Sistemi skeletor

~AnnA~ · 17-12-08, 17:51

Skeleti është një mrekulli inxhinierike në vete. Është sistem mbështetës strukturor i organizmit. Ai i mbronë organet vitale si truri, zemra dhe mushkëritë dhe mbështet organet e brendshme. Ai pajisë organizmin e njeriut me një aftësi superiore për lëvizje që nuk mund të imitohet prej asnjë mekanizmi artificial. Indi i eshtrave nuk është inorganik/i pajetë siç mendojnë shumica e njerëzve. Indi i eshtrave është një bankë/depozit mineralesh të trupit që përmbanë shumë minerale të rëndësishme si kalciumi dhe fosfati. Në pajtim me nevojat trupore, ose i depoziton këto minerale ose i shpërndanë këto në organizëm. Përveç gjithë këtyre, eshtrat gjithashtu prodhojnë qelizat e kuqe të gjakut.
Përveç funksionimit të përkryer të pandërprerë të skeletit, eshtrat që e përbëjnë atë kanë gjithashtu një strukturë të jashtëzakonshme. Duke pasur për detyrë mbajtjen dhe mbrojtjen e organizmit, eshtrat janë të krijuara me aftësinë dhe fuqinë për të përmbushur këtë funksion. Edhe rrethanat më të këqija të mundshme janë marrë gjithashtu parasysh. Për shembull, kocka e kofshës mund të bartë një peshë që mund të peshojë një ton në pozicionin vertikal. Çuditërisht, në secilin hap që bëjmë, ashti bartë një peshë të barabartë me tri herë peshën e trupin tonë. Kur një atlet kërcen me purtekë dhe lëshohet në tokë, çdo centimetër katror i komblikut të tij i ekspozohet një presioni prej 1,400 kilogrameëve. Çfarë e bën këtë strukturë, e cila formohet me anë të ndarjes dhe kopjimit të qelizës së vetme origjinale, aq të fuqishme? Përgjigja në këtë pyetje fshihet në krijimin e pabarazueshëm të eshtrave.
Një shembull prej teknologjisë së sotme do të ishte i dobishëm për të sqaruar më tëj këtë çështje. Sistemi i skeleve përdoret në ndërtimin e ndërtesave të gjera dhe të larta. Elementet përkrahëse të konstruksioneve të bëra me këtë teknikë nuk kanë një strukturë monolite/njëcopëshe, por përbëhen prej shumë shufrave të kryqëzuara që formojnë një skele. Me ndihmën e llogaritjeve komplekse që mund të bëhen vetëm me anë të kompjuterëve, do të ishte e mundshme të ndërtohen ura dhe ndërtime industriale më të forta dhe më të lira.
Struktura e brendshme e eshtrave është e ngjashme me atë të sistemit të skeleve që përdoren për ndërtimin e atyre urave dhe kullave. I vetmi dallim i rëndësishëm është se sistemi në eshtra është më i komplikuar dhe më superior në krahasim me ato të projektuara nga njerëzit. Me anë të këtij sistemi, eshtrat janë jashtëzakonisht të fortë dhe prapseprap mjaft të lehtë për përdorim të rehatshëm nga njerëzit. Po të ishte rasti i kundërt, p.sh., po të ishte brendia e eshtrave e fortë dhe e plotë sikurse pjesa e tyre e jashtme, do të ishte tepër e rëndë që të bartej nga një njeri dhe me lehtësi do të thyhej apo plasaritej nga goditja më e vogël për shkak të strukturës së saj të ngurt dhe të fortë.
Projektimi i përkryer i eshtrave tona na ndihmon që të jetojmë jetën tonë në mënyrë shumë të thjeshtë, të arrijmmë të kryejmë madje edhe detyrat më të vështira lehtë pa dhimbje. Një tjetër karakteristikë e strukturës së ashtit është lakueshmëria/fleksibiliteti i saj në pjesë të caktuara të trupit. Pikërisht sikurse që kafazi i krahërorit mbronë organet vitale të trupit si zemrën dhe mushkëritë, ai gjithashtu zgjerohet dhe mblidhet/tkurret për të lejuar ajrin që të hyj dhe dal jashtë mushkërive.
Elasticiteti/përshtatshmëria e eshtrave mund të ndryshojë me kohë. Për shembull, tek femrat, këllqet zgjerohen kah muajt e fundit të shtatzënisë dhe ndahen prej njëra tjetrës. Ky është një detal tejet i rëndësishëm, sepse gjatë lindjes, ky zgjerim lejon që koka e foshnjës të dal nga mitra e nënës pa u shtypur.
Aspektet e mrekullueshme të eshtrave nuk kufizohen me këto. Përveç fleksibilitetit/lakueshmërisë, fortësisë dhe peshës së lehtë të tyre, eshtrat kanë poashtu aftësinë për të riparuar vetveten. Kur një asht të thyhet, njeriut i nevojitet vetëm që ta mbajë këtë asht të vendosur mirë për t’i lejuar që të riparojë vetveten. Siç është e qartë, ky, sikurse të gjitha proceset tjera në organizëm, është një proces tejet kompleks në të cilin bashkëpunojnë me miliona qeliza.
Aftësia lëvizëse e skeletit është një detal tjetër i rëndësishëm për ta marrë parasysh. Në secilin hap që bëjmë, rruazat kurrizore që përbëjnë shtyllën tonë kurrizore lëvizin mbi njëra tjetrën. Kjo lëvizje dhe fërkim i vazhdueshëm normalisht mund të shkaktojë që rruazat kurrizore të hahen/konsumohen. Për të parandaluar këtë, në mes të secilës rruazë, kërcet rezistente, të quajtura ‘disqe’, janë të vendosura. Këto disqe funksionojnë si absorbues të goditjes/amortizues. Në secilin hap, një forcë imponohet nga toka në organizëm si reaksion ndaj peshës trupore. Kjo forcë nuk i shkakton ndonjë dëm trupit për shkak të amortizuesve të shtyllës kurrizore dhe formës së lakuar “të shpërndarjes së forcës” së saj. Po të mos ekzistonte kjo lakueshmëri dhe përbërje speciale që zvoglon forcën e reaksionit, forca e liruar do të transmetohej drejtpërdrejt në kafkë dhe maja e shpinës do të depërtonte në tru duke e shkatërruar kafkën.
Gjurmët e krijimit janë gjithashtu të dukshme në sipërfaqet e kyçeve të eshtrave. Kyçet nuk kanë nevojë të lubrifikohen/vajosen edhepse lëvizin pandërprerë një jetë të tërë. Biologët bënë hulumtime për të gjetur arsyen: si eliminohet fërkimi në kyçe?
Shkencëtarët vërejtën se kjo u zgjodh me anë të një sistemi që mund të konsiderohet si një “mrekulli absolute e krijimit”. Sipërfaqet e kyçeve të ekspozuara fërkimit janë të mbuluara me një shtresë të hollë poroze të kërcit. Nën këtë shtresë është një masë lubrifikuese/lyrëse. Kurdoherë që ashti shtyp kyçin, ky lubrifikues derdhet me vrull prej poreve dhe bën që sipërfaqja e kyçit të rrëshqas “si në vaj”.
Vetëm paramendoni po të mos ishte gjithçka kaq e përkryer dhe e tërë këmba të ishte formuar prej një ashti të gjatë të vetëm. Atëherë, ecja do të ishte një problem serioz dhe do të kishim trupa shumë të ngathët dhe të plogësht. Madje edhe të uleshim do të ishte vështirë dhe ashti i këmbës lehtësisht do të thyhej për shkak t’i nënshtrohej vështirësive gjatë veprimeve të tilla. Megjithatë, skeleti i njeriut ka një strukturë që lejon të gjitha llojet e lëvizjeve trupore

Marre nga:MjekesiaPublike

Action · 27-12-08, 16:57

Bilologji shum pak di,

por desha te di ,e dini sa eshtra i ka skeleti i njeriut ?

~AnnA~ · 30-12-08, 18:25

Citim:

Postimi origjinal është bërë nga Action

Bilologji shum pak di,

por desha te di ,e dini sa eshtra i ka skeleti i njeriut ?

Skeleti i njeriut ka gjithesej 206 eshtra.Vetem ne koke gjenden 22.Tek foshnjat jan mbi 350 kocka(me pas,me zvillim-rritjen e foshnjes,bashkohen eshtrat ne nje te tere...)
Skeleti ne trupin e njeriut perben 12-20% te peshes se njeriut..Muskujt(gjithesej 656) perbejne 40% te kesaj mase...
Eshte interesant te permendet dhe fakti,se macet kan 40 eshtra me shume se njerezit!