[valiii]

الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ
5. të cilët janë të shkujdesur (të harrueshëm), për namazin e tyre”

Për këtë ajet, Ibn Abbasi kanë thënë: Falënderimi i qoftë Allahut i Cili ka thënë “janë të shkujdesur (të harrueshëm), për namazin e tyre” e nuk ka thënë “…në namazin e tyre”, sepse habitja, apo tretja në mendime gjatë namazit është diçka e pashmangshme për çdo njeri, por këtu fjala është për namazin e munafikut, të cilin ai nuk e fal me kohë, dhe madje e lë krejt nëse nuk e ka dikë pranë që ta shohë, e kjo shfaqet sheshazi në ajetin vijues:



الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ
6. e që shtiren (sa për sy e faqe para botës),”

Këtu Allahu xh.sh. na bën me dije se të tillët, edhe kur falen, këtë e bëjnë vetëm në sytë e botës, ndërsa në brendi nuk e përjetojnë një gjë të tillë.

Ibn Abbasi citohet të ketë thënë: “Këta falës që nuk u kushtojnë kujdes namazeve të tyre që t’i falin me kohë, duke harruar, janë munafikët që e lënë namazin kur janë vetëm, ndërsa e falin kur janë në shoqëri të ndonjë muslimani. Ata, edhe nëse e falin atë namaz, nuk shpresojnë ndonjë shpërblim për atë namaz, kurse nëse e lënë, nuk mërziten aspak nëse do të dënohen”.

Këta përpiqen të mashtrojnë me këtë veprim Allahun xh.sh. dhe njerëzit përreth, por Allahu ua zbulon dredhitë dhe qëllimet e tyre të vërteta, kur për ta thotë:

“Munafikët përpiqen të mashtrojnë Allahun (duke u paraqitur rrejshëm si besimtarë), por Allahu mbizotëron dinakëritë e tyre. Ata edhe kur falen, falen me përtaci dhe vetëm shtiren para syve të njerëzve dhe fare pak e përmendin Allahun” (En-Nisa’ë, 142)

Shtirja – “Rri’aja”, është të vepruarit e një veprimi sa për sy e faqe para njerëzve, kurse Allahu e don vetëm atë veprim me të cilin synohet kënaqësia e Tij në atë që ka urdhëruar e jo në atë që ka ndaluar.[13]

S’ka dyshim që një prej rrugëve të përfitimit të kënaqësisë së Krijuesit është të dalurit në ndihmë jetimëve, të varfërve dhe përmbushja e ndonjë prej nevojave të tyre elementare. Për këtë arsye ai që urren dhe përçmon jetimin e të varfrin dhe është dorështrënguar, Allahu xh.sh. atë e ka radhitur në radhët e përgënjeshtruesve të llogarisë së Ahiretit. Ata me këtë gjest të tyre të ulët, vërtet merituan hidhërimin e Krijuesit. Të tillët u falën apo nuk u falën, namazi i tyre nuk u bën kurrfarë dobie, dhe përfundimisht nuk i nxjerr dot nga radhët e mohuesve të llogarisë së Ahiretit. Këta njerëz dyfytyrësh, po të besonin sinqerisht llogarinë, do ta kuptonin se namazi i tyre është përulje ndaj Atij që i krijoi, të Cilit nuk lejohet t’i përshkruhet shok-rival në madhërinë e Tij, dhe i Cili përcaktoi që të pasurit dhe të fuqishmit duhet të jenë të mëshirshëm dhe të drejtë ndaj të dobtëve e të pafuqishmëve. Pra, ai, që namazi i tij nuk ia përkujton këto parime sublime të kodeksit njerëzor, konsiderohet gënjeshtar, mohues dhe munafik, prandaj edhe pason kërcënimi hyjnor ndaj këtyre hipokritëve të shëmtuar: “Pra, mjerë për ata falës, të cilët janë të shkujdesur (të harrueshëm), për namazin e tyre, e që shtiren (sa për sy e faqe para botës)”. [14]

Dhe në fund, Allahu xh.sh. në Kur’an i krahason për nga ndëshkimi munafikët me pabesimtarët, kur thotë: “Allahu do t’i tubojë hipokritët dhe pabesimtarët që të gjithë në Xhehennem” (En-Nisa’ë, 140).



وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُون
7. dhe nuk japin ndihmë rasti (apo hua, as gjërat më të nevojshme jetësore)!”

Cilësitë e ndyta të hipokritëve, që janë padyshim kategoria më e ndyrë dhe më e urrejtur e njerëzve, Allahu xh.sh. në këtë kaptinë i përmbledh me fjalët: “dhe nuk japin ndihmë rasti (apo hua, as gjërat më të nevojshme jetësore)!”

Kjo do të thotë se në zemrat e tyre nuk zë vend Imani, se në zemrat e tyre nuk ka vend as për mëshirë, as ndihmë për të varfrin e as për jetimin, madje as për fqinjin më të afërt, i cili mbase ndonjëherë mund të ketë nevojë për të huazuar ndonjë prej gjërave elementare.

Fjala “El Maun” në fund të kësaj kaptine, sipas Ebu Bekrit, Aliut, Ibn Abbasit, Ibn Umerit, Hasanit, Seid bin Xhubejrit, Ikrimes, Dahhakut dhe Katades, nënkupton zekatin, sepse Allahu xh.sh. e ka përmendur atë pas përmendjes së namazit të munafikëve.[15]

Kurse sipas shumicës dërrmuese të komentatorëve, kjo fjalë ka për qëllim ndihmesën, çdo zgjatje dore së ndihmës për atë që kërkon diçka nga ti. Këto gjëra elementare mund të jenë siç kemi theksuar: sita për miell, gjilpëra, penjtë, mjete të lëvrimit, sëpata, shati apo dhënia e ujit, kripa ose zjarri. Për këto tri elemente të fundit kemi edhe një hadith nga Resulullahu s.a.v.s, të cilin e transmeton Aisheja r.a., e cila thotë: “E pyeta të Dërguarin e Allahut: Çka nuk bën të mos japim nëse dikush prej fqinjëve kërkon ndihmë? Ai m’u përgjigj: Oj Aishe. Ai që i jep dikujt zjarrin, është sikur të kishte dhënë sadaka tërë atë që është zier (pjekur) me atë zjarr, kush i jep kripën, është njësoj sikur të kishte dhënë sadaka tërë atë që është kriposur me të, dhe kush i jep ujin nëse ndihet mungesa e tij, është sikur të kishte ngjallur (shpëtuar) një njeri e kush ngjall (shpëton) një njeri, është sikur të kishte ngjallur (shpëtuar) tërë njerëzimin”

Ja pra se çfarë ka porositur i Dërguari i Allahut në lidhje me ndihmën reciproke, në mënyrë që zemrat e njerëzve të mos vdesin nga koprracia, sepse çdo kujt, në ndonjë moment të caktuar gjatë jetës, do t’i nevojitet ndihma e tjetrit, pa marrë parasysh dallimet dhe divergjencat klasore.

Transmeton Nesaiu dhe të tjerë nga Abdullah ibn Mes’udi të ketë thënë: “Çdo mirësi e bërë konsiderohet sadaka, kurse në kohën e Resulullahut s.a.v.s. me “fjalën “el-maun” nënkuptonim huazimin e kovës për nxjerrien e ujit.”[16]

Ajeti: “dhe nuk japin ndihmë rasti (apo hua as gjërat më të nevojshme jetësore)!”

flet qartë për koprracinë e munafikëve, të cilët nuk janë në gjendje t’u ofrojnë njerëzve as shërbimet më të vogla. Këtë e bëjnë, sepse në zemrat e tyre ka humbur arsyeja dhe ata nuk dinë se ç’është kënaqësia e besimit, i cili i afron njerëzit dhe zemrat e tyre. Në lidhje me këtë Muhammedi a.s. thotë: “Asnjëherë nuk mund të bashkohen në trupin e njeriut pluhuri i ngritur nga luftimi në rrugën e Allahut me tymin e zjarrit të Xhehennemit, ashtu siç nuk mund të bashkohen kurrë në një zemër koprracia dhe Imani”.

Sidoqoftë, Allahu xh.sh. më së miri e di qëllimin e këtij ajeti



Porosia e kësaj sureje:

- Dita e Gjykimit dhe e Llogarisë është e pashmangshme, dhe një realitet që do të ndodhë, sepse është një prej kushteve bazë të Imanit-besimit.

- Ai që nuk beson në ndodhinë e kësaj dite, është pabesimtar - i dalë nga feja islame

- Kërcënim i hapur hyjnor ndaj atyre që përbuzin jetimin dhe të varfrin, sepse Islami shumë qartë përcaktoi të drejtat e tyre në Sheriatin e pastër . Duke u nisur nga këto premisa mund të konkludojmë se: Islami ishte dhe mbeti sistem i përkryer i jetës praktike të njeriut në të gjitha aspektet, sistem i cili ofron bindshëm koncept të pazëvendësueshëm mbarënjerëzor.

- Islami në qenësinë e tij është aq autentik dhe aq thellë i rrënjosur në shpirtin njerëzor, saqë të gjitha tentimet për zhvleftësimin e tij janë të gjykuara të dështojnë. I vetmi Islami është në gjendje që njerëzimit t’i ofrojë sistemin e përkryer që të harmonizojë dhe të rregullojë veprimet e tij drejt progresit material dhe pretendimeve të tij shpirtërore.

- Njëra ndër porositë më domethënëse të kësaj sureje është se nëpërmjet ajeteve të saj thirren të gjithë njerëzit për mirësi, për vlera të përgjithshme të moralit dhe për luftë kundër çdo të keqeje e deviijimi. Qëllimi final i kësaj porosie është çrrënjosja e veseve të këqija nga një shoqëri dhe edukimi i shpirtit me vlera të larta të moralit. Ata që i përgjigjen kësaj thirrjeje, janë të shpëtuar, kurse ata që refuzojnë, do të jenë të mjerë dhe të larguar nga mëshira e Allahut xh.sh..

- Kërcënim i hapët për dyfytyrëshit, të cilët nuk u kushtojnë vëmendje namazeve të tyre për t’i falur në kohën e caktuar, të cilët edhe nëse falen, ata vetëm shtiren se janë duke u falur,

- Mosdhënia qoftë edhe si hua apo ndihmë rasti e disa gjërave më të nevojshme kur dikush i kërkon prej dikujt, është cilësi e hipokritit. Ne kur analizojmë fjalët e Resulullahut s.a.v.s. se: “Ai që nuk interesohet për çështjet e muslimanëve (por qëndron indiferent), nuk është nga radhët e muslimanëve”, shohim se mosdalja në ndihmë dikujt që të kërkon diçka, është edhe më e rëndë se mosinteresimi për çështjet e muslimanëve, kudo qofshin ata.

- Feja Islame nuk njeh as nuk pranon besim formal, i cili nuk shoqërohet edhe me vepra konkrete e të sinqerta[17], dhe mu për këtë arsye, munafikët do të jenë përgjithmonë në zjarr të Xhehennemit.

- Pabesimtarët janë cilësuar në këtë sure me këto cilësi:

1. Nuk besojnë në ringjalljen dhe në shpërblimin a ndëshkimin e botës tjetër

2. Janë të vrazhdë në sjellje ndaj jetimit

3. Janë koprracë dhe të pamëshirshëm ndaj lypësit-të varfrit,

kurse munafikët janë cilësuar me këto cilësi:

1. E lënë namazin dhe janë të pavëmendshëm që atë ta falin në kohën e caktuar

2. Kur falen, vetëm shtiren dhe me namazin e tyre nuk synojnë kënaqësinë e Allahut

3. Nuk japin zekatin e as që ofrojnë ndonjë ndihmë, qoftë edhe si hua, kur dikush kërkon diçka prej tyre.

Që të dy grupet e lartpërmendura, janë kërcënuar nga Allahu me dënim të ashpër dhe shkatërrim në botën tjetër.[18]





--------------------------------------------------------------------------------

[1] Muhammed Esh-Shevkani “Fet’hul Kadir”, vël V, fq. 505

[2] Po aty, fq. 505

[3] Shih: Dr. Vehbete ez-Zuhajli, “Et-Tefsirul Munir” vëll.30, fq. 419

[4] Shih: Sejjid Kutb “Fi Dhilali-l-Kur’an” , vëll VI, fq. 3984

[5] Ebu Bekr el Xhezairi “Ejseru-t-Tefasir”, vëll. V, fq, 620

[6] Dr. Vehbete ez-Zuhajli, “Et-Tefsirul Munir” vëll.30, fq. 419

[7] El Vahidi en-Nisaburi “Esbabu-n-Nuzul”, fq. 260

[8] Dr. Vehbete ez-Zuhajli, “Et-Tefsirul Munir” vëll.30, fq. 419

[9] Xhelaluddin es Sujuti “Tertib suveril Kur’an”, fq. 168, Bejrut 1986

[10] Dr. Shevki Dajf, “Suretu-rr-Rrahman ve suver kisar”, fq. 362, Kajro 1995, botimi i II-të

[11] Hfz. Ali Korça “Tefsiri i Surei Maunit (e mirësise)” – revista “Zani i Naltë”, Nr. 5, viti 1924

[12] Dr. Shevki Dajf, “Suretu-rr-Rrahman ve suver kisar”, fq. 357-358, Kajro 1995, botimi i II-të

[13] Muhammed Mutevel-li Sha’ravi “Tefsir Suretul Maun, El-Kevther dhe El-Kafirun”, fq. 8-9, Kajro 1980.

[14] Muhammed Abduhu, “Tefsir Kur’anil Kerim-xhuz’u Amme”, fq. 187-188, Bejrut-Kajro, 1989

[15] Fahrudin Rraziu “Et-Tefsirul Kebir”, vëll.32, fq. 115, Bejrut 1985

[16] Dr. Vehbete ez-Zuhajli, “Et-Tefsirul Munir” vëll.30, fq. 424

[17] Muhammed el Gazali “Nahve tefsirin mevduijjin li suveril Kur’anil Kerim”, fq. 543, Kajro-Bejrut, 2000

[18] Muhammed Ali Sabuni “Safvetu-t-tefasir”: vëll. 20, fq. 608