[roadrunner]

Marrëveshja e përgjithshme për tarifa dhe tregti (GATT) ka qenë një organizatë ndërkombtare e krijuar në vitin 1947. Ky “traktat” - mund të e quajmë - është krijuar me qëllim të zvoglimit të barierave të tregtisë ndërmjet negociatorëve multilateral të tregtisë së jashtme. Kjo organizatë ka lindur nga dështimi i shteteve për të krijuar Organizatën Ndërkombtare të Tregtisë (International Trade Organization, ITO). Konferenca e Bretton Woods-it kishte hapur idenë për një organizatë me qëllim të rregullimit të tregtisë, si një pjesë e një planit më të madh të përmirësimit të ekonomisë pas Luftës së Dytë Botërore. Përderisa disa shtete ishin të zanuna duke u marre me ITO, pesëmbëdhjetë shtete të tjera fillaun një negociatë paralele më GATT që t’i rregullojnë një marrëveshje në zbritjen e tariafve gjatë tregtisë së jashtme shtet me shtet. Pasi që marrëveshja ITO dështoi në vitint 1950, mbeti vetëm GATT-i. Qëllimi kryesor i GATT-it ka qenë heqja apo zvoglimi i barierave në mes shteteve gjatë tregtisë duke pasur si qëllim kryesor zvoglimin e tarifave.

Funksionet e GATT-it i janë “transferuar” Organizatës Botërore për Tregti (GTO), e cila organizatë u formua gjatë negociatave të fundit në fillim të vitit 1990, respektivisht në Janar të vitit 1995 si rezultat i negociatave tetë vjeçare të GATT-it. Viteve të fundit, WTO përfshinte 125 shtete të anëtarësuara, në përjashtim me Kinën, disa shtete para-komuniste dhe disa shtete të vogla, që do të thotë se mbi 90% të tregtisë ndërkombëtare aplikojnë ligjin e WTO.

Edhe pse ende ky institucion nuk mund të kuptohet edhe kjartësisht si institut, por ka arritur të rritet duke shpërndarë qëllimin e punës në një “vijë” të drejtë duke arritur të përqendrohet në uljen e tarifave nga të mirat e prodhuara. WTO gjithashtu mirret me punën e eliminimit të barierave që nuk kanë të bëjnë me tarifa. Ajo mund të përdoret për të sfiduar regulla të ambientit, natyrës, shëndetit, dhe rregullave të tjera të cilat shërbejnë për qëllime sociale në natyrën e ligjit, por mund edhte të pengojë tregun ndërkomtar. Zëvendësimi i GATT nga WTO ka arritur ti kalojë brengosjet më shumë sesa kritikat për shkak se forca e saj e lartë përfaqësonte një lëvizje të mëtejshme në përparësinë nga qytetarët dhe qeveritë e shteteve e deri tek autoriteti global i cili udhëheqej nga burokratët e pa-elektuar. Shumica e akademikëve dhe biznesmenëve, përkrahës të qeverisë e përshëndetin këtë organizatësi organizata më e fortë në sistëmin e biznesit botëror.

Funksionet e GATT-it kanë pasur qëllimin të jenë pjesë e Organizatës Ndërkombtare për Tregti (ITO), e cila organizatë do të ishtë duart e UN-it, me një qëllim të mandatit rregullator duke mbuluar tregun, ligjin e punësimit, dhe praktikës së biznesit.