Pemët në mjekësinë popullore

[rilinda]

UDHËZIMI PRAKTIK

MBI PËRDORIMIN E PEMËVE NË MJEKËSINË POPULLORE

Frutat në mjekësinë popullore gjejnë një përdorim të gjerë, si në format më të thjeshta, kur ato përdoren të freskëta, ashtu edhe në forma të përgatitura posaçërisht për qëllime të caktuara.
Pavarësisht nga forma e përdorimit, frutat më pare duhet të lahen mire. Kjo masë duhet ndërmarrë ngase frutat në përgjithësi konsumohen të freskëta dhe është mire të mos qërohen, sepse do të humbasin një pjesë të mire të vlerave të tyre ushqimore dhe sidomos vitaminat, të cilat përqëndrohen më shumë në shtresat e jashtme.
Format që do të përmendim më poshtë janë të thjeshta dhe mund të përgatiten me lehtësi nga cilido.

Lëngjet e përfituara nga zierja (çajrat)

Përgatiten në disa mënyra, por më e zakonshmja është që në enë të hidhet sasia e duhur e ujit dhe e masës së thatë ose të njomë të bimës. Koha e zierjes zgjat deri ne 15 minuta për organet mbitokësore të pemëve dhe deri ne 30 minuta për rrënjët. Lëngu kullohet dhe pihet në temperaturë të përafërt me atë të trupit të njeriut. Rëndësi ka përdorimi i dozes përkatëse për moshat e caktuara dhe gjendjet patologjike të njerëzve. Dozat që përmenden në tekst janë të përllogaritura kryesisht për njerëzit e rritur dhe me gjendje shëndetësore të mire. Për të sëmurët, për pleqtë mbi 60 vjeç dhe për të rinjtë nën 20 vjeç, zakonisht përdoren dy të tretat (2/3) e dozes. Për fëmijët e vegjël, nën 7 vjeç, duhet të përdoren vetëm rastet e rekomanduara dhe sipas këshillave të mjekut.
Që të bëhen të pijshme nga fëmijët, shtohen një deri në dy lugë sheqer ose mjaltë p r çdo gotë. Të rriturit është mire t’i përdorin pa i ëmbëlsuar.

Infuzet

Përgatiten duke vluar më pare vetëm sasinë e duhur të ujit dhe pastaj duke e hedhur atë mbi masën e njomë ose të thatë të bimës që është vendosur në një enë tjetër. Ena mbulohet me kapak që të mos largohen lëndët që avullojnë lehtë. Infuzi pihet pas 10-15 minutash, në një temperature të pranueshme nga trupi, me ose pa sheqer.

Ekstraktet

Fitohen duke shtrydhur masën e njomë, e cila pastaj kullohet që të veçohet nga brumi i mbetur. Përdorimi i këtij ekstrakti mund të jetë i jashtëm ose i brendshëm. Në rastet e tjera ekstraktet fitohen me mënyrën e distilimit ose duke i vendosur frutat në tretës organikë, si: alkool, verë, vaj ulliri etj. Shumë të përdorshme në mjekësinë popullore janë vajrat që ekstraktohen nga arra, bajamet, lajthit , ulliri etj. Përdorime kanë gjetur vera, rakia e uthulla që përgatiten nga mjaft fruta, kryesisht nga rrushi, por edhe nga fruta me përqindje të lartë sheqeri, siç janë, mareja, mani, kumbulla, fiku, manaferra, portokalli etj.

Lëngjet e frutave

Janë forma të lëngëta të njohura të cilat përgatiten në shtëpi, si dhe në repartet e përpunimit të frutave. Më të përmendura janë lëngu i qershisë, i vishnjes, i dredhëzës (luleshtrydhës), i rrushit, i pjeshkës, i kajsisë, i shegës, i kumbullës, i portokallit, i limonit, i mandarinës etj.
Për fëmijët e vegjël më shumë efekt pëdoren edhe lëngjet e freskëta të mollës, të ftoit, të dardhës e të disa frutave të tjera që kanë pak lëng. Këto, pas ii kalojmë në rendei kthejmë në pure (qull), i vendosim në copa të pastra pëlhure dhe i shtrydhim deri sa të kullojë lëngu, i cili u jepet fëmijëve me lugë të vogël.
Përveç përdorimit të lëngjeve të fresëta, gjatë stinës së pjekjes së frutave, lëngjet mund të mbyllen me kujdes në shishe, për t’u përdorur në një kohë të mëvonshme, kur mungojnë frutat e freskëta.
Në praktikë përdoren edhe shurupet, të cilat përgatiten nga lëngjet e frutave, duke e shtuar sasinë e duhur të sheqerit dhe duke i zier deri në përqëndrimin e tyre për t’u përfituar një masë mjaft e dendur që nuk thartohet (nuk fermentohet.) I përmendur është pekmezi i manave, shurupi i qershisë, i thanave, i vishnjes etj.

Puretë (qulli) e frutave

Përgatitet pas shtypjes së frutave që kanë tul të butë, me një lugë ose duke i kaluar ato në rende. Zakonisht u jepen fëmijëve të vegjël kur nuk janë në gjendje të copëtojnë frutën. Përdoren pureja e mollës, e dardhës, e ftonit, e fikut, e manit, e manaferrës e pjeshkës, e kajsisë, e hurmës e thanes, e vadhëzës etj.

Pluhurat

Përgatiten pasi thahen pjesët e bimës dhe bluhen shumë imët. Ato ruhen në enë qelqi të mbyllura mire. Pluhurat kanë gjetur përdorime duke i pirë me pak ujë, si dhe duke i përdorur për pluhrosjen dhe për tharjen e plagëve të ndryshme.

Kataplazmat

Ndryshe quhen edhe llapa. Kanë përdorim të jashtëm dhe pëfaqësojnë masën e njomë të bimës të shtypur në formë brumi. Kjo masë vihet midis dy bezeve të pastra pastaj vendoset mbi vendin e sëmurë, ose mbi plagë. Pjesët bimore që përdoren për kataplazmë më pare duhet të përdoren mire.

Banjat

Janë lëngje në të cilat futet i gjithë trupi ose vetëm pjesë të tij (këmbët, duart, koka) për qëllime mjekimi. Banjat janë aromatike, zbutëse, nxitëse etj. Gjatë banjës lëndët active veprojnë në lëkurë në sistemin e frymëmarrjes ose nëpërmjet tyre veprojnë edhe në brendësi të trupit.
Lëngu që përdoret për banja përgatitet duke zier në ujë gjethe, rrënjë, ose pjesë të tjera të bimës për 15-30 minuta. Raportet bimë- ujë që përdoren gjatë banjës janë të përafërta me ato që rekomandohen për pirje, por pa shtuar sheqer.

Mjekimet me fruta

Janë mënyra shumë të efektshme të përdorimit sistematik dhe për një kohë relativisht të gjatë të frutave për përforcimin e shëndetit dhe për luftimin e sëmundjeve të ndryshme.
Mjekimet me fruta (frutoterapitë) janë mjaft të njohura nga populli ynë dhe përdoren gjerësisht në praktikë. Mjekimet me fruta bëhen duke konsumuar çdo ditë nga gjysmë deri 2-3 kg fruta dhe duke vazhduar këtë për 10-20 e më shumë ditë. Gjatë zhvillimit të kurës, pastrohet organizmi nga helmet dhe kripërat e panevojshme që grumbullohen nëpër kyçe dhe që shkaktojnë dhimbje. Ulet sasia e dhjamit, i cili e rëndon trupin. Në kohën e frutoterapisë ushqimi tjetër duhet të jetë i lehtë, i çliruar nga mishrat, dhjamërat, dhe brumërat, i mjaftueshëm në sasi duke parapëlqyr sallatat dhe supat me barishte të pasura në vitamina dhe kripëra minerale.
Praktika tregon se kurat me fruta janë shumë të dobishme edhe për luftimin e sëmundjeve të ndryshme. Të efektshme janë rezultatet e kurimit me arra, me lajthi, ose me bajame për përforcimin e organizmit të dobësuar dhe për rivendosjen e shëndeti me gështenje, me ftonjë, me thana ose me vadhëza kundër diarresë (jashtqitjes) e dizenterisë; me rrush, me limo ose me dredhëza kundër reumatizmit dhe artritit me hurma, me manaferra, me mandarina e me vishnja kundër anemisë. Me kumbullat gjatore, me lajthi e me vaj kundër sëmundjeve të mëlqisë; me mollë kundër sëmundjeve të zemrës; me portokalle e qershi kundër sëmundjeve të veshkave.

[rilinda]

VETITË DIETIKE DHE FITOFARMACEUTIKE TË PEMËVE

ARRA

Në mjekësinë popullore përdoren gjethet, frutat jeshile, lëvorja e degëzave, zhgualli (lëvorja e trungut), buka e arrës dhe lulet. Gjethet mblidhen në pranverë; lulet dhe sythat në Maj, lëvorja e jashtme jeshile në Korrik, gjethet pasi thahen, mbahen në kujdes që të ruajnë erën dhe shijen e tyre. Lulet e ndryshojnë disi pamjen dhe cilësinë gjatë ruajtjes. Lëvorja jeshile e arrive, pas tharjes, bëhet më e hollë, rrudhet dhe merr shije të ëmbël. Gjethet kanë erë të forte dhe aromatike, shije në të hidhur, rrënjët dhe lëvorja e jashtme jeshile e arrës, japin një ngjyrë jeshile, ndërsa zhgualli, përdoret për të ngjyrosur sende të leshta e të mëndafshta me ngjyrë gështenje.

Vetitë dietike dhe fitofarmaceutike

Fruta e arrës përmban lëndë yndyrore, të cilat në frutat e thata arrijnë deri 60 %. Përmban gjithashtu albumina, karbohidrate dhe sasi të konsiderueshme kripërash minerale si: fosfor, kalium, kalcium etj. Përmban mjaft vitamina, posaçërisht frutat e freskëta siçjanë vitaminat C, B, P, A; vajrat eterike dhe lëndët ngjyrosëse. Përdoren gjerësisht edhe për të përgatitur ëmëlsira të ndryshme. Lëngu që merret pas zierjes së gjetheve të arrës përdoret për pastrimin e gjakut, kundër sëmundjeve të mushkërive, të lëkurës dhe të syve, është tonik i aparatit tretës dhe me anë të tij shërohet diarreja (jashtëqitja). Përgatitet në këtë mënyrë:

• Merren 2-4 gram gjethe të thrmuara dhe lihen për 12 orë në 150 gram verë të bardhë. Lëngu i fituar pihet njëherësh esëll.

Kundë diarresë përdoret me efekt dhe lëngu i luleve mashkullore të arrës. Për këtë:

• Merren 5-10 gram lule mashkullore dhe zihen në 200 ml ujë. Pihen sa herë paraqitet nevoja, nga një gotë çaji për të rriturit dhe nga një gotë likeri për të vegjëlit.

Lëngu i gjetheve të ziera përdoret edhe në formë lavazhi kundër sëmundjeve inflamatore të rrugëve gjenitale. Gjithashtu, në formë klizme përdoret kundër diarresë e dizenterisë.
L ngu që përfitohet nga zierja e gjetheve të njoma dhe të freskëta, përdoret për larje në infeksionet e lëkurës. Rezultate të mira jep edhe në formë kataplazmash. Lëngu i gjetheve i zier shumë, lufton me sukses qeren, zgjeben, urthin dhe ekzemën. Për këtë:

• 60 gram gjethe arre lihen të ziejnë për një orë, në gjysmë litri ujë. Me lëngun e fituar lyhen here pas here pjesët e sëmuara të lëkurës.

Ky lloj lëngu përdoret, gjithashtu për të bërë banja tonike; ato i japin organizmit freski e gjallëri.
Çaji i gjetheve të arrës rekomandohet për kurimin e plagëve të gojës, kundër infeksioneve të kanalit vaginal, për ruajtjen e butësisë së lëkurës së trupit dhe sidomos të fëmijëve. Në këto raste:

• Për lavazhet e gojës dhe të kanalit vaginal përdoren 10-15 gram gjethe në 100 ml ujë, duke shtuar edhe 6 gram acid boric. Për banjat e trupit dhe larjene plagëve merren 10- 15gram gjethe të thata në 200 ml. ujë (duke shtuar 6 gram acid borik për plagët.)

Vaji i arrës ka gjetur përdorim të gjerë për mjaft sëmundje. Ai ka veti antihelmintike (lufton shiritin dhe krimbat që parazitojnë në zorrë). Përfundimi është shumë i mirë kur kombinohet me kombinimin e hudhrës. Vaji i arrës përdoret me sukses për kurimin e kallove limvadeniteve, tiroideve dhe apceseve, bile edhe të atyre kronike. Për këtë qëllim vaji merret nga goja, ndërsa për sëmundjet e lekurës pëedoret nga jasht. Me vaj arre kurohen të gjitha plagët që mbledhin qelb.
Arrat janë ushqim shumë i mirë për fëmijët, ato luftojnë aneminë. Në popull njihen forma të përdorimit të arrive, thjesht ose të përziera me mjalt, për forcimin dhe rivendosjen e shëndetit të fëmijëve dhe të të rriturve.
Lëngu që merret nga përzierja e gjetheve dhe e lëvorës së jashtme të degëve të arrës, përdoret kundër rënies së flokëve, ato forcojnë rrëenjët e qimeve.

• Merren 30-40g. gjethe dhe lëvore degësh të njoma, me një liter ujë dhe ziejnë për 10-15 minuta me lëngun e vakur shpërlahet koka darkave.

Kjo larje ndikon gjithashtu në nxirjen e flokëve. Rezultate edhe më të mira jep këshilla e mëposhtme:

• Përgatitet një çaj i kombinuar me gjethe arre dhe gështenje, duke marrë nga 15-20 gram të çdo lloji në një liter ujë, dhe pastaj shpërlahet koka darkave.

Lëvorja e degëve të arrës rekomandohet për heqjen e kallove. Për këtë qëllim këshillohet:

• Merren 20-25gram lëvore e tharë ose 60-80 gram lëvore e njomë dhe vihen të zihen në 500 ml. për 40-50 minuta. Me lëngun e fituar u bëhen shpërlarje këmbëve me kallo për 20-30 minuta. Me brumin e lëvores së zier përgatiten kataplazma, që vendosen mbi kallo e lidhen me beze. Ky veprim përsëritet 2-3 herë ose më shumë, derisa kallot të bien vetiu pa i prerë me brisk dhe pa i djegur me kripëra ose acide.

Gjethet e njoma e të freskëta largojnë insektet dhe çimkat nga banesat. Një infuz i thjeshtë bën që të larohen milingonat. Në qoftë se me këtë infuz lyejmë kuajt, atyre nuk u afrohen mizat.

[rilinda]

DARDHA

Vetitë Dietike dhe fitofarmaceutike

Frutat e dardhës përdoren në gjendje të freskët në kohën e pjekjes natyrore, të ruajtura në frigorifer, dhe të përpunuara në formë marmelate, conserve, kompostoje ose të thara. Përmbajnë kripëra minerale, si: kalium, kalcium, mangan, fosfor, hekur etj., 4-5% sheqer, vitamina C, B1, B2, B6, karotinë, acide organike etj.
Ato janë freskuese, qetësuese, largojnë etjen, lehësisht pastruese të zorrëve dhe japin energji. Kur janë të papjekura, nuk treten lehtë dhe qëndrojnë rëndë në stomak.
Në saje të përmbajtjes së hekurit dardhat bëjnë mire për luftimin e anemisë. Ato bëjnë mire gjithashtu në mëlçi, pasi nxisin aktivitetin për prodhimin e tëmthit.
Cipa e frutave të dardhës ka veti diuretike (diuretik dmth. mjet që shkakton urinim të shpeshtë dhe ndihmon veprimtarinë e veshkave dhe të rrugëve urinare) dhe bën mirë në pastrimin e veshkave dhe të rrugëve urinare. Për këtë qëllim përdoret çaji si vijon:

• 40-50 gram cipa dardhash, në 250 gram ujë, zihen për 20 minuta dhe lëngu i fituar pihet i ngrohtë, në mëngjes esëll, për 7- 10 ditë.

Lëngu që fitohet nga zierja e lëvores së degëve të dardhës ndikon pozitivisht në ujlen e temperatures. Çaji i lëvoreve përgatitet:

• Merren 15-20 gram të thara (ose 60-70 gram lëvore të njoma) në 250 ml. ujë dhe lihenë zihen për gjysmë ore. Çaji pihet njëherësh i vakët.

Përdoret gjithashtu pë lavazhe të ndryshme, në saje të vative të tij antiseptike.
Gjethet e dardhës kanë veti të mira diuretike dhe antiseptike dhe përdoren kundër sëmundjeve të rrugëve urinare, në cistitet në gurët e veshkave, në dhimbjet e fshikëzës urinare, etj. Në këto raste këshillohet infuzi i gjetheve:

• Merren 20-25 gram gjethe dardhe dhe zhyten në një enë me 250 ml. ujë të vluar. Lihen aty pë 10 minuta dhe lëngu i fituar pihet një orë para buke. Përsëritet 2-3 herë në ditë për 10-15 ditë.

Në mjaft vende të botës, të gjitha pjesët e bimës së dardhës kanë një përdorim të gjërë kundër helmimeve të shkaktuara nga kërpudhat e helmëta. Në këto raste këshillohet çaji ose infuzi i gjetheve a i lëvoreve (20-30 gram në gjysmë litër ujë).

“Ai që e prashit pemën- ka të drejtë të presë se do të marrë frut; ai që e plehëron- ka të drejtë të besojë se do të marrë frut; ai që e krasit- i urdhëron pemës të jape frut!”
Thënie latine

[rilinda]

FIKU

Vetitë dietike dhe fitofarmaceutike

Fiku është një frut i këndshëm dhe i ushqyeshëm. Përdoret i freskët, i tharë dhe i përpunuar në produkte të ndryshme, si: marmelatë, reçel, pekmez, raki, bukëfiqe etj. Përmban shumë karbohidrate, që në fiqtë e thatë arrijnë mbi 60%, si dhe albumina e yndyrna. Fiqtë e njomë kanë mjaftë vitaminë C, pro-vitaminë A dhe hekur. 100 gram fiq japin rreth 250 kalori.
Fiqtë rekomandohet të përdoren nga personat e dobësuar, nga anemikët dhe nga ata që e ndiejnë shumë të ftohtët: ata i japin organizmit force dhe nxehtësi.
Nuk këshillohet të përdoren nga ata që vuajnë nga sëmundja e sheqerit.
Përdorim të mire në mjekësinë popullore kanë gjetur fiqtë kundër kapsllëkut:

• Në mëngjes, duke qenë esëll, hahen disa kokrra fiq, pasi të pihet më pare një gotë ujë i freskët. Kjo nuk rekomandohet për ata që vuajnë nga diarreja (jashtëqitja).

Në rastet e acarimit të faringut, të mishrave të dhëmbëve dhe të rrugëve të frymëmarrjes, lëngu i përgatitur nga zierja e fiqve, jep rezultate shumë të mira.
Qumështi i fikut ka gjetur përdorime praktike për heqjen e kallove, si dhe për lyerje kundër reumatizmave e dhimbjeve të tjera artritike.
Qumështi i fikut të egër përdoret me efekt për zhdukjen e lëthave nga sipërfaqja e duarve ose e këmbëve, për këtë:

• 3-4 herë në ditë lyhen me qumësht fiku të egër, për 4-5 ditë radhazi, deri sat ë bien vetiu.

Gjethet e njoma të fikut kanë veti terapeutike shumë të mira kundër sëmundjes së astmës (astmë: sëmundje e karakterizuar nga vështirësi në frymëmarrje.) Në këto raste:

• Merren 1-2 gjethe të freskëta dhe zihen në 200 ml. ujë gjersa të mbetet gjysma e sasisë së ujit. Lëngu i fituar pihet në darkë para gjumit, ose në mëngjes esëll.

[rilinda]

FTOI

Për qëllime mjekësore përdoren farat e thara, gjethet dhe tuli i ftonjve. Farat kanë shije të lehtë të bajameve të hidhura dhe janë pa erë. Farant thahen në hije me kujdes, ndryshe myken. Duke qenë se ftonjtë kalben lehtë, duhet të mblidhen para pjekurisë së plotë dhe të ruhen në vende të thata e të ajrosura.

Vetitë dietike dhe fitofarmaceutike

Ftoi përdoret i freskët ose në formë kompoti, reçeli, prevedeje, marmelate, si dhe për t’i dhënë shije, aromë dhe qëndrueshmërimarmelatës së mollës, të dardhës dhe të frutave të tjera.
Ftoi është i ushqyeshëm; ai përmban vitamina A dhe C, sheqerna, pektinë, acide, kripëra minerale, si kalium etj. Frutat e ftoit janë të pasura me lëndë aromatike, të cilat ia shtojnë vlerën.
Ftonjtë kanë veti rrudhëse dhe janë përdorur qysh në lashtësi për këtë qëllim. Përdoren kundër diarresë (jashtëqitjes), dizenterisë (dizenteri: mahisje ose zhvoshkje e zorrëve që shkakton dhimbje e heqje të shpeshta barku, nganjëherë edhe me gjak) dhe të vjellave.
Përdorim të mire kanë gjetur për forcimin e organizmit të pleqëve, si dhe të atyre që janë dobësuar pas kalimit të ndonjë sëmundje. Për këtë:

• Merren 1-2 kokrra ftonj, priten në copa dhe vihen në një enë me 1 litër verë të bardhë, ku lihen për 7-10 ditë. Pija e formuar merret 2-3 herë në ditë, nga një gotë pas buke.

Me rezultate shumë të mira në çrregullimet e stomakut dhe të zorrëve përdoret çaji i frutave, i cili ka efekt rrudhës:

• Merren 1-2 kokrra ftonj, pastrohen dhe priten në copa të vogla të cilat i ziejmë për një orë në tre çerek litra ujë. Nga lëngu i fituar pihen 1-2 gota në ditë, për 2-3 ditë.

Me vlerë janë edhe gjethet e ftoit, të cilat përdoren si qetësues kundër nevrastenisë (nevrasteni: sëmundje që ka pë shkak dobësimin e forces nervore), pagjumësisë, kundër rrahjeve të shpeshta të zemrës, kundër kollës së pandërprerëetj.

• Merren 5 gram gjethe dhe vihen të zihen në 100 ml. ujë për 10 minuta. Çaji pihet menjëherë.

Lëngu i përfituar nga zierja e fletëve të ftoit përdoret për larjen e syve në rast dhimbjesh.
Farat e ftoit përmbajnë lëndë mucilagjinoze (mucilagjinoz: mjet që përmban lëndë mucilagjinoze, me veti zbutëse), e yndyrna: ato përdoren kundër hemorragjive (hemorragji: rrjedhje e madhe e gjakut nga organizmi), hemorraideve (hemorraide: zgjerim i venave të pjesës së poshtme të zorrës së trashë dhe të anusit; majasëll) etj. Bëjnë mire në rastet e çrregullimeve të stomakut dhe të zorrëve dhe ndihmojnë pastrimin e zorrëve. Në këto raste:

• Merren 20 gram fara, dhe pasi shtypen, zhyten në 100 ml. ujë. Lëngu i fituar pas kullimit pihet njëherësh.

Ky lëng përdoret edhe për larjen e plagëve, si dhe për gargara (shpërlarje) në acarimet e grykës.

[rilinda]

GËSHTENJA

Përdoren gjethet e thara, të cilat mblidhen në periudhën e lulëzimit dhe thahen në hije; lëvorja e degëve të njoma, lulet mashkullore si dhe kokrrat.

Vetitë dietike dhe fitofarmaceutike

Kokrrat e gështenjës kanë vlerë të lartë ushqyese e dietike. Ato përmbajnë rreth 40% niseshte, kur janë të freskëta. Gështenjat përdoren të freskëta, të ziera, të pjekura ose të përpunuara.
Kokrrat e gështenjës, të ziera a të pjekura, kanë veti të mira rrudhëse dhe rregullojnë funksionimin e stomakut dhe të zorrëve, treten lehtë dhe ndihmojnë në tretjen dhe të ushqimeve të tjera, duke aktivizuar organet dhe gjëndrat e tretjes. Përdoren me efekt të mire në rastet e heqjes së barkut ose diarresë. Veçanërisht këshillohen për fëmijët e vegjël disavjeçarë, për të normalizuar procesin e tretjes, kur karakterizohet nga mjaft çrregullime.
Gjethet e gështenjës kanë gjetur një përdorim të mire si zbutës të rrugëve të frymëmarrjes dhe qetësues të kollës.

• Merren 30 gjethe gështenje dhe zihen në 200 ml. ujë derisa të mbetet gjysma e sasisë së ujit. Nga lëngu i fituar pihet një filxhan kafeje 1-2 herë në ditë.

Në rastet e mosmbajtjes së urines ndiqet këshilla:

• Merren një grusht gjethe dhe një grusht lëvore degësh të gështenjës dhe zihen në një liter ujë për gjysmë ore. Nga lëngu i fituar pihen nga një filxhan çaji në mëngjes, duke qenë esëll, për 10-15 ditë.

Çaji me gjethet e gështenjës ka veti tonike dhe jep rezultate të mira në stomak, si tretës dhe si nxitës për hapjen e oreksit. Bën mire posaçrisht kundër heqjes (shkuarjes) së barkut. Ndikon edhe për uljen e temperatures.
Lëvoret e degëve të gështenjës janë një ilaç i mire kundër çdo forme të dizenterisë, edhe në rastet me hemorragji:

• Merren 30-80 dram lëvore degësh dhe zihen në një liter ujë, për gjysmë ore. Pihen 3-4 gota gjatë ditës.

Ky çaj përdoret me shumë dobi edhe kundër dhimbjeve të syve, duke i shpërlarë së jashtmi me të.