjes siē ishte shprehur edhe Presidenti amerikan Uillson. Komisioni ndėr tė tjera theksoi, se nuk ekziston njė e drejtė absolute pėr shkėputje, por kjo e drejtė ekziston nė kushte tė jashtėzakonshme: ‘ndarja e njė pakice nga shteti ku ajo bėn pjesė dhe bashkimi me njė shtet tjetėr mund tė konsiderohet si njė gjidhje e jashtėzakonshme kur shteti amė nuk ka vullnetin dhe pushtetin pėr tė zbatuar dhe garantuar liritė e besimit, gjuhės dhe liritė shoqėrore’[13]
Njė vendim tjetėr pak mė i mėvonshėm, nė lidhje me tė drejten e shkėputje ėshtė ai i dhėnė prej Komisionit Afrikan pėr tė Drejtat e Popujve dhe Njeriut, nė rastin e Popullit Katanges kundėr Zairesė me 1992, komisioni nė fjalė, pasi pėrsiati ēėshtjen nė fjalė, vėrejti se e drejta pėr vetėvendosje ishte e zbatueshme dhe se ajo mund tė ushtrohej nė disa mėnyra, duke pėrfshirė: pavarėsi, vetė-qeverisje, federalizėm, konfederalizėm, bashkim, dhe forma tė tjera’. Komisioni deklaroi se ishte i detyruar tė vleftėsonte duke konfirmuar sovranitetin dhe integritetin territorial tė Zairesė, njė anėtar tė organizatės afrikane, dhe palė e Kartės Afrikane e sė Drejtave tė Njeriut dhe tė Popujve. Nė mungesė tė provave konkrete tė shkeljes tė sė drejtave tė njeriut, dhe prandaj nė mungesė tė sė provuarit populli i Zahiresė nuk legjitimohet qė tė shkėputet nga ky shtet dhe i kėshillohet tė ushtrojė tė drejtėn e brendshme pėr vetėvendosje. Edhe kėtu, mbi bazėn e njė interpretimi a contrario, po tė ishte provuar se kanė ndodhur pėrdhosje serioze tė sė drejtave tė njeriut, populli i Katangės do tė ishte i legjitimuar tė ushtronte formėn e jashtme tė sė drejtės sė vetėvendosjes nė kurriz tė integritetit territorial tė Zahiresė.
__________________
Aj, qė shkon tuj mjellė e tuj hapė fjalė tė kqija e gergasa herė per njanin herė per tjetrin, me gojė tė kanunit thirret »Argat i keq«.
Dilaver Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė