[arton bala]

(xviii) Shih Spiegel 1980/6 dhe 1981/16 fq.150. Në vjeshtën dhe dimrin e 1980/1 pati fillimisht një valë arrestimesh dhe pyetjesh në polici (Kadri Rexha aaO. fq.167 Kjo ishte një valë sipas koncepteve të atëhershme. U arrestuan mbi 50 persona. Sot po kaq arreston policia serbe për çdo ditë.). Me 11 dhe 26 Mars 1981 u zhvilluan protesta paqësore të studentëve kundra ushqimit të keq në mensa dhe vështirësi të tjera të ngjashme. Policia arrestoi disa studentë. Shefi i komunistëve kosovarë, Bakalli, iu premtoi atyre lirimin por kjo nuk ndodhi. Studentët protestuan kundër kësaj me 26, tani edhe me parrulla si "Kosova Republikë" dhe "Kosova - Kosovarëve". Këto demonstrata u shtypën brutalisht nga policia speciale serbe që hyri edhe deri në godinat e studentëve. Kjo shtypje u pasua nga protesta të punëtorëve në mbarë Kosovën. Serbia deklaroi me 02.04 gjendjen e jashtëzakonshme dhe e izoloi krejt vendin prej botës së jashtme. Policia serbe veproi me një brutalitet vrastar. Kështu më tregoi mua një boshnjak që jetonte në Hamburg (z.Medic nga Sanski Most), i cili kalonte më 1981 pushimet në Adriatik pranë një shtëpije pushimi të policisë, se si një polic serb mburrej që kishte hyrë me makinë mes turmës duke shtypur e vrarë "me dhjetëra shiptarë". Një dëshmitar shqiptar pa se si policia qëlloi mbi fëmijë. (Spiegel 1981/16 S.150; v.Kohl, Libal aaO. fq.83).
(xix) v.Kohl, Libal aaO. fq.99. Por nuk ishte fjala thjesht për përdhunime. Shqiptarët u demonizuan përgjithësisht si kriminelë dhe kjo propagandë serbe ka efekt akoma sot. Kështu psh. në Gjermani pretendohet vazhdimisht kundër realitetit se mes shqiptarëve të këtushëm (lokalë) ka një shkallë të lartë kriminaliteti.
(xx) sipas një grupi zyrtar: "Scientific Conference Working Group", Prishtinë, 1.4.1995, http://www.yugoslavia.com/society_an...ovo/glava4.htm
(xxi) Sl.l.FRJ 1988.40,51 (Nrn.82-85) dhe Asistenca Fëminore shtetërore serbe e 21.7.1992, Sl.gl.RS 1992/49.1657. Shih edhe vendimin e 16.10.1992, Sl.gl.RS 1992/75. Më shumë nga N.Kelmendi në: http://www.alb-net.com/html/ kosova_under_the_burden_of_the_serbian_discriminat ory_laws.html
(xxii) Vendimi u kontestua nga Gjykata Kushtetuese e rajonit të atëhershëm autonom për shkak të kësaj të mete dhe të metave të tjera. Gjykata hapi procesin përkatës me 27.06.1990 dhe pezulloi të gjitha ndryshimet përkatëse kushtetuese në Kosovë dhe Serbi. Por ky vendim nuk u firmos më nga gjykatësit sepse parlamenti serb nga ana e vet e shkarkoi parlamentin dhe qeverinë e Kosovës dhe detyrat e tyre ia kaloi organeve respektive serbe. Rrjedhimisht u bë e pamundur edhe puna e Gjykatës Kushtetuese (megjithëse ligji nuk e prekte direkt atë, veç nqs. gjykatësit e zgjedhur nga parlamenti shiheshin si "funksionarë). Shih edhe N.Kelmendi aaO.
(xxiii) Për këtë ai u sulmua nga gazeta proqeveritare "Politika" (16.05.1990): po qe se se ai kërkon të drejta të popullit shqiptar në Jugosllavi, atëherë ai i tejkalon shumë të drejtat e tij si "mik në një vend të huaj". Ky formulim për shqiptarët, të cilët atëherë përbënin grupin e tretë më të madh etnik në Jugosllavi pas serbëve e kroatëve, si "miq" të huaj të ardhur në Jugosllavi përdoret shpesh edhe sot. Ajo mbështetet me pretendimin se një pjesë e madhe e shqiptarëve kosovarë, 30-70.000 ose, sipas "grupit shkencor të punës" (shih shënimin 20), 400.000 a më shumë, paskësh ardhur për herë të parë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj nga Shqipëria. Përkundrazi, kryeministri i fundit i Jugosllavisë së vjetër, Markovic, i deklaroi përfaqësuesit shqiptar në Presidiumin Federal, z.Sapunxhiu, (shih intervistën e tij tek Zogaj, Shala: "Dëshmi për Kosovën 1989-1991", Prishtinë 1995, fq/23 ) se hetimet e zyrtarëve federalë kanë nxjerrë një numër total prej 732 të ardhurish nga Shqipëria. Sipas të dhënash të tjera zyrtare jugosllave, kishin ardhur nga Shqipëria në Kosovë gjithsej 1543 persona. Prej tyre, në 1981 jetonin akoma në Kosovë vetëm 704 (H.Islami: Kosova dhe shqiptarët - çështje demografike, Prishtinë 1990, fq.163).
(xxiv) Zogaj, Shala aaO. fq.76
(xxv) 914802 prej 1051357 qytetarëve me të drejtë vote (të të gjitha kombësive. të dhënat sipas http://www.kosova-state.org). Shih edhe v.Kohl, Libal aaO. fq.122.
(xxvi) Me një ligj serb të 05.07.1990 u mënjanuan parlamenti dhe qeveria e Kosovës dhe u zëvendësuan me zyrtarë serbë. Ligje të tjera mënjanuan një rradhë institucionesh të tjera kosovare, për më tepër shih N.Kelmendi aaO. fq.16, 21, etj.
(xxvii) N.Kelmendi aaO. (fq.35-47); Bashkimi i Sindikatave të pavarura të Kosovës: Exploitation and Selling of the Resources of Kosova (fq.45); Felicitas Rohder: "Kosovo: Krieg, Vertreibung, Massaker.", raport i Shoqërisë për popujt e rrezikuar, Göttingen, Gusht 1998, fq.7; Ost-Dienst Mars 1994, fq.45.
(xxviii) v.Kohl, Libal aaO. fq.136
(xxix),Duga (Beograd) 14.03.1998. Artikulli megjithatë nuk është krejt i qartë. Ky numër ka mundësi të jetë ai i refugjatëve serbë të ardhur në Kosovë nga Kroacia dhe Bosnja. Këtyre i duhen shtuar edhe ata të ardhur nga Shqipëria.
(xxx) Në mediat serbe ka artikuj të shumtë mbi këtë. Psh. Nedeljni Telegraf i 25.3.1998: Da li je drzava digla ruke od Srba na Kosovu i Metohiji? [A po i braktis shteti serbët në Kosovë dhe Metohi?]
(xxxi) Sl.gl.RS 1991/22; shih N.Kelmendi aaO. S.24 f.
(xxxii) Kështu psh. Muhamet Kelmendi: Realiteti dhe perspektivat e çështjes kombëtare o.O. (Zvicër) 1996, fq.121
(xxxiii) Shih N.Kelmendi aaO. fq.28
(xxxiv) Shih N.Kelmendi aaO. fq.30
(xxxv) Sipas Shpend Halilit [Ekzekutimi i librit shqip; Ora, Stuttgart, 14.6.1996 fq.40] u asgjësuan 8142 periodikë, 6 kamionë me gazeta dhe rreth 100.000 vëllime librash. Në vijim, në mjediset e bibliotekës u vendosën refugjatë serbë nga Kroacia.
(xxxvi) Shih v.Kohl, Libal aaO. fq.137.
(xxxvii) M.Pirraku: "Tetëvjetori i Lëvizjes për pajtim kombëtar", Rilindja 7.9.1998; Këshilli komunal për evitimin e dukurive negative i Gjilanit ka zgjidhur në 6 vite 541 prej 778 rasteve në shqyrtim., QIK 22.9.1998
(xxxviii) Detaje të zgjedhura nga raportet vjetore të Komitetit për të Drejtat e Njeriut të K.:
1995: 3487 arrestime arbitrare pa urdhër arresti, më shumë se 11.000 të keqtrajtuar nga policia (veç të tjerash, janë rrahur të gjithë të arrestuarit pa përjashtim). Trauma nga keqtrajtimet vuajnë 506 gra, 611 fëmijë, 157 të moshuar; 3296 janë torturuar, mes tyre ka 61 raste plagosjesh të rënda, 6 të vdekur; përveç kësaj, ka 10 të pushkatuar nga policia ose ushtria; në asnjë nga këto raste nuk është nisur proces gjyqësor ndaj autorëve të krimeve. Dihen 2324 kontrolle shtëpish për armë (në fakt, duhet të jenë shumë më tepër) ku shtëpitë u plaçkitën. Vetëm një revistë dhe dy gazeta mund të dalin tashmë në shqip, bile edhe ato jo krejt legalisht dhe vazhdimisht të penguara. 315 shqiptarë u dënuan me 540 vite burg për krime politike (tradhti e lartë, terrorizëm). Për vitin e katërt me rradhë procesi mësimor për 270.000 nxënës të shkollave fillore dhe 60.000 të atyre të mesme u zhvillura në kushtet më primitive në dhoma private. Ky proves u pengua nga policia në 130 rast. Ka 507 raste keqtrajtimesh të mësuesve ose nxënësve nga policia.
1996: 14 shqiptarë vdesin në rrethana të pasqaruara të dyshimta si rrjedhojë e dhunës serbe (2 të torturuar për vdekje nga policia, 2 nën rrethana të pasqaruara të vdekur në burg, 3 të vrarë nga kolonistët serbë, në njërin rast edhe me ndihmën e policisë, 2 të vrarë nga serbë të tjerë, një i pushkatuar nga ushtarë, 5 të gjetur të vdekur). Autorët e krimeve nuk u ndoqën penalisht. 1712 u arrestuan pa urdhër arresti, kryesisht gjatë kontrolleve për armë megjitëse në përgjithësi ose nuk u gjetën armë ose ishin me leje. Gjatë 809 kontrolleve të shtëpive u shkatërruan shpesh mobiljet, baballarët u rrahën në sy të fëmijëve. Janë rregjistruar gjithsej 5197 raste keqtrajtimesh dhe torturash të rënda, mes tyre 240 raste fëmijësh, 269 grash, 464 politikanësh dhe bashkëpunëtorë të organizatave për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, 15 gazetarë, 211 mësues si shkak i aktivitetit të tyre.136 persona janë plagosur rëndë, një është torturuar deri në vdekje. Janë rregjistruar 54 ndërhyrje policore ndaj shkollave dhe 201 plaçkitje të tregtarëve nga policia, shifra reale duhet të jetë një shumëfish i kësaj. Kushtet e vështira për shtypin dhe arsimin nuk kanë ndryshuar aspak.
1997: u vranë 35 shqiptarë, prej tyre 5 të torturuat për vdekje nga policia (në një rast viktimës iu nxorën sytë), 12 të pushkatuar nga policia, një i therur nga një serb, 18 raste të pasqaruara. Pati 1740 raste torturash nga policia, prej të cilave 587 shkaktuan dëmtime të rënda, 5 (siç u tha) shkaktuan vdekjen e viktimave. Mes të tjerëve i keqtrajtuan edhe 79 fëmijë, 258 gra, 56 të moshuar, 413 bashkëpunëtorë të grupimeve politike ose organizatave për të drejtat e njeriut, 40 gazetarë shqiptarë si edhe të huaj, 295 mësues për shkak të ushtrimit të profesionit. Policia ka ndërhyrë 57 herë në lokalet e shkollave dhe universiteteve, ka sekuestruar dokumente, ka keqtrajtuar mësuesit dhe nxënësit. 596 shqiptarë u arrestuan në mënyrë arbitrare prej policisë, kryesisht në 427 kontrollet për armë, që zhvillohen ashtu siç është përshkruar në vitet e mëparshme. Janë rregjistruar 228 plaçkitje të tregtarëve nga policia, në të vërtetë numri i tyre është shumë më i madh. U zhvilluan disa gjyqe të mëdha politike. Mes të tjerash, 17 shiptarë dënohen më 16.12.1997 me 186 vite burgim sipas pohimesh të bëra nën torturë dhe të mohuara para gjygjit. Të drejtat e mbrojtësve shkelen në mënyrë masive... Kushtet e arsimit dhe shtypit nuk kanë ndryshuar... (nga http://www.kosova.com)