Tek Arbërit Në Europë Së Pari Heraldika (i)

[AbdylHabib]

TEK ARBËRIT NË EUROPË SË PARI HERALDIKA (I)


Shkruan: Sabri SELMANI


Kjo disiplinë u emërua "heraldikë"nga emri i atij personi që kishte detyrë të njihte këtë rregullësi tek fqinjët, eprorët e feudalit që i shërbente, të vasalëve të tij dhe të mbretit nga i cili varej.

Heralldi kishte detyrë të drejtonte ceremonitë e oborreve,të mbante të vizatuara emblemat,vulat,dhe flamujt e të gjithë atyre që kishin të bënin me zotin e tij.Emblemat heraldike ishin tashmë të përcaktuara qartë në ndryshim nga periudha paraardhëse ku kushdo pa një rregullësi mbante simbole të ndryshme si në kohë dhe teritor,por edhe mbrenda te njejtit formacion politikë e shoqëror.Emblemat ndryshonin por tashmë me rregullësi dhe të shpallura publikisht.Ndryshime bëheshin për arësye të zgjerimit ose zvogëlimit të teritorit,të vasalitetit në të cilin i perplaste jeta ,nga lidhjet me krushqi ,nga aleanca dhe nga ndarja e një dere në dy apo më shumë degë.Në SHqipërinë mesjetare kemi raste nga te gjitha këto raste të ndryshme në vazhdimësi të emblemeve.Nga martesa e Andrea Topisë ndryshoi stema e tij duke përqafuar edhe simbolet e mbretërisë së francës.Me që më vonë u bë dhëndër i saj,me njohjen e derës së muzakajve titulli despot ,ajo futi në përdorim elemente të simbolit perandorak,shqiponjën dykrenare,të cilës i shtoi yllin gjashtëcepash të balshajve nga kishte varësi.në këtë vazhdë nipi i Skenderbeut i cili u hyri në hierarhinë kishtare u detyrua që simboleve të emblemës trashiguese ti shtojë dhe trekëndëshin,simbol i trinisë së shejtë dhe ndryshimet në ngjyra etj.Në trojet shqiptare heraldika u zhvillua dhe praktikua që në fillimet e saja në Europë si rezultat i kontakteve me ushtrit europiane të kryqëzatave që zbriten në bregdetin adriatik..."vijon"
Autori është shërbyer nga punimet e mirfillta historike dhe hisoriografike. Këtë fakt e kanë pranuar studijusit e heraldikës por e kanë të mbështetur dhe me dëshminë monumentale heraldike.në shekullin e Xll është emblema heraldike në Gëziç/mirëditë/ poashtu e kësai periudhe është emblema e vjetër e muzakajve që mbanë një burim uji dhe dy pishtarë.Për përqafimin e disiplinës heraldike tek arbërit ndikuan shumë faktor ekonomik e kulturor por po veqoim vetëm dy nga këto.në këtë periudhë për vetë pozicionin në të cilin ndodhet vendi ynë njohu një zhvillim ekonomik e shoqëror.Në një udhëpërshkrim të fillimshekullit XiV/shkruhetvendi /Arbëria;është i ndar midis princave të vendit të cilët e sundoinë vetë pa iu nënshtruar askujt.Ndër tokat shqiptare heraldika u përdor herët në ceremoni e kancalari qysh në kontaktet me anzhuinët dhe kalorësit francez.në drejtim të zhvillimit të artit në truallin tonë në fillimtë mijëvjeqarit të dytë kemi monumente kulti me vepra arti e mbishkrime të gjuhëve greke e latine që pa u zgjatur tregonin se vendi ishte në një lulëzim të artit e të kulturës ku gjallëronin si ndikimet kulturore të perendimit dhe të lindjes që njiheshin.Për zhvillimet heraldike ndikuan edhe ngjarjet e arbërve si vazhduese e lashtë në trojet e veta, ku ishin ruajtur në mitologji tregime e gojdhana,ornamente veshjesh etj,simbole të periudhës që nga lashtësia të cilat të konkretizuara ishin dhe në monumentet që ruheshin në qdo cep të truallit tonë.Pra si poull kishim një trashigimi shumë të pasur e cila gjithmonë në objekte të kulturës materiale bashkë me shpjegimin mitik,ritual etj.Nga ato të pakta monumente të fillimeve të heraldikës shqiptare që ruhen shpaloset hapur se kjo disiplinë njihet mirë me të gjitha rregullat e saja që në shekullin e XII/dhe ishte fryt i një shoqërie që kishte oborre feudale me njerëz dhe kulturë e artist të nivelit të lartë artistik.

(vijon)