[arton bala]

Pas vdekjes së Titos në Maj 1980, demonstratat paqësore të pranverës së viti 1981 (demonstruesit mbanin në duar fotografi të Titos) u përdorën nga Serbia si pretekst për rrethimin e zonës dhe ndërhyrje jashtëzakonisht brutale kundër demonstruesve. Duhet të ketë pasur rreth 200 të vdekur. (xviii) Kjo ndërhyrje u ndoq nga një valë spastrimesh në administratë dhe çdo institucion shtetëror nga "tjetërsimi ideologjik", dmth nga "separatistët shqiptarë" si edhe nga një fushatë shpifjesh e mediave jugosllave kundër shqiptarëve. Sidomos sukses pati kjo fushatë me pretendimin se shqiptarët e Kosovës përdhunojnë në mënyrë masive gra serbe, deri edhe murgesha serbe. Në të vërtetë numri i përdhunimeve në Kosovë është shumë më i vogël sesa ai mesatar i Serbisë ose i Jugosllavisë. Vetëm 9.6% e viktimave të keqbërësve shqiptarë ishin serbe dhe asnjëra nuk ishte murgeshë. (xix) Numri i madh i lindjeve tek shqiptarët u pa si një sulm ndaj RFJ i cili duhej neutralizuar duke i çuar ritmet e shtimit të shqiptarëve në zero (xx). Për këtë dolën rregulla mbi kontrollin e lindjeve dhe për pengimin e familjeve me shumë fëmijë. Këto rregulla u kufizuan në mënyrë të rafinuar vetëm tek shqiptarët edhe pse kjo nuk thuhet shprehimisht në tekstin e ligjit (xxi). Në vitin 1989 Kosovës ju hoq edhe formalisht autonomia (sipas një vendimi të Parlamentit kosovar me 23.03.1989, para të cilit parlamentarët u kërcënuan jashtëzakonisht, gjatë votimit Parlamenti ishte i rrethuar me tanke, mbi të fluturonin helikopterë, në votim morën pjesë edhe joparlamentarë dhe numri i saktë i votave nuk u numërua (xxii). Përfaqësuesi i Kosovës në Kryesinë federale u përpoq më kot ta fuste Autonominë e Kosovës në projektin e një kushtetute të re (xxiii). Heqja me dhunë e autonomisë së Kosovës ishte hapi i parë i madh i Serbisë drejt shkatërrimit të Jugosllavisë dhe ndërtimit të një shteti të ri nën sundimin serb. Përfaqësuesit e Republikave të tjera dhe kryeministri i atëhershëm i Jugosllavisë, kroati Markovic, i panë me shumë frikë veprimet e Serbisë. Por ata shpresonin se Kosova do mjaftonte për të kënaqur aspiratat e Serbisë. "Kosova është një fushë me mina, ku ne nuk guxojmë të shkelim" ka thënë Markovic. Ai shpresonte ta shpëtonte Jugosllavinë duke u përqëndruar në reformat e ekonomisë së tregut. (xxiv) Të lënë të vetëm në këtë mënyrë, parlamentarët e Parlamentit të Kosovës (4/5) u mblodhën përsëri me 02.07.1990 dhe e shpallën Kosovën si shtet federal ("Republikë") të Jugosllavisë, vendosën në vitin 1990 një kushtetutë të re dhe, përfundimisht, me 22.09.1991 Pavarësinë e plotë të Kosovës. Kjo Pavarësi u ligjërua në Referendumin e mbajtur me 26-30.09.1991 nga 87% e banorëve me të drejtë vote (xxv). Kosova ka një Parlament, një President dhe administratë lokale (të gjitha të zgjedhura rishtaz në vitin 1998) dhe një qeveri në ekzil (Bonn). Të gjitha këto institucione financohen nga kontribute vullnetare. Pothuaj krejt popullsia e Kosovës e refuzon regjimin jugosllav dhe nuk merr pjesë në zgjedhjet serbe/jugosllave. Serbia/Jugosllavia nuk e njeh gjithë këtë organizim (xxvi) dhe ndjek një politikë gjithnjë e më të ashpër persekutimi ndaj shqiptarëve.
Më qartë duket kjo në fushën ekonomike. Në Kosovë, si në gjithë ish-Jugosllavinë, të gjitha ndërmarrjet e mëdha ishin "Organizata të punës së bashkuar", njëfarë ortakësie. Pronar ishte kolektivi i punonjësve të ndërmarrjes, i cili duhet të vendoste edhe mbi pushimet nga puna. Qysh para 1989 merreshin në punë me preferencë jo-shqiptarë. Kështu në marrëdhënie të qëndrueshme pune ishin 59.000 serbë dhe vetëm 164.000 shqiptarë. Pas heqjes së autonomisë së Kosovës, parlamenti i Serbisë miratoi një ligj mbi marrëdhëniet e punës në raste të veçanta. Ky ligj u përdor vetëm në Kosovë dhe i lejonte drejtorëve të firmave të pushonin nga puna punonjësit me vendim të tyre personal. Veç kësaj, në ndërmarrje të veçanta kosovare mes 1990 dhe 1992 u morën 371 vendime mbi "masa të përkohshme për mbrojtjen shoqërore të të drejtave të vetadministrimit". Këto vendime hoqën organet drejtuese të zgjedhura të deriatëhershme dhe ia kaluan të gjitha të drejtat personave serbë të emëruar si "organe të përkohshme". Këto "organe të përkohshme" kishin të drejtën të vendosnin mbi "marrëdhëniet e statusit dhe të punës" dhe "shpërndarjen e të ardhurave personale". Mbi këtë bazë u pushuan nga puna rreth 145.000 punonjës shqiptarë. Shumë prej tyre iu morën edhe banesat, të cilat iu dhanë personave serbë. Sipas të dhënave të ministrit serb të industrisë, u përgatitën për privatizim rreth 253 "ndërmarrje të mbrojtura nga shoqëria" ("90% e ekonomisë kosovare"). Rreth 1/3 do t'i shitet me kushte të volitshme punonjësve, që ishin tashmë pothuaj krejtësisht serbë. Edhe pjesa tjetër i shitet pothuaj vetëm serbëve. Firma të mëdha i shiten gjithashtu blerësve të huaj (Telekomi serb, i cili ka përvetësuar edhe atë kosovar, iu shit një firme italiane dhe një firme greke, miniera e Trepçës firmës greke Mytilneos, pjesë të Ferronikelit Thyssen-it, etj) (xxvii). Kështu përvetësohen firmat kosovare dhe pasuritë nëntokësore nga serbët. Firmat e vogla shqiptare, artizanati, tregtia, etj, gjenden vazhdimisht nën presionin e policisë financiare dhe të autoriteteve të tjera serbe. Ata shpesh detyrohen të mbyllin (xxviii). Nga ana tjetër, fonde dhe toka vihen në dispozicion për të mbështetur serbët: për formimin e ndërmarrjeve ku ata do gjejnë punë, për toka për ata që janë fermerë, për ndërtimin e shtëpive. Suksesi i këtyre masave është i vogël. Rreth 14.000 Kolonistë serbë kanë ardhur deri tani në Kosovë, 2/3 e tyre por e kanë lëshuar përsëri atë për shkak të varfërisë që mbizotëron atje (xxix). Me mjetet që vihen në dispozicion për serbët e ardhur pasurohen serbë lokalë, që nganjëherë edhe makineritë për ndërmarrjet e reja serbe ose ato të blera prej tyre i kanë nisur në Serbi (xxx). Vetëm shitjen e tokës tek shqiptarët e pengon një ligj serb i 18.04.1991, (xxxi) i cili ndalon tregti imobiliare që mund të ndryshojnë "përbërjen kombëtare të popullsisë". Shuma të mëdha fitojnë pushtetmbajtësit serbë dhe policët edhe nëpërmjet rryshfeteve që paguhen nga administrata kosovare në mënyrë që shkollat, spitalet, etj. kosovare të l ihen në një farë mase në qetësi. Ata fitojnë gjithashtu edhe nëpërmjet shumave që grabisin kur zbulojnë nisje të hollash në Kosovë nga jashtë vendit. Kritikuesit e linjës së qëndresës së padhunshme të udhëheqjes kosovare pretendojnë se aparati policor serb mund të financohet plotësisht nga burime të tilla (xxxii).