analiza

[Urata]

I pazëvendësueshmi i zëvendësueshëm



nga Besnik Mustafaj

Largimi i parakohshëm i Rugovës është një moment veçanërisht i rëndë në radhë të parë për të gjithë shqiptarët e Kosovës e mandej për mbarë shqiptarët kudo jetojnë në botë. Por, pa mëdyshje do të thosha se ky moment është po aq i rëndë edhe për serbët dhe pakicat e tjera etnike të Kosovës. Pavarësisht se sa e kanë kuptuar këtë gjë serbët e Kosovës, Rugova, me filozofinë e tij të bashkëjetesës paqësore të shqiptarëve me të gjitha pakicat etnike në një Kosovë të pavarur, të lirë, demokratike e të evropianizuar, ka qenë deri në fund shprehësi më i mirë i interesave jetike të komunitetit serb. Ndarja me Rugovën është një moment i rëndë gjithashtu edhe për të gjithë fqinjët e Kosovës. Në më pak se gjashtë vjet si President i legjitimuar botërisht i vendit të vet, ai arriti të dëshmonte mjaftueshëm se edhe si burrë shteti dëshironte dhe ishte i aftë të ndërtonte vetëm ura miqësie midis vendit të tij dhe fqinjëve, larg të gjitha yshtjeve primitive, që për shekuj kanë prodhuar urrejtje mes popujve në këtë rajon të Evropës. Largimi i parakohshëm i Rugovës shkaktoi, me të drejtë, brengë të thellë edhe te krejt komuniteti ndërkombëtar, i cili kishte gjetur vazhdimisht tek ai partnerin me integritet të lartë dhe plotësisht të sinqertë për të bashkëpunuar, lidhur me problemet e përbashkëta të demokracisë apo edhe të paqes e të stabilitetit në rajon.
Nëse duhet përmbledhur me dy fjalë, vlerësimi im për Presidentin Rugova mishërohet me realitetin se sot Kosova është në prag të pavarësisë. Pa kontributin e tij në vazhdimësi nuk jam i sigurt se Kosova nuk do të ishte sot këtu ku është, pra, nuk dua t’i jap individit rëndësi më shumë se ç’presupozohet në shoqërinë moderne, dhe shoqëria kosovare është e tillë, por roli i figurave të mëdha në shtyrjen përpara të historisë, megjithatë është i pazëvendësueshëm. Në këtë kuptim, Rugova futet tek ato personalitete të jashtëzakonshme evropiane të shekullit XX, të cilët e filluan veprën e tyre kombëtare nga një hiç. Çfarë force shpirtërore kolosale nevojitet për një ndërmarrje si kjo! Rugova e kishte këtë forcë. Kur, në kapërcyell të viteve tetëdhjetë të shekullit të kaluar ai iu drejtua opinionit shqiptar në Kosovë, opinionit publik në Serbi si dhe atij ndërkombëtar në Evropë e Amerikë, me thirrjen për të ndalur sa më shpejt revanshin fashist të Milosheviçit, Kosova nuk kishte asnjë element racional për të besuar se po niste kështu njëherë e mirë rrugën drejt pavarësisë, duke shënuar po ashtu edhe rënien përfundimtare e të palavdishme të Milosheviçit me klikën e tij. Duket si një hollësi, por është shumë domethënëse që, me t’u marrë vesh lajmi i hidhur, i dërguari i posaçëm i Sekretarit të Përgjithshëm, zoti Ahtisari, vendosi shtyrjen disa ditë të çeljes së negociatave për statusin e Kosovës. Eshtë një gjest krejt i përligjur për të nderuar përcjelljen e njeriut që ishte në qendër. Por, duke theksuar se shtyrja është vetëm e përkohshme, vetëm konfirmohet se historia e Rugovës është e pazhbëshme. Asnjë shqiptar, asnjë ballkanik nuk ka mundur të lerë pas kaq shumë histori. Domethënë pavdekësi.
E veçanta e personalitetit të Rugovës qëndron te fakti që ai arriti të krijojë një frymë krejt tjetër, pa asnjë traditë në mjedisin shqiptar, frymën e rezistencës paqësore, frymën e vetëkontrollit të fortë përballë mizorisë së kundërshtarit me besimin e hekurt se drejtësia, edhe po vonoi, prapë triumfon. Ai e ndryshoi kështu esencialisht perceptimin popullor të heroit kombëtar. Pra, në betejën e vet tejet të ndërlikuar politike, ai nuk bëri kalorësin e vetmuar, gjë që ka ndodhur me të shumtët e personaliteteve ballkanike me peshë edhe gjatë gjysmës së dytë të shekullit të kaluar.
Me fjalë të tjera, Presidenti Rugova nuk e ndërtoi veprën e tij kombëtare sipas modelit të Gjergj Elez Alisë, si të thuash, por veproi vërtetë me vetëdije të plotë si një misionar i madh. E para, ai mbolli me kujdes bindjen e vet në të gjithë shoqërinë e Kosovës, gjë që është madhështore, e dyta, ai arriti të sigurojë me durim të gjithë komunitetin ndërkombëtar se Kosova është në gjendje ta përvetësojë këtë frymë që i jep plotësisht këtij vendi të drejtën morale dhe politike të bëhet një shtet i pavarur dhe i denjë midis shteteve të pavarura evropiane. Dhe së treti, ai e udhëhoqi Kosovën me kontributin e tij, me shembullin tij dhe me prezencën e tij të pandërprerë gjatë gjithë këtyre 15 vjetëve, në procesin shumë të vështirë të krijimit të një elite politike thelbësisht të re, e cila, pavarësisht diversitetit që paraqet gjatë debatit në pikëpamjet për zhvillimin e vendit, reflekton një pjekuri që e bën të merituar për të marrë përsipër vazhdimin e mëvetësimit dhe të shtetformimit të Kosovës. Me një fjalë, Kosova sot ka një klasë politike realiste e plotësisht të përgjegjshme dhe për më fort, me përvojë të mjaftueshme në drejtim. Më kryesorja: kjo klasë politike është e organizuar në parti me programe të qarta demokratike dhe vepron me kthjelltësi brenda institucioneve të ligjshme, është në Parlament, në qeveri. Kjo mua më jep siguri se asnjë traumë e madhe nuk mund të ndodhë në itinerarin në të cilin ka hyrë Kosova. Rrjedhimisht, siç ishte i pazëvendësueshëm në të gjallë, Rugova është plotësisht i zëvendësueshëm tani që do të na mungojë. Të tillë e ka përgatitur ai vetë përjetësinë e tij.

[Urata]

Nje Kosove pa Ibrahim Rugoven. Sa e madhe eshte humbja dhe kush meriton ta trashegoje ate ne te vertete



-perzgjodhi Ina Koxha

Vdekja e presidentit te Kosoves Ibrahim Rugova dhe Kosova pa te. Kjo eshte nje nga temat qe komentohet ne shtypin e huaj.

"Frankfurter Allgemeine Zeitung" shkruan: "Nuk eshte e pameshirme, kur disa thone, se vdekja e Rugoves madje mund t´i lehtesoje bisedimet. Eshte mese e vertete, qe burri plot merita me shallin e mendafshte ne fund u shnderrua ne nje monument te vetvetes, i ngurtesuar ne kerkesen e tij per pavaresine e Kosoves. Megjithate edhe ata qe kritikojne ngurtesine e tij, kurresesi nuk ofrojne zgjidhje me te mira. Serbia do ta mbaje Kosoven, por asnjehere nuk do te jete e gatshme qe te paguaje per kete cmimin e duhur: pra te pranoje pjesemarrjen e shqiptareve ne pushtetin e Beogradit. Po aq jorealist eshte edhe propozimi i hedhur per nje konfederate serbo-malazezo-shqiptare, qe ka per qellim te shmange pavaresine e Kosoves".



E perditshmja e Berlinit "Neues Deutschland" analizon:
"Thuhet nje vdekje ne kohe te papershtatshme. Por kur do te ishte koha e pershtatshme? Bisedimet ndoshta do te influencohen ne aspektin kohor, por jo ne drejtim te klimes e aspak lidhur me permbajtjen. Ndonese ne Prishtine tani do te hapet grindja per pasardhesin e burrit me shallin e mendafshte, kushdo qe te jete ai pozicionet e serbeve dhe shqiptareve do te mbeten te pandryshueshme, ashtu si edhe ne kohen qe jetonte Rugova".

Nga komenti i "Braunschweiger Zeitung" shkepusim:
"Endrra e jetes nuk mundi te realizohet per Ibrahim Rugoven: pavaresia e Kosoves. Me rafinese ai e ka kufizuar influencen e luftetareve te armatosur te UCK-se duke i orientuar shqiptaret ne kursin e tij te paqes. Pavaresisht nga disa suksese Rugova nuk iu afrua shume zgjidhjes se problemit. Serbet e refuzojne pavaresine e Kosoves po aq sa fort e kerkon ate 95% e popullssise shqiptare ne Kosove. Bashkesia nderkombetare nga ana e saj kerkon nje kompromis dhe e refuzon ndarjen e Kosoves ne baze te kritereve etnike. Me kete situate te bllokuar do te konfrontohet pasardhesi i Rugoves. Por cili do te jete ai? Rugova e ka lene pasdore konceptimin e trashegimise politike", terheq vemendjen "Braunschweiger Zeitung".

"Rhein Zeitung" e Koblences nenvizon:
"Kosovaret nuk do te pranojne asgje me pak se pavaresia. Ndaj serbet do te jene ata qe se fundi duhet te levizin. Kosova eshte e humbur per ta - madje qysh tani si protektorat i OKB-se. Ky mendim eshte i dhimbshem. Cilido politikan i nivelit te larte qe e shpreh kete te pashmangshme, mund ta paguaje guximin e tij me deshtimin politik. Me e mira qe mund te arrije Serbia eshte bashkimi i territoreve kufitare te banuara nga serbet. Endrra e Rugoves per nje Kosove te lire nderkaq do te jetoje, derisa kosovaret te festojne themelimin e shtetit. Nese arrihet deri ketu, atehere ndoshta nuk do te harrohet trashegimia e Rugoves. Por me e rendesishme se nje shtet kosovar eshte bashkejetesa ne paqe e popujve te Ballkanit. Rugova s´do te kish deshiruar kurre nje Kosove agresive nacionaliste".

Nje citat nga komenti i "Frankfurter Rundschau":
"Me vdekjen e presidentit te Kosoves Rugova, nuk eshte bere me e lehte situata per ndermjetesuesin e OKB-se, Ahtisari, perkundrazi ajo eshte veshtiresuar dukshem. Problemi qe ka perpara diplomati findlandez duket pathuajse i pazgjidhshem. Ne bisedimet e shtyra tani per ne shkurt ai duhet te afroje pozicionet e papajtueshme te serbeve dhe shqiptareve te Kosoves. Karta evropiane e presionit ndaj Serbise e Malit te Zi, qe per nje antaresim ne BE duhet te mbahet qendrim i aresyeshem ndaj ceshtjes se Kosoves, ka humbur vleren qekurse ne kryeqytetet evropiane po debatohet per kufijte e zgjerimit te BE-se. Sidoqe te jete zgjidhja pas bisedimeve qe do te zgjasin, e qarte eshte qe bashkesia nderkombetare, nen drejtimin e BE-se, duhet te pergatitet per nje kujdestari afatgjate ne Kosove".

Ne artikullin e "Trierischer Volksfreund" lexojme:
"Thengjilli ne fucine e barutit Kosove, qe dukej se prej kohesh ishte bllokuar, tani do te jape shkendija me shume se kurre, ne rast se nuk gjendet shpejt nje kompromis. Ndaj BE-ja, OKB-ja dhe NATO-ja pas vdekjes se Rugoves duhet t´i ulin sa me shpejt ne tryezen e bisedimeve palet e armiqesuara", terheq vemendjen "Trierischer Volksfreund".

Gazeta e Berlinit "Tagesspiegel" boton nje interviste me Koordinatorin e Paktit te Stabilitetit per Evropen Juglindore, Erhard Busek.
Ky i fundit mendon qe bisedimet do te kene nje rrjedhe te veshtire. "Parashikoj qe ne kater ose gjashte muajt e ardhshem mund te kete nje krize te madhe", thote Busek duke pasur parasysh bisedimet. Busek rolin e Rugoves e pershkruan: "Ai ishte nje simbol, por jo nje aktor politik", ndaj ne bisedimet per statusin Rugova nuk do te kishte qene negociatori vendimtar", shprehet Koordinatori i Paktit te Stabilitetit Erhard Busek ne interviste per gazeten "Tagesspiegel".

Gazeta italiane “Stampa” ne numrin e djeshem:
Boshlleku politik qe ka mbetur prapa Ibrahim Rugoves, hap nje hapesire qe kandidaturen per kryetar te Kosoves ta shpalle njeri nga shqiptaret me te pasur – Behxhet Pacolli i cili jeton ne Zvicer. Sikurse thekson gazeta ne fjale, “pas orgjise se nacionalizmave dhe imeprializmave humanitar, ndoshta vertete e ardhmaja e Kosoves mund te jete e vetem kthimi ne pune te shendosha”.

Gazeta e Torinos konsideron se:
Prapa Rugoves, si “i venitur” me pare dhe “udheheqes jo aq karizmat”, nuk mbetet askush i cili mund ta zevendesoje, keshtu qe ne “te ardhmen e atij territori” krijohet hapsira qe ta zevendesoje edhe nje shqiptar nga “jashte”. Ne veshtrimin e gazetes ne fjale terhiqet verejtja se tani vdekjen e Rugoves po e “vajton bota e diplomateve, ndersa mjediset politike po i mprehin armet”. Per kete shkak, sikurse theksohet, hapet mundesia qe udheheqesi i ri i shqiptareve te Kosoves te jete Behxhet Pacolli, “pronar i fuqishem i kompanise ‘Mabetekx’, me interese nga lindja e Evropes deri ne Uashington, ku e ka mbeshtetjen e republikaneve”.

Gazeta “Standard” e Vejnës vlereson:

“Kryetari i Kosovës, Ibrahim Rugova prapa vetes ka lënë vakumin e pushetit i cili mund të jetë i rrezikshem. Në prag të fillimit të negociatave mbi Kosovën kur duhet te ishte prezent, shefi i ekipit negociator të shqiptarëve të Kosovës i ka dhene vendit te tij lamtumiren e fundit. Ka humbur personaliteti që e ka pasur atë aftësi të cilën elita politike në Kosovë gati fare nuk e ka, e kjo është arritja e konsensusit dhe ndjekja e asaj që është e realizueshme. Njeriu me shall mendafshi ka mundur ta vë nënshkrimin e vet nën zgjidhjen kompromise me Beogradin, e që forcat radikale në Kosovë të mos guxojnë të rrebelohen. Tani në Vjenë do të udhëtojë një delegacion i pasigurt i Kosovës. Lufta për pushtet mund t’i dobësojë pozicionet e shqiptarëve në Kosovës në negociata”, nënvizon gazeta në fjalë dhe vë në dukje se tani duhet gjetur shefi i ekipit negociator që është proces i cili mund të zgjase më tepër, për shkak të animoziteteve të ndërsjella të politikanëve shqiptare, gjë që mund ta bllokojë atë proces. (Dojce Velle+Beta/Balkanweb)

[Urata]

POSTRUGOVA



nga Ilir Kulla

Presidenti i Kosoves nderroi jete. Me gjithe te mirat dhe te keqijat qe mund te kete nje njeri sa eshte ne jete e rendesishme eshte qe ai njeri kur shkon te lere kujtim te mire per te. Mund te themi se z Rugova ka hyre ne histori dhe menyra me e mire per ta gjykuar jeten e tij do te jete nepermjet historise dhe historianeve. Nje thenie e vjeter popullore thote, vdiq mbreti rrofte mbreti. Nuk mund ta marrim te thene plotesisht kete per z Rugova, por ama nje gje eshte e qarte, pas largimit te z Rugova nga kjo jete, gjeja me e rendesishme do te jete ajo qe ka te beje me cfare do te ndodhe pas tij. Se pari z Rugova si president do te zevendesohet nga dikush tjeter qe ka shume gjasa qe te jete po nga vete LDK.
Eshte e mundshme qe te jete z Nexhat Daci si Kryetar i Parlamentit, por edhe z Sabri Hamiti si nje nga personalitetet me te fuqishme politikisht te LDK-se. Presidentit te ardhshem te Kosoves do ti duhet te kerkoje konsensusin parlamentar, keshtu se paku do te kete nevoje qe Presidenti i ardhshem i Kosoves duhet jo vetem te kete nmbeshtetjen e te gjithe LDK-se, por edhe te AAK-se e ndoshta edhe te PDK-se dhe ORA-s. Asgje e cuditshme qe nga emrat qe do te degjohen per kandidaturen e Presidentit te jete Haradinaj, Surroi, Thaci apo edhe vete zevendeskryeministri aktual Adem Salihaj. Natyrisht qe “lufta” me e madhe ne kete loje do te jete perpjekja e tre paleve ne LDK per te marre drejtimin e kesaj te fundit si partia me e madhe dhe ne pushtet. Nga njera ane Sabri Hamiti shkrimtari themelues dhe figure e forte dhe e respektuar brenda LDK-se, nga ana tjeter Adem Salihaj zevendeskryeministri shume i akuzuar nga opozita por dhume i lidhur pas Rugoves dhe ne tjetren ane akoma Alush Gashi njeriu qe ka qendruar per shumke kohe ne hije dhe qe ka nje mbeshtetje te fuqishme jashte Kosoves.
Ka shume gjasa qe LDK te ndahet, nqs palet nuk do dine ta ndajne pushtetin ne mes. Por historia e\ vdekjes se Presidentit rrezikon edhe raportet e brishta te maxhorances se qeverise Kosumi. Natyrisht qe orkset dhe aksioneret jane te shumte. Faktori nderkombetar nga ana e tij deshiron qe sa me shpejt ta mbylle kete ceshtje sepse kjo do te thoshte jo grup negociator, jo negociata ne kete kohe dhe dite te veshtira per ekuilibrat politike jo vetem ne Kosove po dhe jashte saj. Ibrahim Rugova ishte njeriu qe kishte ditur me qetesine e tij qe te bente te bashkejetonin qe te gjitha palet ne partine e tij. Kole Berishen, plakun e forte katolik qe ka qene gjithnje ne krah te mikut te tij kryetar, te riun Naim Jerliu, Sabri Hamitin me gjithe LDK-ne e Prishtines dhe te Podujeves, Alush Gashin, Adem Saliun se bashku me Rame Maren, zonjen Nekibe Kelmendi dhe ekipin e ri qe kishte futur ne qeveri me ne krye Astrit Haracine.

Nen emrin dhe forcen e z Rugova qendronte edhe aleanca me nje pjese te ish UCK-se qe drejtohej nga z Haradinaj dhe qe beri te mundur krijimin e nje qeverie me kryeminister Haradinajn e me pas me Bajram Kosumin. Po ashtu ishte forca dhe emri i Rugoves qe mbanin ne kembe LDK-ne pa u cenuar pas ikjes se Bujar Bukoshit dhe te Edita Tahirit. Le te leme te kalojne ditet e zise ne Kosove dhe popullin e Kosoves e familjen Rugova ta vajtoje te dashurin e vet. Tani Presidenti Ibrahim Rugova nuk eshte me, kohet jane te keqija dhe te brishta, le te shpresojme qe jo te gjitha palet do te nxitojne te behen “mbret” pas Rugoves.

[Dilaver]

D. Agolli: Shqiptarët të bashkuar për të realizuar ëndrrën e Rugovës për pavarësi

Tiranë, 23 Janar - "Ai vdiq në këmbë, duke iu përgjigjur dhunës së natyrës me dhunë", kështu shprehet shkrimtari i njohur Dritëro Agolli.

Në një intervistë për gazetën "Koha Ditore", shkrimtari dhe intelektuali i njohur shqiptar, Dritoro Agolli, analizon situatën politike në Kosovë pas humbjes së Rugovës.
.
.
.
.
.
.
.

Pendesa për kritikat ndaj Rugovës

Koha Ditore: Ju keni qenë shpesh edhe kritik ndaj mënyrës që praktikonte Rugova. A jeni penduar për këtë gjë?

Agolli: Mendoj se ne nuk e kemi kuptuar aq mirë Rugovën. Unë e kam kritikuar për anën paqësore të drejtimit të tij, kam bërë edhe ironi me shallin e tij, dhe tani ndjej njëfarë pendese që në atë kohë nuk e kam kuptuar aq shumë. Por tani unë kam kuptuar që nuk kam pasur të drejtë.

[Urata]

Kush e rrezikon Kosoven?



nga Ilir Kulla

Mediat e Beogradit dje kane trumbetuar me te madhe se pas vdekjes se z Rugova ne Kosove rrezikon te kthehet dhuna dhe ekstremizmi si dhe qytetaret e Kosoves me kombesi serbe.rrezikojne tani e tutje te gjithe jeten e tyre. Keto akuza jane me te thella dhe po propagandohen me te madhe sidomos nga pjesa nacionaliste ne Serbi, me qellim qe tani e tutje kjo “frike” per serbet e Kosoves te jete shqetesimi zyrtar i axhendes se nderkombetareve. Natyrisht qe me largimin nga kjo jete te z Rugova kushtet e zevendesimit te tij politik kthehen ne nje problem politik i brendeshem ne Kosove, nga njera ane sepse ai ka qene nje lider i padiskutueshem politik, nga ana tjeter eshte e natyrshme qe procesi politik qe do te vijoje kete vdekje te parakohshme eshte nje proces i cili do te percjelle risi thelbesore ne Kosove.

Por kurrsesi kjo nuk mund te perbeje probleme aq te renda sa te ndikoje ne prishjen e klimes se brendshme aktualisht ne Kosove. Per pasoje mund te thuhet se perkundrazi jane te gjitha kushtet qe persa i perket procesit te integrimit te minoriteteve te kete nje hov akoma me te madh, duke iu inspiruar frymes politike qe z Rugova ka sjelle ne Kosove dhe sot respektohet nga te gjitha palet. Njeheresh nuk mund te harrojme qe cdo proces eshte shume fort i monitoruar nderkombetarisht dhe nuk ka asnje “exit strategy” te KFOR, sikunder ndodh ne Irak sot, perkundrazi siguria dhe forcimi i saj ne te gjithe rajonin ballkanik eshte kthyer ne nje prioritet te vecante per politiken e Bashkimit Evropian.

Kosova eshte e vertete qe ka nje rrezik te vazhdueshem mbi koken e saj. Ky rrezik eshte vete Serbia e cila per fat te keq ka ndryshuar shume pak. Serbia zyrtare e sotme eshte shume me e moderuar se opozita e cila dominohet nga ultraradikalet e Sheshelit, te cilet nga ana e tyre jane forca e pare politike ne Serbi. Me ‘breke neper kembe’ u krijua ky kualicion qe qeveris sot Serbine, i cili eshte i dobet politikisht. Ne fakt provokimi i z Tadic, i cili kerkoi te marre pjese ne varrimin e z Rugova si President i shtetit ne respekt te qytetareve te shtetit te vet me kombesi shqiptare, te le te kuptosh se ne cilen derexhe eshte politika zyrtare e Serbise sot. Nese qeveria e z.Koshtunica do te detyrohet te terhiqet sado pak nga pozicionet e qarta kunder pavarwsise se Kosoves, kjo do te thoshte se Serbia shkon fill e ne zgjedhje te parakohshme, te cilat me siguri sot i fiton partia radikale dhe Ultranacionaliste e Vojisllav Sheshelit.
Kur ne fund te vitit 1997 radikalet hyne ne qeverisje me Milloshevicin atehere u kuptua qarte se Kosova po rrezikonte te perfundonte ne nje konflikt gjakderdhes. Eshte e qarte se nese sot klasa politike drejtuese ne Serbi eshte eksremiste ne sjelljen e vet, kjo vjen per arsye elektorale. Serbia eshte nje vend ku po mbajte politikisht ritmin e Perendimit dhe po e degjove ate, humbet vota dhe pushtet. Keshtu qe nuk ka asnje shans sot per te patur ndonje perparim politik prosperues nga Beogradi. E verteta eshte se sot Kosoven e rrezikon me te vertete vetem nacionalizmi shume i forte serb, i cili per hir te vertetes rrezikon para se gjithash vete Serbine.

[Urata]

D. Agolli: Shqiptarët të bashkuar për të realizuar ëndrrën e Rugovës për pavarësi

Tiranë, 23 Janar - "Ai vdiq në këmbë, duke iu përgjigjur dhunës së natyrës me dhunë", kështu shprehet shkrimtari i njohur Dritëro Agolli. Qysh pas marrjes së lajmit të hidhur familjen e tij e ka mbuluar një tis trishtimi. Mbi tryezën e drunjtë janë vendosur albumet e fotografive që ka bërë me presidentin Rugova në Kosovë. E shoqja Sadija nuk resht së përsërituri imazhin e mbetur në mendjen e saj për presidentin e Kosovës. "Shqiptarët kudo janë hidhëruar", thotë ajo. "Telefoni i shtëpisë nuk pushon, miqtë tanë nga gjithë bota na marrin për të na ngushëlluar për këtë humbje të madhe për shqiptarë", thotë ajo. E ndërsa ende nuk ka mbaruar fjalët, zilja e telefonit bie sërish. "Ishte Giusseppe Di Siatis", një botues dhe publicist gjerman, më ngushëlloi për Rugovën. "Shqiptarët kanë humbur një udhëheqës të madh", i kishte thënë ai.
Në një intervistë për gazetën "Koha Ditore", shkrimtari dhe intelektuali i njohur shqiptar, Dritoro Agolli, analizon situatën politike në Kosovë pas humbjes së
Rugovës. Si e ka rtjohur ai shkrim-tarin, eseistin dhe politikanin e madh Ibrahim Rugova?
Koha Ditore: Çfarë ishte Rugova për Kosovën dhe si mund ta komentoni humbjen e tij?
Agolli: Ibrahim Rugova ka qenë një udhëheqës i veçantë i popullit shqiptar në Kosovë, një udhëheqës që ndryshonte nga shumë udhëheqës shqiptarë, por edhe nga shumë udhëheqës në rajonin e Ballkanit. Udhëheqës të tillë të një forme të afërt ka pasur në botë, siç ishte Gandi, që shumë e krahasojnë Rugovën me Gandin, por siç ishte edhe Martin Luter, por edhe siç ishte Alende i Kilit. Këta lloj udhëheqësish i bindën popujt me arsyet e tyre, që si mund të arrihet një liri dhe një fitore pa gjakderdhje dhe konflike të mëdha. Edhe Ibrahim Rugova këtë rrugë ndiqte, edhe duke për-gatitur këtë fazë të pavarësisë së Kosovës, dhe më tej, për të zgjedhur përfundimisht çështjen shqiptare, pasi nuk mbaron çështja shqiptare vetëm me pavarësinë e Kosovës. Ibrahim Rugova e përgatiti terrenin mbi të cilin duhet
të ngrihet pavarësia, dhe më vonë, me ato lëvizjet e një grade tjetër, jo me dialog dhe me anë paqësore, siç ishte lufta e UÇK-së, por kjo nuk do të thotë që nuk kishte lidhje lufta që bëri UÇK-ja me terrenin e përgatitur nga Rugova. Ai e përgatiti këtë luftë ku më pas ndërhynë edhe forcat e huaja, siç dihet, por kjo gjë erdhi nga shtytja e luftës së UÇK-së. Por lufta është e lidhur me terrenin që krijoi Rugova. Merita e madhe e Ibrahim Rugovës është që e bashkoi popullin në një popull të vetëm që të luftonte për pavarës-inë. Edhe ata që ishin për luftë në fund u bashkuan me Ibrahim Rugovën pasi ai ishte një burrë i mençur, dinte t'i zbuste gjakrat, dhe formoi një koalicion edhe me ato forca që kishin një drejtim tjetër për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës.

Shqiptarët e kanë zakon të bashkohen për qëllime të mëdha kombëtare

Koha Ditore: Si i parashikoni zhvillimet e brendshme politike ië Kosovë pas kësaj humbjeje. A mendoni se do të ketë një stil perndimor në këto zhvillime?
Agolli: Unë mendoj se forcat e brendshme politike në Kosovës do të bashkohen drejt një qëllimi të madh duke u orientuar drejt pavarësisë së Kosovës. Shqiptarët e kanë pasur këtë zakon që për qëllime të mëdha kombëtare janë bashkuar, nuk kanë qenë të ndarë për qëllime të mëdha kombëtare, e jo për qëllime të vogla qeverisëse. Po ta shihni edhe veprimtarinë e parlamentit tonë në Shqipëri, për gjëra të brendshme si rrugët, ligje etj., bëjnë polemikë acaruese, por kur vjen puna për çështje të mëdha kombëtare siç është çështja e Kosovës, siç është çështja e mbrojtjes së vendit të gjithë bashkohen. Unë kam qenë shumë vjet deputet dhe asnjëherë nuk e kam vënë re që për çështje kombëtare të ndahen njerëzit. Edhe në Kosovë për këtë çështje të madhe kombëtare siç është pavarësia dhe liria e saj e plotë e jo të kushtëzuar, jam i bindur se forcat politike atje do të bashkohen. Por kam edhe këtë mendim se Ibrahim Rugova duke qenë në krye të lëvizjes përparimtare për pavarësinë e Kosovës, ka formuar kuadro të tilla politike që do të ndjekin shembullin e tij. Pasi edhe ai nuk i bëri vetëm këto veprimtari, por bashkë me shokët e tij. Se një udhëheqës nëse nuk edukon njerëz që do ta zëvendësojnë nuk është udhëheqës, është një egoist. Rugova nuk ishte i tillë. Ato mendime që kish ia dha si pasuri edhe të tjerëve, dhe thotë një Çalë e mençur e popujve të orientit që "kulturën po ta ndash pasurohesh, ndërsa pasurinë po ta ndash varfërohesh". Dhe Rugova e ndau kulturën.

Koha Ditore: Humbja e presidentit Rugova ndodhi në një moment delikat për Kosovën pasi kanë nisur bisedimet për statusin e saj të ardhshëm. A mendoni se kjo humbje do të jetë një faktor më tepër përcaktues për statusin?
Agolli: Unë nuk mendoj se kjo humbje do të ndikojë negativisht për bisedimet, pasi ato varen edhe nga popujt e Evropës, nuk janë thjesht nacionale, pasi Kosova ende nuk është një shtet. Kosova është një pjesë e rajonit që udhëhiqet nga Evropa, atje janë përfaqësuesit e Evropës, NATO, kështu humbja e presidentit nuk është se do të krijojë konflikt për të ardhmen, pasi kjo varet nga Evropa. Mendoj se nuk do të ketë vështirësi në bisedime, pasi tash-më është e qartë qëllimi i bisedimeve dhe pasardhësi i Rugovës do të dijë të manovrojë në këto bisedime, të rëndësishme për rajonin. Po të ishte Kosova një shtet më vete, dhe kreu i saj të vdiste në prag të bisedimeve, apo çështje të tjera të rëndësishme si ato kufitare, do ishte një proces më i vështirë, megjithatë sot, edhe një shtet i organizuar dhe zyrtar siç është Shqipëria apo vendet e tjera të Ballkanit, po të humbte një udhëheqës dhe të kishte acarime mes popujve, përsëri do ishte një tragjedi e madhe në kohët moderne, pasi tani ka mekanizma të tjera botërore që i rregullojnë këto gjëra dhe nuk është si 80 vjet më parë, dhe nuk lejojnë gjakderdhje, ndaj unë besoj se bisedimet do të arrijnë qëllimin dhe ëndrrën e Kosovës.
Koha Ditore: Si e parashikoni pasardhësin e presidentit Rugova?
Agolli: Sigurisht që kur humb një udhëheqës, bashkimi i popullit aspiratat e përbashkëta duhet të mos cenohen, në mënyrë që të mos ketë turbullira brenda vendit, turbullira që të sjellin, tragjedi, me ndeshje të ndryshme të forcave politike, shoqërore, kulturore, etj. Por në këtë anë unë mendoj se në Kosovë të mos ndodhin turbullira do të mundohen njerëzit që të sjellin paqe, dhe të zgjedhin udhëheqësin e tyre në këtë paqe, pa synuar në turbullira. Megjithëse vendet përreth Kosovës, siç është Serbia, Maqedonia, Bullgaria, janë të kujdesshëm nga ana e sigurisë. Kështu që edhe frikën e Serbisë se mos Kosova përfshihet në trazira unë nuk e marr seriozisht, pasi tashmë populli kosovar është i pjekur.

Darka "ilegale" me Azem Shkrelin dhe Ibrahim Rugovën

Koha Ditore: Kosovës nuk i humbi vetëm një politikan i madh por edhe një studiues dhe kritik i njohur. Duke qenë se ju e njihni veprën e tij, në ç'pozicion. do të jetë kjo në letërsinë shqipe?

Agolli: Ibrahim Rugova ka qene një kritik dhe estet i njohur në të dyja anët e Drinit, që është Shqipëria. Ai ka qenë mjaft i njohur me veprat e tij në lëmin e kritikës dhe estetikës. Ai ishte një njeri tepër i kujdesshëm në analizat kritike të letërsisë shqiptare. Gjithnjë ka ditur të mbajë një ekuilibër në kritikë ashtu si edhe në politikë. Ai ka folur shumë për poetë të njohur si Ali Podrimja, Azem Shkreli, Din Mehmeti por edhe për kritikë, ka folur për Ali Aliun, që e kishte mik në fillim, që është një ndër kritikët më të shquar, por ka qenë edhe nxënës i Rexhep Qosjes, pavarësisht nga kontradiktat që ka pasur më vonë, por unë flas për gjenezën. Ndërsa për letërsinë shqiptare ka folur për Lasgushin, për Fishtën për Mjedën, për Ismail Kadarenë, Jakov Xoxën, etj. Ishte një njeri që shihte arritjet e kësaj letërsie por mendonte edhe për të ardhmen e kësaj letërsie se si do të ishte ajo. Në përgjithësi ishte një njeri i arsyeshëm me zemër të butë. Unë e kam takuar në fund të viteve 60 dhe fillim të viteve 70, deri në 79-80 dhe kam bërë biseda me të në lëmin e letërsisë dhe politikës. Kam qenë në '92-shin në Kosovë ku kam hyrë dhe ilegalisht, i ftuar nga Azem Shkreli në një darkë, ku ndodhej dhe Ibrahim Rugova. Ai e çmonte shumë Azemin, pasi e kishte edhe mik. Unë isha bashkë me time shoqe. Në atë drekë më shumë folëm për letërsinë sesa për politikën, Madje gjatë tryezës më tha me të qeshur se "nuk ishte një udhëheqës i rreptë". "Nuk jam si të tjerët", më tha. Ai kishte një adhurim për letërsinë shqipe, e çmonte atë, dhe e fuste në vlerat e letërsisë botërore, ishte një njeri që donte të përparonte Shqipëria jo vetëm në kuptimin politik. por edhe në atë kulturor e letrar. Është një fat i madh që ai vinte nga letërsi; udhëheqës, e nuk vinte nga politika të bënte më pas vjersha.

Pendesa për kritikat ndaj Rugovës

Kolia Ditore: Ju keni qenë shpesh edhe kritik ndaj mënyrës që praktikonte Rugova. A jeni penduar për këtë gjë?
Agolli: Mendoj se ne nuk e kemi kuptuar aq mirë Rugovën. Unë e kam kritikuar për anën paqësore të drejtimit të tij, kam bërë edhe ironi me shallin e tij, dhe tani ndjej njëfarë pendese që në atë kohë nuk e kam kuptuar aq shumë. Por tani unë kam kuptuar që nuk kam pasur të drejtë.


E solla shkrimin e plote edhe pse Dilaveri paska bartur ate qe i perket temes...
PO z. DRITERO AGOLLI, KOHA DITORE e SHUME E SHUME vetë NGELET TE KURORIZUAR ME MEKATE,MASHTRIME, ULJE dhe PENDIME...!

[Urata]

Të mos merremi me veten tonë




27 janar 2006 /TN

Nepe PERAJ

Vdekja është “shah në vete”- thotë populli. Këtë akt e respekton çdo qenie njerëzore, çdo popull.

Ky akt është respektuar edhe nga popujt e lashtë: grekët (rasti i Akilit kur përulet para figurës së babait të Hektorit dhe ia dorëzon kufomën e tij për ta varrosur siç ishte në traditën greke).

Poashtu, edhe te ne shqiptarët, kur ndodhte ky akt “ edhe hasmi”, (lejohej të shumtën e herave) të marrë pjesë në ceremoninë e varrimit.

Ajo që prekë në shpirt për mosrespektim të këtij akti ishte një reagim i një shoqate të dalë nga lufta dhe të një të ashtuquajturi “prift”, që në këto ditë të vështira për popullin e Kosovës, por edhe për të gjithë shqiptarët, pas një humbje kaq të madhe, Presidentit të parë shqiptar në historinë e Kosovës, kësaj figure mos t’i lejohet varrimi në “Varrezat e dëshmorëve” se kinse ato qenkan vetëm për “dëshmorët në varret e dëshmorëve”.

Kujt i duhen këto reagime të pamatura në këto çaste? A thua vallë për këtë “shoqatë” luftarë janë vetëm ata që luftojnë me pushkë? A thua në mesin e tyre ka luftarë të penës, ku duhet të varrosen ata sipas tyre, mos vallë kontributi i tyre është më i vogël ?!

E dimë se gjatë Rilindjes kombëtare vitaliteti i kombit tonë është manifestuar me pushkë e pendë e poetët tanë të njohur: Naimi, Samiu, Vaso Pasha, Fishta etj nuk kanë qenë luftarë të pushkës po të penës dhe me mendjen e tyre të ndritur ngritën popullin në luftë kundër të huajve me moton: “Ja vdekje, ja liri”.

Apo çfarë na duhet që në këto ditë vendimtare për ardhmërinë e Kosovës, një i ashtuquajtur “prift” të trumbetojë në një gazetë sllave se z. Rugova “na paskësh qenë i krishterë dhe vdiq i tillë”?!

Vallë nuk kemi njohuri sa duhet për figurën e Vaso Pashës i cili thoshte: “Feja e shqiptarit është shqiptaria”?!
Çdo respekt për punën vetëmohuese dhe sakrificat e luftarëve dhe të rënëve në luftë kundër soldateskës pushtuese sllave, por nuk është njerëzore që në këto ditë kaq të turbullta t’i humbni vlerat ushtarake dhe mburrjen për emrin e shoqatës suaj duke i bërë qefin “kasapit të Ballkanit”.

Apo çfarë na duhet të trumbetojmë para të tjerëve çfarë jemi, kur të gjithë e dimë “se gjaku ynë ka të njëjtën ngjyrë dhe s’e ka ndërruar ç’ prej tre mijë e më shumë vjetësh”- thotë një krijues i yni. Ç’na duhet të merremi me vetën tonë,kur kemi punë më të mençura për të bërë.?

Apo vallë në tërë atë terren që kishin “Varret e dëshmorëve”, nuk mund të ketë vend edhe për një njeri, që shkriu mendjen dhe jetën për Kosovë, e sot kur i duhet një “copë tokë” për të pushuar trupin, hamendeni a e meriton apo nuk e meriton atë copë tokë.

Lufta në Kosovë, nuk duhej të ishte luftë interesash individësh, por luftë që ne të çlirohemi dhe të bashkohemi edhe më shumë dhe me mburrje ta këndojmë Himnin e Flamurit, por nga reagimet e tyre po ndodh e kundërta.

Kosovës së pasluftës i duhen të dy krahët; edhe ai i luftës (që bëtë ju), edhe ai i paqes që bëri z. Rugova, sepse shqiponja me krahë të thyer nuk mund të fluturojë. Andaj “përshpejtimi i mendimeve jo të matura” në këto momente të rënda për ne, por edhe për botën demokratike që këtë “Gand të Ballkanit” e çmuan dhe nderuan e këtë e dëshmoi edhe ai lumë i pandalur i atyre që prisnin në acar për t’i dhënë lamtumirën e fundit këtij biri të Kosovës. Nuk mirrej vesh se çfarë janë “myslimanë apo të krishterë”, por rrëke lotësh u rridhnin faqeve dhe me përulje i shprehnin respektin.

Është e udhës, kur mendimet dalin të “papjekura dhe të pamatura”, të kërkohet falje publikisht se ia kemi borxh njëri-tjetrit dhe është njerëzore e të mos “çojmë ujë në mullirin e huaj”.

Mos të nëpërkëmbet ky popull i lodhur dhe i cfilitur se mjaft ka vuajtur, që bijtë e bijat e rënë të kësaj toke, së bashku me fanarin e fundit, Ibrahim Rugova, të pushojnë të qetë në token e Kosovës se ajo është e jona dhe ka vend për të gjithë. Lavdi ju qoftë!