[Psikologu]

Baki YMERI, BukureshtARNAUTËT NË SHËRBIM TË BESIMITDihet se pas vdekjes së Skënderbeut, një numër i madh arumunësh dhe shqiptarësh të krishterë, u shpërngulën në veri të Danubit për të shpëtuar nga persekutimet osmane. Motivet e shpërnguljes ishin të dyfishta: ruajtja e fesë dhe e identitetit kombëtar. Ata i kemi edhe sot e kësaj dite këndejpari, që nga Bukureshti, Xhurxhiu, Krajova, Konstanca, e deri tejmatanë ujërave të Prutit, në Besarabi dhe Ukrainë. Prejardhja e shqiptarëve të Ukrainës dhe Bullgarisë, ndërlidhet me Korçën, Përmetin, Pogradecin, ndërkaq, struganët, dibranët, kërçovarët, gostivarlinjtë, tetovarët, shkupjanët, kumanovarët dhe kosovarët, u shpërngulen në veri të Danubit, për motive ekonomike. Thonë se fenomeni i shpërnguljes është simptom i forcës apo i dobësisë së një kombi.. Në bazë të dokumenteve lidhur me historinë e Rumanisë, kuptojmë se sundimtari Mihai Viteazul, i mundëson një grupi prej 15 mijë shpirtërash shqiptarësh (burra, gra e fëmijë), të kalojnë Danubin në vitin 1595, dhe të vendosen në trojet e Vllahisë, duke u ofruar tokë, bagëti, dhe kushte për jetesë. Mihai Trimi do të zgjedhë prej tyre 1.500 vetë, duke i bashkuar me ushtrinë e vet, për t?i dëbuar turqit, tejmatanë Danubit. Edhepse shqiptarët vijnë në trojet e Vllahisë qysh para dymijë vitesh, përmes stërgjyshrëve të tyre ilirë, viti 1595 shënon shpërnguljen e parë masive të shqiptarëve në Rumani. Që nga kjo kohë pra, fillon të shkruhet dhe flitet me të madhe, për arnautët në shërbim të sundimtarëve, institucioneve dhe bujarëve. Katërqind vjet sinqeritet dhe lojalitet, trimëri dhe besnikëri. Arnautët në shërbim të besimit. Me të shkelur në trojet e Xhurxhiut, shqiptarët e ndjenin veten si në Shqipëri. Ishin ngjashmëritë linguistike, vetitë e karakterit, mentaliteti e shpirti, një gamë e tërë lidhjesh farefisnore, ato që i bashkonin këta popuj, në një simbiozë të fuqishme, të tolerancës, admirimit dhe harmonisë. Arnautët e këtushëm ishin si shqiponja me dy krerë: njëra shikonte me përmallim nga vendlindja, ndërsa tjetra nga nevoja për ekzistencë. Një armatë e tërë ushtarësh, luftëtarësh dhe rojtarësh. Duke respektuar kronologjinë e emigracionit shqiptar në veri të Danubit, kuptojmë se sundimtari i Vllahisë, Simon Movila, më 1 maj të vitit 1602, lëshon një qarkore përmes së cilës porosit që ?këtyre arbanashëve të Çervena Vodës, që kanë kaluar nga atdheu turk në atdheun e zotërimit tim , në fshatin Këlinesht të rrethit të Prahovës, t?u sigurohet paqa dhe liria për të patur buaj dhe kolibe me bar, dhe turma bletësh, dhensh e thishë, me të gjitha ushqimet e Zotit që u përkasin, dhe asnjë dhjetëshe të mos iu mirret, nga shtëpia dhe pasuritë e tyre për kuaj dhe tagra, dhe paratë e rrethit të mos përzjehen në atë fshat?. Praktikisht, siç duket pra, shqiptarët e ardhur këtu, brenda një periudhe dhjetëvjeçare, çliroheshin nga të gjitha taksat, që përndryshe ishin të ndryshme, dhe të shumta.