[Naki]

Mrekullia e antibiotikëve, dhe sa mund të zgjasë?

Pranvera Bino*


Kur Aleksandër Flemingu zbuloi në vitin 1929 penicilinën, antibiotikun e parë, të paktë qenë ata që parashikuan se për shkencën moderne ky zbulim shënonte fillimin e një mrekullie. Në saje të antibiotikëve, shumë infeksione u kthyen nga vdekjeprurëse në të kurueshme. Por sot, mrekullia e antibiotikëve po zbehet me shpejtësi. Mikrobet po evoluojnë në varietete rezisente ndaj antibiotikëve dhe këtyre të fundit po u bie vlera njëri pas tjetrit. Shkencëtarët e kompanisë globale farmaceutike Merck sapo kanë zbuluar një antibiotik të ri që, nëse funksionon siç mendohet, do ta zgjasë dhe ca mrekullinë e luftës kundër baktereve.
Antibiotikët që ekzistojnë deri më sot funksionojnë pothuajse në të njëjtën mënyrë. Ata pengojnë shtimin dhe shumëfishimin e baktereve ose duke paralizuar sintezën e ADN-së, ose duke penguar disa proteinave që të formojnë me njëra-tjetrën komplekse të caktuara të domosdoshme për formimin e membranës qelizore, murit mbrojtës të çdo qelize. Për fat të keq, edhe përdorimi më i kujdesshëm i antibiotikëve mund bëhet shkak që bakteret, në luftën e tyre për të mbijetuar, të pësojnë ndryshime që mund t’i shndërrojnë ato në rezistente ndaj antibiotikeve. Dhe meqenëse baktereve ju duhen vetëm njëzet minuta për t’u riprodhuar, formimi i një kolonie bakteresh rezistente, qoftë dhe nga një qelizë e vetme rezistente, është krejt i mundur. Këto ndryshime apo mutacione të baktereve që çojnë rastësisht në rezistencë ndaj antibiotikëve, hasen më dendur kur antibiotikët përdoren pa shkak apo kur doza dhe kohëzgjatja e marrjes së antibiotikëve nuk respektohet. Kështu pra, sa herë që e ndjejmë veten më mirë e mendojmë se s’na duhen më ilaçet, nuk bëjmë gjë tjetër veçse krijojmë dhe një varietet të ri baktereje që kur të na sulmojë përsëri, do ta kemi të vështirë ta mundim. Të mos harrojmë se në jetën e përditshme kemi me dhjetëra e dhjetëra mundësi që bakteren e modifikuar gjenetikisht që sapo krijuam, fryt i padijes dhe neglizhencës sonë, t’ua përcjellim miqve, të njohurve, e perse jo, edhe fëmijëve tanë. Është pikërisht kjo arsyeja që mrekullia e antibiotikeve po zhduket, duke qenë se antibiotikët funksionojnë në mënyrë të ngjashme, kur një lloj baktereje arrin t’i rezistojë efektit shkatërrues të një antibiotiku të veçantë, shanset që kjo baktere t’u rezistojë edhe antibiotikëve të tjerë janë të mëdha.
Produkti i ri, i sapozbuluar nga grupi i S. Singh, në laboratorët kërimorë të kompanisë Merck, bllokon një tjetër mekanizëm qelizor të baktereve, sintezën e disa lipideve, të tjerë elementë të rëndësishëm për formimin e membranës së baktereve. Duke qenë se sinteza e lipideve është një proces i ngjashëm në të gjitha bakteret, është tepër e mundshme që antibiotiku i posagjetur të mund të luftojë një grup më të madh varietetesh, duke përfshirë këtu edhe ata rezistentë!
Antibiotiku i ri gjendet në një lloj këpurdhe të quajtur Streptomyces platensis dhe u izolua rastësisht nga kampione dheu të marra nga Afrika e Jugut. Nga 83 mijë ekstrakte të përgatitura prej këtyre kampioneve dhe të analizuara veçanërisht, vetëm njëri ishte në gjendje të pengonte shumëfishimin e varieteteve të ndryshme bakteresh, duke përfshirë dhe stafilokokun, një nga bakteret më të përhapura në infeksionet e hasura në spitale dhe rezistent ndaj shumicës se antibiotikëve të njohur. Në eksperimentet e bëra te minjtë, platensimycin, kështu quhet antibiotiku i posazbuluar, kuroi me efikasitet disa infeksione bakerale pa shkaktuar asnjë efekt anësor.
Për aprovimin e përdorimit të antibiotikut të ri si mjekim te njeriu do të duhen sigurisht të tjera eksperimente. Sidoqoftë, rezultatet e arritura janë tepër inkurajuese. Por shkaku i vërtetë i inefikasitetit të antibiotikëve është përdorimi i tyre pa kontroll, ndaj dhe antibiotiku i ri rrezikon të ndjekë fatin e paraardhësve nëse shoqëria jonë vazhdon të jetë indiferente ndaj shpërdorimit të antibiotikëve. Nëse mrekullia e antibiotikëve nuk përdoret me masë, të kurosh infeksionet e baktereve me një antibiotik të ri është njësoj si të pretendosh të kurosh alkoolizmin duke i ofruar të dehurit tjetër gotë me uiski!

Pranvera Bino është Inxhiniere gjenetiste, Washington DC

</SPAN>