|
Shpirt shyptari
Anėtarėsuar: 30-09-03
Postime: 6,907
|
Dhuna mbetet dhunė
Po nga vjen dhuna dhe perse ??
Cilet janė faktoret me kyq tė dhunes dhe atyre qe perdorin dhunen??!!
Dhuna ne forma tė ndryshme eshte njė fenomen njerzorė me tė cilin shumė njerez kan ra ne kontakt ne menyra tė ndryshme gjatė jetes se tyre.Dhuna siq dihet , shkakton vuajtje tė pasqaruarė dhe tė madhe pėr personat qe e kan perjetuarė ketė , dhe me shumė se kjo po ashtu ka edhe konsekvenca negative pėr atė qe e perdorė dhunen .
Pjesa me e madhe e dhunes vjen me se shumti nga mbrendesia e familjes e cila cdo here eshte e orjentuarė tek gjinia femrore, femijet , gjė qe edhe e veshtireson cdo here faktin , analizen dhe shkakun e kesaj dhune.
Do tė shkoj me poshtė duke analizuarė sa me hollsishtė shkaun e ketij fenomeni arsyen ose bindjen negative si njė imponim qoftė ai shoqerorė ose juridik.
Njė definim i dhunes ėshtė cdo here i fokusuarė nė menyren e dhunes tė cilet shpesh edhe e quajnė " dhuna pėr tė mire " ose " me qellime tė mira" dhe keto ne njė menyrė ose ne shumė raste janė tė perqendruara dhe tė orjentuara cdo here ndaj viktimes. Ne keto raste tė cilat shkaktojnė dhimbje lendime frigė ose nenqmim personal pėr viktimen dhe duke u mbeshtetur ne keto , viktima behet objekt dhunes ne menyra tė ndryshme siq janė ato fizike , psiqike ose materiale.Me dhunė parashifet njė arsenal i madhė ne menyra tė ndryshme ne mes tė njeriut.Por me krysorja dhe rrenja kryesore e dhunes ka tė bejė me se shumti me aktin e dominimit ndaj pales tjeter ,pushtetit, duke krijuarė vetbindjen se dhuna eshte e vetmja rrugė e cila dergon deri tek respekti dhe dominanca.
Dhuna ne mbrendesi tė vetė ka vetem tre aktorė :
Viktimen . Observatorin dhe Veperkryesin .
Qe tė tret mund tė e perjetojnė dhunen ne menyra tė ndryshme , por ajo cka eshte e perbashket ne keto raste , eshte se pėr keta te tre ardhja e tyre ne kontakt me dhunen ,me vonė e lind dhunen , sepse dhuna lind nga dhuna.
Viktima e perjeton dhunen me shumė sesa ai qe e kryen , kjo nuk ka diskutim , viktima eshte ajo qe e njef dhunen e perjeton dhunen , frigen cka me te gjitha keto krijohet njė ndjenjė qe e benė rritjen e sensitivitetit.Me tutje dhuna ka njė tendencė qe me shumė se cdo perjetim tjeter, ky akt mbetet i pa shlyer ne kujtesen e viktimes dhe ketu viktima ka njė potencial traumatik tė madhe qe e banė me vete ne tė ardhmen.Njė traumė eshte njė perjetim i fortė qe percillet cdo here me njė humbje tė kontrolles , humbje tė deshires pėr jetė , ku shpesh edhe prmbanė frigen qe do tė vdesė nga kjo .Kur dhuna perjetohet si njė traumė kjo rezulton nė njė reaksion tė perkufizuarė traumatik siq janė :
Ulja e nivelit funksional ,dhimbje muskulore , problem tė gjumit dhe konsentrimit dhe depresioni.Pervojat e dhunes nuk dergojnė ne ndonjė problem serioz psiqik , por sidoqoftė keto perjetime tek ata qe kan qenė viktim e dhunes janė me tė izoluarė nga te tjeret dhe me tė ndjeshem ne anen e kotrolles personale.
Po ashtu duhet cekur se, ehde personi qe ka qenė deshmi e njė dhune tė kryer ,e perjeton dhe ndjenė njejtė sikur viktima ne fjalė, tė marrim si shembullė kur femijet e kan pa rastin kur njeri nga prinderit ka rrahur ose maltretuarė tė tjetrin ose ka krijuarė dhunė tė natyrave tė ndryshme.Definicionet e lartė permendura tė dhunes janė njė perjetim i njerezve tė cilet kan qenė viktim e kesaj .Eshte edhe njė pikė me rendesi pėr tė perdorurė fjalen dhunė posaqerishtė per personat qe e kan perjetur ketė sepse duke e shqiptuarė fjalen " dhunė " me pak se njė perkufizim neutral ,ata mund tė e kuptojnė dhe tė e kurojnė me mirė dhe me lehtė perjetimin e tyre nga ndokush ,nga e kaluara, dhe ne keto raste, fjala " dhunė " nuk preferohet edhe aq ne diskutime dhe debate me persona te lartė cekur edhe pse njė arsye e tjeter eshte se shumė persona per shkak tė kesaj fjale " dhunė " nuk e qesin ne skenė dhunen e perjetuarė , bazuarė ne shkakun e fjales qe tingellon keq , pra fjala " dhunė " ne ketė drejtim kerkohen me definicione tė ndryshme pėr shqiptimin e kesaj fjale siq eshte ;maltretimi keqtrajtimi ,nenqmimi etj etj .
Perderisa dhuna trajtohet si njė ves problematik duhet ditur se ky eshte njė fenomen i qenjes njerzore , e bashkė me ketė janė shumė njerez tė gatshem qė tė kryejnė aktet e dhunes ne menyra te ndryshme , sidomos ne situaten dhe frigen nga humbja e dominances ose pushtetit.Njė person qe ka probleme tė perdorimit tė dhunes , ose qe i eshte berė shprehi , ndikon negativisht jo vetem ne personalitetin e tij/saj , por edhe ne rrethin qe e rrethon, siq janė familja e ngushtė , shoqeria puna etj etj por i kujdeseshem duhet tė jetė njeriu cdo here kur eshte ne pyetje dhuna serioze edhe nese kjo ndodhė vetem njehere dhe kerkon falje ne keto rrethana.
Dhuna eshte njė reaksion dhe njė tentim pėr kontrollimin e pushtetit personal , friga nga humbja e dominances ndaj dikuj ,friga pėr braktisjen e kontrolles mbi dikend , edhe pse menyra e friges per humbjen e kesaj force tė lartėcekur ndahet ne disa grada dhe mund tė sqarohet si me poshtė;
tentimi pėr tė bindurė dikend me dhunė
roli i mundesis pėr te ndikuarė mbi dikend
mbrojtja dhe mirqenja
hidherimi , tė kuptohet ose ndegjohet fjala e tij /saj
Aktrimi simbas urdherit te tij/saj
mundesia per te gjetur rrugdalje ose zgjidhje
mosgatishmeria seksuale dhe mosnjohuria e kesaj natyre
xhelozia dhe panika etj .
Bindeshmeria e dominances dhe pushetit dominues do tė thotė qe tė jetohet ne kushtet jetsore dhe tė gjindet nė njė situatė tė rendė she shqetesuese.Me tutje , ky princip i tillė mund tė jetė i lidhurė me mospjekurin njerzore , ose behet princip i dites sė perditeshme siq ėshtė uji , ushqimi , gjumi , nxemja etj .Principi i tillė percjelles ne ditet e personave tė tillė mundet tė jetė edhe njė perjetim i knaqeshmeris se tij/saj cka do tė thotė se ana dominante dhe pushtetare e ketyre personave kuptohet ne mnyra tė ndryshme si deshtues ne situata te ndryshme jetsore.Mirpo, diminanca emocionale eshte njė tipar i tjeter i humbjes se pushtetit qe ka tė bejė me ndjenjat e tij/saj dhe me ndjenjat e pales tjeter.Kjo ka te bejė edhe me atØse njeriu nuk din se si tė shprehet ashtu siq duhet , nuk din tė i shpreh ndjenjat e veta personale ose nuk mundet tė u qendroj ketyre impulsave tė lartėpermendurė , dhe mu per ketė shkak , te tillet reagojnė me anen e dhunes qe ti hjekin keto veti nga vetvetja e duke i hudhur mbi tė tjeterin .Ne studimet e pandalura deri me sot , eshte folur cdo here pėr dominancen seksuale qe ka tė bejė me problemin ne boten e seksit , nxemjes seksuale para aktit tė tillė si dhe problemit tė reaksionit ose orgazmit,dhe perfundimishtė , bindeshmeria e kesaj dominance mundet tė jetė edhe strukturale , me njė falė , personi ėshtė kunder edhe me shoqerin , mjedisin e jetes ,perkufizimet gjinore , etniciteti dhe konflikti etnik si dhe bota seksuale dhe trajtimi i kesaj natyre qe e ceka me heret.Friga ose frustacioni qe do ta permendi kogja shpesh , ėshtė njė permbajte e cila gjindet afer me pajtueshmerin e dominances dhe bindjes se tillė dhe kjo mund tė sqarohet si njė gjendje e cila rrjedhė nga ajo kur njeriu ėshtė i penguarė dhe ska forcė tė i zbatoj mendimet dhe planet e veta dhe ketu fillon lufta e tij se pari me veten e vetė.Frustacioni dhe bindeshmeri e dominances si dhe ndjenjat e tjera siq janė panika dhe hidherimi ,kan njė lidheshmeri tė perbashket dhe nga keto lind edhe argesiviteti qe ne raste te shumta dergon menjihere ne perdorimin e dhunes direkte.Ketu ėshtė me rendsi qe tė kihet parasysh qe agresioni dhe dhuna janė njė nga mundesit verbale tė reaksioneve tė bazuara nga ndjenja dhe duke u fokusuarė ketu rastet e tilla personat mundohen qe tė gjejnė cdo here menyra te ndryshme tė perdorimit tė dhunes si njė alternativ tė vetme.Nese paraqiten ndjenjat e emcionale per humbjen e dominances dhe pushtetit ne relacionet ndernjerzore , atehere gjinden dy alternativa te cilave duhet tė u iket ne menyrė qe tė mos kaplohet njeriu nga keto.Njėra nga alternativat e para eshte Terheqja qe do tė thotė -tė derzohesh, tė pajtohesh ma pamundesin dhe tė lejosh veten tė jesh nen reagimet e pamundesis , ndresa alternativa e tjeter ka tė bejė me atė qe ne ndonjė menyrė tØgjindet menyra e komunikimit nderpersonal duke mos harruarė se dhuna shkakton dhe lendon dikend edhe fizikisht , shpirterisht por edhe emocionalishtė.
Eshtė shumė me rendesi qė tė ushtrohet se si tė shprehet njeriu , si tė ketė durimin tė ndegjoj ,te flasė hapur per ndjenjat e veta dhe tė ketė respekt pėr ndjenjat e tjeter kuj dhe tė jetė shumė i kujdseshem .
Por trajtimi i ketyre personave tė tillė nuk ėshtė i pamundurė edhe pse ne ketė drejtim duhet njė punė dhe kohė e gØjatė per hekjen e vetive bindese te cilat i ceka me heret.
Menyra e parė e trajtimit pėr persona qe perdorin dhunė dhe janė tė imponuarė nga dhuna ,ne boten e Psikologjisė quhet Emerge gjė e cila pėr herė tė parė u fillua tė analizua ne Boston ne vitin 1977.Si themelues i kesaj metode njifet David Adams i cili rendesi tė madhe i kushtoj fokusimit tė forces dhe prejardhjes se dhunes dhe tė aspekteve kontrolluese ne ketė drejtim .Trajtimi behet nė metoden Psikoedukative nga njė Psikolog .Fjala Psikoedukativ do tė thotė qe njeriu punon me ametodat Psikologjike duke zbutur, analizuarė , trajtuarė dhunen sikur njė alternativ tė shkembimit tė dituris , sepse dhuna tek keta individė, mund tė jetė e imponuarė nga ana e kultures dhe shoqeris dhe aspekteve tė ndryshme , gjė e cila ka mundesi tė arrij shkallen e heqjes se ketij fenomeni percjelles tek personat e bindurė ne ketė .
Persoanat me prirje pėr dhune mendojnė cdo here se dhuna ka anen pozitive tė saj ,duke menduarė se nga vetja e tyre kan nxjerrurė hidherimin janė zbrazurė nga fundi i sistemit nervorė , por a thua , a zbrazet njeriu duke biseduarė .Natyrishtė se po .Konflikti i komunikimit ka tė bejė shumė ne mesin mu aty ku perdoret dhuna e pėr tė arritur deri tek ky komunikim , njeriu duhet tė mesohet qe tė mos jetė pjesė pėrberese e ndjenjave .
__________________
Njerzitė fisnikė , me ligjeraten e tyre , fitojnė mė shumė armiq, sesa njerzit e ligj me veprimet e tyre tė liga.
Zhan Pol
Herėn e fundit ėshtė Redaktuar nga Bond : 19-12-06 nė 09:20
|
Modė Lineare
