[Jana]

Diabeti, sëmundja aspak e ëmbël

Sipas statistikave, numri i të prekurve sa vjen e po rritet


Numri i të sëmurëve që vuajnë nga kjo anomali rritet çdo ditë e më shumë dhe mendojmë se fajin kryesor e ka obeziteti. Në fakt, kohët e fundit shkencëtarët kanë zbuluar shkaqe të tjera, siç janë ndotja e ambientit, abuzimi me ilaçet dhe infeksionet


Numri i diabetikëve është aq i madh, sa kjo anomali nuk mund të shkaktohet vetëm nga mbipesha. Shkaktarët e kësaj sëmundjeje po rriten me aq shpejtësi, sa që shkencëtarët janë vënë në lëvizje për një ekzaminim më të hollësishëm. Gjithmonë doktorët i kemi dëgjuar të thonë se "diabeti është një e keqe bashkëkohore". Megjithatë, te kjo sëmundje ndikojnë më shumë faktorë se një ushqim jo i shëndetshëm. Kërkimet e reja tregojnë se kanë dalë në dritë edhe fajtorë të tjerë vrasës, siç janë ndotja e ambientit, pirja e pakontrolluar e ilaçeve dhe infeksionet e ndryshme. Pra, të gjithë këta elementë të jetës moderne, të mbledhur së bashku, mund të shpjegojnë më së miri rritjen marramendëse të të sëmurëve me diabet, që është regjistruar kudo në këto dhjetë vitet e fundit. Në disa vende të botës, përqindja e diabetit të tipit 2 është dyfishuar, pra është rritur më shumë se ajo e tipit 1 (ose trefishuar, si në rastin e Rusisë), duke rritur kështu nga viti në vit numrin e të prekurve nga kjo anomali. Në Itali tipi i diabetit 1 godet 0,2 për qind të popullsisë, ndërsa diabeti i tipit 2 godet rreth 5 për qind, me karakteristika të cilat rriten sipas moshës. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, në vitin 1985 të sëmurët në të gjithë botën ishin 30 milionë, në vitin 1995 ishin 135 milionë, në 2001-shin rreth 177 milionë, ndërsa në 2030-ën do të jenë plot 370 milionë. Për shkak të kësaj sëmundjeje, çdo vit vdesin katër milionë persona. Shumë apo jo?

Kjo është edhe një nga arsyet që teoritë e vjetra nuk mjaftojnë më. "Që diabeti ishte një sëmundje shumëfaktoriale këtë e dinim. Ajo që nuk kishim kuptuar ende ishte rëndësia e vërtetë e përbërësve të jashtëm ndaj organizmit. Tashmë duket qartë se ka diçka në stilin e jetës moderne, e cila nuk është përfshirë mjaftueshëm apo që është injoruar, sepse vetëm një faktor i jashtëm mund të ushtrojë veprime kaq domethënëse në një kohë kaq të limituar", shpjegon një doktor i endokrinologjisë dhe sëmundjeve metabolike.

Shumë mjekë po i japin rëndësi këtij faktori X, edhe pse gjenetika nuk ka dhënë përgjigje të sakta deri më tani. Për shembull, në javët e fundit, dy studime të ndryshme (publikuar në dy revista shkencore), kanë përshkruar përkatësisht 6 dhe 11 variante gjenesh të përfshira në llojin e diabetit 2, që do t‘u bashkëngjiten gjeneve të njohura për të dyja llojet e diabetit. "Në diabetin e tipit 1, prania e gjeneve specifike dhe një lloj afërsie mund të krijojnë një kambanë alarmi dhe t‘i shtyjnë mjekët të kryejnë kontrolle më të hollësishme, gjëra të cilat zakonisht nuk mjaftojnë për të shkaktuar sëmundjen. Në tipin 2, gjenet kanë një ndikim më të vogël, pra janë më shumë të varura nga stili i jetesës për aktivizimin e tyre. Me fjalë të tjera, edhe pse kanë një rol të rëndësishëm, gjenet të vetme nuk mund të shpjegojnë rritjen e sëmundjes, pasi nuk mund të jenë modifikuar kështu në pak vjet sa hap e mbyll sytë në të gjithë popullsinë e botës. Duhet të jetë medoemos diçka tjetër dhe në këtë rast nuk është gjë tjetër veçse një faktor i jashtëm", shpjegon ai.

Por nëse shkaktare nuk janë gjenet, atëherë për çfarë bëhet fjalë? Kush kujdeset çdo ditë për mirëqenien e pankreasit? Kërkimet janë drejtuar nga jeta moderne, ku në fokus janë vënë helmuesit kimikë dhe fizikë. Në një studim të publikuar kohët e fundit në "Diabetes Care", një grup diabetologësh ndërkombëtarë kanë treguar gjendjen shëndetësore të 800 pacientëve të tyre. Përfundimi: sa më shumë të rritet përqendrimi i ndotjes, aq më shumë rritet rreziku i zhvillimit të diabetit të tipit 2 dhe sindromat ndërlidhëse, ajo metabolike dhe ajo e rezistencës ndaj insulinës. Më të rrezikuar janë njerëzit e dobët, sepse kanë përqendrim të lartë të substancave helmuese, sikurse ndodh edhe me yndyrat, të cilat te këta njerëz janë me pakicë. Edhe në vitet e kaluara, studime të ndryshme kanë treguar se lëndët helmuese mund të shkatërrojnë metabolizmin e yndyrave dhe të sheqernave.

Përveç faktorëve të ambientit, kohët e fundit është zbuluar se qelizat Beta mund të kërcënohen gjithashtu edhe nga përdorimi i ilaçeve, sidomos i antidepresivëve. Këtë e ka konfirmuar një studim i publikuar në "Diabetes Research & Clinical Practice", në të cilën një diabetolog amerikan ka vërejtur se pas pirjes së vazhdueshme të antidepresivit "Prosac", te përdoruesit rreziku i diabetit të tipit 2 është rritur 30%, në krahasim me ilaçet e tjera. Më pas, nëse pihen një sërë antidepresivësh së bashku, rreziku dyfishohet.

Shenjat duken se mbështeten mbi agjentët e tipit fizik ose kimik, edhe pse nuk shfaqen raste infektive, ashtu siç është sugjeruar nga një studim i rëndësishëm, i cili tregonte praninë e virusit "Coxsackie B4" në pankreasin e të sëmurëve me diabetin e tipit 1.

"Po krijojmë një rrjet evropian, i cili të mund të punojë për faktorët e jashtëm. Por për të përballuar tematika kaq të ndërlikuara, instrumentet që kemi në dispozicion, si moderne ashtu dhe teknologjike, nuk mjaftojnë. Ka ardhur momenti të mos mendojmë më për faktorët helmues, që janë të pranishëm te çdonjëri prej nesh, apo te të dhënat kontradiktore të përtuara deri tani në fushat magnetike", shpjegon ai. Atëherë përgjigjet do të priten nga ky grup ndërdisiplinor, që me ndihmën e biofizikanëve, matematikanëve, biologëve molekularë dhe figurave të tjera, kanë si detyrë të realizojë modele studimesh duke pasur parasysh natyrën e ndërlikuar të faktorëve të përfshirë dhe ndërveprimtarinë me organizmin, duke adaptuar një model të ndërlikuar e të ngjashëm me atë që përdoret për të krijuar rrjetat nervore, të cilat riprodhojnë funksionimin e trurit.


Sëmundja


Tipi 1


Zakonisht shfaqet gjatë fëmijërisë. Pankreasi nuk arrin të prodhojë insulinë



Tipi 2


Godet 90 për qind të pacientëve: lidhet ngushtë me mbipeshën dhe obezitetin. Shfaqet te 90 për qind e të rriturve