Dardania.de - Shiko Postimin Tek

Arb · 10-01-08, 01:06

Shpërngulja u bë prej viseve të ndryshme të Shqipëris së veriut duke kaluar nëpër Opolje, Lumë e gjatë Drinit të bardhë dhe arrijti gjer në Nish. Tërheqjen e plotë ethnike të Sllavëvet të pakët që kishin mbetur e shkaktuan më në funt kryengritja sërbe e vjetvet 1804-1815 dhe sidomos lufta sërbo-tyrke e vjetvet 1876-1878 67).

Kjo qe përhapja e dytë e madhe e vënt-banimit të racës shqiptare 68).

Vajtja e grupeve të reja në Kosovë nuk shtoi vetëm hapsirën toksore, por fuqizoi kaq shumë ballin shqiptar, sa që sot atje kemi përfaqsonjsit më të përsosur të racës s'onë, të vëndosur shumë më dëndur se në pjesën tjetër të Shtetit. Sikur mos të kishte ndodhur diaspora e ré e myslimanvet shqiptarë, nuk do të kishte guximin të thërriste një albanolog i math gjerman: «vëndi që njihet nga historija me emrin Sërbi e vjetër munt të quhet me më shumë arsye Shqipëri e ré 69).»

Përhapja e dytë ësht shoqëruar edhe nga dy valë të tjera migrimi: shpërndarja e shumë Shqiptarve që shërbenin si nëpunës ose si ushtarë të Portës së lartë nëpër të katër anët e Perandoris; largimi i Shqiptarvet për n'Itali që vazhdoi për të gjithë kohën e sundimit tyrk dhe mori funt vetëm në mbarimin e shekullit XVIII 70).

Këto shpërngulje shkaktuan, si shihet, një shprastirë të madhe në krahinat e vjetra e prandaj duhet shikuar edhe ana e dobët e tyre: popullsija rrallohet shumë, vëndi varfërohet ekonomikisht, pse bujqësija lihet pas dore: Kanë mjaftë të drejtë ata që besojnë se «vitaliteti i ynë demografik u shterpësua»71). Por kemi të bëjmë me sëmundje të shëruarshme. Gjëndja ekonomike, për faktorë të ndryshëm që këtu s'ësht rasja të përmëndim, ka dhënë shënja se po nis rrugën e mbarë dhe se do të përmirsohet shumë më tepër në t'arthmen. Vitaliteti demografik nuk duhet të jetë shterpësuar, me gjithë se rrallimi i popullsis, e posaçërisht i meshkujvet, nga njëra anë, dhe varfërija, nga ana tjetër, munt të kenë ndikuar pak edhe në shtesën demografike. Por mungesa e shifrave të sakta nuk lejon të çfaqen mendime të prera mbi këtë fenomen.

Sidoqoftë, përhapja e fés së ré ësht ngjarja më e rëndësishme e historis s'onë kombëtare të njëmij vjetvet të fundit. Që nga shekulli i XVII-të e tëhu, prozelitët e sajë përbëjnë boshtin kryesor të kombësis dhe të racës s'onë.

_____________
67) SUFFLAY : «Op. Cit.», faqe 118.
68) STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 222.
69) STADTMUELLER : «(Op. Cit.», faqe 225.
70) ALMAGIA : «Op. Cit.», faqe 188.
71) Branko MERXHANI : «Roli Historik i Perandoris s'Osmanllive në Ballkan dhe një vështrim mbi historin e Popullit tyrk», VI, n’lllyria, Viti I, Nr. 52, faqe 2.

10-01-08, 01:06	#50
Arb Anëtarësuar: 09-10-04 Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK Postime: 11,439	Titulli: Raca Shqiptare Shpërngulja u bë prej viseve të ndryshme të Shqipëris së veriut duke kaluar nëpër Opolje, Lumë e gjatë Drinit të bardhë dhe arrijti gjer në Nish. Tërheqjen e plotë ethnike të Sllavëvet të pakët që kishin mbetur e shkaktuan më në funt kryengritja sërbe e vjetvet 1804-1815 dhe sidomos lufta sërbo-tyrke e vjetvet 1876-1878 67). Kjo qe përhapja e dytë e madhe e vënt-banimit të racës shqiptare 68). Vajtja e grupeve të reja në Kosovë nuk shtoi vetëm hapsirën toksore, por fuqizoi kaq shumë ballin shqiptar, sa që sot atje kemi përfaqsonjsit më të përsosur të racës s'onë, të vëndosur shumë më dëndur se në pjesën tjetër të Shtetit. Sikur mos të kishte ndodhur diaspora e ré e myslimanvet shqiptarë, nuk do të kishte guximin të thërriste një albanolog i math gjerman: «vëndi që njihet nga historija me emrin Sërbi e vjetër munt të quhet me më shumë arsye Shqipëri e ré 69).» Përhapja e dytë ësht shoqëruar edhe nga dy valë të tjera migrimi: shpërndarja e shumë Shqiptarve që shërbenin si nëpunës ose si ushtarë të Portës së lartë nëpër të katër anët e Perandoris; largimi i Shqiptarvet për n'Itali që vazhdoi për të gjithë kohën e sundimit tyrk dhe mori funt vetëm në mbarimin e shekullit XVIII 70). Këto shpërngulje shkaktuan, si shihet, një shprastirë të madhe në krahinat e vjetra e prandaj duhet shikuar edhe ana e dobët e tyre: popullsija rrallohet shumë, vëndi varfërohet ekonomikisht, pse bujqësija lihet pas dore: Kanë mjaftë të drejtë ata që besojnë se «vitaliteti i ynë demografik u shterpësua»71). Por kemi të bëjmë me sëmundje të shëruarshme. Gjëndja ekonomike, për faktorë të ndryshëm që këtu s'ësht rasja të përmëndim, ka dhënë shënja se po nis rrugën e mbarë dhe se do të përmirsohet shumë më tepër në t'arthmen. Vitaliteti demografik nuk duhet të jetë shterpësuar, me gjithë se rrallimi i popullsis, e posaçërisht i meshkujvet, nga njëra anë, dhe varfërija, nga ana tjetër, munt të kenë ndikuar pak edhe në shtesën demografike. Por mungesa e shifrave të sakta nuk lejon të çfaqen mendime të prera mbi këtë fenomen. Sidoqoftë, përhapja e fés së ré ësht ngjarja më e rëndësishme e historis s'onë kombëtare të njëmij vjetvet të fundit. Që nga shekulli i XVII-të e tëhu, prozelitët e sajë përbëjnë boshtin kryesor të kombësis dhe të racës s'onë. _____________ 67) SUFFLAY : «Op. Cit.», faqe 118. 68) STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 222. 69) STADTMUELLER : «(Op. Cit.», faqe 225. 70) ALMAGIA : «Op. Cit.», faqe 188. 71) Branko MERXHANI : «Roli Historik i Perandoris s'Osmanllive në Ballkan dhe një vështrim mbi historin e Popullit tyrk», VI, n’lllyria, Viti I, Nr. 52, faqe 2.