[Neferta]

Kujdes, Google po na përgjon!




“Google” na prgjon. Ai ndjek dhe regjistron lvizjet tona n rrjet. Sheh at q krkojm, at q lexojm apo shohim. E di se ku jemi. I njeh interesat tona, madje edhe ato q ne duam t’i mbajm t fshehura. Kontrollon prmbajtjen dhe destinacionin e e-mail- eve. Ndoshta pak veta e din, dikush dyshon dhe pothuajse t gjith e injorojn nj fakt t till, por e vrteta sht pikrisht kshtu: “Google” na prgjon, pastaj na skedon, duke e ruajtur informacionin q na prket n nj baz t dhnash pr rreth nj vit e gjysm. Tet navigues n dhjet q prdorin internetin prfundojn n databazn e “Google”-it. Sa m shum arrin t na njoh, aq m shum do t jet efikas informacioni q do t gjejm n sajtet q vizitojm. Pr gjenit e marketingut sht thjesht “bahaviour advertising”, publicitet i personalizuar. Prkundrazi, mbrojtsit e privatsis prdorin nj tjetr term: profiling, analizimin e t dhnave t prdoruesve. T dhna mbledhin t gjith operatort m t mdhenj t uebit, por asnj nuk e bn n mnyr t till si e bn gjigandi i “Mountain View”. Mirpo sa informacion arrin t grumbulloj kolosi i rrjetit?

Duart n rrjet

Sipas nj krkimi t Universitetit kalifornian t Berkley, “Google” (me 23.6 miliard dollar xhiro vjetore n 2009-n) sht n gjendje t kontrolloj dhe prgjoj lvizjet e atyre q prdorin internetin n masn 88.4 pr qind. Kt e bn sidomos prmes sajteve kult t tij, si motori i krkimit, shrbimi i posts elektronike (gmail.com), “Youtube”, “Google Maps”, “Picasa”. Por kt e bn edhe n mnyr jo t drejtprdrejt, fal software-ve falas q prdoren nga miliona blogje, administrator sajtesh apo kompanish, pr shembull, “Google Analystics”, aplikacioni q na lejon t shohim “trafikun” e nj portali, apo “Adsense”, shrbimi i lajmrimeve publicitare. Rezultati? Baza e t dhnave (databaza) e “Google”-it sht m e madhja q mund t ekzistoj sot, por edhe ajo q prmban numrin m t madh t informacioneve pr nj prdorues t vetm. Objektivisht sht e vshtir t navigosh pa prfunduar m par n at q pr shum njerz sht thjesht nj motor krkimi i shpejt, intuitiv, me moton siguruese “nuk jam i keq”. Slogani u zgjodh personalisht nga dy themeluesit, ish-studentt e Stanfordit, Sergey Brin dhe Larry Page. “Google Inc” blen shoqri, rrit shrbimet dhe duket se po na imponohet pak nga pak si sporteli i vetm i nevojave tona online. Tani sht edhe n telefona. Me “Admobile” po pushton sektorin e aplikacioneve publicitare pr celulart. “Android”, sistemi i tij operativ q mundson akses t shpejt me internetin, prdoret nj n tre telefona n SHBA. Por parat “Google Inc” i bn gjithmon n t njjtn mnyr: duke shitur publicitetin.

Gjithmon t gjurmuar

E zm se navigoni pr dhjet minuta n faqen e internetit t “Repubblica”-s. Lexoni nj artikull q flet pr Berluskonin, pastaj nj lajm pr kalimin e Murinjos te Reali i Madridit, pastaj n nj faqe pr shitjen e makinave, nj intervist t regjisorit James Cameron, pastaj kontrolloni llogarin tuaj bankare dhe i drgoni nj mesazh mikut tuaj n “Facebook”. N nj tjetr kompjuter, i pajisur me nj kompjuter n gjendje t bj “profilin”, mund t shihje do lvizje q sht br me syrin e “Google”-it. Rezultati? Numri 4344222, identifikues i browser-it (software i navigimit n kt rast ishte Explorer) ishte i lidhur me emrin dhe mbiemrin ton, t marr n momentin e hyrjes son n “Facebook”. Pastaj nj list e plot fjalsh: Berlusconi, Repubblica, e majta, politika, opozita, banka (dhe emri i saj), Inter, Mourinho, Real Madrid, futboll, sport, film, kinema, Avatar, 3D, Cameron, automobil (dhe emri i makins q ne kishim klikuar m shpesh). T gjitha t klasifikuara sipas rndsis. “‘Google’ i personalizon lajmrimet n baz t interesave tona reale. Ja prse publiciteti nuk sht m nj telash, por bhet i domosdoshm dhe prfitues pr ata q e prdorin. Pr kt arsye, nj prdorues q navigon zakonisht n sajtet e internetit t makinave, do t gjej t prhapura kudo lajmrime pr shitjen e makinave, madje edhe n portalet q nuk kan lidhje fare me kt sektor”, tregon nj ekspert i siguris s internetit. Kshtu, teknikisht “Google” sht nj fabrik gjigande publiciteti q ka arritur t zgjidh njher e prgjithmon problemin e “tragetit”, at pr t ciln breza t tr shitsish nuk kan mundur t gjejn nj zgjidhje. Megjithat, gjithka n kurriz t privatsis ton. “sht mimi q paguajm pr produktet e shtrenjta q ‘Google’ i shprndan falas. N fakt, me navigimin ofrojm t dhna personale dhe shum delikate q kan lidhje, pr shembull, me orientimin ton seksual, shndetin, besimin, q edhe shrbimet sekrete mund t mos i din”. Me pak fjal jemi t gjith nn vzhgim 24 or n 24.

Mbrojtja

Kompania e “Mountain View”, shoqria me reputacionin m t mir n bot sipas revists amerikane “Forbes”, nuk mendon se e meriton t quhet nj “Big Brother” gjigand. “Ne nuk spiunojm asknd. sht e vrtet q regjistrojm navigimin e prdoruesve pr t krijuar nj przgjedhje t personalizuar t kategorive t interesit, por gjithka bhet n mnyr anonime. Profilet shoqrohen me nj kod numerik, jo me emr dhe mbiemr, si tregohet n kategorin “privacy” t sajtit ton. Pastaj, nse ke dshir, mund t vendossh ta aktivizosh shrbimin me programe q shkarkohen n internet, prmes t cilave mund t bllokosh t dhnat e tua”, tregon Marco Panciri, nj ekspert i “Google”-it pr sigurin. Por e gjitha kjo sht n duart e prdoruesit, dhe ata q nuk jan ekspert, do e ken t vshtir t’i prballojn eksperimente t tilla. Nga ana tjetr, “Google” nuk krkon kurr mendim pr mbledhjen e t dhnave. Thjesht e bn dhe kaq. Nj tjetr pik e dobt sht siguria pr anonimatin. Si u pa, t zbuloje identitetin e dikujt q gjat navigimit hyn n postn e tij elektronike apo n “Facebook”, sht shum e thjesht. “Kompania jon prpiqet vazhdimisht q profilet t qndrojn anonim, t ndar nga account-et e regjistruara. Nuk bjm kurr kryqzimin e t dhnave”, kujton Pancini. Por lind pyetja: Kush i kontrollon kontrollort?

Dyshimet

N internet ka shprthyer biznesi i “ndjekjes”. Bazat e t dhnave shndrrohen n “mall t muar” pr ata q veprojn n sektor t till si, pr shembull, publiciteti online q zhvillon nj xhiro vjetore prej 23 miliard dollarsh. Nj hetim i “Wall Street Journal” tregon se, duke naviguar n 50 sajtet m popullore n SHBA, e gjen veten me kompjuterin t sulmuar nga 3180 fajle specifik pr “profilin”. Mes tyre “Cookies”, “Flashcookies” dhe “Bacon:, q jan software t padukshm, n disa raste n gjendje “t stilojn” moshn, seksin, kodin postar, pagn, gjendjen civile, gjendjen shndetsore t prdoruesve. Spiun dixhital t prdorur mbi t gjitha nga “Google”, “Microsoft” dhe “Quantcast corporation”, por edhe nga nj pafundsi kompanish t vogla q e kan nuhatur kt biznes dhe jan specializuar n mbledhjen dhe shitjen e sekreteve tona me nj kapacitet prej 50-100 mij profile. Nj treg ku qarkullojn miliarda dollar. Jo rastsisht nj raport i “Privacy International” (organizata jofitimprurse q merret me monitorimin e sulmeve ndaj privatsis, t bra prej kompanive dhe qeveris), n vitin 2007 e vendoste “Google”-in n vendin e par mes t kqijve t internetit. “Nuk krkon autorizimin pr trajtimin e t dhnave, ka akses ndaj informacioneve personale, si puna, dshirat, numrat e telefonit. Pr m tepr, nuk tregon kurr se pr sa koh ruhen kto informacione”, shkruhej n raportin e tre viteve m par, q “Google” nuk e prgnjeshtroi kurr. Edhe autoritetet ndrkombtare po bhen gjithmon e m t prgjegjshme pr kt problem. N SHBA, Komisioni Federal pr Tregtin ka propozuar t’i detyroj hartuesit e browser-ave t fusin mekanizma bllokimi pr t dhnat personale. T thjesht, intuitiv dhe t leht pr t’u aktivizuar. N Kanada dhe Australi komisionet parlamentare pr privatsin kan nisur hetime pr “Google”-in. N Gjermani qeveria po vlerson nse duhet apo jo ta bllokoj “Analytics”. Vrtet “Google” i prdor informacionet e prdoruesve vetm pr qllime promocionale, por ’mund t ndodh nse ato prfundojn n duar t gabuara?

Lidhje t rrezikshme

“Google is in bed with CIA”, shkroi n vitin 2006 ish-spiuni Robert David Steel, duke alarmuar komunitetin e internetit. Steel sapo kishte braktisur detyrn si rekrutues klandestin pr llogari t CIA-s. Akuzoi, madje akuzon edhe sot, se “Google” ndan informacione private me shrbimet sekrete amerikane. Steel jep edhe nj emr: Risk Steinheiser, prgjegjs i zyrs s krkimit dhe zhvillimit te kompania “Google”. sht pikrisht ai njeriu i lidhjes me sekretet. Ky raport “Google”-CIA, sipas asaj q thot Steele, ka lindur n vitin 1998. “Google” sapo ishte krijuar dhe duke qen se ishte n vshtirsi ekonomike, kishte marr financime nga CIA. Por shkmbimet nuk prfundojn ktu. N 2004-n Rob Painter, drejtor i repartit t teknologjive INQ-Tel, nj komani q zhvillon teknologji pr llogari t CIA-s, u b n nj mnyr t uditshme menaxher i prgjithshm i “Google”. “Na prgjon t gjithve, pavarsisht reputacionit t mir q ka marr opinioni publik. Pr fat t keq, nuk do t gjeni asnj tjetr q t flas pr kt. Gjithka q do t gjeni, do t jen pyetje pa prgjigje”, thot ai. E n fakt pyetje t uditshme t vijn menjher ndr mend: Prse “Google” i ka shitur koht e fundit disa servera CIA-s dhe Agjencis Kombtare t Siguris? Pr m tepr, prse u ka dhn shrbimeve sekrete amerikane “Intellipedia” nj software q lejon t administrosh dhe konsultosh prmes internetit nj baz t madhe t dhnash e q prdoret nga spiunt e gjith bots? Nga “Mountain View” vijn vetm prgjigje siprfaqsore.VOA