[panta_rhei]

...vazhdim

Si u zhvilluan më tej ngjarjet?

Në një letër që E.Hoxha i shkruante më 5 tetor 1943 Koci Xoxes, që drejtonte PK të qarkut të Korçës, e udhëzonte për asgjësimin kudo të çetave të ballit Kombëtar, këshillat balliste dhe personalitetet nacionaliste: “Ballin duhet ta likujdojmë pa mëshirë në çdo anë qoftë. Çetat e atjeshme të Ballit të likujdohen pa u grumbulluar dhe pa e marrë veten. Sa për bashkëpunimin me Fazlli Frashërin, mos u gënjeni. I bini, pra edhe Faslliut, edhe atij që e ka bërë Faslliun.”
“ Në këto momente, – udhëzon Koci Xoxe, krahu i djathtë i Hoxhës në atë kohë, – përpara Ushtrisë Nacionalçlirimtare paraqitet urgjente marrja e pushtetit, duke zaptuar krahina e qytete.”

Nisja e luftës civile vërtetohet edhe nga një dokument i Shtabit të Përgjithshëm NÇ: “Në vjeshtë 1943 Partia Komuniste dhe Fronti NÇ u detyruan t’i shpallin luftë për vdekje Ballit Kombëtar” (Dokumente të Shtabit të Përgjithshëm NÇ)Mandej , nisi lufta kundër Legalitetit në Krujë, Mat dhe Dibër dhe krerëve të veriut, si edhe mësymja ushtarake për të nënshtruar veriun antikomunist, që përfundoi me gjakderdhje të mëdha në Shkodër, Nalësinë e Madhe, Dukagjin, NIkaj Mertur, Tropojë e malësinë e Gjakovës, për të kaluar mandej në Kosovë e trevat e tjera shqiptare.

Nuk kemi të bëjmë më me luftime sporadike apo lokale. Lufta e armatosur ndërmjet fuqive ushtarake të Ballit Kombëtar dhe ushtrisë NÇ, tashmë ishte e organizuar dhe kishte dalë në plan të parë. Përveç të vrarëve në luftë, pasojnë të pushkatuarit e robërve të luftës si edhe viktimat e shumta nga popullsia e pafajshme, grabitjet e pasurive, djegiet e shkatërrimet.

Në ballë të kësaj lufte civile të përgjakshme u vu Brigata e Parë Sulmuese, e cila betejat e saj të para i bëri kundër forcave nacionaliste në gjithë vendin. Një nga ato qe lufta në afërsi të Lushnjës, tek kodra e Cen Hasanit në fshatin Golem, më 21 tetor 1943 kundër forcave nacionaliste. Mehmet Shehu shkruan:
“ U ramë befas dhe i shpartalluam të 400 bashibozukët ballista: 172 robër dhe 10-15 të vrarë”.
Pas betejës, Mehmet Shehu urdhëroi, në kundërshtim me çdo rregull lufte, pushkatimin e 65 robërve , që s’ishin tjetër veçse luftëtarë të thjeshtë e të rinj të pafajshëm nga fshatrat e Myzeqesë, që nuk pranuan të bashkoheshin me Brigadën I Sulmuese (vetëm njëri pranoi) dhe nuk donin të luftonin më, po të ktheheshin në shtëpitë e tyre.

Ata që nuk i zuri plumbi, i theri thika e Dushan Mugoshës, zëvendëskomisarit të Brigadës me pseudonimin Salë. Atje nuk kishte as italianë, as gjermanë, kish vetëm shqiptarë që luftonin kundër njëri-tjetrit, kishte dhe një të huaj, një komunist malazez që ushtronte luftën civile si një zanat të vjetër.
Në letrën e datës 30.11.1943 Mugosha e qorton M. Shehun për moskordinimin si duhet të forcave të Brigadës I dhe i kërkon atij që forcat e kësaj brigade të jenë të pamëshirshme “tue përdorë zjarrin më të tmerrshëm” kundër nacionalistëve. Ai i kërkon të për me shkelë Dukatin, fshat nacionalist dhe me e zhdukë nga faqja e dheut.” Në luftën e Dukatit, më 30 nëntor 1943 , u vranë dhjetra banorë të pafajshëm të fshatit, luftëtarë nacionalistë që mbronin fshatin dhe dhjetra partizanë.


A nuk ishte kjo luftë civile?

Viti 1944 ishte viti i luftës civile në gjithë hapësirën shqiptare, që vazhdoi edhe në vitin 1945 .

Mjafton të përmendim luftrat kundër forcave të Muharrem Bajraktarit, luftën kundër forcave të Kryezinjve, luftën kundër Preng Calit e kështu me radhë, tashmë të dokumentuara. Lufta civile është ana e panjohur, pjesa vetvrasëse e Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri.
Duhet ta nxjerrim nga heshtja, ta njohim e të reflektojmë ndaj saj, duke kapërcyer mosmarrëveshjen, urrejtjen, shfaqjet e reminishencat e frikshme që rezaton ende ajo luftë; duhet të çlirohemi nga pengu e tabutë e së shkuarës, për të kuptuar më mirë gjendjen tonë të sotme dhe për t’i bërë ballë si njerëz plotësisht të lirë e me vetëdije të qartë të nesërmes.

Shpirtrat e tronditur të shqiptarëve, jo vetëm nga luftrat e vazhdueshme, traumat e mënxyrat që kanë përjetuar, por edhe nga mashtrimi i madh gjysmëshekullor dhe leximi i keq i historisë i cili vazhdon edhe sot, kanë nevojë më së shumti për të vërtetën, drejtësinë dhe paqen.


Cili është mendimi juaj për optikën e historianit Paskal Milo ndaj kësaj çështjeje?

Historia ka nevojë të korigjojë vetëveten. Historiani dhe politikani Paskal Milo, e mohon luftën civile. Ai nuk është ndarë ende nga mendësia komuniste, por edhe nga interesat elektorale të tij. Natyrisht ai kërkon të mbrojë një kauzë politike, një deformim e mashtrim të historiografisë së kaluar, ku ka bërë pjesë edhe vetë, por kërkon të marrë edhe vota, që të mbahet në politikë.

Ai thotë se Uran Butka është ndikuar nga familja Butka (patriote, antifashiste dhe demokrate) dhe mua më vjen mirë që i kam mbetur besnik kësaj tradite, si edhe të vërtetës historike.