[hasanmehmeti]

Gjendja e tashme dhe perspektivat e ardhshme të marredhenieve islame krishtere në Europe


Eshtë teper e qartë që në situaten e tanishme në Europe një grumbull interesash të caktuara i mban gjalle keto stereotipe të koheve të vjetra. Me renien e komunizmit dhe me zhdukjen e lidhjeve mik-armik, modeli islam ka funksionuar si një zevendesim i stereotipit të armikut të meparshem nepermjet se ciles perendimi perpiqet që idelogjikisht të vendose hegjemoninë e tij boterore. Marredheniet islame krishtere në Europe janë ndikuar edhe nga ky organizim i ri nderkombetar sipas se ciles islami portretizohet si një kercenim për sigurinë dhe identitetin europian. Teza e Samuel Huntingdonit mbi perplasjen e qyteterimeve (7) i sherben justifikimit për zgjatje e të gjitha stereotipeve historike të pershkruara me siper. Ekzistenca e komuniteteve islame të medha, kryesisht punetore emigrante, i ka shtuar qendrimet armiqesore. Keto komunitetë në menyre të vazhdueshme portretizohen si një kercenim për unitetin social dhe kulturor të Europes. Në rreathana të tilla eshtë teper e veshtire që të ruhet një klime dialogu dhe bashkepunimi kur levizjet politike në Europe e shfrytezojnë dhe i hedhin benzinë paragjykimeve tradicionale antiislamike. Klima që po pergatitet eshtë një lloj luftë kulturore, sic eshtë lidhja me ceshtjen Ruzhdi, apo me fushaten e vitit të fundit kunder ekspertes teper të njohur gjermanë mbi qyteterimin islam Annemarie Schimmel e cila u poshterua për shkak të perpjekjeve në tere jeten e saj për të percjellur një imazh objektiv dhe të balancuar të islamit në Europe.
Një rol negative dhe pengues eshtë luajtur edhe nga media e cila në një mase të madhe eshtë nen ndikimin e paleve të jashtme për tu sherbyer interesave të tyre. Ndikimi i industrise se filmit amerikan në Europe i ka shtuar kultivimit të një stereotipi armik persa i perket islamit dhe komuniteteve musliamnë në kontinentin tone.
Lidhjet musliamnë krishtere në Europe në sistemin historik të tanishem janë të percaktuara në menyre substanciale nga fati i muslimaneve të Bosnje-Hercegovines. Mosbesimi i thelle historik ndaj ketij komuniteti musliman në Europe ishte një nga arsyet për pasivitetin total të Europes në fazen kritike menjihere pas shperberjes se federates jugusllave. Pasiviteti europian vis-à-vis me aktet e genocidit në Bosnjë i ka keqesuar marredheniet musliamnë krishtere jo vetem në ketë kontinent, por në një nivel ekumenik boteror. Pasiviteti mund të shpjegohet në trashegimninë e ballafaqimeve të hershme islame krishtere ashtu si i kam pershkruar në ketë shkrim. Ky eshtë një shembull i trishtueshem që tregon se sa pak ndikim ka patur në terren afersia teologjike dhe psikologjike e të dy feve.
Një tjeter faktor teper i rendesishem në marredheniet e tanishme musliamnë krishtere në Europe eshtë konflikti arabo-izraelit dhe polemikat mbi statusin e Jeruzalemit. Një bashkepunim dhe mirekuptim në mes muslimanve dhe kristianeve nuk eshtë në interesin e një pale të trete, shtetit cifut në Palestinë dhe mbeshtetesve të tij në Europe dhe kudo. (8)
Nga ana tjeter pushtimi izralit i Jeruzalemit eshtë i papranueshem si nga muslimanet ashtu edhe nga kristianet.Ceshtja e Jeruzalemit ofron mundesinë për veprime të perbashketa ndermjet të dy komuniteteve.
Megjithatë në pergjithesi marredheniet muslimanë krishtere në Europe janë në një faze kritike në fund të mileniumit e treguar nga kushtet e veshtira të komuniteteve muslimanë emigrantë në Europe dhe trajtimi i krizes se Bosnjes nga shtetet europiane. Trashigimia e rikonkuistave dhe kryqezatave ndjehet akoma, veçanërisht që nga perfundimi i konfliktit lindje perendim, i cili efektivisht eleminoi një armik stereotip dhe ka thithur ose hijezuar dashaligesitë historike të afro gjysme shekulli.
Gjendja e tanishme e marredhenieve islame krishtere në Europe karakterizohet nga skena të reja konfrontuese që janë ushqyer nga paragjykimet e ruajtura nga shekujt e meparshem. Madje edhe anetaret e elites intelektuale i pervishen kultivimit të stereotipit të islamit armik që mund të shikohet nga dekleratat e tyre mbi ceshtjen Ruzhdi apo trajtimi i dijetareve krishtere ndaj Annemarie Schimmel që ka paraqitur një imazh të balancuar të islamit. Duket sikur Europa në sistemin e tanishem, nga vakumi idelogjik që eshtë krijuar nga renia e bllokut sovietik, eshtë akoma e papergaditur që ti largohet stereotipeve të koheve të vjetra. Qasja apologjetike e teologeve krishtere të hershem ndaj islamit eshtë pare si një version i udhezuar keq i kristianizmit: Arabia haeresium ferax – eshtë duke mbijetuar në formen sekulare në një Europe të sekjularizuar, qyteterimi islam eshtë pare thjesht nga pikepamja e sistemit të vlerave tona europiane. Zhvillimet e fundit politike në lindjen e mesme dhe në afriken e veriut, levizja e ringjalljes islame në keto krahina janë pare si një kercenim për interesat jetike europiane. Komunitetet e emigranteve musliamnë në Europe janë pare si aleatë të mundshme të kesaj levizje të re, e cila shikohet si një kercenim për identitetin kulturor europian. Në ketë kontekst, ka një konsensus për islamin si një molle sherri për çdo gje që neve nuk na pelqen rreth politikes se re boterore, sociale dhe modeleve ekonomike. (Edward Said). (9)
Eshtë kunder të kaluares që në duhet që të evaluojme marredheniet e ardhshme ndermjet muslimaneve dhe kristianeve në Europe. Nga pamja e tensionë të reja, udhezuesi nuk duhet të jetë modeli i perplasjes se qyteterimeve të Huntingdonit. Sic e kemi pare prej zhvillimeve të fundit politike kjo teori i sherben interesave të atyre që mundohen të justifikojnë skemen e re dominuese vis-à-vis ndaj islamit në lidhje me konfliktet në lindjen e mesme dhe veçanërisht konfliktin arabo izraelit. Çdo perspektive e ardhshme duhet të bazohet në idenë e dialogut të qyteterimeve mbi bazat e barazise se partnereve në një iniciative të tille. Dogmat e vjetra eurocentrike të orientalizmit dhe ideologjia e superioritetit duhet të suprimohen në menyre efektive. Pikepamja jonë eshtë që dialogu i sinqertë duhet të bazohet në ngjashmeritë strukturale të mesazhit monoteistik të kristianizmit dhe islamit. Kjo do të kerkoje braktisjen e qasjeve të hershme misionare. Prezenca e komuniteteve muslimanë në Europe, muslimanet e Bosnjes dhe komunitetet muslimanë në shtetë të ndryshme europianë nuk duhet të shikohen si një kercenim por si një mundesi për të ndertuar ura mirekuptimi në mes islamit dhe perendimit. Në duhet ta pranojme realitetin e shoqerive multikulturore në Europe nqs në duam ta frenojme shtimin e ftohjes në mes të dy feve dhe komuniteteve brenda dhe jashtë europes. Në një kontekst të tille perdorimi polemik i termit fondamentalizem duhet të braktiset. Ky term shpesh eshtë perdorur për të diskredituar levizjet ringjallese islamike dhe islamin në pergjithesi. Duhet të zevendesohet nga një term me i saktë që në menyre të duhur të pershkruaje fenomenin e fanatizmit fetar të të gjitha feve.
Zhvillimi i konfliktit mbi sovranitetin në Palestine dhe Jeruzalem do të ketë një ndikim të madh në marredheniet e ardhshme në mes muslimaneve dhe kristianeve në Europe. Vetem nqs pozicioni europian do të jetë i drejtë dhe i balancuar dhe jo i drejtuar kunder të drejtave baze islame në Jeruzalem apo mbeshtetje e forcave pushtuese, mirekuptimi islam kristian do të promovohet. Mosbesimi i rrenjosur në prezencen e meparshme koloniale në Europe duhet të hiqet duke ndjekur një politike të drejtë në lidhje me të drejtat islame në lindjen e mesme. Në ketë evaluim të prospekteve të ardhshme në duhet të theksojme pabarazinë kulturore e cila mund të perbeje një pengese serioze për një mirekuptim dhe dialog të ndersjellte, sepse Europa sekjularistë e ka humbur ndergjegjen fetare (kristiane) ndersa bota muslimane aktualisht po perjeton një rilindje të ketij ndergjegjesimi. Duket sikur të dy komunitetet e shikojnë njeri tjetrin mbi bazat e një skeleti të ndryshem hermeneutik dhe sisteme të ndryshme vlerash dhe prezumime antropologjike. Do të ishte e një rendesie të jashtezakonshme që të dy krahet të mos lejonin pale të treta që të nderhynin në komunikimin e tyre në Europe. Çdo dialog i ardhshem duhet të jetë i drejtëpërdrejtë dhe nuk duhet të vendoset apo ndikohet nga interesat gjeopolitike të paleve të jashtme. E ardhmja e marredhenieve muslimano krishtere në Europe nuk duhet të hijezohet nga ringjallja e shpirtit të kryqezatave, por duhet të udhehiqet nga një ndergjegjesim reciprok i të vertetave teologjike baze, dhe vlerave morale të cilat të dy qyteterimet i ndajnë me njeri tjetrin. Ngjashmeritë strukturale të mesazheve shpirterore të dy feve mund të sherbejnë si baze për një mirekuptim me të mire social, kulturor dhe politik.


Dr. Hans Koechler
Profesor dhe kryetar i departamentit të filozofise në universitetin e Insbrukut në Austri
Perktheu: Agim Alia
Shënimet:
1-Orientalism. Reprint ed.., New York: Vintage Books, 1979, p.70.
2-On the issue of monotheism see Hans Koechler ( ed), The Concept of Monotheism in Islam and Christianity. Vienna: International Organization/ Braumuller, 1982.
Cf. Muhammad Asad and Hans Zbinden (eds), Islam und Abendland. Begegnung zweier Welten. Olten/Freiburg i .Br...Walter-Verlag, 1960,p.193
3-Orientalism, p.7
4-English text according to the translation by Marmaduke Pickthall, The meaning of the Glorious Quran. Text and Explanatory Translation. Beirut: Dar al-Kitab Allubnani, 1971.
5-The concept of Monotheism in Islam and Christianity,p.133
6-The clash of Civilisations? In Foreign Affairs, vol. 72, no 3, pp. 22-46. See also his book The Clash of Civilisations and the Remaking of World Order. New York: Simon & Schuster, 1996. The term was originally coined by the orientalist Bernard Lewis.
7-See The Roots of Muslim Rage, in The Atlantic Monthly, vol.266, September 1990, p.60.
8-See also the analysis of Edward Said in which he points to the role of Israel in mediating Western…views of the Islamic world since World War 2. (Covering Islam. 9-How the Media and the Experts Determinë How We See the Rest of the World. London/Henley: Routledge & Kegan Paul, 1981,p.31)
Covering Islam,p.15. </SPAN>

Dr. Hans Koechler,
9.3.2007

</SPAN>