[Naki]

I ftohtë... i frikshëm


Beqë Cufaj
Lot. Ngado lot. Lot të hidhur. Lot përmallimi. Në shtëpi, në tren, në aeroport, në televizor, në telefon, në libra, në gazeta. Dhe në qiell e tokë. Është muaji shkurt dhe ky muaj nuk di, nuk mundet, nuk do të jetë ndryshe, pos i turbullt. Me shi e borë dhe gri, plot gri, i cili kryeneç siç është... sikur lufton të mos shkojë për t’ua lëshuar vendin pranverës dhe verës. Qiellit të kaltër me re të bardha dhe fytyra të çelura fëmijësh, pleqsh, grashë dhe burrash të cilët nuk ia kanë besën këtij moti si sot e mot.
Është e premte dhe më fshijnë djersët e ftohta derisa shoh kokat e këtyre mijëra e mijëra njerëzve. Mendoj në Gaußin (matematicientin e madh gjerman) dhe faktin sesi në ditët e pleqërisë nuk bënte gjë tjetër pos që për mbretërinë prusjane bënte ca statistika të çuditshme në bazë të të cilave llogariste kohën, ose thënë edhe më mirë probabibilitetin e jetëzgjatjes së banorëve të varfër të Mbretërisë. Dhe prejse shkrimtari i ri gjerman Daniel Kehlmann ka botuar librin e tij „Matja e botës“ (Die Vermessung der Welt), roman ky i cili për tre-katër vjet është përkthyer në dyzet gjuhë dhe është shtypur e shitur me miliona e miliona ekzemplarë.
Një gjetje gjeniale. Për dy njerëz gjenialë. Aty ku është matematicienti Guaß, atëherë s’ka si bëhet edhe pa Humboldtin e madh. Sepse për Gaußin dhe Humboldin rrëfehet në romanin në fjalë. Për dy shkencëtarë të mëdhenjë dhe dy rrugë jetësore: njëra (e Gaußit) me moslëvizje por për këtë me plot ëndërra e ankthe dhe tjetra (e Humboldtit) me marrjen e botës së egër në sy e nën këmbë.
Një matje- të themi më mirë e jetës sesa e botës, përmes dy pikëshikimeve por me një dhe të vetmin cak: atë të gjetjes së një përgjigjeje për kapërcyellin e ndërrimeve të mënyrës së të jetuarit në të katër anët e botës. Nga amazonat e Amerikës Latine të Humboldtit drejt Qiellit me planetet dhe numrat e matjeve të tokës e jetës së Gaußit. Një punë jo edhe aq e lehtë kjo e cila edhe njëherë dëshmon sesi edhe gjenialiteti nuk ndihmon që ta japë përgjigjen e fundit në pyetjet të cilat edhe atëbotë si edhe sot vazhdojnë të ngarkojnë kokat e kthjellëta të gjenive e ngapak edhe vdektarëve të zakonshëm.
Më duhet ta zgjedh Humboldtin dhe lëvizjen e tij fizike edhepse Gaußin e dua më tepër. Sepse ky është më ekscentrik. Më kontradiktor. Më depresiv. Humboldi i di të gjitha këto por nuk do dhe nuk mund të dorëzohet. Deri në pleqëri. Në udhëtimin e tij të fundit përgjatë stepave ruse. Deri në çastin kur e sheh dhe takon një mbrëmje të ftohtë në oborrin mbretëror të Berlinit njeriun i cili e di se çfarë do të ndodhë edhe nja 100 vjet. Si do të ndryshojë kjo botë. Dhe për këtë mallkon çdo gjë por më së shumti vetveten. Për faktin që ka lindur në një kohë të keqe, në një kohë të pakohë. Kur njerëzit ende nuk e dijnë se sa shpejt do të ecë çdo gjë. Makinat, trenat, avionat, medicina, armët... Njerëzimi.
Në Gaußin mendoj këtë mesditë shkurti në këtë qytet. Tramvajet dhe trenat janë plot njerëz. Të gjithë janë të thelluar në mendime apo libra e gazeta. Çdo gjë është e vetëkuptueshme. Thuajse nuk i drejton lokomotivat, makinat e avionët dorë njeriu... por ligjet e matematikës.
Prandaj kthehem tek Humboldti. Më mungojnë amazonat: jo të Amerikës Latine por të Ballkanit.
Boshnjakja e re është varur në dritaren e trenit i cili do të niset. Merr një faculetë dhe fshin lotët. Qan me dënesje. Nuk shoh kujt ia bën me dorë. Kjo skenë e cila ngjet këtë mesditë në një tren përkon me një pamje të një kiç filmi i cili nuk do të duhej të ishte nga Hopolywoodi por nga Boollywoodi. Këtë gjë e mendoj derisa shoh indusin e ri i cili në tryezën e ngrënies në bistro ka nxjerrë kompjuterin e tij portabël dhe shikon diçka në të... Punon në të.
Më vjen keq që gjykoj kaq rëndë për lotët e boshnjakes. Kushedi çfarë fati e fatesh e përcjellin atë edhe kësaj radhe. Pas tmerreve të Bosnjës dhe Ballkanit të cilat e kanë hedhur në vendin e pasardhësve të Gaußit e Humboldit. Nuk dua të mërzitem dhe të mërzis. Prandaj më duhet të bëj diçka. Të telefonoj dikë. Nga dhe në amazonat ballkanike. Shkoj tek shkronja B. Dhe shoh emrin e (Mahmut) Bakallit. Më duhet ta fshij. Ta shlyej përgjithmonë (edhe) këtë numër dhe këtë emër. Çdo gjë do jetë vetëm një kujtim i përjetshëm. Asgjë më pak as më shumë.
Shikoj nga boshnjakja e re. Filloj të mendoj dhe dua të kuptoj për lotët dhe mërzinë e cila sikur më kishte grishur të përfundoja aty ku nuk do të duhej.
Mbylli telefonin dhe shikoi nga qielli. I cili vazhdon të luftojë me vetveten. Mes grisë dhe të kaltrës... Në këtë të ftohtë frikësues.