[Dilaver]

Çeshtja e Kosoves, detyrë e shtetit tonë
Autori: Gentian Zyberi

Me datë 8 tetor Asambleja e Përgjithshme e OKB miratoi rezolutën nëpërmjet së cilës i kërkoi Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, që të japë një opinion këshillimor mbi pyetjen:
“A është Deklarata e Pavarësisë nga Institucionet e Përkohshme të Vetëqeverisjes së Kosovës në përputhje me të Drejtën Ndërkombëtare ”. Ndërkohë që rasti i Kosovës ka përfunduar tashmë para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë duket se kjo ka kaluar pa u vënë re nga opinioni i gjerë në Shqipëri, ndoshta edhe si pasojë e situatës së ndezur politike pas ngjarjeve më të fundit.
Një pezmatimi fillestar nga kalimi i rezolutës serbe në një kohë, që anëtarët e OKB-së duhet ta njihnin pavarësinë e Kosovës i shtohet edhe mungesa e vëmendjes së duhur nga instancat përkatëse shtetërore shqiptare ndaj një çështje tejet të rëndësishme për të gjithë kombin shqiptar. Ka disa arsye pse Shqipëria duhet ta thotë fjalën e saj.
Së pari, heshtja në këtë drejtim do të ishte një dështim i radhës për të mbrojtur interesa të rëndësishme kombëtare në rang ndërkombëtar. Së dyti, heshtja do të mund të privonte Gjykatën nga informacione me rëndësi dhe shpjegimin e votës kundër të Shqipërisë ndaj kësaj rezolute. Së treti, një heshtje e tillë mund të rrezikojë të krijojë një çarje me pasoja të rënda mes Kosovës dhe Shqipërisë. Për arsyet e mësipërme, lista e të cilave mund të shtohet më tej, është e papranueshme që Shqipëria të mos përdorë këtë rast për të përgatitur një material për t’ja paraqitur Gjykatës.
Fakti se opinionet këshillimore të Gjykatës nuk janë të detyrueshme dhe se ato nuk e zhbëjnë aktin e shpalljes së pavarësisë dhe vetë pavarësinë e Kosovës nuk mund të zhvlerësojnë atë se një opinion negativ nga Gjykata mund ta vështirësojë shumë rrugëtimin e Kosovës drejt pasjes së një shteti anëtar të OKB-së dhe organizatave të tjera të rëndësishme botërore. Mungesa e përgatitjes e dhënies së argumentave të duhur për këtë çështje mund të çojë drejt një situate të tillë të pakëndshme. Ndonëse Kosova është tashmë e njohur nga 50 shtete, ky numër mbetet relativisht i vogël krahasuar me 192 anëtarët e OKB-së. Shtimi i numrit të njohjeve në mbi dy të tretat e vendos çështjen e Kosovës nën një dritë tjetër. Rritja e këtij numri si dhe një opinion pozitiv nga Gjykata do e zhbëjnë edhe mitin e krijuar, se pavarësia e Kosovës nuk është në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Vetë fakti se 77 vende votuan pro rezolutës provon atë që një numër i konsiderueshëm shtetesh ka dyshime serioze në lidhje me këtë përputhshmëri.
Nga 25 kërkesa gjithsej për opinione këshillimore që janë dërguar deri më sot Gjykata ka refuzuar vetëm një, ndërsa i ka dhënë përgjigje gjithë të tjerave. Gjykata nuk i ka refuzuar asnjëherë dhënien e një opinioni këshillimor Asamblesë së Përgjithshme. Pas marrjes së kërkesës, e cila është dërguar me datë 9 tetor nga Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së dhe regjistruar në Sekretarinë e Gjykatës me datë 10 tetor vetë Gjykata përpilon një listë të shteteve dhe organizatave që mund t’i japin informacion me vlerë. Zakonisht Gjykata u jep mundësi të gjithë shteteve anëtare të OKB-së apo organizatave ndërkombëtare, që të shprehen në lidhje me pyetjen e shtruar. Si Kosova ashtu dhe Shqipëria duhet të përgatitin një dokument me argumentat e duhura dhe t’ja dërgojnë Gjykatës.
Në kundërshtim me atë çfarë është thënë në shtypin tonë dhe atë të huaj, dhënia e opinionit këshillimor trajtohet me urgjencë nga Gjykata, kështu që një opinion i tillë mund të jepet edhe në fundin e verës apo fillimin e vjeshtës që vjen, pra brenda një viti. Përgatitja e një grupi pune për të përgatitur një dokument për Gjykatën është një domosdoshmëri. Urgjenca e hedhjes së këtij hapi shtohet po të mbahet mend se Gjykata zakonisht u jep pjesëmarrësve nëprocesin ligjor të dhënies së opinionit këshillimor jo më shumë se 1-2 muaj për të paraqitur argumentat e tyre. Koha nuk pret!

Dr. Gentian Zyberi
Pedagog në të Drejtë Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, Universiteti i Utrecht-it, Hollandë