[Idila]

Kush është ashiku dhe dylberi?

Në bazë të analizave të teksteve të këtyre këngëve, lehtë mund të kuptohet se nocioni “Ashik”(nga fjala turke = dashnor, apo i dashur), nënkupton mashkullin i cili është i dashuruar në mashkullin tjetër dhe që luan rolin e mashkullit në aktet seksuale. Nocioni “ashik” tek këto këngë, shpeshherë mund të haset edhe si “jaran”, e që ka të njëjtin rol në dashuritë e këtilla.
Nocioni “Dylber” i atribuohet mashkullit i cili gjatë lojërave seksuale, do ta luaj rolin e femrës, me të gjitha virtytet e mundshme, madje jo vetëm përmes akteve seksuale, por edhe me veshje e zbukurime të tjera, të cilat më tepër i takojnë botës femërore.
Në këto role, më tepër kanë qenë të përfshirë djemtë e rinj, të cilët kanë qenë të pashëm, të zhvilluar dhe të bukur, kryesisht në moshën e para rrojës së fytyrës.
Në këngët e ashikëve dhe dylberëve, jo rrallë , iu këndohet edhe organeve gjenitale seksuale, por gjithnjë përmes figurave konfidenciale, si p.sh. në rastet kur i këndohet “anusit”, zakonisht përdoret figura krahasuese:”gonxhe”, kurse në rastet kur i këndohet “penisit”, do ta hasim figurën krahasuese “drandafill”.
Koha më e preferuar e ashikëve dhe dylberëve, në bazë të analizave të këtyre këngëve, na del të jetë stina e pranverës, koha e beharit dhe muajt: prill e maj.

“Kadalë , dalë po na vjen behari –
Lum kush asht arshik!”...

Kjo na bënë të kuptojmë se dashuritë e këtilla, janë zhvilluar më shumë në natyrë, ku ka më shumë gjelbërime, gjethe e lulishte, ku dy të dashuruarit e një gjinie të njëjtë, do të ikin sa më larg qytetit, në pyll apo vende tjera, ku nuk mund të hetoheshin nga njerëzit tjerë të qytetit.
Veshja të cilën e preferojnë më së tepërmi ashikët dhe dylberët, në bazë të këtyre këngëve, na del të jetë ngjyra e gjelbër (jeshile) dhe pëlhura e quajtur “kumash” , që ishte e përpunuar kryesisht prej mëndafshit.

“Me lule, o, na u mbushke djali,
Me kumash jeshil!”...

Në këngët e ashikëve dhe dylberëve, me të madhe përmendet një figurë, si tipar zbukurimi që quhet :”Perçe”.
Në kohët kur janë krijuar këto këngë, ka qenë një lloj “mode” e djemve të rinj, të cilët e rruanin kokën (flokët) rreth e rreth, por në maje të kresë e lenin një tufë flokësh për bukuri, që quhej “perçe”. Andaj, dylberët të cilët e lëshonin perçen për salltanet, konsideroheshin si dylberët më të bukur të kohës!
Në ahengjet dhe dollitë e ashikëve dhe dylberëve, angazhoheshin grupe të specializuara këngëtarësh e muzikantësh, të cilët kujdeseshin gjatë tërë natës për argëtimin dhe disponimin sa më të mirë të ashikëve dhe dylberëve.
Këngëtarët e tillë, me gjuhën e ashikëve dhe dylberëve, quheshin:”shahira”.


vijon..