[Dilaver]

Problemet e terminologjisë së tanishme

Mungesa e studimeve, simpoziumeve shekncore, konferencave, punimeve dhe interesimit për kërkime mund të konsiderohen si problemi më madhor pse sot kemi një terminologji të ngatërruar dhe të pastandardizuar në shkencën e ekonomisë në gjuhën shqipe. Duke mos pasur mekanizma të duhur të kontrollit, nuk është çudi pse kemi një cilësi jo të duhur në arsimin e lartë të shoqëruar me korrupsion, plagjiaturë (kopjim), paga të vogla për mësimdhënësit dhe rrjedhimisht përkushtim më të vogël në punën shkencore. I tërë ky zingjir ka ndikuar në degëzimin e problemeve tjera siç janë, anashkalimi i qëllimshëm i termave të standardizuar në shqip, rënia e interesimit për lexim shkencor (me përjashtim të studentëve, pedagogëve dhe studiuesve), dhe ndërlidhja e dobët e gjuhësisë me ekonominë dhe rrjedhat e saj. Rezultati i kësaj është duke u shfaqur në mungesën e aftësive të duhura dhe të integruara për realizimin e projekteve dhe qeverisjen më efikase ekonomike. Ekonomistët që nuk e njohin gjuhën angleze apo kanë vetëm njohuri elementare për të, në shikim të parë hamenden se çfarë kuptimi mund të kenë fjalët e shënuara në kolonën e parë të tabelës së mëposhtme të cilat janë duke bërë „bum” si në gjuhën e folur, ashtu edhe në të shkruar shqipe. Këtyre ekonomistëve do t’iu duhet të shërbehen me fjalorët anglisht-shqip për ta gjetur domëthënien e barbarizmave që botimi më i ri dhe më voluminoz i fjalorit të fjalëve të huaja në gjuhën shqipe nuk i njeh si barbarizma.

Tabela 2: Fjalët e huazuara që nuk figurojnë në fjalorët e gjuhës shqipe si barbarizma





Dikush do të se edhe fjala „personel” dhe „kuadër” janë me bazë nga ndonjë gjuhë e huaj dhe kanë të drejtë. Në të njëjtën kohë, ata nuk kanë të drejtë nëse mendojnë se në gjuhën shqipe vazhdimisht duhet të futen fjalë të reja, bile me shqiptim krejtësisht të njëjtë si në gjuhën e huaj që i bënë ato të pakuptimta, dhe të anashkalohen ato me të cilat janë mësuar për një kohë shumë të gjatë. E kemi provuar këtë strategji të „përshtatjes” edhe ndaj barbarizmave serb edhe në të kaluarën e afërt me fjalët „zadruga”, „prekolica”, „zupqanik” dhe erdhëm në përfundim se nuk paskan qenë zgjidhje, pa marrë parasysh se disa shqipfolës mendonin se ish-Jugosllvia do të ishte e amshueshme, prandaj bënin „punën e tyre” me barbarizma në funksion të mbrotjes së asaj krijese artificiale. Shtrohet pyetja se a kemi mësuar diçka nga ajo përvojë. Përgjigjja është Jo. Aq shumë janë duke eksploduar barbarizmat e panevojshëm sa që ato i hasim edhe në titujt e librave rreth ekonomisë në gjuhën shqipe. Shih tabelën që vijon.

Tabela 3: Titujt e disa e librave të botuara