Mendimet tuaja mbi poetin Xhelal Ferizi- pseudonimin lirik?

[lirik]

Nuk do te ket mbi dhe hjeshi
autori xhelal ferizi
liriku ne mergim
po nuk pat t' bukur shqipni
me ato male me ata lisa
me qetina e qiparisa

po nuk pat investitorë
gjak e gjuhë qe i kan arbnorë
qe e kan zemren fort bujare
qe e kan nderen atdhetare

biznesmen shqiptarë kah ka
te gjith bashkohuni si nji vlla
forcë e mendje e kordinime
ta forconi shqipnin trime

se aty toka esht magjike
i ka fushat idilike
si ne vlorë si ne dardanë
te mahnisin diell e hanë

prandaj zemres jepni zjarë
te gjith mbi dhe kah ka shqiptarë
kush dollarë e kush ndoj pare
ta shpetojmë token shqiptare

ti shpetojmë ne ato troje
që jan te ëmbla por si hoje
qohuni djem te kastriotit
per me e u lidhë me besë te zotit

kah ka zemra shqip qe flasin
hap e vrap sot le ti ngasin
kush ma i parë si e lehta era
te vrapojn neper tendera

se ne kthetra te varfrisë
na la skilja e pan sllavisë
veq me humbë shqiptart shpernda
me sundue leht grek e shkja

edhe europa shtriga e motit
qe se ka besen e zotit
por esht shtrigë e zezë vampire
qe i shemton trojet ilire

mandej kina mendjezezë

tjerë hindus e shum kryezez
edhe arab e tjerë mizorë
hileqarë sabotatorë

-
duan qe ne te jem varfnjak
me na i prishë gjenet ne gjak
ne luftra prore me na kallë
ne mergim t' vyshkem me mallë

ikë prej babe ikë prej nane
si n' shqipni si ne tokë dardane
lene tokë e trollë e voter
lene nuse lene moter


farë e fis e kalo detin
djerrë le ara e bereqetin
tue kendue do zogj e qyqe
e shqiptart tue ndejt ne udhkryqe

veq pse e don europa e zezë
me na e vyshkë prore qdo brez
me na u thye shpresa e qeliku
se kshtu lojen e don armiku

por nje bese ju shtrengue
te gjith shqiptart per me u bashkue
pa dallim n' krahinë e fe
shqip t' lulzojmë mbi gurë e dhe

-----------------------------
autori xhelal ferizi

kontakti me autorin

[email protected]

te gjith te intresuarit qe jan te intresuarit

shqiptar qe kan mundsi paanik e biznesmen
te ndihmojn e ta sponzorojn autorin xhelal ferizi lirikun

le te lajmrohen
ne ket imeil adresë qe esht imeili i autorit
le te lajmrohen ne ket adresë

[email protected]

kush e ndjen veten shqiptarë te vertet

per kontribut le te shkruan ne adresen e kti imeili

[lirik]

pershendes sahit mujen dhe tropojen heroike
me famë te bukurisë e gryken e valbones nji nder perlat shqiptare

per ndryshe autori xhelal ferizi liriku nga mitrovica e bukur e kosoves esht dhenderr tropoje

zona e mitrovices dhe drenices jan fejuar e martuar shum me ato rrethe tash ka lind miqsi e re
ne mes te shqiptarve te lashtë te trojeve me te bukura te botes
qe nuk kan konkurenc mbi dhe prandaj duajini trpoet magjike e te bukura shqiptare
sepse jan tokat ma me me vlera mbi dhe
pa dyshim bashkohuni qe te investojm e ti shpetojm nga kthetrat e qakajve rus kinez serb grek europian qe jan qakerdisur me gjelozi kunder rraces se bukur te shqiptarit mbroni me kthetra eme mish e me shpirtë tokat tuaja
zgjohuni me vetedije kombtare e bashkim o shqiptarë

liriku qe dy decenje ju thrrret me vargje kombtare

nji komb nji qendrim te shqip shqiptart me dashuri e unitet te bashkohemi rreth qellimit madhorë
atdheu i ynë vend i diellit i mrekullive i tokes magjike ku toka te jep energji sheruese
esht e pa spjgeuueshme se sa magjike esht ajo tokë
te gjith armiqt larg duart nga shqiperia etnike

shkrim i autorit xhelal ferizi

[lirik]

XHELAL FERIZI, POET DHE ATDHETAR Krijimtaria e atdhetarit dhe poetit të njohur z. Xhelal Ferizi.
Pjesa e dytë.

n Nga Hysen Ibrahimi*, politolog.
n Suedi-Förslöv, 10 prill 2009
nPër nderë të 28 vjetorit të organizimit të demostratave në Mitrovicë, me 3 dhe 4 prill, me në krye Kordinatorin e Grupit Organizativ të këtyre demostratave, z. Xhelal Feriz
Është e pa mundur që njeriu të lexoi krijimtarinë e poetit Xhelal Ferizi, e të heshtë pa e dhënë opinionin e tij, krijimtari e cila po arrinë një shifër rekord rreth një milion vargje poetike tani më të shkruara dhe një pjesë bukur e mirë janë të publikuara nëpër forume shqiptare, webfaqe, gazeta e që së shpejti do të botohen në disa libra, të cilat do të promovohen nëpër vende të ndryshme të Kosovës dhe Europës.
Po e them qysh në fillim të këtij opinioni tim, se poeti i talentuar z. Xhelal Ferizi, i përmasave të poetëve të mëdhenjë kombëtarë, posaqërisht posedon një shtrirje të gjërë të talentit të tij në strukturimin e ngjarjeve përmes krijimtarisë së tij poetike, me një përshkrim tejet përmbajtësor me pasuri vlerash poetike dhe krijuese.
Lexuesi, do të hasë në një krijimtari poetike më të veçant në krahasim me krijuesit tjerë, e cila krijimtari është më konkrete, më nxitëse, më avansuese, më joshëse, më e pasur në shprehje, më universale, më e mbrendshme, më provokuese, më inspiruese dhe më e veçanta e krijimtarisë së poetit Ferizi është më e moderuar dhe më me vlerë të shprehjeve.
Kufiri i krijimtarisë së gjërë të poetit Ferizi, nuk shifet në ditët e sotme, as të nesërmen. Por do të shkojë kohë e gjatë për të hap këtë tem të „Kufiri krijues“ po qe se mund ta quajmë të poetit në fjalë, duke marrë parasysh përmasat e krijimtarisë së tij me një funksionalitet të vrullshëm krijuesi.






Ku qëndron i tërë ky frymëzim aq i madh i poetit Xhelal Ferizi për krijmin e krijimtarisë së tij poetike. Duke e njohur autorin, mendoj se janë disa elemente bazë e këtij frymëzimi:



-Përndjekja
-Burgosja
-Mërgimi
-Talenti



-Përndjekja
Po nisemi nga e para përndjekja. Familja e Xhelal Ferizit, është një familje nacionaliste, kombëtare e patriotike shqiptare, e cila gjithnjë ka qenë në shënjestër të okupatorit Serb, e përndjekur hap pas hapi në veprimtarinë e tyre. Familja Ferizi, nga Mikushnica e komunës së Skenderajt, është e detyruar për shkak të rezistencës kundër regjimit të shkjaut ku familja Ferizi, duke mos i përfilluar ligjet e tyre diskriminuese ndaj popullit shqiptar, detyrohet të shpërngulet në Mitrovicë. Edhe aty përgjohen lëvizjet e tyre që kanë qenë të akuzuar me pretekst, se “Baba i Xhelal Ferizit, Adem Ferizi, po funrizon me armë të gjithë shqiptarët, dhe po përgaditen për kryngritje masive”, i cili ishte denuar për pushkatim, që ndërkohë duke ndërhy me para, denimi nga pushkatimi i kthehet në 20 vite. Ai mban 7 vite burg të rëndë politik, si bashkëpunëtor i forcave nacionaliste të asaj kohe. Me që ishin në përcjellje e sipër kjo familje, nga bashkëpunëtor të serbisë (bazi-buzukët e shkjaut) edhe nga Mitrovica janë të detyruar të shpërngulen, e gjejnë një vend në Shupkovc, fshat afër Mitrovicës, ku Adem Ferizi kishte edhe miqt në at fshat. Adem Ferizi, ishte një intelektual (autodidakt), i frymëzuar nga të parët e tij për çështjen Kombëtare, të cilët kishin marrë pjesë nëpër të gjitha betejat kundër kolonializimit Serb mbi Kosovën. Adem Ferizi, merr pjesë në demostratatë e viti 1981 në 3 dhe 4 prill, krah për krah me rininë në moshë të shtyrë të pleqërisë, i cili dallohej me plisin e tij të bardh në kokë, duke ju dhënë kurajo të gjithë pjesëmarrësve, se shkjau mbaroi, e pat puna e tij. Xhelal Ferizi, i rritur në këtë frymë patriotike, duke qenë i vetëdishëm se ishte prej një familje atdhetare, nuk u ndal, por qysh në rini, filloi në ngritjen e tij intelektuale duke e krijuar një rreth të shoqërisë..............!
Xhelal Ferizi, bazamentin e frymës patriotike nuk e ka vetëm nga trashigimia e babait dhe të parëve të tij Ferizi, por edhe nga dajët e tij me banim në Shupkovc siq ishte Babëgjyshi i tij Zeqir Mujani, (i njohur në tërë treven e Shalës dhe regjionin e Mitrivicës e më gjërë, për patriotizmin e tij) i cili ishte luftëtar i lirisë përkrah patriotëve të asaj kohe siq ishin: Ibrahim Lutfiu, Ymer Berisha, Shaban Polluzha, Ukshin Kovaçica, Adem Voca, Xhafer Deva e shumë e shumë patriot të tjerë. Ishte pjesëmarrës në luftën kundër hordhive çetrnike në Pazarin e Ri (Novi Pazar). Pastaj, djali i tij Brahim Mujani (daja i Xhelalit), vazhdoi rrugën e babait Zeqirit, i cili rezistoi kundër padrejtësive që ushtroheshin kundër popullit shqiptar. I ndjekur nga hegjemonizmi i shkjaut, ishte i detyruar të emigroi në Turqi me tërë familjen, që atje edhe ndërron jetë me të vetmen dëshirë që edhe një herë të vetmen ta shof Kosovën, Shupkovcin vendlindjen e tij të dashur ku u rrit, u brymos në frymën Kombëtare.

[lirik]

-Burgosja
Xhelal Adem Ferizi, një intelektual dhe patriot i shquar Kombëtar, merr masat për përgaditjen e organizimit të demostratave të viti 1981, në Mitrovicë, pikërisht më 3 dhe 4 prill.
Xhelali, përveçse është atdhetar, ai më tepër në natyrën e tij, është revulucionar, njeri i kryengritjeve patriotike, i guxmishëm, orator dhe tejet i shkathët. Duke qenë i lidhur ngushtë me procesin e demostratave në Prishtinë, duke qenë edhe vet pjesëmarrës në këto demostrata, ai vendos që me një organizim tejet profesional dhe revulucionar, formon Grupin Organizativ, dhe lëshon Kushtrimin për të demostruar kundër bishave Serbe. Kundër padrejtësive që u shtroheshin mbi popullin Shqiptar, kundër deskriminimit dhe spasrtrimeve etnike, me parullën: “Kosova Republikë”.
Edhe pse i vetëdishëm se ishte nën përcjelljen e sigurimit “shtetëror” Serb, ai me një guxim të pa parë, i’u priu demostratave duke ju dhënë zemër dhe kurajo që të demostrojnë kundër kësaj bishe të maleve të Karpateve që quhet Serbi. Ishin demostratatë më të organizuara me përfshirje të regjionit të Mitrovicës duke përfshi Vushtrrin, Skenderajnë, Zveçanin, Albanikun dhe vet Mitrovicën.
Duke i njohur mirë politikat e shovenizmit Serb që kishin përgaditur plane nëpër akademit e tyre mbi shfarosjen e popullit shqiptar me spastrime etnike, masakra, vrasje, burgosje, etiketime, dhe me procese të montuara politike, të arrijnë qëllimin e tyre, bile në Mitrovicë mos të organizoheshin demostrata, sepse kishin arritur që Bashkësinë Ndërkombëtare ta bindin se Mitrovica është e tyre dhe se aty janë të gjithë Serb.
Demostrata e organizuar nga Grupi Organizativ me në krye Xhelal Ferizin, ja demantojnë të gjitha këto propaganda Serbisë, dhe dual në pah, se Mitrovica është shqiptare, se aty linden, banuan dhe jetuan deri në vdekje Isa Boletini, Xhafer Deva, Ukshin Kovaqica, Ahmet Selaci, Bislim Bajgora, Adem Voca, e deri te gjeneratatë e reja që u sublimuan për lirinë e Kosovës, siq ishin Xhevat Isufi, Shemsi Ahmeti, Mahë Uka, Sylejman Vidishiqi, Abaz dhe Isak Ibrahimi dhe shumë e shumë atëdhetarë të tjerë.
Xhelal Adem Ferizi, arrestohet dhe burgoset si organizatori kryesor i demostratave të Mitrovicës dhe denohet me burg prej 8 viteve e gjysë burg të rëndë politik................!





-Mërgimi
Pas daljes nga burgu, Xhelal Ferizi, ishte i detyruar që ta lëshoj Kosovën, ose të burgosej prap nga i njejti regjim, tani më i turbuar ngase nuk kishte mundur të ja then mendjen e Xhelal Ferizit, i cili burgun e tij e kishte kaluar krenar dhe aspak i penduar për at se çfar ka bërë për Kosovën dhe Mitrovicën. Përkundrazi, tani ishte më me përvojë, më i rryer dhe më i përgaditur në çdo aspekt. Kështu që ai detyrohet të dal në Gjermani, dhe prap vazhdon aktivitetin, me organizimin e shqiptarëve në Gjermani. Mërgimi për Xhelal Ferizin ishte tejet i rëndë, të cilin e përjetoi si një tragjikë, e cila prekë thellë shpirtin e patriotit. Duke qenë i lidhur ngusht me familjen, me vendin, me Kosovën, me Dardanin Antike, Xhelal Ferizi, i kthehet poezisë, që së paku në poezi ta shpreh mallin ndaj vendlindjes së tij.
Ai shpërthen sikur një vullkan i pa parë, me krijimtrainë e tij, e akumuluar me vite e vite, pa pasur mundësinë për të krijuar...................!

[lirik]

Talenti Sa i përket talentit të poetit Xhelal Ferizi, ai njihet si atdhetar, revulucionar, sportist dhe së fundi poet i shquar dhe i pa zbuluar gjer më tani. Duke e njohur qysh nga fëmijëria, të them të drejten ai gjithëmonë ka recituar, ka kënduar dhe janë vërejtur elementet e një poeti. Kur lexonim libra, revista dhe gazeta të ndaluara, ilegale, reptësisht të ndaluara nga okupatori Serb me Xhelalin, kemi vërejtur se ka prirje në fushën poetike. Por si të rinjë, ne nuk ishim të dhanun pas krijimtarisë për të krijuar, por si të ballafaqoheshim me serbët edhe në mënyrë fizike, të frymëzuar nga një frymë nacionaliste.
Xhelali, zakonisht na i lexonte poezitë, dhe artikujt e gazetës “Zëri i Popullit”, “Zëri i Kosovës” që botohej në mërgim, pastaj vargje nga “Lahuta e Malësisë” e Gjergj Fishtës, “Gjarpërinjët e Gjakut” e Adem Demaqit, e shumë e shumë gazeta tjera. Të gjitha këto i lexonim nëpër përroje ose vende tejet të sekrete.
Këtu është vërejtur talenti i Xhelal Ferizit, sidomos vargje nga “Lahuta e Malësisë” i lexonte dhe i përjetonte me shpirtë, u mallëngjejshim të gjithë gjatë leximit të tij.
Këtu mund të them se i kemi vërejtur elementet e para tek Xhelali, që ka një talent në fushën e poezisë.......................!



* * *



Unë kam nxjerrur disa vargje për t’i komentuar gjë që u’a jap rastin lexuesëve që vet t’i lexojnë të gjitha, të binden për krijimtarinë e poetit Xhelal Ferizi. Kurse unë do t’i komentoi pjesërisht.


Kësaj radhe do të ndalem tek poezitë e poetit të mirënjohur z. Xhelal Ferizi, në adresen elektronike të forumit, http://lirikk.wordpress.com , ose mund të shkoni përmes webfaqes
http://www.google.com / Blogu Xhelal Ferizi, ku mund t’i gjeni një pjesë të poezive më të reja të poetit Ferizi, e që mua personalishtë më kanë bërë përshtypje.


Poezinë me të cilën do të filloi me opinion është : “Kujdes lulja e bukurisë” ! Po marrim dy strofatë e para të kësaj poezie:



Lexo:
“Kujdes lulja e bukurisë”

Shkruan: Xhelal Ferizi

kujdes’ lulja e bukurisë
mos ja fal zemren tradhtarit
se ti je arti i hjeshisë
shpirti vet i ngjyres së arit

mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë
zemres tande të dashurisë
mos gabo ndjenja me mblidhë
mos lidh tregtarë në palcë t’ shpirtsisë


Lexoje rreshtin e parë, ”kujdes’ lulja e bukurisë”, çfar titulli dhe çfar mesazhi për „lulen“, që autori në këtë rast citon apo përshkruan një ngjarje që vërtetë ka ndodhur, e që bënë me dije për një kujdes më të veçant për lulen dhe lulet tjera që mos të bien pre në boshllëkun e ndonjë tradhtari tregëtar apo pasanik. Se „lulja“ ka ra në kurthin e kësaj tradhëtije, po se po, dhe është krijuar një situatë e cila ka shkaktuar lëndime. Autori, ngritë lartë ”lulen” dhe shifet vet në vargje:
”kujdes’ lulja e bukurisë, ”mos ja fal zemren tradhtarit”, ”se ti je arti i hjeshisë”, ”shpirti vet i ngjyres së arit”. Këtu poeti nuk nxjerr në pahë problemin e tradhtarit, por krijon përshtypjen se ”lulja” vërtetë është hjeshme prej arti, dhe ka një shpirt prej ari. Po pse poeti e ngritë aq lart ”lulen” e cila sombolizon njeriun femër. A mos vallë ”lulja” ka gabuar dhe është bërë pre e premtimeve nga vet tradhëtari, ose ”mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë”, e që ajo ka rrënuar një zemër dashurije. Këto poeti nuk len të kuptohet krejtësisht.
Në radhë të parë, merret parasysh vet ”lulja” e cila dominon mbrenda përmbrenda poezisë dhe që poti me krijimtarinë e vet në këtë poezi, bëhet një këshilltar me një frikë se prap ”lulja” mund të bie pre e tradhëtarit dhe vazhdon me poezinë :

mos gabo ndoj shpirtë me i lidhë
zemres tande të dashurisë
mos gabo ndjenja me mblidhë
mos lidh tregtarë në palcë t’ shpirtsisë

palcen ruaja ndoj bujari
djalë shqiptarë porsi kullimi
mos lidh ndjenja për tradhtari
se me lot të mblon përvlimi

[lirik]

Shqetësimi i mbrendshëm i autorit i cili merr shumë seriozisht me poezinë, me një bindje tejet serioze, lexuesi do të vëren, se ”lulja” nuk njeh kufirin e dashurisë apo nuk dallon tragjikën e mundshme, midis tradhëtarit dhe dashurisë shpirtërore. Këtu pa tjetër se duhet të vihet kufiri i dallimit mes dashurisë shpirtërore dhe asaj avantirjere.

Poeti arrinë shumë bukur t’i përkushtohet me një stil modern poezisë dhe hap kapitullin e të menduarit për vet ”Lulen” si simbolikë që prekë ndjeshëm ndjenjen e lexuesit kur e dimë se lulja është një bimë barishtore zbukuruese dhe ka një aromë tejet të mirë dhe me ngjyra të lloj-llojshme.

Pasi që ne kemi lloje të ndryshme të luleve, si lule behari, lule blete, lule maji, lule bore, lule dielli, lule floriri e shumë lloje të luleve, poeti nuk dallon lulen në këtë rast, sepse lulen do ta simbilozon me secilën lulë që mund t’i përshtatet personazhit në fjalë.


Ne do të shofim më poshtë në pozinë e poetit Ferizi e cila quhet ”Në grepin e bukurisë”


“Në grepin e bukurisë”

Shkruan: Xhelal Ferizi

Po citojmë:
duke kërkuar nëpër valët e jetes
duke kërkuar nëpër mbretërinë e luleve
nëpër shekujt e caqet e erlehtes
bukurinë kërkova nëpër përralla e fabuleve
nëpër vargje të poetëve e nëpër mbretëri pagane
nëpër proza e tregime e urata
kërkova nëpër dritë xixillonjash e nëpër dritë hane
nëpër kohra ëndrrash nëpër netë të gjata


Se sa poeti i talentuar Xhelal Ferizi, me përvojën e tij të traditës poetike shqiptare, arrinë të kap nga mbrendësia që prekë idenë kryesore të “grepit të bukurisë” për një stilizim sa më të kapshëm për vet lexuesin. Mbrendësia e poezisë e titulluar “Në grepin e bukurisë”, ka të ngjarë me ate sikur do të thoshim ; “Në grepin e dashurisë”! Kjo gjithësesi se vjen pas “grepit të bukurisë” e din mirë autori dhe përshkruan ngjarje që elimonon kufirin e të dashuruarit. Pse ?! Sepse vet poezia kur thot: “duke kërkuar nëpër valët e jetes”, “duke kërkuar nëpër mbretërinë e luleve”, dhe që vazhdon më tutje, “nëpër shekujt e caqet e erlehtes”,
”bukurinë kërkova nëpër përralla e fabuleve”. Në këtë poezi, vërtetë kemi një vëllim të të krijuarit me vlerë poetike të autorit Ferizi, dhe me shprehje që korrespondojnë me ngjerjen që kërkon në “valet e jetës” në “mbretërinë e luleve” e shkon përtej “erëlehtes” e deri te “fabula”. Ka një kombinim të qind përqind me vet titullimin e poezisë, kurë njeriu bjen në “grepin e bukurisë”. “Grepi i bukurisë” !? Çka don të thot poeti në kuptimin e mirëfillt të fjalës?! A nuk mund të thuhet se kjo është sa filozofike, sa poetike, sa artistike, sa universale, gjë që lexuesi, e po ashtu edhe studiuesi mund të i jap kahje në forma të ndryshme poetike.



Citojmë më tutje:

“nëpër vargje të poetëve e nëpër mbretëri pagane”, “nëpër proza e tregime e urata”,
”kërkova nëpër dritë xixillonjash e nëpër dritë hane”, “nëpër kohra ëndrrash nëpër netë të gjata” !
Vargjet që i cituam na bëjnë të ditur se këtu kemi të bëjmë me një shprazëtirë të thellë shpirtërore, kur kërkimi shkonë nëpër detin poetikë të gjërë të shprehjeve poetike që ka vet poeti Ferizi, kur citohen: “nëpër mbretëri pagane”,”urata”, kërkimi në “dritën e hënës” apo kur thot: “nëpër kohëra ëndrrash nëpër netë të gjata” ! Tejet poetike, me një motiv të arsyeshëm e bënë dhe autori arrinë të arsyeton titullimin e poezisë. Duhet besuar se poeti ka të bëjë me një realitet të ngjarë, dhe krijon imagjinatën e vet tejet krijuese për një përshkrim të ndodhisë.

Aftësia e poetit Ferizi, arrinë që përmes krijimtarisë së tijë të gjërë poetike, realitetin ta shëndërroj në diqka në in-egzistente, por edhe të kundërten, in-realitetin në egzitencë dhe ngjarje.

Po citojmë më tutje:

“kërkova në vrrije kërkova në shkrep", “kërkova në yje me shtigje”, “dhe rashë një ditë si peshku në grep”, “tërhequr nga bukurija nëpër shekuj’brigje”!
Shprehimisht në këtë poezi, dominon realitet i hidhur i ngjarjes, në mos arritjen e një braktisje. Grepi është diq që mund të mashtron, dhe pa dashtas njeriu mund të bie në këtë kurthë. Për zënjen e peshkut, njeriu zbuloi grepin, si kurthë tejet e përsosur në zënjen e tij. Prandaj, autori Ferizi përdorë me një mjeshtri të rrallë fjalën “grep” që njeriu mund të bie, që simbolikën në këtë rast në vend të peshkut përdoret “bukurija”. A mund të përdoret “bukurija” si grep për joshjen e një personi? Pa tjetër se në këtë rast është tejet identike. Prandaj kjo poezi buron nga esenca e një realiteti të hidhur.

Poeti deri në vargjet e fundit të poezisë ”Në grepin e bukurisë”, arrinë që t’i ikë shprehjeve më konkrete dhe më përmbajtësore, përderisa sa në vargjet e fundit, qet në pah realitetin;



Lexo :
si peshk i pafajshëm me zemer biluri
nëpër valët e kërkimit
ku arti i notit e syri im zuri
një biondinë me pamje të gjevahirit

Kush dual në pah ? Bjondina, ajo për çfar cekëm më lartë, se aftësia e të kriuarit në poezi nga poeti Xhelal Ferizi, ka rrugë të shumta për t’i ikur kuptimësisë së ngjarjes, dhe në të shumtën e rasteve, arrinë një krijimtari sa poetike aq edhe filozofike.

Poeti Ferizi, disponon një diapazan të madh shprehjeve poetike gjë që kjo nuk ndodhë tek të gjithë krijuesit.

Lexojmë me vëmendje: “si peshk i pafajshëm me zemer biluri”, “nëpër valët e kërkimit”, “ku arti i notit e syri im zuri”, “një biondinë me pamje të gjevahirit”. Se syri ka zënë “biondinën” dhe se bjondina me bukurinë e saj arrinë të shëndërrohet në “grep”, aspak nuk do mend. Kjo është dashuri e fatit të individit, që rastësisht bjen në grepin e bukurisë. Por edhe aftësi e poetit në një përshtatje “shabllon”, që arrinë në përshkrim, p.sh. poezia në fjalë ”Në grepin e bukurisë”, shihen kufijtë e shtrirjes kur thuhet: “nëpër valët e kërkimit”. Shtrirje detare si peshk i pafajshëm (simbolika, si njeri i pafajshëm), por gjithësesi në kërkim e që rastësisht bie në “Grepin e bukurisë”.
Poeti, si kriter në këtë poezi, mer realitetin dhe korektësinë totale të ngjarjes, që përbëjnë materjen e poezisë në fjalë. Edhe kjo vjershë, sikurse shumë vjersha të tjera të poetit Ferizi, kanë një kuptimësi më reale dhe më kuptimplote për lexuesin, e që në shumë poezi, hasim në një pakuptimësi si afësi e poetit që përdor kriterin “mos ta kuptoi lexuesi” por inspiron në futje më të thellë në mbrendësi të poezisë.
Qka motivon poetin kjo poezi ?! Pse del konkret dhe është tejet më përkufizues i kësaj
vjershe ?!

Lexo:
“dhe mbeta në grep i varur për jetë”, “kahdo thumbi i sajë me lak”, “nëpër brigje e udhë rob i sajë jam tretë”, “me i zjarrë e prush në të dashuruarin gjak”.
Se poeti zbulon një të vërtetë kur thot: “dhe mbeta në grep i varur për jetë”, “kahdo thumbi i sajë me lak”, është shumë e vërtetë, pasi e pohon vet në vargje. Poezia trajtohet si e vërtetë dhe korrespondon me “bukurinë” përmes poezisë, që paraqet një mesazh se “bukurija” ka bërë jo vetëm përshtypje, por është krijuar krijes që vlenë të sakrifikosh, kur thot ;
“nëpër brigje e udhë rob i sajë jam tretë”, “me i zjarrë e prush në të dashuruarin gjak”.


Poezia e Xhelal Ferizit, dhe të krijuarit e tij në poezi, lë të kutojë se ka një pasuri tejet brilante në ide fjalësh dhe ide formuluese në përputhshmëri të afërta të ngjarjes.

Prirje të jashtëzakonshme në kombinacionin kuptimor të fjalëve në poezi, ka një stil të veçant poetik në përshkrimin e ngjarjes në poezi. Përshtatje identike me vlera esenciale dhe kuptime të drejta apo më tërthorazi, mahnitë lexusit, sidomos ata që dinë të kuptojnë se çfar do të thotë krijimtaria poetike apo vlerë poetike.

Po ilustrojmë me një vjershë që quhet “Valët e lotit:

[lirik]

Lexo :
Valët e lotit
Shkruan: Xhelal Ferizi

nëpër valët e lotit secili shekull’dridhje që vret
nëpër dridhjet e tyre dënestare
nëpë rrugë të huaja të epokave shkret
po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare

Ka të ngjarë se poeti Ferizi, kësaj radhe ka shkruar pranë detit, apo detin e parafrazon para syve të tijë. Kurse “dridhjet në shekuj” (shekull’dridhje) i quan vrastare. Pse ?! Për arsye të përforcimit të ides se vuajtja e shqiptarëve e kombit të tij, që nuk përkufizohet me vite, as me dekadë, por janë kohët e gjata me shekujt që kanë vrarë, kanë mërguar, kanë vujatur në pritje të lirisë. Fjala “shekull’dridhje” është fjalë e re në poezi, e që këso fjalësh të ideuara mund të gjeshë vetëm tek poetët e mëdhenjë të kohës moderne, e në këtë rast sikurse që është poeti Xhelal Ferizi. Fjalë, që ka një kuptim tejet të kompletuar në përshtatje të vuajtjeve të kombit me kohë aq të gjatë. Shih: “nëpër valët e lotit secili shekull’dridhje që vret” , “nëpër dridhjet e tyre dënestare” dhe “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, “ po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare”, e tërë strofa është me të reja kuptimore.

Kjo dëshmon poetin për aftësinë e tij në poezi, i cil ka një prirje të thellë poetike që prek emocionin e lexuesit.


Loti në kuptimin e gjuhës së sotme ka një kuptim, që është një lëngë pa ngjyrë, i tejdukshëm dhe me shije të kripur. Ai del në raste të veçanta nga syri i njeriut, sidomos në rastet e hidhërimit, mallëngjimit, përmallimit e po ashtu edhe të gëzimit. Autori Ferizi, në këtë rast, përjashton lotin e gëzimit, ai nuk ka ven në poezinë e autorit “Valët e lotit” . Autori në këtë poezi lotin e paraqet si të hidhërimit, mallëngjimit, përmallimit. Lotët e shekujve, që shëndrohen në valë, rrëke lotësh që shëndrohen në valë, që përfshijnë vuajtjet e mëdhaja të popullit të tij. Ne e kemi edhe në rreshtin e dytë të kësaj strofe kur thot: “nëpër dridhjet e tyre dënestare”, që edhe fjala dënesë (dënestare) ka kuptimin kur njeriu qanë përmallshëm, qanë nga thellësia e shpirtit të lënduar, qanë me “dënes” qanë me ngulqim.

Pastaj vazhdon në rreshtin e tretë dhe të katërt: “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, “po qajë dhimbshmërisht me ankime shqiptare”. Autori Ferizi, jo rastësisht potencon epokën. Epokë, duhet ditur se ka kuptimin e një përfshirje të rëndësishme në periudha të ndryshme historike të njerëzimit. Epoka lidhet me ngjarjet e mëdha të zhvillimit të njerëzimit dhe bënë këthesa të rëndësishme. Prandaj, poeti i talentuar Xhelal Ferizi, gjatë gjitha këtyre epokave kur thot: “nëpë rrugë të huaja të epokave shkret”, populli ynë ka qenë i ndarë në këto përfshirje, i përjashtuar dhe i lënë për anash, i shtypur. Prandaj poeti i quan me plotë të drejtë “epokave shkret”.


Duke e marrë parasysh këtë formulim tejet kuptimor në përfshirjen edhe të vuajtjes edhe të shekullit edhe të epokës, autori ja arrinë qëllimit.


Por ai vazhdon edhe më tutje në strofën e dytë:


Lexo:

jam shekull’ziu i monotonisë,
ku secili çast ësht epokë,
a thua nuk jam ma i etnisë,
e gurët e ftoft’huaj i kam shokë,


Në secilin rresht duke filluar nga i pari: “jam shekull’ziu i monotonisë”, që tani edhe këtu poeti përdorë një fjalë të re “shekull ziu”. Pse ? Ka arsye poeti kur e përdor këtë fjalë ? Pa tjetër se po. Bile është nxjerrë me një mjeshtri artistike. Ose: “ku secili qast ësht epokë”, “a thua nuk jam ma i etnisë”, “e gurët e ftoft’huaj i kam shokë”! Vërtet ka një motiv duke reflektuar një realitet të hidhur, por të sakt edhe në përfshirje në kohë, me një përshtatshmëri vërtetë poetike.

Autori, Xhelal Ferizi, në këtë rast është faktor relevant në krijimin e ideve, fakteve dhe koherencës.

Duhet kuptuar se poeti e personifikon vetveten, në shumicën e poezive sikurse edhe në këtë strofë, së paku kuptimi është i tillë, edhe pse kjo mund të jet kushtuar tjetër kuj. Kjo dëshmon me vet poezinë e cila vazhdon:




Lexo:


Dridhur’dnesjet e mia e luajnë fundin e vullkanit
luajnë shpirt’fundin e detiti
në secilen’dridhje valë loti i vatanit
dhe vdeksija zymtare e kurbetit

E veçanta e të menduarit nga poeti, do të shofim në këtë strofë se sa me mjeshtëri fikson gurbetin. Në këtë rast titullimi i poezisë “Valët e lotit”, na kujton krijimtarinë poetit të math Jeronim Derada, i cili vërtetë ka shkruar nga mërgimi pranë detit me sy kahë vendi i tij, vendi i të parëve të tij, i gjakut të tij. Krijimtari mallëngjyese dhe prekëse.

Këtë poezi të poetit Xhelal Ferizi, kisha me quajtur “Metaforë letrare” prej një ngjashmërie identike të ngjarjes por me shprehje moderne të formuluarit.



Po e lexojmë deri në fund poezinë “Valët e lotit”, dhe kemi me hasur në shumë shprehje.

Thurja e vargjeve të poetit Xhelal Ferizi, çfaqin kuptimin e mbrendshëm shpirtëror të vuajtjes.

Lexo:
me kodër vuajtjet të mëdha si pllaja
Që shëndrrohen në peshë të shpirtit tim
më vijnë vala vala oqean’kujtim’largta të mdhaja
dridh’tare secila me valen përthyese mallëngjim
shekull’tare të tej’zgjatura kujtesa që dërmojnë
secila me artin e të kaluares që nxitë mallë e lot
gurë’qëndresen ato e thërmojnë
kur e sjellin në shpirt’kujtesë secilin të largtin mot


Sintaksa poetike e poetit Xhelal Ferizi, prej një metode të formuluarit të poezisë çfaqin interesimin për studim më profesional të mundshëm.



* * *

Në poezinë e poetit Xhelal Ferizi, “Ura e këputur e dashurisë” (më poshtë-shkruajtur) pikërisht aktualizon një problem të lidhur ngushtë përmes “urës së lidhjes së dashurisë”, e që po e njejta dashuri prap trajton “urën e këputur të dashurisë” si ndarje. Poezia ka një dimension dashurie, por mënyra e të formuluarit në poezi, është tejet artistike e specifikuar për dashurinë e këputur të dashurisë së “egzistuar”.
Po e lexojmë me vëmendje poezinë dhe do të shofim se në mbrendësinë e saj, kemi me hasur “realitet” të hidhur, apo pabesi dashurie. Po shkojmë në katër rreshtatë e parë të poezisë, për të kuptuar me motivin.


Lexo :

[lirik]

Ura e këputur e dashurisë
Shkruan: Xhelal Ferizi

Përse uren e jetes e këpute
kur ajo ishte e lidhur me diell
ishe ti ajo që me lute
nuk jam ma i gjerë si qiell

Vet titullimi i poezisë “Ura e këputur r dashurisë”, lë të kuptoj për një përfundim të pa kthyre, por jo të pa dashuruar dhe pa pendesë.
Autori krijon dy personazhe në këtë poezi, personazhin X (iks) dhe Y (ypsilon), apo djalin dhe vajzën. Kur djali i drejtohet vajzës me një shprehje artistike : “Përse uren e jetes e këpute”, “kur ajo ishte e lidhur me diell”.
Ura ka një kuptim tejet domethënës në lidhje. Urë që lidhë brigje, që lidh dy anët e një lumi, që lidh dy anët e një përroi. Po ashtu kemi ura të llojeve të ndryshme, të gurit, të drurit, të hekurit, të cimentuara. Kemi edhe ura me profile të ndryshme, të drejta apo në formë të harkut. Këto ura ndërtohen, por edhe rrenohen me kohen. Kanë, ngritjen dhe ramjen. Pse autori Ferizi, e gjenë urën si pretekst të kësaj ngjarje? Apo ndoshta pikërisht është ura që ka ndodhur rastësisht në lidhjen e tyre dashurore, apo që është lidhur dashurija por edhe është rrënuar nga vajza apo personazhi Y ?! Pse autori në poezi nuk përcakton llojin e urës, gjë që në këtë rast, kishte me qenë “urë prej druri”, duke pasur parasysh vet rrënimin e dashurisë që kishte me qenë në përshtatje. Lexojmë dy rreshtat e fundit të strofës : “ishe ti ajo që me lute”
”nuk jam ma i gjerë si qiell”, që djali del më i avansuar dhe paska qenë i gjërë si “qielli” në lutjen e parë të vajzës. Kurse rreshti i fundit : “nuk jam ma i gjerë si qiell”, djali nuk pranon lutjen apo pendesën e vajzës. Autori nuk don të detalizon më hollësisht ngjarjen, që për lexuesin len pezull lidhjen dhe ndarjen.



Në këtë rast, sipas poetit në rreshtatë me sa vijon:


Lexo :

përse uren e jetes e këpute
kur ajo ishte e lidhur me zemer
përse nuk ndriqove me dritë çdo lloj skute
përse kalin e trojes e lakmove në themer


Vajza është vet rrënuesja, ajo e cila “urën e jetës” e ka këputur, kur ajo ishte e lidhur me zemër. Apo shkojmë më tutje: “përse nuk ndriqove me dritë çdo lloj skute”, “përse kalin e trojes e lakmove në themer”, prap vajza merr vërejtjet duke mos ndriquar nëpër çdo llojë skute, duke e lakmuar “kalin e trojes”.
Poeti nuk përdorë rastësisht “kalin e trojës”, por ja arrinë qëllimit dhe bënë një përshtatje identike me shkatërrimin. Duke e ditur romancën e “Kalit të trojës” që është e vetmja metodë për t’u futur mbrenda kundërshtarit në mbrendësi dhe për ta shkatërruar duka dalë nga mbrendësia e “kalit të trojës”.

Në momente të caktuara, poeti Ferizi, në strofën e parë është më intensiv, kurse në mes të poezisë aktivizon fuqinë e poezisë, për derisa përfundon dhimbshëm në rreshtat e fundit të poezisë. Kjo është një mjeshtëri e ndërtimit të poezisë së Xhelal Ferizit, që e kam quajtur edhe në opinion tim të parë, poezia “feriziane”.
Aftësia e të krijuarit nga poeti Ferizi, arrinë që ngjarjen ta shëndërron edhe në legjendë përmes poezisë, madje edhe me motive të llojeve të ndryshme.

Poeti Xhelal Ferizi, arrinë shkallën e poetit me përvojë artistike, të lakmueshme në krijim poetik individual duke aktivizuar fjalë të rralla poetike.

Poezia “Ura e këputur e dashurisë”, në mbrendësinë e saj ka pendesë, dashuri, që nuk kishte guxuar të ndodhë. Lexojmë poezinë deri në fund.




Lexo :


përse u’a këpute fijet yjeve
infuzion ky i dashurisë jetik
përse i lidhë psehet nyjeve
përse dashurinë e bëre armik
përse uren e këpute të harkut
që lidhej nga arti në art
përse tash i dhe kaq shum dhimbje vargut
që në palcen qiellit prekë e ndihet lart
përse i zgjidhe besatimet
që lidhë i kishim për bese
përse i ke ngri vlimet
e gzimet nëpër mëngjese
përse gzimet i vrave
përse urat me i djegë
si krande ndjenjat i thave
e cicrimen e bilbilit në degë


Katër rreshtatë e parë kur thot: “përse u’a këpute fijet yjeve”, “infuzion ky i dashurisë jetik”,
”përse i lidhë psehet nyjeve”, “përse dashurinë e bëre armik”. Korrenspondim poetik, shpirtëror, që autori gjenë elementet shprehëse të fjalëvë. “Këputja e fijeve të yjeve”, “infuzioni i dashurisë jetike” janë mëse artistike dhe kuptimplote. Fijet sipas autorit kanë qenë të lidhura gjatë deri në yje, gjë që nuk kanë qenë letë të shkëputen pa ndonjë përpjekje serioze “urrejtje”. Vet kuptimi i gjatësisë së rrënjëve deri në yje, le të kuptojë se dashuria paska qenë shpirtërore, mbrenda për mbrenda zemrës me një shtrirje deri tek yjet. Megjithëse poeti gjenë shprehjen autentike kur thot: “infuzion ky i dashurisë jetik”. Lidhjet e dashurisë deri në yje, kanë qenë një “infuzion” i dashurisë jetike. Vërtetë poeti e piketon me këtë shprehje. “Infuzioni”, është fjalë më tepër medicinale, kur gjatë infektimit, duhet marrë infuzionin kundër infetkimit. Infuzioni të mbronë fuqishëm kundër infektimit, të mbanë të qëndrueshëm.
Në mbarimin e poezisë, po citojmë: ”përse gzimet i vrave”, “përse urat me i djegë”,
”si krande ndjenjat i thave”, “e cicrimen e bilbilit në degë”.





Janë disa momente që përcaktojnë kahet e poezisë, që kanë një strukturim tejet profesional. Vet struktura e ndërtuar e krijimtarisë së poetit Ferizi është mjaft origjinale, dhe ndërhyrja eventuale e ndonjë gjuhëtari apo kritiku letrar, nuk kishte me pasë arsye për ndryshim ndërtues (me përjashtim të lektorimit).
Po qe se shkojmë më tutje në vlerësimin e ndërtimit të krijimtarisë “feriziane” që del me një prirje fenomenale, e që bie ndeshë me formulimin e tekstit drejtë-shkrimor, del në pah, sikur ta kishim marrë dramaturgun e legjendes botërore Aleksandër Mojsiun. Ai, në jetën e tij as që ka pretenduar në shkrime të dramave, dhe në drejtëshkrim. Por e ka mahnitur botën me aktrimin e tij. Gjë që është identike me poetin Xhelal Ferizin. Po të kishte asistentë për të shkruajtur, Xhelal Ferizi duke i cituar poezitë edhe përmes aktrimit, del si një maragaritar poetik.

Poeti Xhelal Ferizi, fundi i fundit, i paraqitet opinionit si poet e jo si shkrimtar.



* * *

[lirik]

Poezia “Më gdhendëni në gurë” e poeti Xhelal Ferizi, me rreth 600 vargjeve, gjë që do një analizë më të thellë për t’u ndalur varg për varg.
Natyrisht se poeti në këtë poezi i bënë disa gërshetime në kuptime duke filluar nga personifikimi e deri në përkushtim, me një tematikë kombëtare, resistuese në qëndrim të drejtë të frymës patriotike.



Kjo lirikë e shkruar nga poeti Xhelal Ferizi, paraqet sakrificën e atdhetarit me rënditjen e vargjeve duke dëshmuar prirje të vlerave poetike.









Lexo :
Më gdhendni në gurë
Shkruan: Xhelal Ferizi

jo jo nuk më largoni ju
e bukura shoqëri
miq të dashur që më keni ftu
me të pafundmen dashuri
se unë e kam përbuzë arin
kam prekë flakë e zharin
se unë nuk kam llogaritë
as superfuqitë
as nuk kam kqyrë pazarin
se i del tregu jetes time
për atdhe nëpër krajata mundime
e kam përbuzë mercenarin tradhtarin
që me ftonte
për të shkelë
për të shkelë lulet shqiptare e barin
për të shkelë mbi liri mbi shqiptarin

“Jo jo nuk më largoni ju”, “e bukura shoqëri”, “miq të dashur që më keni ftu”, “me të pafundmen dashuri”, kujt i drejtohet poetime këtë lirikë, me kend komunikon, pse komunikon përmes lirikës. Pa dyshim se poeti gjenë gjuhën poetike dhe nuk len asgjë pa potencuar vërejtjet dhe të mirat e shoqërisë. Është roje e shoqërisë Kombëtare, është roje e Kombit që e ruan të mirën e saj nga e keqja që i përgaditet. Nuk e thot rastësish poeti :
“Jo jo nuk më largoni ju”, “e bukura shoqëri”! Këtu shifen tendenca edhe nga njerëz të tillë për ta larguar nga fjala e lirë poetike që poeti me poezinë e vet krijuese i bënë roje Kombit. Bili bile, këtu tërthorazi len të kuptoj se ka zëra edhe nga “e bukura shoqëri”, që bien pre nën trysnin e të ligëve. Me të drejtë poeti Xhelal Ferizi në këtë rast mund ta ket marrë veten si personazh i poezisë e që vazhdon: “se unë e kam përbuzë arin”, “kam prekë flakë e zharin”, “se unë nuk kam llogaritë”, “as superfuqitë”, “as nuk kam kqyrë pazarin”,
”se i del tregu jetes time”. Poeti arrinë të paraqes shumë pak në këtë poezi lirike, duke thurur vargjet me idenë e sakrificës. Ndërsa thurë bukur lirikën në të shkruar dhe në paraqitje. Lexuesi, i bindur thellësisht, mbi një realitet të hidhur, të anashkaluar në kohë njerëz të sakrificës duke rënë nën individët që kanë “kqyrë pazarin”, kanë bërë pazare me interesat e Kombit, kanë llogaritur në interesat e tyre të përfitimit.

Krijimi i bindjes tek lexuesi, arrihet në saje të aftësisë së shpirtëzimit të poezisë, gjë kjo nuk i mungon poeti Xhelal Ferizi.

[lirik]

Poeti më tutje shkruan: “As nuk kam kqyrë pazarin”, “se i del tregu jetes time”, “për atdhe nëpër krajata mundime”,”e kam përbuzë mercenarin tradhtarin”. Kjo është ajo që e cekëm më lartë për qëndresën e pa lëkundur të atdhetarit, i cili fiksohet vetëm për çështjen Kombëtare Shqiptare. Nuk bie ndeshë me lakmit e sundimtarit, okupatorëve ndyrësira.
Jo rastësisht poeti Ferizi, përdorë fjalën merecenar. Mercenarë kanë qenë të gjithë ata njerëz që kanë qenë të inkuadruar si ushtarë me pagë të paguar nga një shtet apo ushtri e huaj, e cila e ka okupuar vendin duke kolonizuar vende të huaja me metodat më shtazarake të kohërave. Këta njerëz, viheshin nën urdhërat të armiqëve, të pushtuesve të Kombit, me përfitime tejet të ulëta, e shumë herë edhe falas, pa e ditur dëmin që i kanë shkaktuar Kombit të vet. Kanë qenë njerëz vetjak, të ulët, njerëz të shitur apo njerëz “mercenarë” sikurse e thot në poezi poeti Xhelal Ferizi. Përbuzja e “mercenarëve dhe tradhëtarëve” në kohët kur ata kanë qenë në shërbimin e armiqëve të vendit, ka qenë ndeshje direkte me armikun.
Armiku gjithëmonë ka gjetur “mercenarë” e më pastaj e ka okupuar vendin. Këtë e cekë në poezi shumë mirë poeti : “që me ftonte”, “për të shkelë”, “për të shkelë lulet shqiptare e barin”, “për të shkelë mbi liri mbi shqiptarinë”.

Tërësia e lirikës, në poezinë “Më gdhendëni në gurë”, arrihet nga diferencimi i “mercenarëve” për të dal në shesh se edhe sot e kësaj dite ata “mercenarë” ndodhen në mesin e një pjese të shoqërisë që po mbyllë sytë për interesa të tyre personale.

Mirëpo përmes parimit që ka poeti Ferizi, pikërisht mbështetë figurat patriotike që sakrifikuan dhe ishin të gatshëm të sakrifikojnë deri në jetën sublimetë tyre, që ishin me një unitet Kombëtar, kurse nuk kursen “mercenarët” dhe tradhëtarët”, që penguan të drejtën e një Kombi për t’u liruar dhe pavarësuar.

Lexo:

për paqe e liri, për mal e për vrri
për Nënën Shqipëri,
a e shihni si qajë, sa gurë e dhe ndajë,
duke mos lënë kund glob,duke mos lënë kund kob,
përmbi ju me ra, ju s’ keni me më nda,
nga dheu i Nanes, nga hisja e Dardanes,
as e magjikes etni, ku i thonë Mëmë Shqipëri

Do të ishte e sakt, po të thoshim se në këta rreshta nuk ka aq e pasuri fjalësh të reja sikurse që jemi mësuar nga poeti Ferizi, por ka një larmi të mrekullushme në kombinimin e vargjeve. Krijon një emocion tek lexuesi kur thot: “përmbi ju me ra, ju s’ keni me më nda”,
“nga dheu i Nanes, nga hisja e Dardanes”, “as e magjikes etni, ku i thonë Mëmë Shqipëri”.
Megjithatë, marrë në tërësi, poezia “Më gdhendni në gurë”, fund e krye është dedikuar njerëzve atedhetarë.
Po qe se i qasemi një analize më të mbrendshme, kemi me pa se është tejet imponuese dhe se autori çfaq në pah problemin që duhet dal nga shpirti i sinqert i atdhetarit. Ka përplot imazhe lirike, që krijon një vlerë poetike dhe gjallëruse, e po ashtu edhe emocionale.

Po shkëputim disa vargje nga kjo lirikë të kasaj poezie:


Lexo :
që të mos ju quajnë të ult
e punën ta keni kult
e dijet shkollore
si hyjnitë qiellore
e lidhjet për dore
te gjithë nëpër fije
si damarë etnije
si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije

[lirik]

Çfar lidhshmërije të fjalëve, që kanë një kuptim dhe mesazh në vetvete. Gjallërim i vërtetë i poezisë, që ndryshon në hyrje të poezisë por është në lidhshmëri të plotë me vet titullin e poezisë “Më gdhendni në gurë”.

Përputhja e vargjeve të krijimtarisë së poetit Xhelal Ferizi, kapin një horizont të madh kuptimesh.

Shife: “që të mos ju quajnë të ult”, “e punën ta keni kult”. Kulti në kuptimin fetar që do të thot: “shërbesë fetare për nderë të një hyjnie, apo edhe adhurim a nderim i tepruar ndaj dikujt, që ka një cilësi dhe veti të jashtëzakonshme”, që poeti pretendon që puna për Kombin të ket kult hyjnor.Ose kur thot: “e dijet shkollore”, “si hyjnitë qiellore”, “e lidhjet për dore”,
”të gjithë nëpër fije”, “si damarë etnije”, “si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije”.
Se autori ka një dispilinë të të krijuarit në krijimtarinë kombëtare, se ka qenë i etur për dijen e çështjes kombëtare që populli të shkollohet sa më tepër, tregojnë vargjet e lirikës, kur shkruan, “e dijet shkollore”, “si yjni qiellore”, “lidhjet për dore”.......... e kështu me radhë deri te “si zingjirë etnik të Mëmë Shqipërije”. Kështu që kjo lirikë del nga rrafshi personal në at universal Kombëtar. Paraqet diagramin poetik të shtrirjes në poezi dhe në përfshirjen e gjithëmbarshme.

Po marrim disa vargje nga mesi i lirikës po të njejtes lirikë “Më gdhendni në gurë”, ku ndër të tjera citohet ;

Lexo :

Ju nuk më largoni o shoqri shqiptare
se unë i marr shekujt nëpër gjuhë amtare
edhe i nxis n’ për ju nëpër thelb e gjak
me folë drejt e mirë pa hile e pa lak
e ju sjellë dobi gjithkah shpirtit tuaj
duke ju mbjellë vargje nga ky dhe i huaj
ku kam mbetë i tretur si një gurë me halle
unë ju mbloj me vargje nga kto anë me zalle
unë ju dërgoj shprehje me mote e lotit
njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit


Secili varg ka kuptimin dhe lidhet me secilin varg tjetër. Këtu qëndron aftësia e vet autorit, që ka një pasuri të pashterrshme fjalësh në ndërtimin e poezisë. Lirika, në fjalë, do të kishte me mbet e mangët nga poeti, pot të ishte mbetur në lirikën individuale apo mbrenda suazave të individit.

Poeti Xhelal Ferizi, e nuhatë qysh në fillim se kjo lirikë duhet të ketë një shtrirje më të gjërë në rrafshin horizontal dhe Kombëtar.

Sa e fuqishme është shprehja: “Ju nuk më largoni o shoqri shqiptare”, “se unë i marr shekujt nëpër gjuhë amtare”, ku tendenca e autorit për lexuesin del se poeti nuk dorëzohet, nuk largohet, por për motiv e ka Kombin, që në krijimtarinë e tij do t’i futë ngjarjet më madhore me vlera patriotike në poezinë e vet.
Ose : “edhe i nxis n’ për ju nëpër thelb e gjak”, “me folë drejt e mirë pa hile e pa lak”,
”e ju sjellë dobi gjithkah shpirtit tuaj”, “duke ju mbjellë vargje nga ky dhe i huaj”,
”ku kam mbetë i tretur si një gurë me halle”, “unë ju mbloj me vargje nga kto anë me zalle”,
”unë ju dërgoj shprehje me motet e lotit”, “njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit”. Shumë artistike dhe emocionale. Shifet se identitetit Kombëtar, e ka okupuar thellësisht autorin, që përveç tjerash kur thot: “unë ju dërgoj shprehje me motet e lotit”, “njëmijë dashuri nëpër qiell të Zotit”.
Kështu që lirika mbrenda saj merr kuptim tjetër hapsinor, kuptim më të fuqishëm. Këtu autori i lirikës Ferizi, vetëdisohet në momentin e caktuar dhe i përshtatet titullit të vet lirikës, që kultivon dashuri për vendëlindjen, duke dërguar “shprehje” “lot” “njëmijë dashuri” nëpër “qiell të Zotit”.

Marrë parasysh idealin e lirisë të poetit Xhelal Ferizi, i cili i përkushtohet të mirës, e nuk len venë për të keqen, has në mospajtim me rendin e gjërave të pavlera në botë.



* * *

[lirik]

Poeti Xhelal Ferizi, në krijimtarinë e tij, arrinë që të përfshij, periudhat kohore, ngjarjet e periudhave të ndryshme, dëshmorëve dhe patriotëve që derdhen gjakun për popullin Shqiptar të të gjitha kohërave, aspak nuk i shmanget problemeve sociale e Kombëtare. Poeti arrinë që secilën poezi ta tiullon me një përshtatje identike të ngjarjes dhe i jap kuptimin e plotë. Shumicën, apo pjesën më të madhe të poezive të poetit në fjalë në mbrendësin dhe përmbajtjen e saj, mund t’i kupton vetëm me anë të titullit të saj. Në secilën poezi do të hasim se poeti në cilën formë e fikson ngjarjen. Po qe e fikson poezinë me personazh pozitiv, ja del që personazhin e poezisë ta nxjerr si hero të poezisë. Por aftësia e poetit Ferizi, është tejet kritik gjatë fiksimit në poezinë e kundërt me ate si hero i poezisë, ja del që të kap qëllimin me një objektivitet tejet real.

Poeti Ferizi, gjithnjë ndeshet me të pa vërteten, tradhëtinë dhe montimet. Këtu ai nuk toleron, duke e ditur dëmin e tyre. Ideali i tij, është i krijuar mbi një bazament të fortë të traditës Kombëtare dhe atdhetare. Ka lindur i till duke rezistuar ekzistencen shoqëroro-politike, me një botëkuptim të shtrirjes së gjërë atdhetare.


Poeti, është mase insistiv për arritjen e përfshirjes së ngjarjes në poezi, dhe identifikimin poetik. Kjo është vërejtur me kohë.

Shofim në poezinë “At ditë në Mitrovicë”, do të thot se poeti nuk i shmanget ngjarjes, përkundrazi futet në ngjarje dhe përmes poezisë identifikon edhe ngjarjen, herë herë tërthorazi, e herë herë drejtë përsëdrejti, duke nxjerr subjektin (njeri) në sipërfaqe, në anën tjetër synon ngjarjen dhe në fund i jep karakterin. Po marrim dy strofat e para të kësaj poezie kushtuar dëshmorit të Kombit, Isak Ibrahimi :

[lirik]

Lexo :

At ditë në Mitrovicë
Shkruan: Xhelal Ferizi
Kushtuar dëshmorit Mitrovicas Isak Ibrahimi


At ditë Ibrit i rrodhën lotët nga kullimi
Përgjakshëm qau e vajtoj secila fije bari
Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi
I shqiponjes nji zog shqiptari

At ditë lulet për së gjalli janë vyshkë
Atdheu mbeti pa djalë
At ditë thonë edhe hekurat e ures shqiptare janë ndryshkë
E Ibri ka dënesë me valë


Qysh në fillim kur shkruan: “At ditë Ibrit i rrodhën lotët nga kullimi”, Përgjakshëm qau e vajtoj secila fije bari”, “Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi”, “I shqiponjes nji zog shqiptari”, vimë në përfundim, se poeti inspiron lexuesin, ngacmon thellë qenien shpirtërore, sidomos kur prekë : “lotin e kullimit”, pastaj vazhdon kur thot: “përgjakshëm qau e vajtojë secila fije bari”. Simbolika e vajtimit të secilës fije bari, është diçka që në botën poetike rrallë mund të takosh këso shprehje poetike, me një kutpim të gjërë dhe përfshirje të madhe. A thua, poezia “feriziane”, tani nuk i shpirtëzoi edhe fijet e barit, përmes një poeme sa artistike, e një kushtrimi kushtuar dëshmorit !? Jo se i kanë dhënë një shpirtë, por qojnë peshë secilin lexues të vëmendshëm, duke përdorur gjuhën poetike në përshkrimin e ngjarjes, kushtuar heroit dhe fatin e tij tragjik. Poeti vazhdon : “Mbi dhe ra dëshmor i lirisë Isak Ibrahimi”, “I shqiponjes nji zog shqiptari” ! Në këtë poezi, poeti Ferizi, arrinë shkallën më të lartë të kuptimësisë, me një përpjekje shprehjesh më të përsosura dhe shifet se ka qenë i inspiruar nga vet vepra e dëshmorit në fjalë. “Mbi dhe ra dëshmori i lirisë”, “I shqiponjës një zog shqiptari”! Çka është kryesore për poetin? Të arrijë besnikërisht fillimin e drejtë duke filluar nga lartësia e diagramit poetik “ferizian”.
Pastaj vazhdon : “At ditë lulet për së gjalli janë vyshkë”, “Atdheu mbeti pa djalë”, “At ditë thonë edhe hekurat e ures shqiptare janë ndryshkë”, “E Ibri ka dënesë me valë” !
Fjala “vyshkë” është diq që i mungon uji, gjaku, thatësirë e vërtetë, e që poeti lulet në mungesë “gjaku” shqiptari që janë vyshkë, e thot : “Atëdheu mbeti pa djal” !


Xhelal Ferizi, si poet me imagjinatë të avansuar që i ngjanë poetëve të mëdhenjë, gjenë emocionin prekës dhe fjalët gjithnjë në funksion të poezisë.

Poezia “At ditë në Mitrovicë”, në strofën e tretë dhe katërt, shkruan :


Lexo :

Ka qa thonë edhe e shëndritshmja hana
Yjet me qerpik në lot janë stërmekë
Një varr të ri po e hapte Dardana
Nji yllë i qiellit të lirisë ka vdekë

Nga larg nji plumb ra në një zemer
Goditi mu në aorten trime arbnore
Aty ku i thonë Shqipni dheut të lashtë me emer
Do të kemi të lirisë përmendore

Lirisht mund të themi, se poezia është temë konkrete, e kushtuar për dëshmorin, me emër dhe mbiemër. Madje edhe vendin, ngjarjen, urën, kohën e cek poeti me një saktësi shumë të sakt. Poeti mobilizohet edhe më fuqishëm kur e din se në këto vende është vendlindja e tij, e rritës dhe e veprimtarisë patriotike. Ngjallë emocione rinore, ngjallë ndjenjen shpirtërore të përjetimeve rinore, nga një distancë e madhe me një statut mërgimtari.

Në strofat në vijim shkruan poeti :


Lexo :
At ditë yjet e qielli e kanë pa gjakun
Kur gjuajti armiku pansllav me prejardhje akull’borë
Kur plumbi mu në zemer e goditi Isakun
Ra me nji oh mbi dheun arbëror


U errsua atë ditë edhe dielli
E çielli e qau i etnisë
Pranvera shum qau e prilli
Për lulen e kuqe t’ lirisë


Imagjinata poetike e ndërtuar nga poeti, ngulitet thellë në kokën e lexuesit : “At ditë yjet e qielli e kanë pa gjakun”, “Kur gjuajti armiku pansllav me prejardhje akull’borë”, “Kur plumbi mu në zemer e goditi Isakun”, “Me një oh ra trimi mbi dheun e lashtë arbëror” ! Dëshmori Isaku, goditet me plumb në zemër, nga gjuajtja e armikut pansllav. Përshkrim identik me ngjarjen, thuase poeti ka qenë në ngjarje, ka qenë i pranishëm në këto protesta kundër dhunës serbe e cila i detyroi 4 fëmijë të vdesin në lumin Ibër, e veç mos të bien në dorën e tyre gjakatare. Gjakun e dëshmorëve e shofin edhe yjet e qiellit, sepse ka qenë gjak “lirije”. Poeti gjithnjë zbulon dimensionin dhe kuptimin e ngjarjes. Përceptimi poetik i poetit Ferizi, është tejet origjinal, ka një përshtatje reale në formulimet e tij poetike. Strofa në vijim : “U errsua atë ditë edhe dielli”, “E çielli qau i etnisë”, “Pranvera shum qau e prilli”, “Për lulen e kuqe t’ lirisë” ! Produkti kryesor i ndërtimit të imagjinatës së poezisë, “At ditë në Mitrovicë”, janë ngjarjet e 17 marsit 2004 në Mitrovicë. Poeti inspirohet nga kjo rezistencë e fuqishme, që ka një mesazh, se shqiptarët nuk do të heshtin në padrejtësit që u bëhen, kushdo çoft ai. E aq më pak nga një anmik shekullor siq është serbi. Dëmi i tyre shekullor mbi popullatën shqiptare, është i skajshëm, i pa kursyer në çdo metodë të shfarosjes etnike. Por dëshmorët e Kombit, e mbrojten Atëdheun e tyre, sikurse rasti në fjalë, janë me qindra e qindra raste. Dëshmori kur bie për liri e thot poeti : “U errsua atë ditë edhe dielli” ! Pa tjetër se errësohet dielli. Ose : “E çielli qau i etnisë” , “Pranvera shum qau e prilli”, “Për lulen e kuqe t’ lirisë” !
Janë të fuqishme dhe tejet artistike.

Lexojmë më tutje:


Lexo :


Shupkovci çau e Tavniku
Ka dënesë Kosova Shqiptare
E vrau Isakun armiku
At ditë ra zija kombëtare

At ditë thonë kanë qa rrezet e shkëlqimit
Trishtueshëm edhe zogjt kanë cicrue
At ditë gjaku i kuq i Isak Ibrahimit
Mbi dhe për liri ka vlue

[lirik]

Mbrenda përmbrenda poezisë, ka vlerë poetike dhe është tejet ideore dhe e fuqishme në interpretim. “Shupkofci çau e Tavniku”, “Ka dënesë Kosova Shqiptare”, “E vrau Isakun armiku”, “At ditë ra zija kombëtare” ! Shupkovci (vendëlindja e dëshmorit Isak Ibrahimi), qau e Tavniku (Ilirida), Kosova Shqiptare, armiku dhe zija Kombëtare, që mbështeten në titullimin e vet poezisë në instancë të lartë. Të gjitha elementet të inkorporuara në poezi, kompletojnë ditën e ngjarjes, me një formulim bashkokëhorë. Zija Kombëtare e shpallur ditë zie nga Presidenti i parë historik dhe shpirtëror i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, ishte vërtetë ditë zije për të gjithë të rënit e ngjarjeve të marsit 2004, e po ashtu edhe për dëshmorin e Kombit Isak Ibrahimin. Jo rastësish poeti Ferizi, qet në pahë ditën e zisë Kombëtare.
Këtu poeti prekë pikat më delikate të ngjarjes që i qet në tablon poetike. Priret për kahë modernizimi i poezisë që këtë metodë të thurjes në vargje, unë e kam quajtur dhe e quaj, metodë poetike “feriziane”.
Shofim në dy strofat e fundit çfar ideje të formulimit që vargu nga vargu nuk dallojnë përveçse kuptimit:


Lexo :


Ai ra për dritë lirije
Ai ra për të lashtin atdhe
Ai ra për tokë Dardanije
Për tokën e t’ parve me dhe

Ai ra për trollin etnik
Ai ra, ishte i bukur i degë’s shqiptare pip
Ai ra për, për trollin Ilirik
Për gjuhen amtare shqip.


Të gjitha mbaresat e vargjeve në fjalë, janë të zgjedhura me kujdes dhe me kuptim poetik e Kombëtar. Për çfar ra dëshmori: Për dritë lirije, për të lashtin atëdhe, për tokë Dardanije, për tokën e t’parëve me dhe, për trollin etnik, për degën shqiptare pip, për trollin Ilirik dhe së fundi poeti gjenë shprehjen emocionale për secilin lexues kur thot: Për gjuhën amtare shqip.

Ky variant i poetit Xhelal Ferizi, i të formuluarit dhe ilistruarit në vargje poetike, kultivon vleratë më të larta poetike dhe Kombëtare, që pasurojnë krijimtarinë poetike të mirëfillt shqiptare.



Se temat përgjedhëse të poetit, nuk janë të tijat, këtë e kemi vërejtur me kohë, sepse poeti diktohet nga koha dhe ngjarjet e çështjes Kombëtare, që ai i përjeton me shpirt, dhe reagon në poezi, kjo qëndron. Poetin Xhelal Ferizi, e dikton ngjarja, situata e mbi të gjitha çështja Kombëtare shqiptare, të cilat i përjeton denjësisht ku pastaj ai Ai i nënshtrohet përmes poezisë arritjeve të mëdha shqiptare që kanë ndikuar dukshëm në arritjen e rezultatit të krijimtarisë. Poezia tek poeti Ferizi, nuk është thjesht vetëm poezi, por ka edhe kritikë indirekte dhe direkte. Kjo dëshmon në shumë lirika dhe poezi të krijimtarisë së tij.

I gjithë ky poetncial i madh i të krijuarit të poetit Xhelal Ferizi, i preokupuar me jetën dhe veprën poetike, do të shtyjë shumë kritik për t’u marr me poezinë “feriziane”.



* * *

[lirik]

Imagjinata e poetit, është e pasur me ide për të krijuar, e që shumë prej tyre na bien në sy e që është një numër i madh i poezive, numër ky i konsiderueshëm e krijimtarisë, na bënë me dije se poeti është i preokupuar me jetën në forma të ndryshme dhe dëshirën e tij të jetuarit.

Ne kemi me pa në poezinë e imagjinuar nga poeti Ferizi, e cila është titulluar nga poeti:
“Kur shkova në diell”, e që mendohet se është njëra ndër imagjinata më e përsosur e të formuluarit në poezi. Poezia ka karakter ankimi, në instancën më të lartë planetore, pra tek “dielli”.


Lexo :
Kur shkova në diell
Shkruan: Xhelal Ferizi

nga etja për dritë shkova drejt e në diell
duke ecë me flatra duke ikë nga errësira
dhe sa më lart, duke ikur flutrim, nëpër çiell
më doli para rrezëtarja, krahëlira
u quente kështu përcjell’sja e miqve, ajo shoqëruese diellore
që kishte trup rrezje zemër rrezje, e strukturë
si në shpirtë si në gjak rrreze ishte, ajo rrezatore
ma shkriu vuajtjen të tokes, dhe lotin si gurë.


Poeti, futet lirshëm në spektrin e imagjinatës, i motivuar nga dëshira, që ndokun të gjej mbështetjen e tij, të vuajtjeve, dhe nga një etje e madhe për dritë që thot në dy rreshtatë e parë; “nga etja për dritë shkova drejt e në diell”, “duke ecë me flatra duke ikë nga errësira”. Të imagjinuarit e poezisë është e një lloji të veçant, sidomos kur autori këtë botë në planetin e kësaj toke e quan “errësirë”, e ikja nga kjo “errësirë” me flatra drejt diellit, poetin e bënë të lumtur se më në fund e gjeti “rrugën” e tij.

“Dëshira e madhe drejtë diellit, nënkupton tek poeti urrejtjen e madhe të errësirës nga toka”.


Këtu ndërlidhen dy komponente që i paraqet poeti e që bien ndeshë njëra me tjetrën, dëshira e dritës që nënkupton diellin, dhe errësirën që nënkupton tokën. Këtu shifet një përvojë e poetit në ndërlidhjen dhe kuptimin e poezisë, që për lexuesin është më e kuptueshme, edhe pse poezia ka të bëjë me imagjinatën.
“Dhe sa më lart, duke ikur flutrim, nëpër çiell”, më doli para rrezëtarja, krahëlira”, tani poeti krijon edhe personazhin që e quan “rrezëtarja”. Sa bukur poeti i jep kuptimin e kësaj imagjinate, që futë personazhe në krijimin e fatntazisë tek lexuesi, që realizon mjaft me përpikëri hyrjen e poezisë në një ngritje. Përqëndrohemi me vëmendje tek katër rreshtatë epoezisë : “u quente kështu përcjell’sja e miqve, ajo shoqëruese diellore”, “që kishte trup rrezje zemër rrezje, e strukturë”, “si në shpirtë si në gjak rrreze ishte, ajo rrezatore”,
”ma shkriu vuajtjen të tokes, dhe lotin si gurë”. Teksti poetik nga një përvojë e të krijuarit merr një shtrirje të gjërë të kuptimeve dhe karakterit të imagjinatës në poezinë “Kur shkova në diell”, krijon imazhin jetësor të njeriut në tokë, i cili kishte me qenë sikurse ai në diell. Poezia, ka karakter të gjërë kuptimor, trajton të drejten e njeriut për të jetuar, trajton të drejten për egzitencë si fakt i sëndërtimit të rrugës objektive.

Njeriu, shumë herë ëndërron jetën përmes një imagjinate që krijon shpikje për një botë më të mirë, më të begatshme. Aftësia e të krijuarit, të ndërtuarit, të jetuarit, varet nga vet njeriu në vetëdijen e vet duke e parë botën më të ndryshuar, më të begatuar që paraftyron botën e lirë dhe të qytetëruar, sikurse në rastin e kësaj poezie që është e ndërtuar mbi imagjinatën e poetit Ferizi. Thjeshtë, imagjinata kërkon aftësi të të menduarit në paraftyrime, kërkon zotësi për të krijuar, për të zbuluar ose për të shpikur diq të re, e që mund të hyj në punë njeriut të ditëve të sotme. Përveç këtyre, ajo kërkon përvojë të njohurive të reja, në imagjinatën me mendje të shëndosh, duke i trajtuar si të mundshme. Poeti ja del kësaj me sukses, sidomos në poezinë në fjalë, ku në vazhdim shkruan:

Lexo :


kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik
me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim
mendova se më shohin urrejtshëm si armik
më sollën një engjëllushë n’përkthim
e cila diellit ankesat e mija ia përkthen
përse unë në tokë nisa e thash përse nëpër krim
pse o diell me ecë po na len
pse o diell, përse po na nxenë

Shtrirja e poezisë “Kur shkova në diell”, në rreshtat e më sipërpërmendur, që shkruan :
“kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik”, “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim”, “mendova se më shohin urrejtshëm si armik”, “më sollën një engjëllushë n’përkthim”, ka një kuptim tejet real të trajtimit të njeriut me të drejta të cunguara të lirive të tij. Se autori arrinë bukur në paraqitjen e kësaj poezie për të drejten e popullit shqiptar, është e pa diskutim. Këtu nxirret në pah, padrejtësia e popullit shqiptar, kur autori gjenë fjalët shumë të përshtatura : “kur hyra në mbretëri me një dënesje dheu në çerpik”, “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim”, sepse hyrja e njeriut në zyrat e okupatorëve, ka qenë vërtetë dënesje, me një frikë nga gjykimet e mundshme të diskriminimit. Po pse autori në poezinë e tij e cekë: “me ligj të tokes së ftoft, me gjuhë të pakuptim” ! Kjo nuk është ideuar vetëm sa për ta mbushur me një varg poezinë. Por në mbrendësinë e saj, ka një kuptim kritik ndaj padrejtësive të njerëzve që u shtrohen, ndaj diskriminimit të se drejtës së tij, e që poeti e trajton si “ligj” të tokës së ftoft, me gjuhë të pakuptim. Moskuptimi i gjuhës, për poetin, mendohet të jet se popujtë e këtij planeti janë të pakuptueshëm, shprehimisht janë njerëz që u duhet edukata, kultura njerëzore.
Poeti kur shkruan : “atje gjithëçka ishte e arit”, “si kroni si ujë si ato pika”, “si shiu dhe rrushi ngjyrë ari”, “me rreze ishte antika” , e ka në mendje imagjinaten e një bote prej ari, nga një fantazi motivore, i motivuar nga ndjenja e formësimit poetik. Të gjitha, si shiu, si uji, si kroni, si rrushi ngjyrë ari, me rreze ishte antike. Imagjinata e autorit të poezisë, prekë antikën, që simbolizon vjetërsinë e punimeve të rralla artistike, që kanë vlerën dhe çmohen për kah lartësia, në këtë rast sikurse rrezja e diellit.

Në rreshtatë në vijim thot: “dhe më shtruan në shtrat dukati me fjetë”, “do lule plot diell e që pëshpërisnin”, “dhe vuajtje nuk pashë në at jetë”, “veq drita që çdo gjë qëndisnin” ! Se autori pandehë, që shumë popujve në jetën e tyre në tokë, ju mungon edhe shtrati i fjetjes, mungonë gjuha e luleve aromtare, vuajtje e tyre e cila është prezente në të gjitha poret e jetës të popujve e mbi të gjitha mungesa e dritës. Mbrenda këtyre rreshtave hetohet në shpirtin e poetit, i cili shpreh pa rezervë mendimin e tij, që në imagjinatë së paku e gjeti knaqësinë, e gjeti për ate që duhej të ishte edhe në tokë, të drejta të cilat janë privuar nga popujt barbarë mbi popujtë e vegjël, që janë më të përfshirë në rreshtat në vijim:


Lexo :

nuk ka kund manushaqe