[Psikologu]

Deri sa krerët e Kryengritjes së Përgjithshme Shqiptare vazhdonin me negociatat e tyre në në lidhje me statusin e Shqipërisë Etnike në Prishtinë dhe Ferizaj, populli shqiptar ishte i gatshëm që në kushtrimin e parë të vërsulet drejtë Shkupit e Velesit, ku sipas patriotit tonë dhe strategut luftarak Isa Boletinit, që na la amanet,”deri në Veles është e jona dhe i takon Shqipërisë etnike. Nga Velesi e poshtë është punë e sllavëve.V.XH.).

Situata politike në Shqipëri ishte e ndjer pushteti dhe administrata turke dita ditës shkapërderdhej ushtria turke nuk ishte në atë nivel si para fillimit të kryengritjes shumë atdhetarë nuk donin më të shërbenin si mercenarë në ushtrinë e sulltanit. Me fillimin e Kryengritjes së Përgjithshme ushtarët shqiptarë me oficerët e tyre treguan pandëgjueshmëri duke lëshuar radhët e ushtrisë turke dhe dolën në mal duke formuar shumë çeta të pavarura dhe duke pritur momentin për të çliruar Shkupin deri në Veles.

Në këtë kohë ishin të çliruara shumë qytete nga Kërçova, Tetova e Gostivari fare nuk funksiononte pushteti turk dhe administrata e saj kishte kaluar në duar të shqiptarëve. Në rajonin mbi Kërçovë kanë vepruar mbi 8 çeta. Më e njohura ka qenë ajo e Nuhi Efendisë.

Në Preshevë, Bujanovc dhe Kumanovë vepronin shumë çeta të lirisë. Në Kumanovë me rrethinë vepronin Adil beu dhe Shukri Efendi Milazimi si oficer të policisë turke, të cilët i lëshuan funksionet e tyre e dualën në mal me 60 ushtarë shqiptarë.

Poashtu në rrethinën e Shkupit grumbullohej me të madhe edhe ushqimi në fshatrat e Malit të Thatë që përfshinte territorin nga Shkupi me fshatrat: Podnozhje, Haraçinë, deri në Kumanovë e Gjilan. Në këtë hapsirë gjeografike përveç ushqimit bëhej edhe regjistrimi i atyre shtëpive që në rastin e nevojës të paraqiten për të dhënë edhe luftarë të ri sipas rrethanave që do të paraqiteshin në operacionet e ardhshme luftarake. Ndërsa në Shkup me rethinë dhe në anën e djathtë të Shkupit në rajonin e Karshiakës, deri mbi “Vodno”, vepronte edhe çeta e kapitenit të dikurshëm turk Ali Efendi Shkupit, i cili kishte dhënë urdhër nëpër të gjitha fshatrat që çdo shtëpi të bënte gati nga një ose dy djem me plotë paisje ushtarke .

Poashtu duhet theksuar se Shkupi tani më ishte i rrethuar nga të gjitha anët me kryengritës shqiptarë. Nga Kumanova, deri në Vodno. Ndërsa nga veri perëndimi nga fshati Bllacë ku vepronte një çetë prej 200 kryengritës, ndërsa në grykën e Dërvendit vepronte çeta e Abdyhraman beut, me 150 ushtarë në pritje të sulmit kah Shkupi..

Përgjigja nuk u kthye në afatin e pritur nga Sultani. Kryengritësit e shfrytëzuan vonesën e përgjigjes nga Stambolli dhe vendosën të marrëshojnë drejtë Kryeqitetit të Kosovës Shkupit. Sipas planit ushtarak të hartuar më parë në fshatin Smirë.

Komanda Shqiptare hyri në Shkup më 12 gusht, pa luftë. Që merret nga diplomatët e kohës si fitore e shkëlqyer e Komandës Ushtarake Shqiptare. Kjo hyrje triumfale e kryengritësve shqiptarë në Shkup i dha një intenzitet edhe më të madh kryengritjes në krahinat tjera të Shqipërisë.

Kryeqiteti i Vilajetit Shkupi tani më ndodhej në duar të kryengritësve shqiptarë, numri i kryengritësve tani më arrinte mbi 30 000 luftëtarë. Hyrja e shqiptarëve kryengritës në Shkup dhe kërkesa për njohjen e autonomisë i frigësoi pa masë shtetet sllave të Ballkanit.

Por kësaj radhe kundër kërkesave shqiptare për pavarësi më e zëshmja ishte Greqia.Qeveria e saj i deklaroi oborit Mbretror të Vjenës se:”kërkesat e shqiptarëve për autonomi e pavarësi prekin thellë interesat më jetike të shteteve të Ballkanit, nëqoftëse vendoset vetëm në dobi të popullit shqiptar.

Kryengritësit shqiptarë e pushtuan Shkupin në tre drejtime, ashtu siç ishte planifikuar më parë nga kolosët e kombit tonë në fshatin Smirë, Bajram Curri, Idriz Seferi dhe Isa Boletini. Komanda supreme shqiptare e dinte mirë se me luftë të drejtpërdrejtë vështirë se mundë të merrej Shkupi kah Kaçaniku. Prandaj komanda shqiptare operoi shkëlqyeshëm në marrjen e Shkupit: ku një pjesë e kryengritësve në formë harku u nisë nga ana e lindjes që të sulmonin Shkupin dhe Kaçanikun, duke i ra Shkupit prapa krahëve.