[Zero Cool]

Për dy gisht fytyrë!

Ali Cenaj

“Lëri ato që thonë. Arsyetime gjejnë sa të duash. Por shumë nga ngatërresat, plagosjet a vrasjet e shqiptarëve kryesisht sillen rreth ushkurit. Tjetër është që, për çështje nderi, morali etj., nuk duan ta thonë. Dhe gjejnë një mijë arsye tjera....” më thotë një mik, avokat me përvojë në çështje të tilla penale tek bisedonim problemin tonë me kategoritë morale, sa të rreme aq të vërteta. Dhe si për ilustrim më rrëfen një nga barsoletat që kishte dëgjuar këto ditët e fundit me katundarin e gjakovarin dhe çizmet e vjedhura.

Një natë të ftohë me shi tek e kishe qitur udha nëpër një katund, gjakovari troket në një shtëpi për të kërkuar një palë çizme. Pasi askush nuk përgjigjet, hyn brenda dhe në shilte sheh një burrë tek flinte me çizme mbathur. Mundohet ta zgjojë por assesi t’i dalë gjumi. Ia zbath njërën çizme por ai vazhdon gjumin e rëndë. Pastaj ia merr edhe tjetrën dhe vazhdon rrugën drejt Gjakovës.

Kur e merr vesh, tek në mëngjes, se nuk i kishte çizmet, ai burri del në kojshi mos ka parë dikush dikë me çizmet e tij. Thonë se nata ka veshë e dita ka sy por, si zakonisht që gati gjithmonë gjendet dikush që nuk e lë të vërtetën të humbë, njëri i tregon se natën kishte parë një të panjohur me çadër e çizme tek po shkonte në drejtim të Gjakovës.

Katundari mbledh burrat e fisit dhe i vihet prapa. Me parimin kush dvet nuk tret, burrat e armatosur dhe të vendosur për të kthyer nderin në vend, hyjnë në Gjakovë dhe më në fund e gjejnë edhe shtëpinë. Edhe gjakovarin i cili mundohet të mohojë por e tradhtojnë çizmet para derës.

Nuk di bre burra, diku i kam marrë por nuk e besoj se janë tuajat. E vërtetë, atë natë kam hyrë në një shtëpi. Nga një burri që po flinte si i vdekur me çizme në këmbë, hoqa njërën çizme. Nuk lëvizi. Hoqa edhe tjetrën dhe kur prapë nuk lëvizi, ia hoqa edhe pantallonat dhe ia edhe atë punë... Pastaj me çizmet mbathur ika, thotë gjakovari, duke i lënë të stepur të gjithë!

Po prit, ti shoh edhe një herë, thotë katundari duke zgurdulluar sytë dhe i rrotullon sërish çizmet e veta. Jo, jo, tash po e shoh. Vërtet, nuk janë çizmet e mia, thotë ai dhe bashkë me burrat e fisit, del nga shtëpia e gjakovarit, rrëfen avokati barsoletën nga e cila ec e mos e mbaj barkun nga të qeshurat.

U vra njeri për asgjë! Për një fjalë goje, për dy gisht fytyrë. Ose, për një pëllëmbë tokë, për një gardh, për një pulë... dëgjojmë të komentohen shpesh vrasjet që me banalitetin sipërfaqësor të lënë pa frymë.

Këto dhe disa aga ato vrasjet misterioze, si ajo kur kohë më parë, një i ri dukagjinas që s’e kishte harruar traditën e atyre që enden natën ”me shkallë në krah”, në orët e vona të natës gjeti vdekjen nga breshëri plumbash afër një shtëpie në katundin fqinj, nuk janë të rralla. Edhe rasti i fundit kur burri për të cilin familjarët, por edhe të tjerët, bëjnë be se nuk ka pasuar ngatërresë apo ndonjë të keqe me dikë, natën vonë kishte dalë nga shtëpia, por pas pak ishte qëlluar për vdekje në një rrugë afër shtëpive të fshatit, lënë shumë enigma prapa.

Sidoqoftë, se dikush të vret ashtu, kot së koti, nuk e beson askush. Ashtu si nuk e beson askush se ai që del natën për hanë është nisur për t’u falë në xhami dhe se ai që dikujt i sillet natën rreth shtëpisë këtë e bën për motive e qëllime të mira.

Megjithatë, ngatërresat deri te vrasjet prapa të cilave fshihen motive të tjera, shumë më të forta, zakonisht të nderit e moralit, si kategori kulmore të mentalitetit kanunor, lënë prapa shumë pikëpyetje. Sepse kush është ai që nuk ka shkalluar nga mendtë dhe të vrasë dikë për hiç gjë, për një fjalë goje, për një pulë apo një gardh? Ç’ janë në të vërtetë ato dy gisht fytyrë apo, cila është ajo mezhdë në të cilën dikush i qenka përzier aq keq sa të nxjerrë koburen dhe ta vrasë dikë pa provuar asnjërën nga zgjidhjet tjera?

Thonë se veç prej zorit, se prej qejfit nuk vret kush. Madje prej zorit të madh. Ma të madhit zor. E s’kanë thënë kot malësorët: “Dëm më të vogël e idhnim më të madh se me tu përzie dikush kah granimi, nuk ka”!

Ajo se pastaj thuhet se u vra për një vadë uji apo një fjalë goje, është tjetër çka. Si ajo puna e katundarit. Që çizmet i shkuan, por së paku e u kthye në shtëpi me fytyrë.

E për çka jeton njeriu! Për dy gisht fytyrë! A po jo!