[rilinda]

Planeti është në rrezik. Nuk ka më kohë për të humbur. Ekonomisti amerikan (Jeremy Rifkin) shpjegon me 5 pika se si mund të duket era e pasqymyrit dhe të shpëtohet Toka.


Këto ditë në Paris u botua raporti i paralajmëruar prej kohësh i panelit ndërqeveritar të Kombeve të Bashkuara lidhur me ndryshimin klimaterik (IPCC). Konkluzionet e tij janë të zymta. Parashikohet që brenda fundit të këtij shekulli, si pasojë e aktiviteteve njerëzore, temeperatura globale do të rritet ndoshta me 3 gradë Celsisus, për të arritur në një nivel të pa arritur nga planeti Tokë qysh nga era e Pliocenit, 3 milion vjet të mira më parë. Shkencëtarët na paralajmërojnë se një ndryshim klimaterik i kësaj shkalle do të vërë në rrezik vetë qytetërimin njerëzor dhe të ardhmen e planetit. Kështu, pyetja që lind legjitime në mendjen e të gjithëve është: çfarë të bëhet?
Janë pesë shtyllat kryesore që duhen ndërtuar për t'ju përgjigjur kësaj sfide dhe të hidhen bazat e një ere të pasqymyrit. Duhet të bëjmë optimale efikasitetin e përdorimit të lëndëve djegëse me bazë fosile; të reduktohen emisionet e gazrave përgjegjës të ngrohjes globale; të krijohen kushtet më të mira për komercializimin e energjive të rinovueshme; të përsoset teknologjia e fuel cells (qelizave me lëndë djegëse) më hidrogjen për magazinimin e energjive të rinovueshme dhe të ndërtohen sisteme "rrjetesh inteligjente" për shpërndarjen e energjisë nga njëri cep në tjetrin e kontinenteve. Në tërësinë e tyre, këto pesë shtylla do të përbëjnë bazën mbajtëse të revolucionit të tretë industrial.
Një: Në periudhën afatshkurtër, mënyra më e shpejtë për të përballuar problemin e ngrohjes globale është që të reduktohen me të paktën 20 përqind konsumet tona të lëndëve djegëse me bazë fosile, falë futjes së teknologjive të reja për një përdorim më efikas të energjisë dhe adoptimin e një serie rregullimesh nga ana e të gjithë konsumatorëve, nga familjet tek përdoruesit industrialë e publikë.
Dy: Çdo qeveri duhet të përcaktojë tavane maksimale të emisioneve të dioksidit të karbonit dhe të gazeve të tjera përgjegjës të ngrohjes globale dhe të garantojë respektimin e këtyre limiteve nëpërmjet mekanizmash efikase kontrolli, për të arritur brenda viti 2020 në një reduktim prej 30 përqindësh (duke ju referuar niveleve të 1990). Është minimumi i domosdoshëm që të mund të shpresohet të frenohet rritja e temperaturës globale, nga këtu në fundin e shekullit të XXI-të, nën pragun e 2 gradëve Celsisus.
Tre: çdo vend ka një potencial të madh energjishë të rinovueshme, në formën e energjisë diellore, eolike apo gjeotermike, nga biomasat apo nga valët e detit. Çdo qeveri duhet të paraqesë një seri objektivash realiste, për të arritur brenda vitit 2020 të mbulojë me energji nga burime të rinovueshme 33 përqind të nevojës kombëtare për eletricitet dhe 25 përqin të konsumit energjitik të përgjithshëm.
Katër: Çdo vend duhet të impenjohet në një aksion afatgjatë për të realizuar tranzicionin në erën e energjisë me hidrogjen. Hidrogjeni është më i lehti i elementëve, më i bollshmi në univers, që i përdorur si burim energjie nuk krijon as skorje, as nënprodukte, përveçse ujit të pastër dhe nxehtësisë. Ka tashmë më shumë se 30 vjet që përdorim bateri me hidrogjen high-tech për anijet tona hapësinore. Ajo e hidrogjenit është ndeshja finale për t'u fituar për të hyrë në erën e pasqymyrit. Pse hidrogjen? Sepse është mjeti më i mirë për magazinimin e energjisë nga burime të rinovueshme, për t'u destinuar si në shpërndarjen e korrenrtit elektrik, ashtu dhe në transporte. Është e rëndësishme të nënvizohet se një shoqëri e bazuar mbi energjitë e rinovushme do të jetë e mundur vetëm me kusht që të arrijë të akumulojë energji në formën e hidrogjenit. Në fakt, burimet e rinovueshme janë me ndërprerje: dielli nuk ndrit gjithmonë, era nganjëherë nuk fryn, uji pëksohet në periudha thatësire, të korrat variojnë sipas viteve. Qelizat me hidrogjen bëjnë të mundur magazinimin e energjisë së rinovueshme dhe lejojnë kështu të garantohet furnizimi i rrjete elektrike dhe i sistemeve të transportit.
Pesë: Do të jetë e nevojshme të rikonfigurohen në çdo vend rrjetet për shpërndarjen e energjisë elektrike. Të njëjtat parime projektimi, të njëjtat teknologji inteligjente që kanë mundësuar të krijohet interneti dhe të zhvillohen rrjetet e mëdha të decentralizuara të komunikacionit global janë sot të aplikueshëm për të rikonceptuar rrjetet kombëtare të shpërndarjes së eneregjisë elektrike, duke mundësuar një përdorim më efikas të energjisë për industritë dhe të gjithë përdoruesit, si dhe duke u hapur të gjithëve mundësinë që ta prodhojnë drejtpërsëdrejti energjinë nga burime të rinovueshme dhe që të mund t'ia rishesin tepricat e tyre menaxhuesit të rrjetit. Në disa realitete lokale, në Shtetet e Bashkuara dhe në Gjermani, IBM-ja po eksperimenton tashmë një teknologji "rrjeti inteligjent" (smart poëer grid) të këtij lloji.
Disa ekspertë avancojnë propozime të ndryshme: ka që flasin për një brez të ri impiantesh me "qymyr të pastër" ose propozon që të thithet dioksidi i karbonit i emetuar nga centralet me qymyr për ta izoluar nëntokë apo në dyshemetë detare. Shumë shkencëtarë dyshojnë që këto teknologji magazinimi të mund të jenë të realizueshme në shkallë tregëtare në dhjetëvjeçarët e ardhshëm dhe demostrohen aq të besueshëm sa të përjashtojnë çdo rrezik rrjedhjeje gazrash helmuese në atmosferë. Të tjerë do të donin tzë rilançonin përdorimin e energjisë bërthamore, por në një rast të tillë do të akumuloheshin sasira gjithnjë e më të mëdha skorjesh radioaktive të rrezikshme; në lëmin e sigurisë, do të kishte rrisqe veçanërisht të rënda në kohërat e terrorizmit dhe kostoja e energjisë do të ndeshte shtrenjtime të mëdha në kurrit të përdoruesve dhe të kontribuesve. Mbi të gjitha, aktivizimi i qindra impianteve të reja bërthamore do të kërkonte afate të gjata, kështu që prodhimi i energjisë nuk mund të fillonte më përpara periudhës 2025 - 2030: tepër vonë për të përballuar problemin e emisioneve të rritje të dioksidit të karbonit. Krijimi i një sistemi të bazuar mbi burime energjie të rinovueshme, mbi teknologjitë e qelizave me hidrogjen dhe mbi rrjetet shpërndarëse inteligjente i hap derën një revolucioni të tretë industrial, efektet shumëfishues të të cilit mbi planin ekonomik nuk do të jenë më të pakta se ato të dy revolucioneve të mëparshme të shekullit të XIX-të dhe të XX: revolucioni i qymyrit dhe i makinave me avull dhe ai i naftës dhe i motorëve me djegie të brendshme. Sot qelizat me hidrogjen janë tashmë në fazën e komercializimit për përdorime të ndryshme, si në strukturat produktive e administrative, ashtu dhe për konsumet private. Stabilimente industriale dhe kompani shërbimesh po blejnë tashmë qeliza me hidrogjen fikse me përmasa të mëdha, për të garantuar furnizimin energjitik në periudha mbingarkese të rrjetit dhe për të përballuar rriskun e rënieve të tensionit dhe të rrjetit. Për shembull, aeroporti i Mynihut disponon një qelizë fikse me hidrogjen. Shoqëri të mëdha të tilla si Hitachi apo Toshiba parashikojnë të hedhin në treg qysh në vitin 2007 qelizat e para me hidrogjen portabël, për ushqimin e telefonëve celularë, laptopëve, aparateve fotografike dixhitale, lexuesve Mp3 dhe PDA-ve: zgjatja e një njësie mund të variojë nga 8 në 35 orë. Shtëpitë më të mëdha automobilistike kanë shpenzuar miliarda dollarë për të konceptuar modele veturash, kamionësh dhe autobuzësh me hidrogjen. Aktualisht, veturat dhe autobuzët e këtij lloji janë në provë në rrugët e vendeve të ndryshme europiane dhe modelet e para të prodhimit në seri do të jenë në shitje midis 2012 dhe 2014. Kalifornia, në vendin e gjashtë në botë për nga rëndësia e ekonomisë së saj, është tashmë vendosmërisht e nisur, njëlloj me rajone të ndryshme të botës, drejt një të "ardhmjeje me hidrogjen". Rikonfigurimi i infrastrukturave energjitike të çdo vendi do t'i japë jetë një game të gjerë teknologjishë, të mirash dhe shërbimesh të reja, duke krijuar miliona vende të reja pune në 25 vitet e ardhshme. Vendet më novatore, që do të arrijnë të parët në këtë treg, do të kapin mundësinë e eksportimit në të gjithë botën të teknologjive të reja për energjitë nga burime të rinovueshme, H2-në dhe rrjetet shpërndarës inteligjentë. Energjia me origjinë fosile dhe bërthamorja kanë karakteristika elitare: ato të modalitetit të vjetër me drejtim të centralizuar dhe autoritar të resurseve që ka shënuar shekullin e XIX dhe shekullin e XX. Qymyri, nafta, gazi natyror dhe uraniumi gjenden vetëm në vende të caktuara dhe kanë kërkuar jo vetëm kapitale të mëdha të nevojshme për punimin dhe komnercializimin e tyre, por edhe investime ushtarake po aq të mëdha për t'i siguruar. Rezultati është humnera që ka ndarë gjithnjë e më shumë mbajtësit e fuqisë nga ata që janë të privuar prej saj, në kuptimin letrar dhe atë figurativ të fjalës. Përkundrazi, burimet e rinovueshme të energjisë ekzistojnë kudo në Tokë. Rrezatimi diellor, energjia eolike, hidrike dhe gjeotermike, prodhimet mbeturinë të bujqësisë dhe të aktiviteteve pyjore, mbeturinat e qëndrueshme urbane janë në dorën e të gjithëve, në çdo pjesë të botës. Nëqoftëse mund të grumbullohen dhe magazinohen në formë hidrogjeni dhe, për pasojë, të shpërndahen nëpërmjet rrjetesh shpërndarës inteligjentë, energjitë nga burime të rinovueshme pretendohet që të përhapen gjerësisht dhe të ndahen mbvi baza paritare, siç ndodh tashmë sot për informacionin dhe komunikacionin nëpërmjet internetit. Në shekullin e XXI-të do të jetë një ekonomi hidrogjeni, e gjelbër dhe e mbështetëshme, ajo që do të mishërojë kuptimin e dyfishtë të slloganit "Power to People". Pushtet, por edhe energji popullit.

Përgatiti: ARMIN TIRANA