[Zero Cool]

Njerëzit gjithmonë kanë dëshiruar të kenë trajta alternative ndaj terapive të mjekësisë ekzistuese, por sot në Perëndim kjo nevojë është dukshëm më e madhe se kurrë ndonjëherë më parë. Ka sigurisht pesë arsye kryesore: Njerëzit shohin se terapitë ortodoksiste nuk kanë sukses në shërimin e disa gjendjeve të caktuara (sidomos kronike) dhe iu vjen rëndë që këtë ta pranojnë; shumica e njerëzve frikësohen t’i dorëzohen shërimit mjekësor perëndimor, shkaku i operacioneve dhe i ndikimit të mundshëm dytësor të barnave; disa njerëz nga arsyet religjioze dhe filozofike u kundërvihen veprimeve të caktuara të mjekësisë perëndimore; rritet numri i njerëzve i të gjitha grupmoshave që mendojnë se ka ardhur koha të protestojnë kundër veprimeve ekzistuese të shërimit dhe, në fund, përherë ka pasur – e besojmë se përherë edhe do të ketë – njerëz të caktuar të cilët thjesht kanë nevojë të dallojnë nga të tjerët dhe të eksperimentojnë, e kjo nevojë e tyre shtrihet edhe tek lloje të mbrojtjes mjekësore. Por, pa marrë parasysh se nga cilat arsye zgjidhen qoftë terapitë ortodoksiste apo ato natyrore, pikënisja është e njëjtë – personi i sëmurë.

Një mori e konsiderueshme njerëzish nuk ndërmarrin fare asgjë kur janë në pyetje dhembjet e buta, të përhershme, vështirësitë dhe dhembjet e përditshme, e megjithatë gjendja u përmirësohet. Këtë duhet pasur parasysh që nga fillimi; numër i madh vështirësish kalojnë vetvetiu, pavarësisht nga ajo se çfarë ndërmerr i sëmuri. Ekziston, natyrisht, një hap ndërmjet mosmarrjes së ndonjë veprimi dhe kërkimit të ndihmës nga jashtë, e kjo është shërimi i vetvetes. Miliona njerëz anembanë botës për çdo ditë e bëjnë pikërisht këtë: Ekziston një mori barnash “të gjyshes” për ftohje e flamë dhe çdo popull e çdo vend i ka barnat e veta të veçanta për sëmundjet e caktuara. Industritë farmaceutike dhe të tjera stimulojnë vetëshërimin dhe gjithkund në botë ekzistojnë mjete të reja shërimi, të cilat për pak para premtojnë gjëra të mëdha. Por, edhe përkundër këtyre ngjashmërive me pjesët tjera të botës, mjekësia perëndimore dallon së tepërmi; në Perëndim dominon shërimi me mjekësinë teknologjike, kurse profesioni mjekësor ortodoksist ka kontribuar që çdo tip tjetër shërimi të merret si jo-legjitim dhe i papranueshëm në aspektin shoqëror. Siç do të shohim në faqen 36, ka disa shenja

Kur dikush kërkon ndihmën mjekësore, rëndom e mundon një nga katër grupet ekzistuese të gjendjeve. Siç kemi parë më herët, gjendja mund të kalojë vetvetiu; ajo mund të jetë kronike me shërim të ndryshueshëm dhe kthim të sëmundjes (“përsëri dhembja ime e kahershme!”); mund të jetë me prejardhje psikologjike (e shkaktuar nga vështirësitë në familje dhe marrëdhëniet ndërpersonale, nga puna e pakëndshme, nga kushtet e këqija të banimit, nga problemet financiare e të tjera); ose mund të jetë gjendje shëndetësore vërtet akute.

Të gjithë këta njerëz vërtet janë të sëmurë dhe do të kenë dobi nga ndonjëra mënyrë e shërimit. Ata me sëmundjet që do të kalonin vetvetiu, edhe ashtu do të shëroheshin; të sëmurëve kronikë mund t’u zbuten simptomat, por ata e dinë se gjendja e tyre ndryshon dhe se mjekimi ndoshta edhe nuk ua ka sjellë përmirësimin; grupi i atyre me mundimet me prejardhje psikike kanë nevojë për mirëkuptim dhe ndihmë (e cila nuk është e thënë që, domosdoshmërisht, të jetë mjekësore), kurse grupi i fundit i të sëmurëve, nga mjekësia moderne perëndimore ka më së tepërmi dobi.

Fatkeqësia e shumicës së njerëzve të botës perëndimore qëndron në atë se mendojnë se mjekët kohën e tyre e kalojnë duke i kontrolluar dhe duke i shëruar njerëzit e grupi të fundit. Në realitet këtë grup e përbëjnë më pak se 20% nga gjithë ata që e vizitojnë mjekun. Tetëdhjetëpërqindëshi tjetër bën pjesë në tri grupet e para dhe - thjesht – vetvetiu nuk kanë nevojë për mjekësinë perëndimore. Shumë prej tyre do të ndjeheshin fare mirë edhe po të mos jetonin në botën e zhvilluar të perëndimit dhe nga këndvështrimi sociologjik shumica prej tyre do të ndjeheshin më mirë në shoqëritë ku lidhjet familjare janë më të forta, kurse ndjenja e ndihmës së afërt të bashkësisë ka më tepër kuptim sesa që sot ka në Perëndim.

Është përhapur gjithashtu mendimi se përparimi i mjekësisë në botën perëndimore mundëson jetë më të gjatë. Kjo nuk do të thotë se është e vërtetë. Kërkimi pas ilaçeve për gjithë mjerimet tona si dhe pas mënyrave për të zgjatur jetën, me shekuj ka munduar shpirtin njerëzor. Në të vërtetë, pikërisht paaftësia për të pranuar se fatkeqësitë janë të pashmangshme edhe i ka shtyrë njerëzit që të interesohen për mjekësinë si disiplinë.

Në të kaluarën, shkaku i luftërave, i urisë dhe i murtajës, një numër i vogël prej atyre që kanë mbijetuar sëmundjet infektive fëmijërore, kanë përjetuar kohën e pjekurisë e edhe më pak e kanë arritur pleqërinë. Në artikullin e botuar në Medical Journal of Australia, në vitin 1964, shkruan se foshnja e lindur në kohën e perandorit Avgust do të mund të priste se do të jetojë vetëm 25 vjet. Në atë artikull shkruan se “gjatë Mesjetës shekulli i jetës njerëzore pothuajse fare nuk është zgjatur, kurse gjatë periudhës moderne gjasat për jetë më të gjatë gradualisht janë shtuar dhe se gjatë vitit 1850 shekulli mesatar i jetës ka arritur dyzet vjet. Sot, në shumicën e vendeve perëndimore, me vetë lindjen gjasat për jetë të gjatë kanë arritur shifrën impresive prej shtatëdhjetë vjetësh.” Por autori vazhdon dhe sugjeron: “Megjithatë, vetëkënaqësinë tonë të fryrë duhet korrigjuar. Derisa në shekullin e fundit shkenca mjekësore ka arritur që gjasat për jetë të gjatë që me lindje t’i shtojë për nja njëzet vjet, gjasat për jetë të mëtutjeshme për një gjashtëdhjetepesëvjeçar në të njëjtën periudhë janë shtuar për më pak se një vit. Thënë shkurt e qartë, derisa plotësisht i kemi çrrënjosur sëmundjet infektive të fëmijërisë dhe të moshës së pjekurisë, nuk kemi arritur të ndërpresim proceset degjeneruese dhe zhvillimet malinje, dy rreziqet më të shpeshta të mesomoshës dhe të moshës së vjetërsisë.”

Ky gjykim esëll nuk është i vetmuar, e madje nuk është as ekstrem. Qysh herët, në shekullin XVII, astronomi anglez, Edmand Hejlli (Halley), krijoi skicat e para të jetës. Ai kishte konstatuar se më 1687 një gjashtëdhjetëvjeçar do të mund të priste se do të jetonte vetëm 12.09 vjet. Dyqind vjet më vonë gjashtëdhjetëvjeçari do të mund të jetonte mesatarisht 12.2 vjet, kurse më 1950 shekulli i tij i jetës do të mund të zgjaste 15.7 vjet. Së këndejmi, 263 vjet pas hulumtimeve të para, gjashtëdhjetëvjeçari jeton saktë 3.5 vjet më gjatë. Triumf i mjekësisë moderne? Nuk do të ketë.

Duhet të përballemi me faktin se mjekësia moderne, që ne e njohim, në krahasim me përparësitë që shoqërisë ia sollën kushtet e mira sanitare në shtëpi, kushtet më të mira të banimit, familjet më të vogla dhe përmirësimet tjera në shoqëri, pak kanë bërë që të shërohen apo që të parandalohen sëmundjet.

Dëshmi se kjo është kështu mund të gjejmë pothuaj në çdo raport vjetor të inspektorëve për shëndetësi dhe gjendje shëndetësore. Në vitin 1873, inspektori për shëndetësi për kuartin londinez Karlton shkroi: “Zotërinj, në raportin tim të fundit vjetor ju kam njoftuar se viti1872 ka qenë veçanërisht vit i shëndetshëm, kurse vdekshmëria veçanërisht e ulët dhe i lumtur jam që me këtë rast mund të deklaroj se i njëjti standard i lartë shëndetësor është mbajtur edhe gjatë vititr 1873. Vdekshmërinë e ulët, të cilën e vërejmë një kohë të caktuar, mund t’ia atribuojmë kontrollit të suksesshëm të autoriteteve, respektivisht mënjanimit në kohë të duhur të të gjitha burimeve të njohura të papastërtive dhe sëmundjeve.”

Atë vit nuk kishte pasur asnjë rast kolere, e ishte shënuar vetëm një rast i tifos. Që kjo e dhënë të shihet në dritën e vërtetë, duhet të thuhet se në Britani gjithnjë deri në mesin e shekullit XIX nuk ka qenë aspak e jashtëzakonshme që këto sëmundje për çdo vit të marrin mija jetë njerëzish.

Raportin e këtij inspektori të shëndetësisë e bën edhe më bindës fakti se është i shkruar dhjetë vjet para se shkenca e mjekësisë të zbulojë se shkaktarët e kolerës dhe të tifos janë bakteret – e ka qenë tejet larg nga zbulimi i barnave të cilat ato baktere do t’i asgjësonin.

Nuk ka dyshim se disa lloje barnash të reja, për shembull antibiotikët, i kanë rritur gjasat për jetë të gjatë. Por mos lejoni të mashtroheni se ata kanë shpëtuar aq miliona jetë, sa do të mund të mendohet. Përndryshe, në epokën paraantibiotike nuk kanë vdekur të gjithë, madje edhe ata që kanë qenë të sëmurë nga sëmundje ngjitëse shumë serioze, gjë të cilën do ta vërtetonte çdo mjek i mirë i praktikës së përgjithshme apo tekniku medicinal i asaj kohe dhe shumica e sëmundjeve ngjitëse vdekjeprurëse janë zhdukur shpejt shumë vite para se të gjendeshin barnat për shërimin e tyre! Madje edhe sëmundja vdekjeprurëse, siç është tuberkulozi, për të cilin supozohet se e kanë çrrënjosur antibiotikët, në të vërtetë nuk e kanë çrrënjosur këto barna, sa kushtet e përmirësuara sociale. Realisht, ka disa barna vërtet të dobishme të cilat dukshëm i kanë kontribuar çrrënjosjes së disa sëmundjeve dhe zvogëlimit të vdekshmërisë, por ata gjithsesi janë pak. Sot mjekët që kanë përgjegjësinë e duhur shumë më tepër janë të brengosur për miliona njerëz që panevojshëm marrin antibiotikë (e kjo në masë të madhe vlen edhe për barna tjera). Konsumimi i tepruar i barnave shkakton lloje të reja sëmundjesh, pra sëmundje të cilat i shkaktojnë vetë mjekët. Anketa të shumta të bëra me qëllim që të përcaktohet numri i sëmundjeve të shkaktuara nga barnat tregon se diku ndërmjet 3 e 18 për qind e gjithë të sëmurëve nëpër spitale vuajnë nga ndikimet dytësore të barnave me të cilat janë shëruar. Këtu nuk janë të llogaritur miliona njerëz të cilët vuajnë nga ndikimet dytësore të barnave e të cilët e jetojnë jetën e tyre duke mos u ndjerë “krejtësisht mirë”, por që nuk janë mjaft të sëmurë sa për të shkuar në spital. Për këtë gjendje duhet të ekzistojë alternativa.