Qielli dhe yjet

[~AnnA~]

Perse qielli eshte blu?

Drita qe vjen nga Dielli perbehet nga te gjitha llojet e ngjyrave, cdo njera nga te cilat ka nje gjatesi te caktuar vale. Atmosfera ndikon ne menyren se si cdo njera nga ato do te kaloje neper te, duke pasur parasysh se valete drites do te kalojne "pengesa" si molekulat e ujit, copeza te pluhurit, etj. Ngjyra blu, mbizoteron dhe shperndahet rreth molekulave, duke bere qe qielli te duket ble. Ngjyra e kuqe ka gjatesi vale te madhe, keshtu qe nuk shperndahet shume. Psh, ne perendimin e Diellit, mbizoteron ngjyra e kuqe, sepse ne perendim, drita ka me shume "rruge" per te pershkuar, me shume atmosfere per te kaluar, keshtu qe vetem ngjyra e kuqe vjen deri tek ne.

[~AnnA~]

Si lindin yjet.

Lindja e nje ylli, fillon kur takohen ne te njejtin vend, nje re hidrogjeni dhe pluhuri mjafte te dendur,qe bejne bashkimin e tyre per shkak te forces se rendeses se yre.
Cdo sekonde ne kozmos lindin rreth 70 000 yje te rinj.
Mbas qindra miliona vjetesh, bashkimi i lendes rrit presionin, dendesine dhe temperaturen. Ylli ndricon ne kete faze me nje drite te kuqe te zbehte. Kur arrin temperaturen 10 milion grade C, ylli fillon te nxjere hidrogjenin dhe tashme ndricon rregullisht me driten e vete. Erera te fuqishme trupezash qe formohen nga reaksionet berthamore, shperndajne pluhurin qe e rrethon dhe ylli behet i dushem nga ne.

Perberja e yjeve

Pak puhur(kozmik), hidrogjen dhe forca e rendeses.

Sa ehte numri i yjeve?

Asnje nuk njeh numrin e sakte te yjeve, dihet se ekzistojne rreth 125 miliarde Galaksia te dukshmedhe, sejcila prej tyre, permban nga 10 milion deri ne 1 trilion yje(Sa na del llogari keshtu, se une se shkruaj dot)

Kush i emerton yjet?

Ekzistojne tre menyra.
Metoda Bajer(1603). Nje germe e alfabetit grek, radha e ndricueshmerise dhe emrin e galaktikes ku ben pjese.Psh: "a i Liras"-Ylli me i ndritshem i Liras.
Metoda Flamstind(1700). Nje numer rites sipas galaktikave, nga perendimi per ne Lindje.
Katalloget moderne. Pershkrim i shkurter dhe nje numer ne nje katallog. Psh: HD182396 eshte numri 182396 i katallogut Henri Draper.
Nje shoqeri amerikane "shet" mundesine e zgjedhjes se emrit te yjeve qe rregjistrohet ne "Dosjen boterore te hapesires qellore". Ky emer, nuk ka vlere ne rrethet shkencore.

Yjet e dyfishte:
Behet fjale per dy yje mjafte afer njeri-tjetrit, dmth ne distacen 100-10 000 njesi astronomike(njsi astronomike=distanca Toke Diell= 150 milione km), qe terheqin njeri-tjetrin dhe rrotllohen rreth te njejtes qender rendese. Rreth 1/4 e yjeve te njohura u perkasin sistemeve dyfishe.
(Per me teper, revista greke "Fokus" Dhjeor 2007.

[Lapsi]

Postimi origjinal është bërë nga ~AnnA~

Perse qielli eshte blu?

Drita qe vjen nga Dielli perbehet nga te gjitha llojet e ngjyrave, cdo njera nga te cilat ka nje gjatesi te caktuar vale. Atmosfera ndikon ne menyren se si cdo njera nga ato do te kaloje neper te, duke pasur parasysh se valete drites do te kalojne "pengesa" si molekulat e ujit, cpeza te pluhurit, etj. Ngjyra blu, mbizoteron dhe shperndahet rreth molekulave, duke bere qe qielli te duket ble. Ngjyra e kuqe ka gjaesi vale te madhe, keshtu qe nuk shperndahet shume. Psh, ne perendimin e Diellit, mbizoteron ngjyra e kuqe, sepse ne perendim, drita ka me shume "rruge" per te pershkuar, me shume atmosfere per te kaluar, keshtu qe vetem ngjyra e kuqe vjen deri tek ne.

atehere na bie se edhe ngjyra e diellit nuk eshte e verdhe...

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga Lapsi

atehere na bie se edhe ngjyra e diellit nuk eshte e verdhe...

Dielli perbehet nga shume ngjyra, jo vetem nga e verdha :)
Pse, nuk e ke dite ti kete?!

[~AnnA~]

Sa kohe jeton nje Yll?

Sipas astronomeve, yjet jetojne periudha kohore te ndryshme, ne varesi me madhesine e tyre. Nje yll si Dielli yne psh, "jeton" per rreth 10 miliard vjete. (Po pastaj, ku do ngrohemi ne te mjeret?{komshiu}) Nje yll, fillon jeten e tij si nje re e dendur ajeri e pluhuri dhe, mbasi krijohet, shnderron Hidrogjenin ne Helium. Kur Hidrogjeni fillon te mbaroje, shfaqen stade te tjera djegjeje, sic eshte djegja e Heliumit ne elemente me te rende. Nese nje yll ka mase mjafte me te vogel nga Heliumi, do te behet perfundimisht shume i vogel (white dwarf), ndersa nese ka me te madhe perfundimisht do te shpertheje ne nje supernova.




A munden vrimat e zeza te na cojne ne bote te tjera?

Ne vija te pergjithshme, matematikisht, vrimat e zeza jane ne gjendje te na cojne ne nje vend tjeter te hapesires, akoma edhe ne nje gjithesi tjeter. Gjithashtu, matematikisht, vertetohet se kjo mund te ndodh ne fraksione te sekondes dhe varet nga nje shume kushtesh, te cilat mund edhe te mos ekzistojne. Por, edhe nqs dicka e tille mund te ishte mundur, fusha e fuqishme e rendeses e nje vrime te zeze do te shkrinte cdo lloj materie qe do te hynte e brendesi te saj. Keshtu, cdo gje qe do te hynte ne brendesi te saj, duke futur ketu edhe driten, do te perfshihej nga rendesa dhe, kur te dilte prej saj ne anen tjeter, nuk do te ngjante aspak me gjendjen e saj fillestare

[~AnnA~]

Cfare "karburanti" perdor Dielli per diegje?

Per astronomet, Dielli eshte nje yll ne moshe te "djalerise" e qe dikur do te "vdesi", por per te tjeret eshte nje lemsh i zjarrte qe na jep ngrohtesi, drite e jete. Por cfar djeg? Te gjithe e dine se ne hapesire nuk ka ajer, pra as oksigjen qe ta perdori. Ne realitet Dielli (yjet) perdor nje lende djegese, por kjo eshte nje reaksion berthamor e jo kimik sic jemi mesuar ne, sepse Dielli djeg Hidrogjen, rreth disa miliona tone ne sec. Por nuk duhet te shqetesohemi se mos i mbarojne rezervat, sepse rezerva ka edhe per rreth 5 miliard vjete.


Cili eshte Ylli me i madh i njohur?

Ylli me i madh, por edhe me i shndritshem, ekziston ne Pistol Nebuda dhe eshte rreth 25 000 vjete drite larg tokes, ne drejtim te Yllesise se Shigjetarit. Konsiderohet se eshte 100 here me i madh si mase ga Dielli yne dhe 10 milion here me i shndritshem. Ky Yll besohet se ka peshuar dikur sa 200 masa te Diellit, por gjate kalimit te kohes ka humbur nje pjese te mases se tij. Me gjithe distancen e madhe nga Toka, ky yll do te dukej me sy te lire, po te mos ishte reja e pluhurit kozmik midis tij dhe Tokes. Astronomet nuk jane te sigurt se si do te jete e ardhmja e tij dhe se si mund te funksionoje me tej.


Shperthimi me i madh kozmik

Nje shperthim yjor, i regjistruar me 21 Mars 2008, ishte kaq i forte, sa mund ta shihte dikush edhe me sy te lire, nese ne ate cast shikonte drejt qiellit, megjithse ai ndodhi ....7.5 miliarde vjete-drite larg Tokes.....
Ylli qe shpertheu, astronmet e rregjistruan si GRB 080319B, gjendet ne drejtim te Galatikes M33, dicka me larg se gjysma e rruges ...ne boten e dukshme....
"Ishte shperthimi me i madh i rrezeve "Γ" qe eshte pare deri tani. Keto shperthime shfaqen kur disa yje me mase te madhe shkaterrohen, duke "flakur" menjehere sasi te madhe energjie ne forme rrezatimi. Shperthime te tilla, jane me te shndriteshme ...pas Big Beng-ut(shperthimi qe krijoi boten, sipas materialisteve). Shperthimi i GRB 080319B, ishte 2.5 here me i madh nga ylli me i shndritshem qe eshte regjistruar deri tani.
Shkencetaret akoma nuk kane "gjetur" pse ky yll ishte kaq i ndritshem ...

[premium]

Gjeografia eshte tepër interesante ..

thuhet se dielli lëshon nxehtesi ne Tokë rreth 2. milion grad C
thuhet se dielli po humb shkelqimin e vet ( ngadales po fiket )

a eshte e vertet një Allah e din ;d

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga premium

Gjeografia eshte tepër interesante ..

thuhet se dielli lëshon nxehtesi ne Tokë rreth 2. milion grad C
thuhet se dielli po humb shkelqimin e vet ( ngadales po fiket )

a eshte e vertet një Allah e din ;d

Temperatura ne qender te diellit eshte 15 milion °C, kurse ne siperfaqe arrin 5000-6000 °C

thuhet se dielli po humb shkelqimin e vet ( ngadales po fiket )

Shkenctarisht eshte e vertetuar kjo dukuri.Dielli eshte ne gjysmen e ciklit te tij dhe nje dite do te shuhet.Pra, dielli eshte formuar para 4, 5 miliarde vitesh, qe dmth, se edhe ~ 4,5 miliarde vite ka per te jetuar...( nje kohe relativisht e larget, qe ne nuk do e perjetojme, andaj, pa panik premium)

[Lapsi]

Postimi origjinal është bërë nga ~AnnA~

Dielli perbehet nga shume ngjyra, jo vetem nga e verdha :)
Pse, nuk e ke dite ti kete?!

e di se dominon ngjyra e zeze

[~AnnA~]

Postimi origjinal është bërë nga Lapsi

e di se dominon ngjyra e zeze

Mvaret se ku!! Ps. ne qiell eshte dominante e kalterta, tek dielli e verdha....



Duke marre shkas nga pyetja e Lapsit rreth ngjyrave ne atmosfere, do te vazhdoj temen me disa te dhena rreth "Ylberit"....

Mund te shkojme ne nje cep te Ylberit?

Nuk do te mund te shkonim kurre ne fund te nje Ylberi, sepse ai perbehet nga grimceza uji te cilat pershkohen nga drita e Diellit me nje menyre te percaktuar. Pikezat e rrobullkta e te tejdukshme te ujit shperndajne e perthyejne driten e Diellit ne drejtim te vezhguesit..... Gjatesite e ndryshme te valeve te ngjyrave te drites, perthyen ne drejtime te ndryshme, keshtu qe drita e bardhe e Diellit shperbehet ne nje spekter te larmishem ngjyrash. Keshtu, ajo pamje aq e bukur, nuk este gje tjeter, vecse uje e drite. Per kete nuk do te arrinim kurre ne fund te nje Ylberi, sepse fenomeni optik varet posacerisht nga kendveshtrimi i vezhguesit.



Bukuria modeste dhe ngjyrat e tij ende na magjepsin.

Shkruar nga: R.HALILI
Poeti anglez John Keats brengosej që shpjegimet shkencore do ta "shthurnin ylberin", shpjegimi racional i ylberit dhe i fenomeneve të tjera do ta shkatërroj botën e bukur të këtyre fshehtësive. Mirëpo studimi nga afër e bën ylberin edhe më të çmueshëm.
Harku shumëngjyrësh është vetëm fillimi i kësaj fshehtësie. Shikoni me kujdes, dhe në anën e jashtme të harkut do të vëreni një pjesë pak të errësuar të qiellit dhe një hark tjetër të zbehtë me ngjyra të renditura në anën e kundërt. Shiritat e gjelbër dhe vjollcë brenda harkut kryesor njihen si harqe figurante (të panumërta). Ndritshmëria e tij mund të ndryshojë përgjatë gjatësisë dhe gjerësisë së tij, dhe ai mund të shpërndahet në shumë harqe afër majës së tij.
Nëse e shikojmë përmes syzeve polarizuese, ylberi zgjerohet dhe ngushtohet me lakimin e kokës. Spjegimi më i thjeshtë elementar për ylberin daton që nga shekulli XIV, nga fizikani persian musliman Kamal al-Din al-Farisi (1267 – 1319/1320) dhe pavarësisht prej këtij nga fizikani gjerman Theodoric von Freiberg. Shkencëtarët vazhduan të punojnë rreth kësaj teorie deri në vitin 1977. Shumë sqarime në libra rreth ylberit janë gabim, kurse disa të tjera vështirë të kuptueshme.
"Ylberi meriton që t'i bëhet një shpjegim i qartë", thotë studiuesi i atmosferës Craig Bohren nga Pennsylvania State University.
Principi themelor i ylberit është ky: Secila pikë e ujit që gjendet në ajër vepron sikur një pasqyrë, thjerrëz, apo prizëm, të gjitha në një vend. Pikat e ujit e shpërndajnë dritën e diellit në të gjitha drejtimet, por jo në mënyrë të barabartë, duke tentuar ta fokusojnë atë 138 shkallë nga këndi i rënies. Ato pika që e formojnë këtë kënd me diellin duken më të ndritshme; të gjitha së bashku e formojnë unazën e ylberit. E dukshme është vetëm pjesa e epërme e unazës, për shkak se nuk ka mjaft pika të ujit në afërsi të sipërfaqes së tokës, që ta formojnë edhe pjesën e poshtme të saj.
"Ylberi është vetëm pamja e ndryshuar e diellit", shkruajnë shkencëtarët e atmosferës Raymond Lee, Jr., dhe Alistair Fraser në librin e tyre "The Rainbow Brigde".
Këndi prej 138 shkallësh do të thotë që ylberin e shihni vetëm kur qëndroni me shpinë kah dielli. Këndi i thyerjes së dritës në pikat e ujit devijon me ndryshimin e gjatësisë valore, kështu zbërthehet drita e bardhë e diellit në harqe me ngjyra të ndryshme; reflektimet e shumëfishta ndërmjet pikave të ujit e krijojnë harkun e jashtëm; nga interferenca e valëve rezultojnë harqet figurative të panumërta; forma josferike e pikave shkakton luhatje të ndritshmërisë përgjatë harkut; dimensionet e ndryshme të pikave shkaktojnë harqet e shpërndara në majë të ylberit dhe drita polarizohet nga çdo sipërfaqe e ujit duke shkëlqyer në mënyrë verbëruese.
As fizika e sotme nuk mund ta sqarojë, se si sytë dhe truri e perceptojnë spektrin kontinual të dritës si ngjyra diskrete.