Medicina alternative

[Zero Cool]

Dr. Endru Stenvej



VËREJTJET FILLESTARE

Të shkruash libër mbi terapitë mjekësore alternative aspak nuk është e lehtë. Së pari, janë shumë. Fakulteti mjekësor i Universitetit të Romës, më 1973, ftoi Kongresin e parë botëror të mjekësisë alternative dhe programi i përkohshëm i tij përmbante jo më pak se 135 terapi të ndryshme. Është evidente se libri i kësaj madhësie nuk do të mund t’i përmblidhte të gjitha këto, prandaj jam përqendruar në ato që e kanë të kaluarën e ndritshme, të tashmen apo të ardhshmen e dukshme, apo që, thjesht, vetvetiu janë fascinuese. Vërtet nuk shoh shumë dobi nga terapia me uri, e të vogla janë edhe gjasat që terapia me gurë të çmueshëm të ketë ndonjëherë rol të rëndësishëm në sistemin perëndimor të mbrojtjes shëndetësore! Shpresoj se kur kam bërë përzgjedhjen, nuk kam lëshuar asgjë që është me rëndësi, por këtë do të kisha dëshiruar ta dëgjoja nga ndonjë lexues, nëse mendon kështu.

Gjithnjë, deri para disa shekujsh, mjekësia ka qenë një kombinim arti, shkence, miti, religjioni dhe besëtytnie. Sot ajo, në pjesën më të madhe, është zgjerim shkencor i teknologjisë së shekullit njëzet, kurse anët e saj të dyta ose janë bërë të papranueshme, ose janë përqeshur aq shumë sa plotësisht janë devalvuar. Tani në Perëndim po hapen horizontet dhe po rrënohen barrierat. Meditimi, mënyrat e kontrollimit të unit, religjionet e Lindjes, interesimi i shtuar për ushqimin e shëndetshëm, njohja më e gjithanshme e problemit të ndotjes, si dhe vetëdijesimi se njeriu është pjesë e vogël e botës së madhe, përvetësojnë gjithnjë e më tepër simpatizantë. Përkundër tendencës totale për t’iu kthyer natyrës, gjë me të cilën janë të infektuara madje edhe familjet që në asnjë mënyrë nuk do të pranonin të kishin kurrfarë lidhjeje me terapitë alternative aktuale, profesioni i mjekut në Perëndim vijon edhe më tutje të ecën mundimshëm shtegut të pafundmë dhe gjithnjë e më të vështirë të Mbrojtjes Shëndetësore Ortodoksiste. Mjekësia ortodoksiste ka pak kohë për terapitë në fjalë. Përfaqësuesit e mjekësisë ortodoksiste i frikësohen rrezikut real, që mund të kërcënojë me gufimin e pseudomjekëve e të sharlatanëve, të cilët u marrin të holla njerëzve duke u premtuar çdo gjë. Medicina alternative frikësohet se mjekësia ortodoksiste është së tepërmi shpirtngushtë dhe se i mbyllë sytë para faktit se do të mund të frenonte dobinë e terapive alternative në përballje me të dhe se, përgjithësisht, atmosfera është shumë e papërshtatshme. Por, kështu nuk do të duhej të ishte. Mjekësia ortodoksiste ka vendin e vet dhe asnjë terapi alternative nuk mundet e vetme t’u përgjigjet të gjitha problemeve shëndetësore në botë. Shumica, e veçanërisht terapitë si ajo me ngjyra apo Teknikat e Aleksanderit, as vetë nuk pretendojnë të bëhen sisteme tërësore të mbrojtjes shëndetësore, por thjesht t’i ndihmojnë mbrojtjes ekzistuese medicinale.

Si mjek i diplomuar, kam insistuar që këto terapi t’i kundroj në një dritë krejtësisht të re. Mbi terapitë alternative ka të shkruara shumë libra, por pothuajse që të gjitha ato pa përjashtim i kanë shkruar vetë terapeutët. Kjo gjë ka mangësitë e veta, ku nuk është më e vogla as ajo se terapeutët janë aq të lidhur me terapinë e tyre, saqë, me pak përjashtime për respekt, nuk mund të shkëputen e të jenë të paanshëm. Kjo shkakton aq shpesh mbylljen në rrethet mjekësore ortodoksiste dhe krijon lloj të tillë grindjesh të imta çfarë i takojmë edhe në mesin e shkencëtarëve kulminantë të cilët mund të merren vesh vetëm me një grusht njerëzish të nivelit të tyre.

Duke shkruar këtë libër kam këmbëngulur shumë që para sysh të kem ose personin që ka zbuluar terapinë, ose bashkëpunëtorët dhe simpatizantët e tij. Shpresoj të kem arritur që t’i paraqes sa më besnikërisht. Me kohë, siç dihet, të gjitha hulumtimet dhe ndërmarrjet e suksesshme zhvillohen, por zhvillimi shpeshherë sjell si pasojë tjetërsimin dhe shtrembërimin e premisave fillestare. Shpresoj se, duke iu përmbajtur fuqishëm punës së themeluesit të terapisë, në masë të duhur i kam ikur këtij problemi.

Është e kuptueshme se si mjek nuk mund t’ju rekomandoj të gjitha terapitë që përmenden këtu. Para së gjithash, thjesht nuk kam mjaft përvojë në shumicën prej tyre për të qenë krejt i sigurt, dhe tjetra – nuk do të doja të isha aq i pamatur sa t’i rekomandoja pacientit (apo lexuesit) diçka pa e njohur kurrë personalisht dhe pa e sprovuar. Megjithatë, duke njohur mjekë, të cilët gjithnjë apo herë-herë merren me këto terapi, jam bindur se çdonjëra prej tyre ndikon pozitivisht në gjendje të caktuara. Për asnjërën nga këto terapi nuk thuhet se i shëron të gjitha sëmundjet dhe mendoj se, përgjithësisht, personat që merren me terapitë në fjalë janë shumë më të përgatitur ta pranojnë këtë fakt sesa mjekët ortodoksistë.

Për fund, nuk dua të arsyetohem pse pacientëve u qasem si krijesa jashtëzakonisht të ndërlikuara fizike e shpirtërore. “Mekanika” e mjekësisë moderne nuk më tërheqë dhe nga përvoja e di se në këtë drejtim nuk jam i vetëm. Përgjimi pesëmbëdhjetëvjeçar i zërit të popullit dhe shkrimi i librave e artikujve për popull më kanë mësuar se njerëzit duan sistem të mbrojtjes shëndetësore i cili do t’ua mundësonte që të përmirësohen me sa më pak intervenime, qofshin ato ekzaminime, barna apo operacione. Vetë natyra e sistemit mbrojtës shëndetësor, i cili ndaj të gjithë pacientëve me të njëjtën sëmundje vepron si të ishin një person i vetëm, pamundëson qasje individuale shërimi, çfarë njerëzit presin nga mbrojtja shëndetësore, të cilës aq shumë i gëzohen. Shiriti lëvizës i mjekësisë bashkëkohore shpeshherë nuk i sheh njerëzit si individë – për keqardhjen e dyanshme të pacientit dhe të mjekut.

Terapitë mjekësore alternative të përfshira në këtë libër meritojnë që bashkësitë shkencore e medicinale seriozisht t’i shqyrtojnë. Por vetë natyra e tyre këtë e vështirëson dhe, meqë kjo është mjaft vështirë, shumë njerëz janë të gatshëm që teoritë në fjalë shumë lehtë t’i hedhin si diçka të papërdorshme. Hulumtimi im tregon se shumica e këtyre terapive ka anë shumë më të mira sesa që shumë njerëz janë të vetëdijshëm, se këtyre duhet kushtuar më tepër vëmendje dhe se sa më urgjentisht duhet bërë numër sa më të madh hulumtimesh në këtë drejtim. Është pak e besueshme se këtë hap do ta bëjnë përfaqësuesit e profesionit mjekësor – prandaj mbetet që ju diçka të ndërmerrni!
ENDRU STENVEJ

HYRJE

Para se të fillojmë t’i shqyrtojmë llojet e ndryshme të mjekësisë alternative dhe atë që çdonjëra prej tyre ofron, është e dobishme të shqyrtohet modeli ekzistues i mbrojtjes mjekësore në Perëndim. Në të vërtetë, mjekësia alternative, sipas vetë definicionit, është alternativë e diçkahi tjetër. Kjo “diçka tjetër” është mjekësia moderne, perëndimore. Por, para se të nisemi tej, është me rëndësi të kuptoni se në këtë libër nuk flitet për ndonjë alternativë të caktuar të mjekësisë ortodoksiste – thjesht për një, apo, më saktë, për shumë alternativa. Kuptimi i alternativës është relativ, kurse opinioni publik dhe ai mjekësor për çdo ditë ndërron. Ajo që dje ka qenë alternativë, sot ndoshta është pjesë e mjekësisë ortodoksiste. Së këndejmi, terapitë e përfshira në këtë libër është mirë t’i kuptoni si shtesë të mjekësisë ortodoksiste, meqë unë – siç do të shihni – askund nuk pohoj se ato do të duhej pranuar në vend të mjekësisë perëndimore.

Shumë nga këto terapi kaherë cilësohen si “komplementare”. Në fjalor, termi “komplement” shpjegohet si “diçka që shërben për t’u ndërtuar tërësia” dhe për shumë teori të cilat përmenden këtu do të mund të mendohej në këtë mënyrë. Ka njerëz që mendojnë se për të gjitha duhet të ekzistojë fjala e caktuar, dhe meqë sipas mendimit të tyre këto teori ia mundësojnë individit të ndërtojë tërësinë, meritojnë edhe të quhen “komplementare”. Shumica, megjithatë, mendojnë se termi “komplementar” do të thotë se të dy llojet e terapive duhet të shfrytëzohen paralelisht, ashtu që pacienti do të mund t’i shfrytëzojë anët më të mira të njërit dhe të llojit tjetër. Kjo parimisht është në rregull, por në praktikë nuk është lehtë të arrihet, meqë shumica e mjekëve ortodoksistë assesi nuk mund ta paramendojnë se terapitë e përshkruara në këtë libër mund të jenë plotësim i përvojës së tyre. Dhe meqë terapitë e ashtuquajtura komplementare shëndetin, sëmundjen dhe shërimin nuk i marrin njësoj si ato ortodoksiste, mjekët shpesh nuk pajtohen pikërisht me premisat themelore të këtyre terapive. Së këndejmi, mund të ndodhë që ndonjë mjek të mendojë se është në gjendje të mësojë shërimin me bimë për dy apo tri ditë, apo se mund të bëhet akupunkturolog pas një kursi të shkurtër. As njëra, as tjetra, natyrisht, nuk janë të mundura, për arsye se edhe njëra, edhe tjetra kërkojnë ndryshim përmbajtësor në të kuptuarit e shëndetit dhe të sëmundjes, meqë pikëpamjet themelore të terapive natyrore dallojnë shumë nga ato ortodoksiste. Një shumësi mjekësh mendojnë se mund të shfrytëzohen anët më të mira të terapive alternative dhe t’ia shtojnë praktikës së tyre të trasuar, si kur sigurohet ndonjë aparat i ri mjekësor, ndërkaq terapeuti natyror këtë e kupton si edhe një mashtrim të shkathët të mjekëve ortodoksistë, të cilët përpiqen t’i bashkëngjiten drejtimit bashkëkohor në modë të “natyrshmërisë”.

Për shkak të këtyre dhe arsyeve tjera të shumta mendoj se terapitë natyrore edhe për një kohë të gjatë do të jenë “alternativë”. Mendimit të tanishëm mjekësor, në pajtim edhe me pikëpamjet karteziane, i janë nevojitur shumë shekuj për t’u zhvilluar dhe s’ka kurrfarë shenjash reale se mjekët së frikti do t’i ndryshojnë seriozisht pikëpamjet e veta, por do të vazhdojnë edhe më tej vetëm t’i përzgjedhin, t’i pranojnë dhe në mënyrën më të përciptë t’i praktikojnë disa nga terapitë alternative pak më shumë të njohura. Nuk ka dëshmi se në filozofinë e mjekësisë ortodoksiste po ndodhin ndryshimesh të rëndësishme në harmoni me terapitë natyrore – e këto ndryshime janë më se të nevojshme.

Sipas mendimit tim, për zgjidhjen e kësaj dileme do të duhej që terapitë e paraqitura në këtë libër të quhen “terapi natyrore”. Kjo nuk do të thotë se mjekësia perëndimore është jonatyrore, por se shumë – nëse jo shumica – nga terapitë që quhen “alternative” bazohen në pikëpamjen se natyra sjell shërimin – e se njeriu në këtë vetëm i ndihmon. Ajo që është “natyrore”, natyrisht se nuk është vetvetiu edhe më e mira, por kur fjala është për terapitë natyrore konsiderohet se kjo më së shpeshti është pikërisht ashtu. Meqë mendohet, siç do të shohim, se një numër i madh gjendjesh kalojnë vetvetiu, andaj ka nevojë që trupit t’i jepet vetëm “materiali i njomë” që vetë të shërohet. Duket se mjekësia perëndimore shpesh vepron pikërisht në të kundërtën e kësaj.