Kein Macromedia Flashplayer? Klick bitte hier!
Dardania.de
Kethu Mbrapa   Dardania.de > Kultura > Letėrsia
Emri
Fjalėkalimi
Letėrsia Letėrsia shqiptare dhe e huaj.



 
 
Funksionet e Temės Shfaq Modėt
Prev Postimi Mėparshėm   Postimi Tjetėr Next
Vjetėr 12-12-11, 20:18   #1
petrol
 
Anėtarėsuar: 12-12-11
Postime: 74
petrol i dashurpetrol i dashurpetrol i dashur
Gabim Skėnder luarasi personaliteti, veprimtaria dhe vepra letrare

SKĖNDER LUARASI
PERSONALITETI, VEPRIMTARIA DHE VEPRA LETRARE
PĖRSHKRIM BIBLIOGRAFIK I VEPRĖS

Nga Petro Luarasi

HYRJE

Punimi, qė po paraqesim, synon tė ofrojė njė informacion sa mė tė plotė mbi krijimtarinė e Skėnder Luarasit duke u pėrqėndruar nė hartimin e njė bibliografie tė veprės sė tij nė pėrputhje me kėrkesat e studimit tė fushėn sė bibliotekonomisė.
Njė ndėrmarje e tillė ėshtė sa e vėshtirė, aq edhe delikate po tė kemi parasysh shtrirjen nė kohė dhe shpėrndarjen e materialeve. Pėr mė tepėr, prezantimi i veprės sė Skėnder Luarasit nuk do mund tė kuptohej si duhet pa e ndėrthurur me personalitetin e veprimtarinė e tij, tė bazuar nė sintezėn e njė informacioni tė gjerė, tė vjelė pėr njė kohe tė gjatė nė forma tė ndryshme.
Zgjidhja e detyrės do tė orientohet edhe nga disa ēėshtje qė i kemi trajtuar nė artikuj e studime tė publikuara mė parė, tė cilat do t’i pėrdorim sipas kritereve shkencore nė shėrbim tė temės.
Kur analizohet njė personalitet i shquar me veprimtari nė shumė fusha, ėshtė e rėndėsishme tė pėrcaktohen motivimi i tij, veēoritė e personalitetit, faktorėt qė kanė ndikuar, drejtimet, rezultatet e veprimtarisė dhe vepra konkrete.
Ndaj punimin e kemi ndarė nė dy pjesė tė ndėrlidhura me njėra-tjetrėn ku personaliteti dhe veprimtaria e Skėnder Luarasit i paraprijnė pėrshkrimit bibliografik tė veprės sė tij. Nė pėrcaktimin dhe shtjellimin e temės jemi mbėshtetur tek fakti i rėndėsishėm qė Skėnder Luarasi kurrė nuk e ndau fjalėn nga vepra. Nė prozėn poetike “Fjala Shqipe”, ai shkruan simbolikisht mbi Fjalėn Shqipe dhe Veprėn. Ai thekson se nė fillim qe Fjala, mė pas Fjala u shkrua nė Abetare dhe Abetarja pėrhapi Dritėn. Nė kėtė rrugėtim tė vėshtirė qenė Shenjtorėt e saj, martirėt dhe mjeshtrit qė i dhanė Fjalės Shqipe fytyrė, frymė, fuqi dhe krahė Shqiponje pėr tė flatruar anembanė vatrės stėrgjyshore ku ngriti ēerdhe nė zemrėn e tė gjithė popullit duke e nxjerrė nga Errėsira nė Dritė: tė rilindur, tė bashkuar, tė ndritur.
Ai shpreh besimin qė mendja shqiptare do tė dijė ta shkruajė Fjalėn Shqipe nė Librin e Qytetėrimit: “Dashtė fati i mirė i Shqipėrisė qė Fjala Shqipe tė fitojė nė bukuri dhe mbarėsi...Kuptimi i vjetėr ia lėshoftė vendin mendimit tė ri! Dhe Fjala Shqipe u bėftė Vepėr!”
Skėnder Luarasi vlerėsohet nga bashkėkohėsit si njė nga personalitetet mė pėrfaqėsues tė inteligjencies shqiptare nė shekullin XX, me veprimtari tė gjerė atdhetare-demokratike-antifashiste, mėsues edukator e pedagog, biograf, publicist, pėrkthyes, dramaturg, etj.
Ai e ka nisur krijimtarinė letrare qė nė moshėn 17-vjeēare duke krijuar pėr 65 vjet njė vepėr madhore nė shumėllojshmėri, sasi e cilėsi. Shkrimet e tij dallohen pėr nga forma e stili, gjuha e pasur e brendia, ritmi e muzikaliteti, shumėllojshmėria e portreteve dhe shtrirja e tematikės, ndėrthurja e kulturave, e zhanreve letrare e publicistike. Ai shfaqet diku si idealisti rilindas i “Shqipėrisė zonjė”, diku si njė realist qė pėrballet me gjendjen e rėndė sociale, ekonomike, arsimore e kulturore tė vendit, i ndjeshėm si pėr nevojat e popullit shqiptar dhe tė mbarė popujve tė botės. Ideali i tij u shpreh si nė pėrballje me armiqtė e lirisė e demokracisė nė Shqipėri dhe kundėr fashizmit pėr mbrojtjen e republikės spanjolle (1936-1939).
Tematikat e shkrimeve me karakter atdhetar, demokratik e antifashist, ndėrthurja e subjektit romantik me realizmin kritik, dėshmohen veēanėrisht nė revistat “Studenti”, “Dialėria” e “Vullnetari i Lirisė”, tė cilat i drejtoi vetė, por edhe nė ato dhjetra organe tė censuruara para e pas ēlirimit tė Shqipėrisė.
Pėr shkak tė bindjeve demokratike antifashiste u burgos tre herė nga rregjimi i Zogut, vuajti kampet e pėrqėndrimit tė kolaboracionizmit francez e tė nazizmit gjerman dhe u pėrndoq nga regjimi i Hoxhės. Ndėrkohė qė nė mjaft raste iu pengua dhe ndalua botimi.
Kėto rrethana kanė ndikuar qė personaliteti, veprimtaria dhe vepra e Skėnder Luarasit nuk janė njohur, studjuar, evidentuar e vlerėsuar si duhet mbi baza shkencore.
Duke analizuar rrethanat historike e politike, ngjarjet dhe faktet, nuk ėshtė e tepėrt tė thuhet se harresa apo vlerėsimi sipėrfaqėsor i veprės letrare tė Skėnder Luarasit rrjedh nga:
-Krijimtaria letrare e shtrirė nė vende tė ndryshme, nė shumė organe, nė njė periudhė tė gjatė kohore.
-Aktiviteti politik e shoqėror qė shpesh e ka detyruar tė botojė si anonim, me iniciale apo pseudonime.
-Pėrndjekja e rregjimeve jodemokratike gjatė etapave pėrkatėse nė Shqipėri si pasojė e aktivitetit dhe karakteri jokonformist tė Skėnder Luarasit qė ka lėnė gjurmė edhe tek mendimi kritik. Ajo shfaqet diku haptas, diku e zbukuruar me hipoteza apo opinione tė pėrpunuara sipas interesave tė caktuara.
-Klane e individė qė nisen nga interesa subjektive jashtėletrare.
Edhe disa studjues dashamirės e seriozė, tė paorientuar si duhet, nuk ia kanė arritur qė tė njohin dhe interpretojnė tė vėrtetėn e dokumentuar tė jetės, veprimtarisė dhe veprės sė tij letrare, madje, nė disa raste, ia kanė tjetėrsuar.
Nuk mund tė mohoet qė nė dy dekadat e fundit, nė periudhėn e demokracisė, nė kuadėr tė mendimit tė hapur e tė lirė, janė shkruar artikuj tė shumtė, poezi e libra, janė zhvilluar aktivitete letrare e kulturore qė kanė vlerėsuar personalitetin, veprimtarinė dhe disa anė tė veprės sė Skėnder Luarasit. Pėrgjithėsisht ai pėrmendet nė fushėn e pėrkthimeve, mė pak nė punimet biografike dhe pothuajse aspak si duhet nė publicistikė, pedagogji, studimet historike dhe dramaturgji. Pėrkundėr ndonjė kapitulli pėrshkrues, ende nuk i ėshtė botuar ndonjė biografi apo bibliografi. Vepra e tij ende nuk pėrfshihet nė tekstet shkollore, universitare dhe botimet akademike ndėrkohė qė vėrehen referime ndaj krijimtarisė sė tij nė libra, periodikė dhe nė burimet elektronike.
Me ndryshimet demokratike, qeveritė e ndryshme nė Shqipėri e Kosovė e kanė vlerėsuar Skėnder Luarasin pėr personalitetin, veprimtarinė dhe veprėn e tij me dekorata tė larta, emėrtime institucionesh arsimore e kulturore dhe aktivitete letrare artistike si p.sh.me filmin dokumentar “Njeriu i fjalės sė lirė”.

* * *

Pjesa e dytė e punimit bazohet nė drejtimin profesional tė shkencės sė bibliotekonomisė dhe i kushtohet paraqitjes e pėrshkrimit bibliografik tė veprės (origjinale e tė pėrkthyer) tė Skėnder Luarasit.
Ajo synon tė pasqyrojė pėr herė tė parė, pothuajse tė plotė, krijimtarinė e tij 65-vjeēare (1917-1982) si biograf, publicist, dramaturg, pėrkthyes, pedagog etj., qė nga botimi i tij i parė nė moshėn 17-vjeēare.
Ky punim i shton vargut tė bibliografive tė pėrfaqėsuesve tė kulturės e letrave shqipe si Naim Frashėri, Migjeni, Lasgush Poradeci, Eqerem Ēabej, Dritėro Agolli, Petro Marko, Jup Kastrati, Shaban Demiraj e tė tjerėve, atė mbi njė tjetėr personalitet i cili, pavarėsisht nga pėrndjekjet politike e pengesat klanore, krijoi e botoi njė vepėr tė begatė.
Nė kėtė bibliografi Skėnder Luarasit i paraqiten shkrime tė botuara nė 56 organe brenda e jashtė vendit ku figuron me identitet tė mirėfilltė apo tė ndryshėm (Skėnder Nini, Skėnder P. Nini, Skėnder P. Nini-Luarasi), me iniciale (S.L, L.,) me pseudonime (S.Raullasi, Lek Petroni) dhe anonim.
Bibliografia ėshtė e ndarė nė katėr rubrika dhe pėrmban vepra tė botuara (bibliografi, pėrmbledhje publicistike, drama, tekste mėsimore), shkrime origjinale tė botuara nė periodikė, botime vepravesh tė pėrkthyera dhe pėrkthime tė tjera tė botuara nė periodikė .
Ajo ka renditje kronologjike d.m.th. botimet janė renditur sipas vitit dhe pėrbrenda rubrikės janė renditur alfabetikisht.
Nė bibliografi shkrimet publicistike janė tė komentuara me qėllim qė tė rritet shkalla e njohjes dhe e vlerėsimit tė tyre.
Bibliografia ofron njė aparat tė pasur informativ nėpėrmjet gjashtė lloj treguesish. Atje jepet treguesi alfabetik i veprave dhe i shkrimeve tė botuara, treguesi alfabetik i autorėve tė krijimeve tė pėrkthyera, treguesi alfabetik i titujve tė krijimeve tė pėrkthyera, treguesi kronologjik i veprave dhe artikujve tė botuara, treguesi kronologjik i pėrkthimeve tė botuara dhe treguesi alfabetik i organeve tė periodikut, nė tė cilat janė botuar pjesė tė veprės letrare dhe pėrkthime nga Skėnder Luarasi.
Pėr hartimin e bibliografisė janė shfrytėzuar burime tė ndryshme informative, klasike dhe elektronike, bibliografitė kombėtare retrospektive e korrente, tė periodikut e librit shqip, fondi i shtypit dhe i librit tė Bibliotekės Kombėtare tė Shqipėrisė, tė Bibliotekės sė Institutit tė Gjuhėsisė dhe tė Letėrsisė, tė Bibliotekės sė Akademisė sė Shkencave e Fakultetit tė Histori-Filologjisė, fondet e bibliotekave publike nė Elbasan, Shkodėr, Durrės, Korēė, Vlorė. Janė shfrytėzuar katalogu elektronik i Bibliotekės Kombėtare Universitare tė Kosovės, i Bibliotekės elektronike “Besa” tė Kozencės, etj. Gjithashtu janė konsultuar e pėrdorur shkrime nga fondi i familjeve tė Skėnder Luarasit, Lasgush Poradecit, Aleks Budės e Petro Markos, janė kryer konsultime me pjesėtarė tė familjeve tė tyre, me farefis, bashkėpunėtorė, miq, nxėnės e studentė.
Mbi bazėn e informacionit janė zbuluar libra, artikuj e pėrkthime tė panjohur, tė botuar nga Skėnder Luarasi nė shtypin shqiptar e tė huaj. Gjithashtu pėrmenden libra e artikuj tė pabotuar apo “tė humbur” por pa i pėrfshirė nė bibliografinė e veprės sė botuar.
Treguesi i veprave dhe shkrimeve tė Skėnder Luarasit ėshtė paraqitur me titull pėr tė mos pėrsėritur emrin e tij ndėrsa pėr autorėt e tjerė ėshtė pėrdorur emėrtimi si nė gjuhėn e tyre tė origjinalit.
Pėr inicialet, anagramat dhe pseudonimet e identifikuara, janė pėrdorur shėnime referuese, qė sqarojnė identitetin e vėrtetė tė tij.
Me kėtė bibliografi tė veprės sė Skėnder Luarasit, tė shoqėruar me shpjegime plotėsuese mbi jetėn, veprėn, personalitetin e veprimtarinė, tentojmė tė kontribuojmė sado pak, nė njohjen mė nė detaje tė figurės dhe vlerave tė tij duke shpresuar qė tė tjerė tė interesuar nė lėmin e studimeve nė fushė tė gjuhėsisė, letėrsisė, publicistikės, pedagogjisė, historisė, dramaturgjisė, do tė dinė tė nxjerrin nė pah mė shumė aspekte dhe do ta thellojnė mė tej analizėn.
Objekti. Tenton tė japė njė informacion sa mė tė plotė mbi krijimtarinė e Skėnder Luarasit me njė pėrshkrim bibliografik tė veprės sė tij (punime origjinale dhe pėrkthime). Kėtij objekti i paraprin njohja e personalitetit dhe veprimtarisė sė tij mbi bazėn e parimit tė unitetit tė Fjalės me Veprėn, tė cilat ai nuk i ndau kurrė.
Metoda. Qasja ndaj objektit bazohet tek kėrkimet nė arkiva shtetėrore e private, nė botime periodike, nė vepra tė gjinive tė ndryshme, tek kritikat letrare, intervistat, korespondencat, shkrime e kujtime bashkėkohėsish dhe botimet e ndryshme bibliografike.
Risia. Shton njohjen e veēorive tė personalitetit dhe anė tė veprimtarisė sė Skėnder Luarasit.
-Plotėson, nė mėnyrė gati shterruese, njohjen e veprės sė botuar tė tij me krijimtari origjinale, dramaturgji, publicistikė, tekste mėsimore, pėrkthime veprash e pjesėsh letrare.
-Ofron tė dhėna tė reja nė shėrbim tė historisė sė publicistikės, dramaturgjisė shqiptare dhe mendimit pedagogjik.
-Pėr herė tė parė botohet njė bibliografi e mirėfilltė pėr veprėn e tij.
Nė vijim tė pėrshkrimit tė kapitujve tė lėndės theksojmė qė i kemi kushtuar rėndėsi analizės sė fakteve qė i shėrbejnė njohjes sė veprės sė Skėnder Luarasit nė pėrgjithėsi, sipas kėndvėshtrimit tė fushės sė bibliotekonomisė dhe jo analizės teorike nė fusha tė tjera, tė cilat shpresojmė t’i kryejnė specialistėt pėrkatės.
Struktura:
Punimi paraqitet nė dy pjesė qė ngjizin me njėra-tjetrėn personalitetin, aktivitetin dhe veprėn e Skėnder Luarasit me bibliografinė e krijimtarisė letrare tė botuar.
Pjesa e parė:
1. Nė kapitullin e parė kemi dhėnė njė pamje tė pėrgjithshme tė ambjentit nė tė cilin u lind e u rrit Skėnder Luarasi: krahina e Kolonjės, fshati Luaras dhe familja Kostallari-Luarasi me veēoritė pėrkatėse.
Besojmė se kjo do tė ndihmojė pėr tė krijuar njė pėrfytyrim tė qartė tė gjenezės sė Skėnder Luarasit qė ndikoi nė personalitetin dhe botėkuptimin e tij.
2. Nė kapitullin e dytė kemi dhėnė nė mėnyrė tė pėrmbledhur jetėn dhe veprėn e Skėnder Luarasit, ngjarjet e datat kryesore, tė cilat japin njė ide tė pėrgjithėrishme mbi jetėn, veprimtarinė politike, arsimore e social-kulturore dhe veprėn e tij letrare, tė botuar dhe tė pabotuar, duke pėrmendur edhe shkrimet “e humbura”.
3. Nė kapitullin e tretė kemi trajtuar personalitetin e Skėnder Luarasit: veēoritė e faktorėt ndikues, tiparet kryesore tė tij si njeri e intelektual dhe disa mendime tė bashkėkohėsve pėr traditėn “Skėnder Luarasi”.
4. Nė kapitullin e katėrt tregohet aktiviteti i pėrgjithshėm i Skėnder Luarasit: si pedagog,
tė veprimtarisė politike, shoqėrore, arsimore e kulturore, tė ndarė nga krijimtaria letrare.
5. Nė kapitullin e e pestė kemi trajtuar veprėn letrare tė Skėnder Luarasit. Do tė pėrqėndrohemi nė evidentimin e gjinive letrare: punimet biografike, publicistikė dhe pėrkthimi i veprave. Do tė pėrmendim vetėm krijimet tė cilat i gjykojmė si mė pėrfaqėsuese.
6. Nė kapitullin e gjashtė kemi shprehur pėrfundimet pėrkatėse tė punimit.
Nė pėrfundim, por mbi tė gjitha, falenderohen pėrzemėrsisht Prof. Bashkim Gjergji pėr kurajon e ofruar dhe drejtimin profesional, Prof. Hamit Boriēi e Maksim Gjinaj pėr konsulencėn dashamirėse dhe familjet Poradeci, Buda e Marko pėr materialet e pėrzemėrsinė e shprehur.
Pjesa e dytė:
1.Nė ndarjen e parė tė bibliografisė jepet vepra e botuar e cila pėrmban monografi, drama, pėrmbledhje letrare dhe publicistike me kriteret pėrkatėse.
2.Nė ndarjen e dytė paraqiten shkrime tė botuar nė periodikė tė ndryshėm, vendas e tė huaj. Ajo a jep njė ide tė qartė tė llojit tė zhanrit dhe tematikės sė publicistikės sė autorit
3.Nė ndarjen e tretė jepen veprat e pėrkthyera.
4.Nė ndarjen e katėrt jepen pėrkthime tė botuar nė organe tė ndryshme tė periodikut shqiptar
5.Nė ndarjen e pestė paraqiten disa tregues bibliografik: treguesi alfabetik i veprave dhe i shkrimeve tė botuara, treguesi alfabetik i autorėve tė krijimeve tė pėrkthyera, treguesi alfabetik i titujve tė krijimeve tė pėrkthyera, treguesi kronologjik i veprave dhe artikujve tė botuara, tregues kronologjik i pėrkthimeve tė botuara dhe treguesi alfabetik i organeve tė periodikut, nė tė cilat janė botuar pjesė tė veprės letrare dhe pėrkthime nga Skėnder Luarasi.

Falenderim
Nė pėrfundim, por mbi tė gjitha, u shprehet mirėnjohja e thellė Prof. Bashkim Gjergji pėr kurajon dhe ndihmėn profesionale, Prof.Hamit Boriēit e Maksim Gjinaj pėr ndihmesėn dhe dashamirėsinė, familjeve Poradeci e Buda e Marko pėr materialet e ofruara dhe konsulencėn.


petrol Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Nyje Interesante
 


Anėtarėt aktiv qė janė duke parė kėtė Temė: 4 (0 Anėtarėt dhe 4 Guests)
 
Funksionet e Temės
Shfaq Modėt

Rregullat E Postimit
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is ON
Figurinat Janė ON
Kodi [IMG] ėshtė ON
Kodi HTML ėshtė OFF



Hyrja | Chat | Diskutime | Muzik Shqip | Poezi | Lojra | Kontakt


1999 - 2014 Forumi Dardania

Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 12:06.
Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.