Kuriozitete

[Peja-Boy]

Del nga burgu si milioner!

Stefen Filips i dënuar padrejtësisht për një përdhunim të cilin nuk e kishte kryer kurrë dhe i liruar vetëm pasi kishte kaluar 24 vjet pas hekurave do të përfitojë një shpërblim afro 2 milionë dollarë.

Në ligjet e shtetit të Teksasit thuhet se për çdo vit të kaluar padrejtësisht në burg ish i dënuari duhet të dëmshpërblehet me 80 mijë dollare. Gjithashtu veç kësaj përfshihen edhe 40 deri në 50 mijë dollarë pension në vit për të gjithë pjesën tjetër të mbetur të ish të dënuarit. Filips është liruar vitin e kaluar falë testeve të ADN-së që e nxorren atë të pafajshëm ndaj akuzave për perdhunim të kryer në vitin 1984.

[Peja-Boy]

Kur bota te behet 7 miliarde

Në vitin 1960 kishte lindur babai i atij fëmije, banori numër 3 miliardë. Në më pak se gjysmë shekulli, numri i banorëve të Tokës është dyfishuar, për shkak të lindjeve të shumta (9 mijë lindje në orë, 220 mijë çdo ditë). Sipas raportit të ri të Institutit Kombëtar të Studimeve Demografike, shumë prej ndryshimeve sociale me të cilat duhet të përballemi dhjetë vitet e ardhshme janë të paparashikueshme, si për shembull që do të vazhdojmë të plakemi më shumë dhe do të jemi më të shëndetshëm. Jetëgjatësia do të rritet edhe më shumë falë përmirësimit të kushteve materiale dhe progresit të mjekësisë që do të përhapet edhe në vendet më të varfra. Aksidentet do të bëhen një prej shkaqeve kryesore të vdekjes, pas atakut kardiak dhe kancerit në mushkëri. Por në këmbim do të kemi një botë ku, për herë të parë në historinë e njerëzimit, të moshuarit do të jenë më shumë në numër se të rinjtë. Në 1950-ën, në vendet e zhvilluara popullsia nën moshën 15-vjeçare ishte 16 për qind më e lartë se 60-vjeçarët. Sipas llogaritjeve të Institutit Kombëtar të Studimeve Demografike, brenda vitit 2019 kurba e fëmijëve nën moshën 5-vjeçare do të zbresë nën atë të të rriturve.

Ndryshimi i "piramidës demografike" duket i pashmangshëm. Femrat e shekullit XX kanë filluar të bëjnë më pak fëmijë, fillimisht në Perëndim, ndërsa tani edhe në Lindje, si në Kinë, Indi apo disa shtete afrikane. "Në çdo vend të botës numri i lindjeve është zvogëluar dhe plakja demografike procedon shumë shpejt", thotë Gilles Pison, autor i studimit francez. Çdo muaj, 870 mijë persona mbushin 65 vjeç, pra hyjnë në të ashtuquajturën "moshën e tretë" dhe shpresojnë që të arrijnë edhe të katërtën. Në vitin 2040, numri i 65-vjeçarëve do të dyfishohet, nga 7 për qind do të arrijë në 14 për qind. E dhëna më interesante është ajo e 80-vjeçarëve, që gjatë 30 viteve të ardhshme do të rritet 233 për qind. Në të njëjtën periudhë, numri i të rinjve nën moshën 15-vjeçare do të rritet 6%.

Fëmijët tanë do të jetojnë në një botë pa vëllezër dhe kushërinj, vetëm me katër gjyshërit dhe ndonjë stërgjysh. Nëse do të vazhdojnë të rrinë pa punë deri në moshën 30-vjeçare dhe të dalin në pension 60 vjeç, do të jenë brezi i parë në historinë e njerëzimit që ka kaluar më shumë kohë duke pushuar, sesa duke punuar. Ndoshta qytetet do të kenë më pak shkolla dhe më shumë qendra kushtuar akomodimit të të moshuarve. Ky ndryshim social do të ketë pasoja ekonomike për qeveritë. Në vendet perëndimore, 45 për qind e burimeve publike, ku përfshihen pensionet, asistenca dhe ilaçet, shkojnë për më të moshuarit e popullsisë. Ky transferim është i destinuar të rritet, duke vënë në një provë të fortë solidaritetin mes brezave.

Në mënyrë të pashmangshme, familja horizontale do të zëvendësohet nga ajo vertikale, ku të moshuarit do të shpenzojnë para dhe kohë të lirë për t‘u kujdesur për nipërit, dhe shpesh për të ndihmuar fëmijët në punë.

Por jo gjithçka mund të parashikohet. Demografia nuk është një shkencë ekzakte. Mjafton të kujtosh njoftimin e bërë në vitet ‘80, që numri i banorëve në Tokë në vitin 2050 do të arrinte në 15 miliardë, ndërkohë që sot parashikimet e instituteve të mëdha thonë se numri do të jetë 9 miliardë. "Revolucioni demografik që ka ndryshuar pamjen e planetit, ka nisur në fillim të shekullit XX, thotë demografi francez Pison. Ndryshimi ka filluar gjatë viteve 1965-‘70, kur popullsia rritej 2 për qind në vit. Sot kemi rënë në 1,33% dhe në vitin 2050 rritja demografike botërore do të ndalë në 0,3%, pikë, nga ku mund të fillojë të zbresë".

Fakti që popullsia do të arrijë në 9 miliardë në vitin 2050, të ngjall frikë. "Sigurisht që janë të dhëna të cilat të bëjnë përshtypje, por jo për faktin ekologjik, sepse Toka është një planet i pasur dhe teknologjitë na ndihmojnë të krijojmë mirëqenien. Ajo që na shqetëson më tepër është shpërndarja e burimeve, e cila duhet të ndryshojë medoemos", thekson një studiuese. Ajo që do të shohim ne, fëmijët dhe me siguri nipërit tanë, është një botë e përmbysur edhe nga një pikëpamje gjeopolitike. Në fillim të shekullit XXI, raporti europianë-afrikanë ishte dy me një, ndërsa në vitin 2050 do të jenë tre afrikanë me një europian. Eritra do të ketë më shumë banorë se Rusia. Numri i amerikanëve do të arrijë në 440 milionë, por do të jenë shumë pak para 1,74 miliardë banorëve të Indisë, që ndërkaq do t‘ia ketë kaluar edhe Kinës (1,43 miliardë). Nga pikëpamja demografike, numri i europianëve do të jetë gjithnjë e më i vogël. "Kemi vënë re një rritje të numrit të lindjeve. Kjo është një surprizë e vërtetë", thotë studiuesi. Gjatë dy viteve të fundit, mesatarja e lindjeve në Europë është rritur nga 1,5 në 1,6 për qind dhe në vende si Britania e Madhe, Spanja dhe Greqia, ka pasur një rritje të konsiderueshme të numrit të lindjeve. Mes viteve 2015-2020, demografët parashikojnë një rënie të vogël të numrit të lindjeve në vendet perëndimore. Në fakt ky është momenti kur do të vdesin pjesa më e madhe e brezit që ka lindur në vitet 1946-1964.

[Peja-Boy]

Taksi vetëm për gratë, me shofere femra

Qyteti Puebla në Meksikë ka një armatë të re taksish që drejtohen nga gratë dhe që janë vetëm në shërbim të grave, pra nuk ndalojnë për burrat. 35 taksitë me ngjyrë rozë janë të pajisura gjithashtu me pasqyra dhe makijazh, sistem GPS dhe buton alarmi. Taksitë u shërbejnë veçanërisht grave që
janë të lodhura nga ngacmimet e shoferëve të taksive. Aktivistet e të drejtave të grave janë megjithatë skeptike për këtë iniciativë dhe thonë se shërbimi
nuk adreson problemin. Taksitë e reja padyshim hapin një front të ri në punësimin e grave meksikane, në një treg që ka qenë i dominuar nga meshkujt. Biznesi i ri i taksive vetëm për gratë duket se është përqafuar në
shumë qytete, duke filluar nga Moska e deri në Dubai. Në Puebla kompania “Taksitë Rozë” investoi rreth 450 mijë dollarë për të filluar shërbimin, ndërkohë që qeveria dha fonde për licencimin dhe trajnimin e grave. Nëse programi do të jetë i suksesshëm, zyrtarët kanë në plan ta zgjerojnë atë edhe në qytete të tjera./ D. XH.

[Peja-Boy]

Televizori pengon te folurin tek femjet


Një studim mes foshnjeve dhe fëmijëve të vegjël tregon se duke parë televizor qoftë edhe një orë në ditë, ndikon mënyrën se si ata flasin, ngadalëson zhvillimin e tyre gjuhësor, ndërsa në marrëdhëniet prindër – fëmijë, televizori bëhet pengesë për komunikim. Studimi tregon se shtimi i kohës së fëmijëve para televizorit lidhet me shtimin e gjasave për mbipeshë trupore, pirje duhani, sjellje të pahijëshme dhe çrregullime në të ngrënë.

[Peja-Boy]

Dashuria dhe zemra


Dashuria i be mire zemres. Eshte nje fraze “çokollate”, por kur e konfirmon Julie Damp, kardiologe e Vanderbilt Heart and Vascular Institute te Nashville (Tennessee, Usa). Studimi tregon se si po te perfshihesh ne nje lidhje dashurie te qendrueshme ka efekte te pozitive ndaj arterieve koronareve te zemres dhe mbi sistemin qarkullues ne pergjithes.
Motivi nuk eshte akoma i qarte, por Damp goxon te shprehe disa hipoteza: kush eshte i dashuruar jeton me me pak ankth, pin me pak duhan, eshte me aktiv fizikisht dhe ka nje jete te mire sociale. «Sipas disa teorive», shpjegon, «te fejuarit dhe te martuarit “te keqaqur” perballlen me modifikime neuro-hormonale qe kane efekte pozitive mbi trupin dhe ne veçanti mbi sistemin kardiovaskolar.» Per fat te keq ekziston edhe ana e kundert e medaljes: nje studim i para ca vitesh ka pershkruar “sindromen e zemres se thyer”, nje lloj sulmi kardiak qe godet ate qe ne menyre te papritur humbet partnerin.

[Peja-Boy]

Si do të jete bota ne 100 vitet e ardhshme?!



Japonia dhe Turqia formojnë një aleancë për ti sulmuar Shtetet e Bashkuara te Amerikes. Polonia bëhet aleati më i ngushtë i Amerikës. kurse Meksika përpiqet fort për supremaci globale dhe një luftë te tretë botërore.
Lufta e fshehtë e Shteteve të Bashkuara
Në vitin 1492, Kolombo lundroi drejt perëndimit. Në vitin 1991, Bashkimi Sovjetik u shemb. Këto dy evenimente përkufizuan epokën evropiane. Dikur, majat jetonin pa e ditur se kishte mongolë, të cilët nga ana e tyre nuk e dinin se kishte zulu. Nga shekulli XV e këtej, fuqitë evropiane në mënyrë kolektive e sunduan botën, duke krijuar sistemin e parë gjeopolitik të vërtetë në historinë njerëzore, deri në pikën ku fati i aborigjenëve australianë përcaktohej nga politika britanike në Irlandë dhe çmimi i bukës në Francë vërtitej sipas motit në Minnesota.
Njëkohësisht, Europa kreu një luftë civile 500-vjeçare me egërsi në rritje, deri kur kontinenti i Evropes e sakatoi veten në shekullin XX dhe e humbi posedimin e saj ndaj botës. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, nuk kishte më asnjë vend të vetëm evropian që mund të konsiderohej si fuqi globale e dorës së parë.
Një tjetër eveniment i paprecedent u zhvillua rreth një dekadë apo më shumë më parë. Për 500 vjet me radhë, kushdo që kontrollonte Atlantikun Verior kontrollonte eksesin e Europës në botë dhe, bashkë me të, tregtinë globale. Nga viti 1980, gjeografia e tregtisë kish ndryshuar, kështu që Atlantiku dhe Paqësori qenë njëlloj të rëndësishëm dhe çdo fuqi që kishte akses të drejtpërdrejtë tek të dy kishte avantazhe të mëdha. Amerika Veriore u bë shtylla e sistemit global dhe cilado fuqi që dominonte Amerikën Veriore bëhej qendra e gravitetit të saj. Kjo fuqi, sigurisht, janë Shtetet e Bashkuara.
Është gjeografia e kombinuar me aftësinë për ta shfrytëzuar atë, ajo që ka rëndësi. Shtetet e Bashkuara janë të sigurta ndaj sulmit nga toka dhe deti. Ato janë të cënueshme ndaj sulmit terrorist, por, me përjashtim të një shkëmbimi bërthamor, nuk përballon asnjë kërcënim ekzistencial në kuptimin që përballuan Britania dhe Franca në vitet 1940-1941 apo Gjermania dhe Japonia në vitet 1944-1945. Pjesë e këtij avantazhi është se, të vetëm midis palëve ndërluftuese, Shtetet e Bashkuara aktualisht përfituan nga Lufta e Dytë Botërore, duke dalë prej saj me një bazë industriale thellësisht të modernizuar. Por kjo në vetvete mund të gjendet në vetë gjeografinë e vendit. Pjelloria e tokës midis Appalachians Mountains dhe Rocky Mountains, si dhe konfigurimi i sistemit lumor të vendit, sollën një sistem ekonomik në shekullin XIX, që ndihmoi të financohej një ekonomi, e cila sot përbën midis 25 dhe 30 përqind të aktivitetit ekonomik global, në varësi të faktit sesi e vlerësoni dollarin.
Ndoshta po aq i rëndësishëm është fakti se ndërsa dendësia e popullsisë së Japonisë është rreth 365 njerëz për kilometër katror dhe se shumica e shteteve evropiane është midis 100 dhe 300 njerëzve për kilometër katror, dendësia e popullsisë së Shteteve të Bashkuara, përjashto Alaskën, është rreth 34 njerëz për kilometër katror. Shtetet e Bashkuara kanë hapësirë për t’u rritur dhe e menaxhojnë mirë emigracionin. Popullsia e tyre nuk pritet që të bjerë. Ata janë fuqia dominuese jo për shkak të moralitetit të regjimit, virtyteve të popullit të tyre apo i admirimit në të cilin mbahen, por për shkak të dështimeve të Europës dhe të ndryshimeve në rrugët e tregtisë globale.
Ky është një lexim gjeopolitik i historisë. Gjeopolitika argumenton se është gjeografia ajo që përcakton fuqi dhe se fuqia ushtarake, ekonomike dhe politike janë pjesë të ndryshme të një sistemi të vetëm. Gjeopolitika tenton që të mos i marrë shumë seriozisht politikat dhe politikanët, duke i parë ata si të ngecur në realitet. Burrë shteti më i mirë që qeveris Islandën nuk do ta dominojë botën; sundimtari më budalla që sundonte Romën e lashtë nuk mund ta minojë fuqinë e saj.
Ekonomistët flasin për një dorë të padukshme – një koncept, në mos një term, të cilin e kanë huazuar nga Machiavelli. Gjeopolitika ia aplikon konceptin e dorës së padukshme sjelljes së vendeve dhe aktorëve të tjerë ndërkombëtarë. Gjeopolitika dhe ekonomia theksojnë të dyja se lojtarët janë racionalë dhe do të ndjekin interesin personal të tyre, në mos në mënyrë të pagabueshme, atëhere të paktën në mënyrë jo të rastësishme.
Mendo për një lojë shahu. Në sipërfaqe, duket se çdo lojtar ka 20 lëvizje hapëse potenciale. Në fakt, janë shumë më pak, sepse shumica e këtyre lëvizjeve janë aq të këqija sa shpejt do të çonin në humbje. Sa më mirë që të jeni në shah, aq më pastër i shikoni opsionet tuaja dhe më pak lëvizje i shikoni se janë të disponueshme: sa më i mirë lojtari, aq më e parashikueshme lëvizja. Mjeshtri i madh luan me saktësi absolute të parashikueshme, deri në një goditje brilante të papritur.
Gjeopolitika presupozon dy gjëra: e para, që qeniet njerëzore fillojnë ta organizojnë veten në njësi më të mëdha sesa familjet dhe se kanë një besnikëri natyrore ndaj gjërave në të cilat qenë lindur, njerëzit dhe vendet; e dyta, që karakteri i një kombi përcaktohet në një masë të madhe nga gjeografia, siç është marrëdhënia midis kombeve. Ne e përdorim gjerësisht termin “gjeografi”. Ai përfshin karakteristikat fizike të një vendi, por shkon përtej kësaj për të parë në efektet e një vendi ndaj individëve dhe komuniteteve. Këto janë themelet e parashikimit gjeopolitik.
Opinioni dhe reputacioni kanë pak të bëjnë me fuqinë kombëtare. Fakti nëse Presidenti amerikan urrehet apo admirohet është me rëndësi të menjëhershme të paktë, por themelet e fuqisë janë gjithëpërfshirëse. As ngjarjet e kaluara nuk kanë të bëjnë shumë me fuqinë kombëtare, nuk ka rëndësi sa domethënëse duken në atë moment. Kriza financiare aktuale pati rëndësi, por ajo nuk e ndryshoi gjeometrinë bazë të fuqisë ndërkombëtare. Koncepti i rënies amerikane në mënyrë të çrregullt është tronditur, por që Amerika të bjerë poshtë duhet që ndonjë fuqi tjetër t’ja kalojë. Nuk ka asnjë kandidat.
Le të shikojmë Kinën, më së shumti e përmendur si sfiduesi i Shteteve të Bashkuara. Kina Han është e rrethuar nga katër shtete jastëk – Mançuria, Mongolia e Brendshme, Ksiniangu dhe Tibeti. Pa këto jastëkë, kufijtë e Kinës do të spostoheshin nga brenda dhe Kina do të bëhej e cenueshme. Me këto katër shtete jastëk në vend, Kina është e sigurtë, ama si një ishull i bllokuar, i rrethuar nga xhungla malore, Himalajat, stepat e Azisë Qendrore dhe pyjet siberiane. Kina është e bllokuar në të gjitha drejtimet, përveç detit.
Shumica dërrmuese e popullsisë kineze jeton brenda 1000 miljeve nga bregu Paqësor. Përtej kësaj linje, furnizimi me ujë të pijshëm nuk do t’i mbështeste popullsi të mëdha. Pjesa më e madhe e zhvillimit industrial ndodh brenda 100 miljeve nga bregu. Shiko shifrat e mëposhtme, të nxjerra nga statistikat kineze. Rreth 64 milionë kinezë jetojnë në familje me më shumë se 20000 dollarë të ardhura në vit. Rreth 165 milionë kinezë jetojnë me të ardhura në vit midis 2000 dhe 20000 dollarëve. Shumica e këtyre jetojnë brenda 100 miljeve nga bregu. Rreth 400 milionë kinezë kanë të ardhura familjare midis 1000 dhe 2000 dollarëve në vit, ndërsa rreth 670 milionë kanë të ardhura familjare prej më pak se 1000 dollarë në vit. Kina është një territor me varfëri të jashtëzakonshme. Mao e bëri Marshimin e Madh që të ngrinte një ushtri fshatarësh të dëshpëruar për ta rregulluar këtë lloj mosbalance ekstreme. Mosbalanca ekziston akoma, një vullkan poshtë regjimit aktual.
Kina do të duhej ta trefishonte madhësinë e ekonomisë së saj dhe Shtetet e Bashkuara do të duhej të qëndronin në vend nëqoftëse Kina do të barazohej për nga GDP-ja me to. Ushtarakisht, Kina është e pafuqishme. Ushtria e saj është një forcë sigurie e brendshme, aftësia e saj për të projektuar fuqi e bllokuar nga barriera natyrore. Marina e saj ekziston më së shumti në letër dhe nuk mund të paraqesë asnjë kërcënim serioz ndaj Shteteve të Bashkuara. Deklarime sipërfaqësore për Kinën që po kalojnë Shtetet e Bashkuara nga pikëpamja gjeopolitike injorojnë realitete bazë dërrmues. Në mënyrë të imagjinueshme Kina mund t’i tejkalonte problemet e saj, por kjo do të kërkonte pjesën më të madhe të shekullit për të tejkaluar probleme të kësaj madhësie.

[Peja-Boy]

Vazhdon.....


Europa, nëqoftëse ndonjëherë unifikohet në një fuqi të bashkuar ekonomike dhe ushtarake, sigurisht që mund t’i sfidonte Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, siç e kemi parë gjatë krizës së fundit financiare, nacionalizmi vazhdon që ta përçajë kontinentin, edhe pse lodhja e ka bërë këtë nacionalizëm më pak të ashpër. Ideja e Europës që bëhet një shtet multikombëtar me një sistem vendimmarrës ekonomik vërtet të integruar dhe me një forcë ushtarake globale nën komandë të përbashkët është po aq e largët si ëndërr sa ajo e Kinës që bëhet fuqi globale.
Kjo nuk është një pikëpamje amerikocentrike e botës. Bota është amerikocentrike. Shtetet e Bashkuara drejtojnë resurset ekonomike të Amerikës Veriore, kontrollojnë oqeanet dhe hapësirën e votës, projektojnë fuqi ku të duan, në mënyrë të zgjuar ose jo. Shtetet e Bashkuara janë për botën ajo çka Britania qe dikur për Europën. Të dy vendet varen nga kontrolli i deteve për të siguruar interesat e tyre. Të dy vendet e kuptuan se mënyra më e mirë për të fituar kontrollin e deteve qe që t’i ndalonte vendet e tjera nga ndërtimi i flotave. Të dy e kuptuan se mënyra më e mirë për ta bërë këtë gjë qe të ruhet një balancë force në të cilën sfidues potencialë t’i harxhonin resurset e tyre duke luftuar njëri tjetrin në tokë në vend, që të ndërtonin flota që mund ta sfidonin kontrollin e tyre të deteve.
Shtetet e Bashkuara po e bëjnë këtë gjë globalisht. Objektivi parësor i tyre është që gjithmonë të parandalojnë shfaqjen e një fuqie të vetme që mund të dominojë Eurazinë dhe gadishullin evropian. Me rënien e Bashkimit Sovjetik, limitet e Kinës dhe përçarjet e Bashkimit Europian, aktualisht nuk ka asnjë kërcënim të kësaj natyre. Kështu që Shtetet e Bashkuara kanë lëvizur drejt një objektivi dytësor, që është bllokimi i shfaqjes së çdo hegjemonisti rajonal që në perspektivë të mund të rritet në diçka më të rrezikshme. Shtetet e Bashkuara bëjnë çka munden për të ndërprerë rishfaqjen e fuqisë kombëtare ruse, ndërsa ndërton marrëdhënie me vende kufitare të tilla si Polona dhe Turqia. Ato inkurajojnë trazira në rajonet kufitare të Kinës, duke përdorur si justifikim ideologjinë e të drejtave të njeriut. Ato kryejnë luftëra të drejtpërdrejta apo jo të drejtpërdrejta me një bazë dukshëm të rastësishme, nga Somalia në Serbi, nga Iraku në Afganistan.
Shumë prej këtyre luftërave duket se ecin shumë keq. Megjithatë, suksesi nuk matet nga paqëtimi i një vendi, por nga shkatërrimi i tij. Në masën në të cilën kontinenti euraziatik shkatërrohet, në masën që ka trazira dhe ndarje nga Atlantiku në Paqësor, Shtetet e Bashkuara e kanë realizuar misionin e tyre. Iraku është shembullor. Ndërhyrja amerikane rezultoi në një luftë civile. Në fakt, ajo çka u duk se qe dështim, në fakt qe një rezultat i kënaqshëm. Në mënyrë subjektive, ne do të mendonim se George W. Bush dhe kritikët e tij qenë të paditur në këtë, por kjo është tamam gjeopolitikë. Imperativët gjenerojnë ideologji (një Irak demokratik) dhe pikëpamje të gabuara (armë të shkatërrimit në masë). Megjithatë, këto janë hije në mur. Janë imperativët gjeopolitikë, jo retorika, që duhet kuptuar me qëllim që të kuptohet ajo çfarë po ndodh.
Për pasojë, problemi është se si këto realitete gjeopolitike dhe strategjike modelojnë pjesën tjetër të shekullit. Eurazia, e kuptuar gjerësisht, po rrënohet nga brenda. Kina është shumë më e dobët nga sa duket dhe është e kërcënuar me paqëndrueshmëri të brendshme. Europianët janë të përçarë nga modelet e vjetra kombëtare që i pengojnë nga të lëvizurit në një drejtim uniform. Rusia po e përdor dritaren e mundësisë të paraqitur nga preokupimi amerikan në çarjen e votës islamike për të reklamuar sferën e saj të influencës në ish-Bashkimin Sovjetik, por dobësia e brendshme e saj do të rideklarohet gjatë brezit të ardhshëm.
Fuqi të reja do të shfaqen. Në shekullin XIX, Gjermania, Italia dhe Japonia filluan të shfaqen si fuqi të mëdha, ndërsa në shekullin XX fuqi të mëdha të tilla si Britania dhe Franca ranë në status të dorës së dytë. Çdo shekull, një konstelacion i ri fuqish formojnë atë që mund t’i godasë vëzhguesit e fillimit të shekullit si të paimagjinueshëm. Kështu që le të mendojmë rreth së paimagjinueshmes.
Shtetet e Bashkuara ndjekin një politikë të jashtme të shkujdesur. Fuqia relative e Shteteve të Bashkuara është e tillë që ato kanë një marzh gabimi shumë më të madh se ai i vendeve me të cilat konfrontohet. Gjithashtu kanë një imperativ strategjik trazues, të bazuar në interesat gjeopolitike. Kjo do ta bënte planetin një vend të pakëndshëm, veçanërisht për fuqitë në ngritje.
Ka dhe një dimension tjetër të ngulitur në politikën e jashtme amerikane: përdorimi i fuqive rajonale të nënshtruara si bedelë, duke e shkëmbyer vullnetin e tyre për të përballuar rreziqe nga një fuqi e madhe të kundërvënë Shteteve të Bashkuara për benefice substanciale. Ripërtëritja e Gjermanisë Perëndimore dhe e Japonisë gjatë Luftës së Ftohtë janë shembuj klasikë të kësaj. Ka tri vende që tashmë janë fuqi të mëdha apo emergjente, të cilat do të jenë të rëndësishme për Shtetet e Bashkuara në përballjen e tyre me Rusinë gjatë dekadës së ardhshme apo afërsisht: Japonia, Turqia dhe Polonia.
Japonia është tashmë një fuqi e madhe. Ajo është ekonomia e 2-të më e madhe e botës, me një shpërndarje shumë më të qëndrueshme të të ardhurave dhe me strukturë shoqërore. Ajo ka marinën më të madhe të Azisë lindore – një që Kina do të donte ta kishte – dhe një ushtri më të madhe se ajo e Britanisë (qysh nga Lufta e Dytë Botërore, “ushtria” dhe “marina” e Japonisë kanë qenë zyrtarisht “forca vetëmbrojtjeje” joagresive). Ajo nuk ka qenë një vend dinamik, ushtarakisht apo ekonomikisht, por dinamizmi shkon e vjen. Janë themelet e fuqisë kombëtare, relativisht e vendeve të tjera, që kanë rëndësi në perspektivë.
Turqia është tani ekonomia e 17-të më e madhe e botës dhe ekonomia islamike më e madhe. Forcat e armatosura të saj janë më të aftat në rajon dhe janë ndoshta më të fuqishme në Europë, përveç forcave të armatosura britanike. Influenca e saj ndjehet tashmë në Kaukaz, në Ballkan, Azinë Qendrore dhe botën arabe. Më e rëndësishmja, ajo është historikisht lideri i botës myslimane, ura e saj drejt pjesës tjetër të botës. Gjatë shekujve të kaluar, kur bota myslimane ka qenë e bashkuar, kjo ka ndodhur nën fuqinë turke; shekulli i kaluar ka qenë normaliteti. Nëqoftëse Rusia dobësohet, Turqia del si fuqia dominuese në rajon, përfshi Mesdheun lindor; Turqia është një fuqi detare e konsideruar. Gjithashtu, ajo ka qenë historikisht pragmatiste në politikat e jashtme të saj.
Polonia ka ekonominë e 18-të më të madhe të botës, më të madhen midis ish-satelitëve sovjetikë dhe të 8-ën më të madhe në Europë. Ajo është një aset strategjik jetik për Shtetet e Bashkuara. Në konkurrimin emergjent midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, Polonia përfaqëson kufirin gjeografik midis Europës e Rusisë dhe themelin gjeografik të çdo përpjekjeje për të mbrojtur vendet balltike. Duke pasur parasysh imperativin amerikan për të bllokuar hegjemonistët euaziatikë dhe pakënaqësinë e Europës me Shtetet e Bashkuara, marrëdhënia amerikano – polake bëhet kritike. Në vitin 2008, Shtetet e Bashkuara nënshkruan një marrëveshje me Poloninë për të instaluar raketa në Detin Balltik si pjesë të mburojës mbrojtëse hapësinore evropiane të Washington, dukshëm për t’u mbrojtur nga “shtetet batakçinj”. Mburoja nuk është për Iranin, por për Poloninë si një aleat amerikan, nga pikëpamja amerikane dhe ruse.
Për të konsideruar se çfarë nënkupton për një që të jetë një aset strategjik i një fuqie globale, merr rastin e Koresë së Jugut. Çdo sugjerim në vitet ‘50 të shekullit të kaluar do të pritej me mosbesim. Megjithatë, kjo është ajo çka Koreja u bë. Ashtu si Izraeli, Koreja e Jugut formoi një marrëdhënie strategjike me Shtetet e Bashkuara që qe transformuese dhe Koreja e Jugut dhe Izraeli e filluan me një bazë shumë më të dobët në vitet ‘50 sesa ka Polonia sot.
Rusia nuk mund t’u mbijetojë pafundësisht problemeve ekonomike dhe demografike të saj. Kina duhet të përballojë problemet sociale endemike të saj. Kështu, imagjino një Eurazi të paqëndrueshme dhe të copëzuar. Në krahun e saj janë tri fuqi – Japonia në lindje, Turqia në jug dhe Polonia në perëndim. Secila do të kish qenë aleate e Shteteve të Bashkuara gjatë intervalit rus, por nga mesi i shekullit tendenca amerikane për të ndryshuar aleatë dhe bërë aleatë ish-armiq do të jetë në zhvillim, jo për kapriço, por për nevojë gjeopolitike.
Dy nga tri fuqitë e mëdha do të jenë fuqi detare. Sipas të gjitha gjasave, më e rëndësishmja do të jetë Japonia, varësia e së cilës ndaj importimit të pothuajse të gjitha lëndëve të para e detyron atë që të sigurojë rrugët detare të saj. Turqia do të ketë një interes më të pakët, por shumë real, në qenien një fuqi detare në Mesdheun lindor dhe, ndërsa fuqia e saj në botën myslimane rritet, ajo do të zhvillojë një marrëdhënie me Egjiptin që do të rrezikojë Kanalin e Suezit dhe, përtej tij, Detin e Arabisë. E ndodhur midis Rusisë e Gjermanisë dhe akoma më shumë nën kontrollin e Shteteve të Bashkuara, Polonia do të jetë një fuqi tokësore.


Vazhdon me Posht !!!

[Peja-Boy]

Delfinat ushtarak

Edhe delfinat i kane stervitur per qellime ushtarake. SHBA dhe Rusia kane stervitur delfinat per disa qellime. Disa prej tyre jane te stervitur per ti shpetuar zhytesit ose per te locuar mina nen uje.
SHBA ushtron delfinat dhe luanet e detit nen Programen “Mammal” me qender ne San Diego, California. Delfinat ushtarak jane perdorur nga SHBA gjate luftes se Pare dhe te Dyte ne Afganistan, Iran dhe Irak. Te inkuadruar kane qene 75 delfina.
Thuhet se Rusia e ka mbyll kete program ne fillim te vitit 1990. Me vitin 2000 gazetat raportuan se disa delfina qe jane te ushtruar te vrasin nga Ruset, jane shitur ne Iran.
Për shkak të sekretit të praktikës së tillë, thashethemet e delfinëve ushtarak përfshijnë trajnimin e tyre për të hedhur mina nënujore, të luftëtarëve të vrarë armikut, ose për të kërkuar dhe shkatërruar duke përdorur metoda të nëndetëseve kamikaze. Ka qenë edhe spekulime rreth zhvillimit të mundshëm të pajisjeve të sofistikuar, të tilla si shigjetat me helm, pajisjet zhurma hidrolokator dhe kështu me radhë për të delfinëve dhe për të luftuar në mes të dy superfuqive. Marina e SHBA mohon që ka stërvitur ndonjëherë gjitarët e tij detare të dëmtojë apo plagosin njerëzit në ndonjë mënyrë ose të mbajnë armë për të shkatërruar anijet.

[Peja-Boy]

Shtyhet për në 2116-ën, fundi i botës



Viti 2012 po afrohet dhe po zvogëlohen gjithmonë e më shumë mundësitë se fundi i njerëzimit do të jetë në vitin që ka parashikuar fisi Maya. Sipas vëllezërve Bohumil dhe Vladimir Bohm, njëri matematicien dhe tjetri profesor i Historisë dhe kulturës Maya, planetit tonë do t′i vijë fundi në vitin 2116. Problemi me parashikimin është se fisi Maya ishte i fiksuar pas numrave dhe përdornin disa kalendarë.

Kalendari fetar kishte 260 ditë ndërsa ai bujqësor kishte 365 ditë. Gjithashtu, javët e tyre zgjasnin 9 ditë. Lidhja mes kalendarëve të tyre dhe kalendarit që përdorim ne është komplekse dhe pas shumë llogaritjesh dhe kërkimesh, vëllezërit Bohm kanë gjetur gabimin e Eric Sidney Thompson (arkeologu që bëri paralelizmin e parë mes dy kalendarëve).

Thompson nuk kishte llogaritur një ndërprerje të gjatë në kalendarin Maya që ndodhi për shkak të një lufte. Pasi kanë bërë llogaritjet e tyre, Bohm kanë dalë në përfundim se Apokalipsi do të ndodhë më 2116.

Por, shkencëtarë të tjerë mendojnë se jeta në Tokë është e pamundur të shuhet, vetëm një luftë bërthamore mund të shuajë njerëzimin, por jo çdo formë jete.

[Peja-Boy]

Zbulohet se per qfar mendojn burrat veq seksit

Pas shumë e shumë vitesh kërkimesh më në fund u "zbulua" se çfarë kërkojnë burrat veç seksit. Zbulimi "interesant" është bërë në Angli, nga "profesori" Sheridan Simove, i cili ka publikuar rezultatet e tij në librin "Çfarë mendon një burrë përveç seksit".

Libri ka arritur të ketë sukses tek studentët britanik, jo për argumentet, por për një arsye më të thjeshtë. Pas titullit kurioz dhe një kapaku serioz, lexuesit gjejnë 200 faqe, të gjitha të bardha.

E megjithatë, autori thotë se përgjigja gjendet në fletët bosh, pasi siç thotë ai, është provuar shkencërisht që burrat nuk mendojnë gjë tjetër përveç seksit.

Profesori Sheridane Simove nuk është një profesor, por një autor programesh televizivë dhe komedianë në Angli. Ky libër është rezultat i punës sime dhe jetës time 39-vjeçare. Kam bërë kërkime dhe eksperimente shumë të kujdesshme në këtë fushë. Pas shumë vitesh punë arrita në përfundimin se burrat nuk mendojnë absolutisht asgjë tjetër veç seksit, thotë ai.

Në lidhje me librin ai shprehet se ata që do e blejnë kanë mundësi të tjera veç leximit. Mund ta përdorin atë edhe për bllok thotë Simove

[Peja-Boy]

Në një spital të Bostonit, një 25 vjeçar amerikan ka kryer për herë të parë transplantin e plotë të fytyrës. Në operacionin që zgjati mbi 15 orë, punoi një ekip prej 30 mjekësh. I riu ishte dëmtuar gjatë punës.

Pacienti ka dalë nga narkoza dhe është në gjendje të bisedojë, por shikimi i tij nuk ka qenë i mundur të riparohet.

Departamenti amerikan i Mbrojtjes si pjesë e kërkimeve për të ndihmuar personelin ushtarak të plagosur rëndë ka marrë përsipër koston prej 300 mijë dollarësh të operacionit
25 vjeçari amerikan Dallas Wiens, bëhet personi i dytë i cili i nënshtrohet një transplanti të plotë të fytyrës. Operacioni i kryer nga një staf prej 30 kirurgësh në spitalin e Masacusets, përfundoi me sukses pas plot 15 orësh.

Ky ishte transplanti i dytë total i fytyrës, ndërsa rasti i parë u regjistrua vitin e shkuar në Barcelonë.

Në 2005 në Francë u regjistrua transplanti i parë i këtij tipi, por me ndërhyrjen e mjekëve vetëm në disa pjesë të fytyrës, duke arritur para 2010 deri në masën 80 përqind të fytyrës.

[Jana]

Postimi origjinal është bërë nga Peja-Boy

Në një spital të Bostonit, një 25 vjeçar amerikan ka kryer për herë të parë transplantin e plotë të fytyrës. Në operacionin që zgjati mbi 15 orë, punoi një ekip prej 30 mjekësh. I riu ishte dëmtuar gjatë punës.

Pacienti ka dalë nga narkoza dhe është në gjendje të bisedojë, por shikimi i tij nuk ka qenë i mundur të riparohet.

Departamenti amerikan i Mbrojtjes si pjesë e kërkimeve për të ndihmuar personelin ushtarak të plagosur rëndë ka marrë përsipër koston prej 300 mijë dollarësh të operacionit
25 vjeçari amerikan Dallas Wiens, bëhet personi i dytë i cili i nënshtrohet një transplanti të plotë të fytyrës. Operacioni i kryer nga një staf prej 30 kirurgësh në spitalin e Masacusets, përfundoi me sukses pas plot 15 orësh.

Ky ishte transplanti i dytë total i fytyrës, ndërsa rasti i parë u regjistrua vitin e shkuar në Barcelonë.

Në 2005 në Francë u regjistrua transplanti i parë i këtij tipi, por me ndërhyrjen e mjekëve vetëm në disa pjesë të fytyrës, duke arritur para 2010 deri në masën 80 përqind të fytyrës.

Pramendo ... mbas disa viteve ku ka me arrit mjeksia....

[Peja-Boy]

Pesë të pavërteta për tërmetet

Tërmeti dhe tsunami shkatërrues që goditi Japoninë u shoqërua në media me shumë informacione shpjeguese për vetë tsunamet, një fenomen natyror i cili për shumë njerëz është ende i paqartë se si formohet.

Megjithatë, në këtë bombardim informacioni, një prej gjërave më të dukshme ishin keqkuptimet dhe dhëniet e lajmeve të pavërteta. Një revistë italiane përmblodhi sot gabimet më të zakonshme që janë bërë në lidhje me lëkundjet e tokës.

Ngatërimi i fuqisë  Në momentin e parë të tërmetit, fuqia e tij nuk ishte e qartë, ndërsa në media mund të lexoje për një tërmet 6 ballë, 8 ballë apo 9 ballë. E vërteta është se ekzistojnë disa shkallë të ndryshme për të matur forcën e tërmeteve.

Më e përdorura është ajo Riechter. Në bazë të saj, tërmeti shkatërrues i 11 marsit kishte një fuqi goditëse të magnitudës 9. Nga ana tjetër, një njësi matëse si Mercalli, e përdorur shumë përpara Riechter-it dhe ende si referencë në vende europiane, do ta pasqyronte tërmetin si të shkallës së gjashtë, në referencën e saj mbi fuqinë e tërmeteve.

Parashikimi i tërmeteve  Është thënë që njohja gjeologjike dhe ajo e lëvizjeve të pllakave, së bashku me hartën ku ndodhin goditjet, lejon që të parashikohen tërmetet. Thuhet edhe se në zonat ku bie një tërmet i fortë, ka pak gjasa të përsëritet një i tillë.

Këto janë bestytëni të gabuara, pasi me teknologjinë e sotme tërmetet janë absolutisht të paparashikueshëm. Nga ana tjetër, ndonëse është shumë e rrallë që epiqëndra të jetë ekzaktësisht e njëjta, një zonë ku bie një tërmet i fuqishëm ka më shumë probabilitet që të goditet përsëri.

Centralet bërthamore  Është shkruar se në momentin kur ishte ndërtuar centrali bërthamor i Fukushimës, nuk mund të dihej se zona ishte e rrezikuar prej tërmeteve.

Kjo është gjithashtu e pavërtetë. Kjo zonë është e njohur për aktivitetin e saj sizmik. Në fakt, në vitin 1923, ndodhi një tërmet i tillë që shkatërroi një pjesë të madhe të Tokios dhe epiqëndra atëherë ishte pikërisht në Fukushima.

Tërmeti më shkatërrues  Në përpjekje për të sensocionalizuar ngjarjen, shumë media e kanë cilësuar tërmetin e Japonisë si më shkatërruesin e historisë.

E vërteta është që ky tërmet nuk është as më i forti, as më i fuqishmi. Kili njohu në vitin 1960 një tërmet 9,5 të shkallës Riechter, ndërsa tsunami shkatërrimtar i vitit 2004 u provokua nga një tërmet me magnitudë 9,1 në det. Ndërsa më vdekjeprurësi ndonjëherë është ai i vitit 1556 në provincën kineze të Shanxit, i cili shkaktoi sipas burimeve të kohës 830 mijë viktima ose më shumë.

Smund të ndodhte në Japoni  Ndonëse Japonia është vendi më i prekur në botë nga tërmetet, ekziston një besim se tërmetet në këtë vend janë të fortë ose mesatarë, por jo katastrofikë.

Ky është përsëri një mit i gabuar. Në rastin e tërmetit më të fortë në botë, në vitin 1960, u vlerësua se pllakat tektonike pranë Kilit po lëviznin me shpejtësi 8 centimetra në vit. Kjo është e njëjta shpejtësi që lëvizin drejt njëra-tjetrës dhe pllakat në Japoninë qëndore.

[Peja-Boy]

Gjyshi 29 vjeqar

Vetëm 29 vjeç dhe është babai i një vajzë 14 vjeçare dhe do të bëhet gjyshi më i ri i Anglisë. "Eshtë një histori që përsëritet" thotë ai, emri i të cilit nuk bëhet i ditur për të ruajtur identitetin e vajzës e cila pas pak muajsh do të bëhet nënë.

"E di mirë sa e vështirë është të jesh prind në një moshë të re dhe tani i takon asaj. Vajza ime është shumë e re, por shumë e vendosur, pavarësisht moshës, ajo ka vendosur ta mbajë fëmijën. Nuk do ta detyrojmë të bëjë atë që nuk do, nuk duam që të na urrejë" ka thënë gjyshi i ardhshëm.

Edhe ai e di se çdo të thotë të bësh një zgjedhje të tillë, si e bija edhe ai është bërë baba në moshën 14 vjeçare. Ai theksoi se në familje janë të gjithë të gëzuar, veçanërisht e ëma e cila është e lumtur që së shpejti do të bëhet stërgjyshe

[Peja-Boy]

Te Pavdekshem ?!

Në 2050 do të arrihet të shkarkohet e gjithë kujtesa e një personi në një kompjuter, duke na dhënë kështu pavdekësinë. Doktor Ian Pearson përgjegjës i departametit të British Telecom shprehet se në 39 vitet e ardhshme, fuqia e kompjuterit do të jetë e tillë që të arrijë të "magazinojë" dhe përpunojë informacione të tilla që vetëm truri i njeriut është në gjendje të bëjë.

Në 2050 do mund të shkarkohet e gjithë përmbajtja e trurit njerëzor duke përfituar në njëfarë mënyre pavdekesinë, falë ruajtjes së të gjitha kujtimeve, mendimeve dhe ndjesive që përpunohen dhe memorizohen përgjatë ciklit jetësor