[Albanian eX|PerT]

Ibrahimi a.s. kohë pas kohe vinte në Mekë për ta vizituar familjen e vet të braktisur. Nuk dihet saktësisht numri i këtyre udhëtimeve, por histo­ria i ka shënuar katër. All-llahu xh.sh. përmend në Kur'an se Ibrahimi a.s. ka parë ëndërr se duhet ta pres (flijojë) djalin e tij Ismailin, andaj kur deshti ta bënte këtë vepër, All-llahu xh.sh. tha: "E kur ata të dy iu dorë­zuan urdhrit të Zotit dhe kur e përmbysi atë (djalin) me fytyrë (me ballë) për toke, Ne e thirrëm atë: "O Ibrahim!" Ti tashmë e zbatove ëndrrën! Ne kështu i shpërblejmë të mirët! Vërtet, kjo ishte sprovë e qartë. Ne e shpaguam atë me një të therur (kurban) të rëndësishëm." (37, 103-107).
Në Gjenezë, në librin e parë të Dhiatës së vjetër thuhet se Ismaili ishte trembëdhjetë vjet më i moçëm se Is'haku. Tregimi dëshmon se kjo ka ndodhur para lindjes së Is'hakut, sepse lajmi i parë për Is'hakun për­mendet pas rrëfimit të shkruar në tërësi mbi Ismailin. Në këtë rrëfim përmendet së paku një udhëtim i Ibrahimit a.s. para moshës madhore të Ismailit, ndërsa tri udhëtime të tjera i përmend Buhariu, transmetuar nga Ibën Abbasi r. a., e ky drejtpërdrejtë nga Resulull-llahu a.s.[1]
Ismaili rritet dhe bëhet një djalosh i bukur e i pashëm. Gjuhën ara­be e mëson nga fisi Xhurhum. Këta e pëlqejnë shumë, andaj e mar­tojnë me një vajzë nga fisi i tyre. Ndërkohë i vdes nëna, e ndodhë që Ibrahimi a.s. niset nga Palestina për ta vizituar Haxheren dhe të birin, Ismailin.
Në Hixhaz mbërrinë pas martesës së Ismailit. E kërkon Ismailin në shtëpi por nuk e gjenë, e takon vetëm bashkëshorten e tij dhe e pyet për Ismailin, si është dhe si jeton. Ajo ankohet në varfëri, e Ibrahimi a.s. e porosit atë që t'i thotë Ismailit ta ndërrojë pragun e shtëpisë. Ismaili e kup­ton porosinë e babait dhe ndahet nga kjo grua e martohet me një tjetër, me të bijën e Mudad b. Amrit, kryeparit të moçëm të fisit Xhur­hum.[2] Pas kësaj martese të Ismailit, Ibrahimi a.s. përsëri vjen në vizitë dhe përsëri nuk e gjenë Ismailin në shtëpi, andaj e pyet gruan e tij se si është dhe si jeton? Ajo e falënderoi All-llahun xh.sh. për çdo gjë, e ai porosit Ismailin që kësaj radhe te përforcojë pragun e shtëpisë. Pastaj Ibrahimi a.s. kthehet në Palestinë.
Ibrahimi a.s. vjen për të tretën herë, dhe e gjenë Ismailin duke mprehur shigjeta nën kurorën e një druri afër burimit Zem-zem. Nisen njëri përballë tjetrit, sikur djali ndaj babës apo baba ndaj djalit. Takimi i tyre më në fund ndodh, pas një kohe aq të gjatë. Babai plak vështirë mund t'i fshihte lotët e gëzimit para birit të vet, e edhe i biri i ndershëm dhe i mirë vështirë mund të fshihte gëzimin para babës të vet. Një kohë ata qëndruan së bashku. Kësaj here i ndërtojnë themelet mbi të cilat e ngritën Ka'ben. Ibrahimi a.s. u komunikon njerëzve t'a kryejnë haxh­xhin ashtu siç ka urdhëruar All-llahu xh.sh.
All-llahu xh.sh. i ka dhuruar Ismailit dymbëdhjetë djem. Djemtë e tij quheshin: Nabit apo Nabajot, Kajdar, Edbail, Mibsham, Mishmaa, Devmen. Misha, Hudad, Jetmen, Jatur, Nefis dhe Kajdeman.
Prej tyre u shtuan dymbëdhjetë fise. Në fillim që të gjithë qëndro­nin në Mekë. Merreshin me tregti. Udhëtonin rrugëve tregtare në rela­cionin Jemen-Sham-Egjipt dhe anasjelltas. Pas një kohe këto fise shpër­ngulen në mbarë Arabinë, madje edhe jashtë saj. Shumë prej tyre harro­hen, përveç fiseve Nabit dhe Kajdar. Në veri të Hixhazit lulëzon kultu­ra e El-Enbatëve. Ky popull krijoi një pushtet të fortë të cilit iu nën­shtruan fiset përreth. Kryeqendrën e kishin në Batra. Askush nuk guxonte t'u kundërvihej, gjersa nuk erdhën Bizantinët, të cilët edhe i nënshtruan.
Profesor Sulejman En-Nedeviu, në studimin e vet shkencor, para­shtron mendimin e vet se prijësit e fisit Gassan (Gassasinë), sikurse edhe ensarët nga fisi El-Evs dhe El-Hazrexh nuk e kanë prejardhjen nga kahtanët, por nga familja e Nabit b. Ismailit, për çka dëshmojnë gjurmët historike të tyre në ato vende.[3]
Të bijtë, përkatësisht, pasardhësit e Kajdarit kanë mbetur në Mekë ku janë familjarizuar. Brezit të tyre i takojnë Adnani dhe i biri i tij, Me'adi. Përmes tij arabët Adnanijë kanë mbajtur në mend origjinën e vet. Adnani është gjyshi i njëzetenjëtë në brezin familjar të Resulull-llahut a.s. Është shënuar se Resulull-llahu a.s. gjatë përmendjes së ori­gjinës së vet, ka ardhur gjer tek Adnani e atëherë është ndalur duke thë­në: "As shkruesit nuk do të ishin të sigurt për babën para Adnanit." Në të kaluarën ai nuk ka shkuar më larg se Adnani. Me këtë pajtohen edhe shumë dijetarë, andaj në origjinën e Resulull-llahut a.s. nuk shkojnë përtej Adnanit duke u bazuar në hadithin e përmendur. Ata thonë se prej Adnanit e gjer te Ibrahimi a.s. ekzistojnë dyzet brezni.[4]
Pasardhësit e Me'adit janë shtuar nga i biri i tij Nezari, i vetmi pas­ardhës i tij mashkull. Ai i ka pasur katër djem, nga të cilët rrjedhin katër fise: Ijjad, Emmar, Rebiah dhe Mudar. Dy të fundit janë numerikisht të mëdha dhe të njohura në histori për nga nami dhe autoriteti.
Nga fisi Rebiah dolën personalitete të rëndësishme historike në kohën paraislamike. Këta janë: Esed b. Rebia, Abdul-Kajsi, dy djemtë e Vailit: Bekri dhe Taglubi, pastaj Hanife etj.
Populli Mudar, me lidhje martesore dhe numerikisht të shumtë, u nda në dy fise të mëdha: Kajs b. Mudar dhe Ilijas b. Mudar. Nga Kajs b. Mudari pasojnë fiset: Benu Sulejm, Benu Havazin, Benu Gaffan, ndër­sa nga Gaffanët janë: Abesi dhe Dhubjan Eshxh'i dhe Gani b. Easari.
Nga Ilijas b. Mudari pasojnë: Temim b. Merre, Hudhejf b. Mudri­ke, Benu Esed b. Hudhejme dhe pasardhësit e Ken'aneh b. Hudhejmes.
Nga Ken'aneti pasojnë kurejshitët, dhe atë djemtë e Fihër b. Malik b. Nadar b. Ken'anetit. Kurejshitët me kohë u ndanë në shumë fise, e më të njohurat janë: Xhuhm, Sehm, Adijj, Mahzum, Tejmi, Zehra, ndërsa pasardhësit e Kussaj b. Kelabit janë Abduddar b. Kussaji, Abdu Menaf b. Kussaji dhe Esed b. Abdul-Uzza b. Kussaji.
Fisi Abdu Menaf degëzohet në katër familje: Abdu-sh-Shems, Neufel, El-Muttalib dhe Hashim, kurse prej familjes Hashim, All-llahu xh.sh. e ka zgjedhur Pejgamberin tonë, Muhammedin a.s., djalin e Abdullah b. Abdul-Muttalib b. Hashimit.[5] Resulull-llahu a.s. ka thënë: "All-llahu e ka zgjedhur Ismailin nga bijtë e Ibrahimit, e Ken'anen nga bijtë e Ismailit, e kurejshitët nga bijtë e Ken'anit, ndërsa nga kurejshitët i ka zgjedhur Benu Hashimitët, e mua nga Benu Hashimitët."[6]
Transmetohet nga Abbas b. Abdul-Muttalibi, i cili ka thënë: "Resu­lull-llahu a.s. ka thënë: "All-llahu i ka krijuar krijesat, e mua më ka zgjedhur me origjinë nga brezi më i mirë, nga fisi më i mirë dhe nga familja më e mirë. Unë jam, pra. më i miri edhe sipas virtyteve edhe sipas origjinës."[7] Kur u zgjerua fisi Adnanit, ata u shpërndanë në tërë Arabinë. Janë vendosur nëpër shpatie të kodrave dhe nëpër lugina pje­llore. Pasardhësit e Bekër b. Vailit, Abdul-Kajsit, dhe pasardhësit e Te­mimit u vendosën në Bahrejn dhe mbetën aty.
Fisi Benu Hanife b. Sa'd b. Ali b. Bekër u vendos në Jemame dhe në qytezat përreth, ndërsa pasardhësit tjerë të Bekër b. Vailit u vendo­sën në trevat prej Jemames gjer në Bahrejn, dhe atë gjer te portet Sejf dhe Kazimet në bregdet dhe në shpatiet e rajonit Sevad në Irak. Fisi Taglib u vendos në luginën e lumit Eufrat. Disa familje kanë jetuar së bashku me fisin Bekër. Fisi Benu Temim u vendos në stepet (fshatrat) e Basrës. Benu Sulejmët (Selimët) mbetën në afërsi të Medinës në lugi­nën Vadil-Kura dhe Hajber në lindje të Medinës e gjer tek dy kodrat (Xhebelejn) - të cilat shtrihen deri në El-Xherre. Në Taif u vendos fisi Thekaf, kurse fisi Hava­zin në lindje nga Meka në shpatiet e Evsasit në rrugën ndërmjet Mekës dhe Basrës. Benu Esedët u vendosën në pjesën lindore të Tejmit dhe në perëndim nga Kufa, e mes tyre ishin shtëpitë e Buhtur b. Tajjit. Largësia prej tyre gjer në Kufe ka qenë pesë ditë ecje. Dhubjani u vendos mes Tejmit dhe Havranit Familja e Ken'anit ngeli në Tuham, ndërsa Mekën dhe luginën e saj e banuan kurejshitët të cilët, pasi ishin të përçarë, i bashkoi A'ta-Kus b. Kulabi, i cili i bëri të njohur e me famë qysh para Islamit.[8]

[1] Sahihu-l-Buhari: I/475, 475.

[2] Kalbu-xhezireti-l-Arebi: 230.

[3] Tarihu erdi-l-Kur'ani: II/78-86.

[4] Rahmetun li-l-alemin: II/7, 8, 14, 15, 16 dhe 17.

[5] Muhadaretu tarihi-Umemi-l-islamijjeti, nga El-Hudariu: I/14 dhe 15.

[6] Transmeton Muslimi nga Vail b. El-Eska'u, II/245 dhe Tirmidhiu: II/201.

[7] Tirmidhiu, në kaptinën për vlerat e Resulull-llahut a.s.: II/201.

[8] El-Hudariu: I/15 dhe 16.