Titulli: Fjalor shqip-shqip
Mendoj se fjala urrej ka burim tė diskutuar etimologjik.
Mė poshtė po e sjell mendimin e etimologėve tanė e tė huaj, pjesė tė shkeputura tė shpjegimit tė kėsaj fjale nga Studime etimologjike nė fushė tė shqipes pjesa VII Autor Prof. Eqrem Ēabej.
SREH apo STREHĖ ?
Urrej, urrejtje Merret qė prej G. Mayerit 459 e kėtej, bashk me rum. Urasc urrej auri me urrye urą urrejtje, si njė huazim i lat. horreo horrėre shtangohem, ngrij, me ngrihen qimet pėrpjetė, mė pėrqethet shtati.
Kristoforidhi e jep si fjalė tė toskėrishtės, duke dhėnė pėr gegėrishten si s hprehje pėrgjegjėse marrė meni. Autoret e vjetėr tė Veriut nuk e kanė kėtė fjalė, po pėrdorin njė shprehje tė afėr me atė qė sjell Kristoforidhi: Buzuku ( pėrse o njanėt tė kete menī, e tjetrin ta doe).
Fjala nga sa dihet, del, si folje, per herė tė parė ne shkrime toskerishte. Fjala me anė tjetėr nuk shfaqet gjekundi ne toskerishtėn e vjetėr , qe ruhet nė thelb nė kolonitė e Greqisė e Italisė. Kėto deshmi deftojnė se kemi tė bėjmė me njė fjalė dialektore, qė me anė tė shkrimit e tė shkollės u bė e mbarė gjuhės. Me kėtė pėrhapje tė gjerė nė truallin e kėsaj gjuhe. Kėtyre rrethanave tė shqipes pėrhapje e kufizuar, deshmim relativisht i vonė u shtohet fakti tjetėr qė lat. Horrėre nuk rron nė gjuhėt romane. Pėr keto arsye do tė pranohet qė burimi i shq. urrej e i rum. urasc urī prej latinishtes mbetet i dyshimtė. Njė formim i fjalės me mjetet e shqipes ėshtė i mundur.
Mund tė mendohet qė urrej mund tė jetė njė prejfoljor mė nj i re-sė (vė re roe oroe), afėrsisht ashtu si ėshtė vrej vėrej, qė pra kuptimi i pare i saj tė kete qenė shikoj, me njė zhvillim tė mėtejmė nė shikoj shikoj shtrembėr, shikoj me mėri, urrej.
Khs. Pėr njė tė tillė zhvillim kuptimi lat. invideo kam zili, kam smirė, kam resė invida zili, smir, resė: video shoh, kėqyr, vėshtroj.
Nga shqipja vetė khs. resė hidherim qė ndjejmė pėr njė gjė qė ka tjetri e duam ta kemi ne, zili, nakar, smir resoj e kam resė, marr mė sysh,resatar, restar, reszi smirzi : resė ai vend nė lumė ku ruajnė natėn pėr tė gjuar peshkun kur rreh; pusi, pritė, roje: re (vė re), ruaj (sh. resė). Prefiksi u- shfaqet nė shqipen jo vetėm ne emra (uvč, uvesė etj.), po edhe nė folje, si tė uryej (Gazulli): ryej, sh. Xhuvani-Ēabej BSS IV (1956) 100. Te urrej, pėrkundrejt trajtave ndurej e urej tė Boēarit e tė Grigorit, r-ja e forte ėshtė pėrftuar si njė germinacion ekspresiv, i kuptueshėm nė njė fjalė tė sferės afektive siē ėshtė kjo.
Nė qoftė se ky shpjegim i fjalės ėshtė i drejtė, atėherė rum. urī buron prej shqipes.
__________________
Aj, qė shkon tuj mjellė e tuj hapė fjalė tė kqija e gergasa herė per njanin herė per tjetrin, me gojė tė kanunit thirret »Argat i keq«.
|