[Giovanni]

Pashe qe shume nuk e dine qka eshte kjo feste andaj en pika te shkurtra po ju spjegoj:

Nderimi ndaj Zojës së Bekuar


Detyra e Zojës së Bekuar në veprën e shëlbimit përmes Jezu Krishtit është e asaj natyre saqë, e vetmja prej njerëzve e meriton të quhet bashkëshëlbuese. Në BR e shofim atë jo vetëm në faktin e mishërimit dhe vdekjes – varrimit – ngjalljes por edhe në bashkimin e Kishës së parë (Vap 1,14) “Të gjithë këta ishin të përqëndruar prore së bashku në uratë me disa gra, me Marinë, Nënën e Jezusit, dhe me vëllezërit e tij”.
Kur autorë të ndryshëm thonë se deri në Koncilin e Efezit (431) nuk ka pasur ndonjë nderim liturgjik ndaj Zojës mendohet në aso nderimi çfarë sot Kisha e ka e që është zhvilluar gjatë historisë psh. festat e Zojës, kisha që i janë kushtuar, shenjtëroret, definimet solemne të dogmave etj.
Qysh në katakombet e Romës të shek. II dhe III vërehen figura të zojës. Për më tepër lindja dhe zhvillimi i ciklit liturgjik të krishtlindjeve prej shek. IV do të na jep mundësi të reja për zhvillimin e nderimit ndaj më të madh marian.
Pra është pikërisht Koncili i Efezit i cili do të shtojë mundësitë e një zhvillimi më të madh të këtyre elementeve me definimin e “theotokos” (Zoja e Bekuar, Nëna e Zotit (Hyjlindëse).
Kështu lajmërohen kisha kushtuiar Zojës Bekuar. Se sa ishte përhapur kjo dukuri na dëshmojnë edhe tekstet e shën Çirilit të Aleksandrisë (+ 444). “Të falem, o Nëna e Zotit! Besimtarët e drejtë i kushtojnë kisha emrit tënd në qytete, fshatra e ujdhesa”.
Kisha më e vjetër kushtuar Zojës Bekuar në Romë duket të jetë në vendin e kishës së sotme S. Maria trans Tiberim, atëherë Zoja e Madhe (S. Maria Maggiore).

Me rëndësi është të thuhet se me ndërtimin dhe kushtimin e kishave Zojës së Bekuar do të shtohet edhe nderimi i fegureve të saja.
Për këtë më tepër ishte e njohur Lindja se sa Perëndimi. Figura e parë e njohur e Zojës quhet “odegitria” të cilës sipas traditës mretëresha Eudoksia prej Jeruzalemi i’a dërgon kusherirës se veet Pulherisë. I përshkruhej shën Lukës. Në Lindje edhe një tjetër i përshkruhej shën Bartolomesë (Armeni).
Në Perëndim gjithashtuato ekzistonin por që nga shek IV. Kështu çdo kulturë do ta paraqes në mënyrën e vet: Arti bizantin e paraqet si mbretëreshë pranë Krishtit, Mbretit të botës; renesansa e paraqet në pastërtinë e bukurisë klasike; Baroku si gruan e veshur me diell, fituesen e djallit dhe periudha moderne si bashkëpuntore në veprën e shëlbimit.
Festa e parë e Zojës lajmërohet në shek. e V në Lindje. Dëshmi janë hymnet e një shkrimtari sirian Balaja por edhe fjalimi i famshëm i Proklit të Carigradit i vitit 429. Bëhet fjalë për të kremten e Zojës së Bekuar me theksin mbi virgjiritetin e saj dhe festohej me 26 dhe 27 dhjetor pas Krishtlindjes.

Lutja të “Falem Mari” në mënyrën e sotme si lutet përbëhet prej tekstit të shën Lukës (1,28.42). Rruzarja e Zojës si një mënyrë jo liturgjike e lutjes së “Të falemi Mari” i përshkruhet shën Dominikut (1170-1221).
Lutja Engjëlli Tenzot për herë të parë përmendet në një kuvend françeskan në Pizë më 1236, ndërsa Mbretëreshe e Qiellës në kohën e Pashkëve në vend të Engjëlli tenzot ka hyrë në shekullin e XVIII dhe e porositë papa Benedikti XIV.

Festat e Zojës Bekuar
Kalendari Romak i Reformuar për mbarë Kishën përmban këto festa të Zojës së Bekuar:
Tri të kremte: Maria - Nëna e Hyjit (1 janar); Të Ngriturit ne qiell (15 gusht); Të Zënët e pa mëkat te Zojës (8 djetor).

Pra festa eshte TE NGRITURIT E ZOJES NE QIELL apo edhe siq perdoret ZOJA E MADHE.
Kjo feste ka emertime te ndryshme ne popull, si psh. Zoja e Berishes, Zoja e Grud's, Triesht etj. etj. Keto emertime nga populli vij sepse ne ato vende festohet kjo fest.
Ne kete feste besimtaret jo vetem katolik po edhe shume musliman bashkohen nje jave perpara festes ne Letnic ku bejn procesione te ndryshme dhe me daten 15 gusht eshte festa soleme.

Pra urime festen Giovanni