[~AnnA~]

III. FAGOCITOZA DHE MBYTJA BRENDAQELIZORE

A. Qelizat fagocituese

1. Neutrofilet/Leukocitet polimorfonukleare
Leukocitet polimorfonukleare janë qeliza fagocituese të lëvizshme, të cilat kanë bërthamë të segmentuar. Ato mund të identifikohen në bazë të bërthamës karakteristike të tyre ose në bazë të prezencës së një antigjeni në sipërfaqe të qelizës të quajtur CD66. Ato kanë dy lloje të granulave, përmbajtja e të cilave merr pjesë në karakteristikat antimikrobike të këtyre qelizave. Granulat primare ose granulat azurofilike, të cilat gjenden me shumicë në leukocitet e reja polimorfonukleare, përmbajnë proteina kationike dhe defenzina të cilat i mbysin bakteret; enzimet proteolitike të ngjashme me elastazën; katepsinën G që shërben për të zbërthyer propteinat; lizozimën për të zbërthyer murin qelizor; dhe mieloperoksidazën karakteristike, e cila merr pjesë në formimin e komponimeve baktericide. Lloji tjetër i granulave të gjetura në leukocitet e pjekuara janë granulat sekondare ose specifike. Këto granula përmbajnë lizozimë, komponenta të NADPH oksidazës, të cilat marrin pjesë në prodhimin e produkteve toksike të oksigjenit dhe laktoferinën, një proteinë lidhëse e hekurit dhe proteinën që lidhë vitaminën B-12.

2. Monocitet/Makrofagjet - Makrofagjet janë qeliza fagocituese, të cilat kanë bërthamë karakteristike në formë të veshkës. Ato mund të identifikohen morfologjikisht ose sipas prezencës së markerit sipërfaqësor CD14. Për dallim nga PMN, ato nuk përmbajnë granula, por kanë shumë lizosome, të cilat kanë përmbajtje të ngjashme me atë të lizosomeve.

B. Përgjigjja e fagociteve ndaj infeksionit

Neutrofilet qarkulluese dhe monocitet përgjigjen ndaj sinjaleve ndihmëse (SOS) të cilat krijohen në vendin e infeksionit. Sinjalet SOS përfshijnë peptidet që përmbajnë N-formil-metioninë të cilat lirohen nga bakteret, peptidet e sistemit koagulues, produktet e komplementit dhe citokinat që lirohen nga makrofagjet indorë të cilët kanë rënë në kontakt me bakteret në inde. Disa nga sinjalet SOS stimulojnë qelizat endoteliale në afërsi të vendit të infeksionit, ashtu që ato prodhojnë molekula që aderojnë qelizat, siç janë molekula ICAM-1 dhe selektinat, të cilat i lidhin komponentët në sipërfaqe të fagociteve dhe bëjnë që fagocitet të ngjiten (adherohen) në endotel. Molekulat vazodilatatore që prodhohen në vendin e infeksionit shkaktojnë dëmtimin e lidhjeve në mes të qelizave endoteliale dhe për pasojë qelizat fagocituese e kalojnë barrierën endoteliale duke u “shtrydhur” ndërmjet qelizave endoteliale me anë të procesit të diapedezës (figura 9). Kur fagocitet dalin në inde, disa nga sinjalet SOS i tërheqin fagocitet në vatrën e infeksionit përmes kemotaksës (lëvizjes në drejtim të gradientit të rritur të materies kimike). Sinjalet SOS po ashtu aktivizojnë fagocitet, gjë që rezulton me fagocitozë të rritur dhe mbytje brenda qelizore të organizmave invadues.


Figura 10

Aderenca e baktereve përmes receptorëve
C. Fillimi i fagocitozës (figura 10)

Qelizat fagocituese në membrënën e tyre kanë receptorë të ndryshëm përmes të cilëve agjensët infektivë lidhen për qeliza. Këtu bëjnë pjesë:
1. Receptorët Fc – Bakteret me antitrupat e klasës IgG në sipërfaqe të tyre kanë regjionin Fc të ekspozuar dhe kjo pjesë e molekulës mund të lidhet për receptorin Fc të fagociteve. Lidhja e receptorit Fc kërkon bashkëveprimin e mëparshëm të antitrupave me antigjenin. Lidhja e baktereve të mbështjellura me IgG për Fc receptorin rezulton me fagocitozë të sforcuar dhe rritje të aktivitetit metabolik të fagociteve (shpërthimi respirator).

2. Receptorët për komplement – Qelizat fagocituese kanë receptorë për komponentën e tretë të komplementit, komponetën C3b. Lidhja e baktereve të mbështjellura me komponentën C3b për këtë receptor po ashtu rezulton me fagocitozë të sforcuar dhe stimulim të shpërthimit respirator.

3. Receptorët scavenger – Receptorët scaverger lidhin lloje të ndryshme të polianjoneve në sipërfaqe të baktereve gjë që rezulton me fagocitozë të baktereve.


. Receptorët Toll-like – Fagocitet kanë lloje të ndryshme të receptorëve Toll-like - receptorët që njohin strukturën (ang.Pattern Recognition Receptors - PRRs), të cilët njohin struktura të ndryshme të molekulave të quajtura strukturat molekulare të shoqëruara me patogjenitet (ang. Pathogen Associated Molecular Patterns - PAMPs) në shkaktarët e infeksionit. Lidhja e shkaktarit infektiv përmes receptorëve Toll-like rezulton me fagocitozë dhe lirimin e citokinave inflamatore (IL-1, TNF-alpha dhe IL-6) nga fagocitet.





D. Fagocitoza

Pas ngjitjes për baktere, fagociti fillon të lëshojë pseudopodiet përreth bakteres. Pasi që pseudopodet e rrethojnë bakteren dhe e gëlltisin atë, formohet një fagosom. Gjatë fagocitozës granulat ose lizosomet e fagocitit bashkohen me fagosomën dhe e zbrazin përbërjen e tyre. Si rezultat është formimi i fagolizosomës, e cila përmban bakteren dhe përbërësit e granulave ose lizosomeve.