[~AnnA~]

RRUGA E LECITINËS

Rruga e lecitinës (Figura 3) është shumë e ngjashme me rrugën klasike. Kjo rrugë fillon pas lidhjes së manozë-lecitinës (mannose binding lecitin-MBL) për sipërfaqen e murit bakterial. Kjo lidhje realizohet përmes manozës e cila përmban polisaharide dhe në momentin kur ndodh kjo lidhje do të krijohen dy serinë proteaza, MASP1 dhe MASP2 (MBL-associated serine proteases). MASP1 dhe MASP2 luajnë rol të ngjashëm sikurse fragmentet C1r dhe C1s të rrugës klasike, gjegjësisht MBL luanë rolin e fragmentit C1q të rrugës klasike. Krijimi i kompleksit tremolekular MBL/MASP-1/MASP2, rezulton me aktivizimin e MASPs dhe më tutje ndarjen e kompnentës C4 në fragmented C4a dhe C4b. Fragmenti C4b lidhet për membranën qelizore, ndërsa fragmenti C4a do të lirohet në ambientin mikroqelizor. MASP e aktivizuar do të veprojë gjithashtu në komponentën C2 duke e ndarë atë në dy fragmente tjera - C2a dhe C2b. Në vazhdim fragmenti C2a së bashku me C4b lidhen për membranën qelizore, ndërsa C2b lirohet në ambientin mikroqelizor. Rezultat i veprimi të kompleksit C4bC2a është krijimi i C3 konvertazës. Ky kompleks vepron në komponetën C3 duke e ndarë atë ne dy fragmente C3a dhe C3b. Fragmenti C3b së bashku me kompleksin C4bC2a do të lidhet për membranën qelizore, ndërsa fragmenti C3a do të lirohet në ambientin mikroqelizor.

Aktiviteti biologjik dhe proteinat rregullatore të rrugës së lecitinës janë tërësisht të ngjashme me ato të rrugës klasike.

Rruga alternative fillon me aktivizimin e komponentës C3. Për t’u aktivizuar kjo rrugë janë të nevojshëm faktori B, D dhe jonet e Mg++, të cilët normalisht ndodhen në serum.

1.Skema e përgjithshme e formimit të fragmentit C3b

Në kushte normale në serum në menyrë spontane do të hidrolizohet një sasi fare e vogël e komponetës C3 e cila rezulton me prodhimin e fragmentit C3i. Faktori B lidhet për fragmentin C3i dhe në këtë mënyrë nxisin reaksionin e faktorit D, i cili më pas vepron në faktorin B duke krijuar nga ai fragmentin Bb. Kompleksi C3iBb vepron ngjashëm sikurse C3 konvertaza dhe më pas ndan komponentën C3 në fragmentet C3a dhe C3b. Pas formimit të fragmentit C3b, faktori B do të lidhet për të dhe ky kompleks më pas mund të zbërthehet nga faktori D. Rezultat i veprimit të kompleksit C3bBb është krijimi i C3 konvertazës e cila më pas do të vazhdon të gjenerojë më shumë fragmentin C3b. Nëse ky proces vazhdon pa u kontrolluar atëherë komponenta C3 e sistemit të komplementit do të harxhohet në tërësi, prandaj prodhimi spontan i fragmentit C3b është i kontrolluar në mënyrë strikte.



2. Kontrollimi i skemës së përgjithshme

Fragmenti C3b i prodhuar spontanisht lidhet për membranën qelizore autologe dhe hyn në interaksion me DAF (decay accelerating factor) dhe kështu do të bllokohet lidhja e faktorit b me fragmentin C3b dhe rrjedhimisht edhe formimi i sasive te reja të C3 konvertazës. Për më shumë, DAF nxit zbërthimin e fragmentit Bb nga komponenta tjetër C3b, të cilat kanë ndikuar në formimin e C3 konvertazës dhe në këtë mënyrë e ndalon krijimin e mëtutjeshëm të C3b. Disa qeliza posedojnë receptorët 1 për sistemin e komplementit (CR1). Lidhja e C3b me CR1 nxit zbërthimin enzimatik të fragmentit C3b përmes faktorit I. Lidhja e C3 konvertazës (C3bBb) për CR1 gjithashtu do të ndikojë në disocimin e fragmentit Bb nga kompleksi. Prandaj mund të themi se ato qeliza të cilat e posedojnë CR1 luajnë rol në kontrollimin e skemës së përgjithshme të krijimit të C3 konvertazës. Së fundi, faktori H mund të lidhet për fragmentin C3b i cili mund të jetë i lirë apo i lidhur për qelize dhe kështu të nxit zbërthimin enzimatik të fragmentit C3b përmes faktorit I. Nga ajo që u tha më sipër mund të konkludohet se kontrollimi i skemës së përgjithshme të krijimit të C3 konvertazës mund të bëhet përmes bllokimit të krijimit të C3 konvertazës, disocimit (zbërthimit) të C3 konvertazës ose përmes zbërthimit enzimatik të fragmentit C3b. Rëndësia e kontrollimit të kësaj skeme më së miri është ilustruar te pacientët me deficiencë gjenetike të faktorit H apo I. Te këta pacientë, deficienca e komponentës C3 përcillet me mundësi të rritura për infeksione të ndryshme.

3. Stabilizimi i C konvertazës përmes aktivatorit sipërfaqësor

Në momentin kur komponenta C3b do të lidhet për aktivatorin përgjegjës të rrugës alternative, njëkohësisht do të lidhet edhe për faktorin B, i cili në mënyrë enzimatike është i lidhur edhe me faktorin D dhe e gjithë kjo lidhje rezulton me formimin e C3 konvertazës (C3bBb).

Komponenta C3b është mjaft rezistente ndaj zbërthimit nga faktori I, prandaj C3 konvertaza nuk zbërthehet menjëherë dhe kësaj i kontribon edhe stabilizimi nga aktivatori sipërfaqësor. Stabilizimit të kompleksit i ndihmon edhe lidhja me C3bBb përmes properdinës. Aktivatorët e rrugës alternative janë komponente sipërfaqësore të agjensëve patogjenë, siç janë: LPS e bakterieve Gram negative, murit bakterial të disa baktereve tjera dhe kërpudhave. Lidhja e C3b për aktivatorin sipërfaqësor, ndikon që C3 konvertaza e formuar të stabilizohet dhe të vazhdoj krijimi i sasive të reja të komponentës C3a dhe C3b, përmesë zbërthimit të komponetës C3.

4.Gjenerimi i C5 konvertazës

Një pjesë e komponentës C3b e cila gjenerohet nga ndërlidhja dhe stabilizimi i C3 konvertazës me aktivatorin sipërfaqësor, lidhet me kompleksin C3bBb dhe formon një kompleks të ri C3bBbC3b. Ky kompleks i ri paraqet C5 konvertazën e rrugës alternative. Gjenerimi (krijimi) i C5 konvertazës paraqet edhe fundin e rrugës alternative. Rruga alternative mund të aktivizohet nga një numër i madh i baktereve Gram-negative (më të shpeshtat: Neisseria meningitidis and Neisseria gonorrhoea), disa bakterie Gram-pozitive, një numër i caktuar virusësh dhe parazitësh dhe kjo rezulton me lizën e këtyre organizmave (mikroorganizmave). Prandaj, rruga e aktivizimit të komplementit ofron një mundësi tjetër për mbrojtjen e organizmit nga lloje të ndryshme të mikroorganizmave patogjen, para se të fillojë veprimi i antitrupave. Deficienca e komponentës C3 rezulton me rritjen e ndjeshmërisë ndaj mikroorganizmave të lartpërmendur. Rruga alternative e aktivizimit të komplementit mund të konsiderohet si rrugë më primitive derisa rruga klasike dhe ajo e lecitës me gjasë kanë prejardhje nga kjo rrugë.


Duhet të kujtojmë se rruga alternative paraqet vijën e parë të mbrojtjes ndaj agjensëve infeksiozë dhe njëherit mënyrën jospecifike të rezistencës dhe mbrojtës nga infeksioni duke përjashtuar participimin e antitrupave.

Shumë baktere Gram-negative dhe disa Gram-pozitive, shumë virusë, parazitë dhe eritrocite heterologe agregojnë imunoglobulinat (veçanërisht IgA) dhe disa proteina të tjera (p.sh. proteazat, produktet e rrugës së koagulimit) dhe në këtë mënyrë mund të aktivizojnë rrugën alternative. Proteina, cobra venom factor (CVF) është studiuar veçanërisht në kuptimin e aktivizimit të rrugës alternative.