[Albanian eX|PerT]

Ndryshimet e stomakut nga pirja e duhanit janë venë në dukje edhe nga ekzaminimet radiologjike dhe gastroskopike; ku është konstatuar se pas 15 minutash të pirjes së cigares, vërehet një ndërprerje e lëvizjeve të mukozës së stomakut, dhe ai nuk vazhdon më të “bluaj”. Mbas ndërprerjes së pirjes , mukoza fillon të kontraktohet prap; por meqënse duhanpirësi e vazhdon pirjen pandërprerë edhe dëmet shtohen më tepër. Tek duhanpirësit vërehen e lezione patologjike të tjera në zorrën e hollë dhe në zorrën e trashë, të cilat mund të kenë edhe natyrë malinje.


Dëshërojmë të përmëndim në këtë sistem edhe një dukuri me interes kurioziteti dhe shqetësimi praktikë., që lidhet me qarjen e bebeve, nga prezenca e prindërve që pijnë duhan.Sipas një studimi hollandes është konstatuar se kur babaj ose nëna pi me shumë se një paqetë në ditë, , lotët e bebit dyfishohen nga të qarit. Kjo lidhje mund të shpjegohet me përmbajtjen e nikotinës në tymin e duhanit, dhe të lendëve të tjera toksike; që irritojnë mukozën e zorrëve dhe shkaktojnë dhëmbje dhe qarje tek bebi dhe prindërit ankohen pse fëmija e tyre i qanë. Fëmijtë e prindërve që pijne duhan kanë një propabilitet 69 % më të lartë për të qarë, nga fëmijtë e tjerë. Rreziku për të qarë mund të dyfishohet, në se babaj i bebit pi më shumë se 15 cigare në ditë dhe në se nëna gjatë shtatzansisë ka pirë të pakën 10 cigare në ditë.

Pirja e duhanit dëmton mëlçinë e zezë , dhe kjo vihet re më tepër tek seksi femër; ndërsa në pankreas, mund të shkaktoje kancer 2.5 herë më shumë. Në sistemin urogenital , pirja e duhanit shoqërohet me impotencë seksuale, me kancer të veshkës, të vezikës urinare dhe me sindrom nefrotik.. Në gratë provokon menopause( ndërprerje të menstruacioneve) të parakohëshme, kancer të qafës së mitrës, dëmtime të fetusit, lindje të parahershme , si dhe placentë previa. Në sistemin hemopoetik ( të gjakut ) provokon policiteminë relative dhe leuceminë mieloide. Në sistemin kockor favorizon osteoporozën dhe spondilitin ankilozant , si dhe nxit lindjen e ksantelazmës ( depozitimin e kolesterolit) për rreth syve

Ndotja e mjedisit dhe rreziqet nga tymosja e duhanit.

( 2. 4. 6.10. 11.)

Pirja e duhanit paraqitet me rrezikshmeri të larë edhe për ndotjen e mjedisit publik, për ambjentet shkollore, biblotekat , institucionet kulturore dhe për vendet e banuara, mbasi helmimi me tymin e dorës së dytë, që përmban CO, piridoksinë, katran, lëndet kancerogene etj., si dhe nikotinë ; rrezikon njerzit edhe me rëndë në këto mjedise ,sepse dëmtimi është më masivë dhe në koncentracion doze më të lartë, se pihet në një kohë nga shumë duhanpirës. Veç kësaj duhanpirësi pi pa merak duhan, se mendon dhe e konsideron veten se është edhe më i mbrojtur se e pi me filtër , ë përgjysmuar,ose mund t’a thithe lehtë..Pirja në keto ambjete, kërcenon edhe me një të keqe tjetër shoqërore shqetësuese, se rrit mundësine e të mësuarit tëduhanit , sidomos nga brezi i ri, nga adoleshentet, të cilët nga dëshira për të imituar të rriturit dhe nga qejfi, e fillojnë duhanin. Në këto mjedise nuk para ndihmon pastrimi i ajrit në mënyrë mekanike, as me ndarje me perde; por as edhe vet ajri i kondicionuar. Ç’do vit në këto ambjente arrijnë të dëmtohen mbi 700 mijë njerës. Kurse në Kaliforni janë konstatuar deri në 62 mijë vdekje nga sëmundjet e zemrës, tek personat që kanë jetuar në ambjente ku është pire duhan..Me tymin e duhanit ndoten rrobet, sendet e ndryshme që ndodhen për rreth; të cilat u vijne era dhe sjellin neveritje. Këto fakte e bëjne edhe më imperative ,më të domosdoshme dhe shqetësuese ndalimin e pirjes së duhanit , ku ka grumbullim njerës, fëmijë dhe të sëmurë.

Një vlerësim maksimal dhe tepër të veçant i ka kushtuar ndalimit të pirjes së duhanit, O.K.B., forumi më i lartë drejtues,organizati vë dhe me autoritar në botë. Për të realizuar këtë mision, kjo organizatë shpalli një ditë ndërkombetare për ndalimin e duhanit, ditën 31 Maj, duke patur si moto parrullën “ luftë kundër duhanit” dhe “mos të pihet duhan”. Kjo inisiativë përbën një thirje masivë , shumë të nevojshme , të fuqishme dhe me karakter organizativë për të mbrojtur njerëzimin. Ajo shërben si një sinjal i rëndësishëm për të mobilizuar shtete, institucione dhe mbarë popujtë e gjithë rruzullit toksor; për ti bërë një bllokadë dhe luftë të gjithëanëshme dhe pa kompromisë pirjes së duhanit në emër të jeteës.

Në zbatim të rekomandimeve të O.K.B., në luftën kundër duhanit; shoqata e mjekëve të rrethit të Beratit mori inisiativën dhe organizojë në vitin 1990, një konferencë shkencore-popullore me pjesëmarrës të ndryshëm, në pallatin e shtëpisë së kulturës “Margarita Tutulani” me temë : “duhani rrezikon shëndetin e njeriut” me rastin e ditës ndërkombëtare të ndalimit të duhanit; më 31 Maj; ku u fol nga një grup mjekësh të specialiteteve të ndryshme . ( Shih foton Nr.2.) Me këtë rast janë shkruar edhe shumë artikuj për rrezikun e pirjes së duhanit , në gazetën lokale “Kushtrimi “ të rrethit të Beratit nga Dr. Namik Shehu.

Sinjale të forta , për ndalimin e pirjes së duhanit po japin qeveritë e shumë vendeve të botës, duke i kushtuar vemendje shtimit të propagandës, edukimit, rritjes së çmimit të cigareve dhe nxerrjes së ligjeve. Në Sh.B.A. kudo janë venë në zbatim masa ligjore për ndalimin e pirjes së duhanit në mjedise publike, në shkolla e gjetkë. Qeveria federale e shtetit të Nju-Jorkut dhe personalisht guvernatori George E. Pataki, shpalli një program të gjerë dhe nxorri ligj, më 14 shkurt 2001; për ndalimin e pirjes së duhanit në ambjente publike, shkolla, restaurante etj..Veç kësaj është vënë kufizim (reduktim) pirjes së duhanit deri në 50 % tek të rinjtë , për t’u realizuar brenda pesë vjetëve. Për këtë qëllim është parashikuar të shpenzojhet një buxhet prej 60 milion dollarë, nga të cilat 8.3 milion u vunë në përdorim qysh në viti 2001 , për zbatimin e programeve në shkolla e qendra kulturore.( 5.)
Akademia Shqiptaro-Amerikane e Shkencave me seli në Nju-Jork, duke mbështetur programin federal, gjatë atij viti,mori inisiative dhe hartojë një propgram pune , që ju dergua qeverisë në Albany, kryeqyteti i shtetit Nju-Jorkut; për të kontribuar të ndalimin e duhanit, midis 160 mijë emigranteve shqiptaro-amerikan që ndodhen në N.Y.( 9.).
Kurse Kryesia e Akademise Shqiptaro-Amerikane e Shkencave në Nju-Jork, ka marrë inisiativën të organizoj një konferencë me titull “Duhani helmim i heshtur dhe vrasës i zgjedhur për njeriun “ me rastin e ditës ndërkombëtare të ndalimit të duhanit të shpallur nga OKB , më 31 Maj 2007, në një nga sallat e OKB, me pjesëmarrjen e bashkëatdhetarë ve dhe personave të tjerë.

Masa për mos pirjen e duhanit , janë marrë në France; ku kryeministri Villepin shpalli ligjin për ndalimin e pirjes së duhanit në lokale publike, shkolla, spitale, në zyra dhe stacione treni.. Një ligj i tillë i ngjashem po zbatohet në Itali, Spanjë, Britani ,Islandë etj..
Ndërsa në shqipëri , Kuvendi Popullor , kohë më parë, miratoj vëndimin për mos pirjen e duhanit në ambjente publike restaurante, shkolla , në institucione shendetësore dhe administrative. Kurse më dt. 26 / 05 / 2007, Qeveria filloj t’a zbatoj në praktikë vendimin, duke marrë masa serioze , për ndalimin e pirjes së duhanit në të gjithë vendin; ku po gjene miratim edhe nga mbarë populli. Në Sh.B.A. dhe në 42 shtete të tjera janë emetuar pulla poste kushtuar ndalimit të duhanit.

[[[...vazhdon...]]]