[valiii]

Koment:



إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ
1. “Ne, vërtet të dhamë ty (o Muhammed) shumë të mira.

Kjo sure fillon me një fjali përgëzuese për Muhammedin a.s. nga ana e Krijuesit. Është kjo një fjali aq domethënëse, saqë vështirë është të bëhet ndonjë koment gjithëpërfshirës, meqenëse Vetë Allahu xh.sh. me këtë fjali i ka përfshirë të gjitha kuptimet e mundshme.

Rreth domethënies së fjalës “Kevther”, dijetarët kanë dhënë shumë mendime, madje disa numërojnë 26 sosh, të cilat në përgjithësi flasin për shumë të mira që i janë dhënë Muhammedit a.s., megjithëse kuptimi më i përafërt është ai që e ka zgjedhur Ibn Abbasi, sipas të cilit fjala “Kevther” do të thotë “mirësi e madhe, e shumtë dhe e pakufishme”. Transmetime të tilla nga Ibni Abbasi përcjellin edhe nxënësit e tij Seid bin Zubejri dhe Muxhahidi, se fjala është për të mira të shumta.

Transmetojnë Buhariu, Tirmidhiu dhe Hakimi nga Ebu Bishr dhe nga Ata’ë bin Saib, të kenë thënë: “I kemi thënë Seid bin Zubejrit se disa njerëz thonë që Kevtheri është lumi në Xhennet që i është dhuruar Muhammedit a.s. e ai na e ktheu: E kemi të përcjellë nga Ibn Abbasi se lumi “Kevther”, që është në Xhennet, është vetëm një prej mirësive të shumta që i janë dhuruar Resulullahut s.a.v.s.”[7]

Për këto mirësi dhe për domethënien e mundshme të fjalës “El-Kevther”, Kurtubiu në tefsirin e tij, ndër të tjera, ka shkruar shumë mendime të dijetarëve, (16 sosh), dhe thotë: “Komentatorët në lidhje me këtë fjalë kanë thënë:

1. Fjala “El-Kevther” nënkupton lumin në Xhennet, të cilin Allahu xh.sh. ia ka dhuruar më të dashurit të Tij, Muhammedit a.s.

Transmetojnë Buhariu dhe Tirmidhiu nga Enesi r.a. i cili ka thënë: E kam dëgjuar Resulullahun s.a.v.s. duke thënë: “Kevtheri është një lumë në Xhennet, brigjet e të cilit janë prej ari, buron nga një gurrë margaritarësh dhe smeraldësh, balta e shtratit të tij e ka erën më të këndshme së myshku, kurse uji i tij është më i ëmbël se mjalti. Ai është më i bardhë se bora dhe kush pi prej ujit të tij, ai kurrë më nuk do të ndiejë etje.” [8]

2. “El-Kevther” është kroi (havdi) i Pejgamberit a.s., nga i cili do të pijë çdo pjesëtar i ymetit të Muhammedit a.s. Ky është mendim i Ataut, i cili ka mbështetje në hadithin që transmetojnë Muslimi dhe Tirmidhiu, po ashtu nga Enesi r.a., i cili ka thënë: “Një ditë, derisa ishim duke ndenjur me Resulullahun s.a.v.s., atë e kaploi një kotje dhe, pasi u përmend (zgjua), ngriti kokën duke buzëqeshur.

- Çfarë të bëri të buzëqeshje kaq shumë, o i Dërguar i Allahut? - e pyetëm ne, thotë Enesi r.a.

- “Pak më parë më zbriti një kaptinë, tha Resulullahi s.a.v.s dhe e lexoi atë në praninë tonë: “Inna a’ëtajnakel kevther...”, e pastaj na pyeti: “A e dini se ç’është “Kevther”?

- Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë, - ia kthyem ne.

- Atëherë i Dërguari i Allahut na tha: “Kevtheri është një lumë, të cilin Allahu xh.sh., ma premtoi vetëm mua. Në të ka mirësi të shumta. Ai është kroi (havdi) tek i cili do të kthehet çdo pjesëtar i ymetit tim në Ditën e Gjykimit. Burimet-gurrat (enët) e tij janë sa yjet në qiell…”[9]

3. Kevtheri është pejgamberia dhe Libri;- ky është mendim i Ikrimes.

4. Kevtheri është Kur’ani famëlartë- ky është mendim i Hasen el Basriut.

5. Kevtheri është feja islame – ky është mendimi i Mugires.

6. Kevther do të thotë lehtësimet në Sheriat dhe mundësia e të nxënit përmendsh të Kur’anit – ky është mendim i Husejn bin Fadlit.

7. Kevther është numri i madh i as’habëve dhe i pjesëtarëve të ymetit të Muhammedit a.s. – ky është mendim i Ebu Bekr bin Ajjashit.

8. Kevther do të thotë altruizëm[10] - ky është mendim i Ibn Kejsanit.

9. Është lavdi dhe ngritja e emrit të Muhammedit a.s.: “Ve refa’ëna leke dhikrek” – “Dhe Ne, ta ngritëm lart famën tënde” (El-Inshirah, 4)– ky është mendim i Maverdit.

10. Është drita në zemrën e Muhammedit a.s. – kështu mendon Xha’fer Sadiku.

11. Kevther nënkupton Shefatin dhe pozitën e lartë të Muhammedit a.s në Ahiret (mekami mahmud).

12. Mrekullitë – ky është mendim i Tha’lebiut.

13. Fjala “La ilahe il-la Allah, Muhammedun resulul-llah” – ky është mendim i Hilal bin Jesafit.

14. Të thelluarit në çështjet e dispozitave të fesë.

15. Falja e pesë namazeve të ditës.

16. Madhështia (krenaria) e Muhammedit a.s. – ky është mendim i Ibn Is’hakut.

Prej të gjitha këtyre mendimeve, më të saktat janë dy mendimet e para, sepse për to ka mbështetje edhe nga vetë fjalët e Pejgamberit a.s.[11],- përfundon Kurtubiu.

Megjithatë, ndër dijetarët bashkëkohorë, duke filluar nga Muhamed Abduhu[12], Abdurrahman bin Nasir es-Sa’di[13], Sejid Kutbi[14], Mahmud Hixhazi[15], dhe Sha’ravi[16], mbretëron bindja se të shpjeguarit e Kevtherit, vetëm me emrin e lumit apo kroit që i është premtuar Resulullahut s.a.v.s. në Xhennet, është shumë pak, në krahasim me të mirat e tjera që i janë dhuruar atij, siç janë, pejgamberia, Kur’ani, ymeti, lartësimi i emrit të tij, Islami, Udhëzimi, Shefati etj. Mendimin e tyre e preferojmë edhe ne, aq më parë kur për këtë kemi mbështetje edhe në komentin që i ka dhënë kësaj fjale Ibn Abbasi.



َ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ

2. Andaj, ti falu për hir të Zotit tënd dhe pre kurban!

Ajeti i dytë i kësaj kaptine është një urdhër i qartë hyjnor drejtuar Muhammedit a.s., se namazi, sakrifica dhe çdo ibadet tjetër, duhet të jenë thjesht vetëm për Allahun xh.sh.. Do të thotë, o Muhammed, ji i kujdeshëm në faljen e namazeve të detyruara, dhe pre kurban vetëm për Allahun.

Ibn Abbasi është i mendimit se këtu fjala është për faljen e 5 namazeve të detyruara, kurse fjala “venhar!”-“pre kurban-flijo”, sipas tij ka për qëllim flijimin në ditën e kurban-bajramit.[17]

Disa nga dijetarët, si Katadeja, Ikrimja dhe Atau, kanë thënë se këtu fjala është për faljen e namazit të kurban-bajramit, pas të cilit pason urdhri për të prerë kurban.[18]

Dihet se para shpalljes së fundit hyjnore, ishte traditë e idhujtarëve që gjatë tavafit rreth Qabesë, t’u luteshin idhujve duke fishkëlluar dhe duke ecur lakuriq. Pastaj, për hir të tyre, flijonin kurbanë të ndryshëm, që gjoja të arrinin bekimin e tyre. Shumë prej dijetarëve, duke u nisur nga këto tradita të mbrapshta të idhujtarëve, konsiderojnë se ky ajet: Andaj, ti falu për hir të Zotit tënd dhe pre kurban! është një urdhër i qartë se namazi–lutja duhet të jetë vetëm për Allahun, Krijuesin e botëve, sikur edhe flijimi-sakrifica që duhet të bëhet vetëm në emër të Tij, ku besimtari bashkon sinqeritetin me besimin, duke besuar bindshëm se Allahu është Një dhe i pashoq, dhe se vetëm Ai meriton flijimet tona.

Në lidhje me këtë porosi hyjnore kemi edhe një ajet tjetër kuranor, kur Pejgamberi a.s. porositet nga i Lartrmadhërishmi me fjalët: “Thuaj: namazi im, kurbani (flijimi) im, jeta ime dhe vdekja ime janë thjesht për Allahun, Zotin e botëve! Ai nuk ka shok (të barabartë me Të). Me këtë jam i urdhëruar dhe jam i pari (që i nënshtrohem Vullnetit të Tij si) musliman” (El-En’am, 162-163)



إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الأَبْتَرُ
3. E s’ka dyshim se urrejtësi yt është farësosur”

Thamë në fillim se kjo kaptinë ka zbritur në lidhje me As bin Vail es Sehmiun, njërin prej idhujtarëve me qëndrimin më armiqësor ndaj Resulullahut s.a.v.s.

Ky ajet kuranor është një fuqizim moral për Pejgamberin a.s., të cilit, sipas vetë urtësisë së Allahut xh.sh., djemtë nuk i jetonin. Mirëpo, vdekja e hershme e tyre ishte një pretekst për tallje dhe ironizim të tij nga ana e idhujtarëve, të cilët mendonin se fuqia dhe krenaria e një personi maten vetëm me pasurinë dhe numrin e djemve-pasardhësve.

Ata nuk e kuptonin fare se pas kësaj qëndronte një urtësi e madhe e Allahut xh.sh., i cili kishte përcaktuar që emri i Muhammedit a.s. jo që nuk do të harrohej, po përkundrazi, kujtimi dhe përshëndetjet e miliarda besimtarëve deri në ditën e Kiametit do të bëheshin vazhdimisht për të. Emri i tij do të përmendet në fillim dhe gjatë çdo namazi, kur besimtarët qëndrojnë në etehijat. kurse armiqtë e tij, si As bin Vaili, Ebu Xhehli, Ebu Lehebi e të tjerë, shumë shpejt do t’i mbulonte pluhuri i harresës, sikur të mos kishin ekzistuar fare, po edhe nëse përmenden, emrat e tyre do të jenë vetëm sinonim i së keqes dhe i errësirës. Të kujtojmë vetëm Ebu Xhehlin, djali i të cilit Ikrime ibn Ebi Xhehl, as nuk donte të dëgjonte për emrin e babait të tij, dhe po t’ia përmendte dikush, bëhej sikur nuk dëgjonte, sepse zemra e tij ishte mbushur me iman dhe dashuri vetëm për Allahun dhe për të Dërguarin e tij-Muhammedin a.s.

Për këtë arsye Allahu xh.sh. me zbritjen e kësaj sureje, dëshiroi ta qetësonte të dërguarin e Vet, që të mos dëshpërohej se po i vdisnin djemtë, sepse i Larmadhërishmi e kishte dërguar atë si vulë të pejgamberëve dhe i kishte lejuar shefatin-ndërmjetësimin për ymetin e tij në Ditën e Gjykimit.



Porosia e kësaj sureje:
- Nderimi dhe fisnikërimi i Pejgamberit a.s. nga ana e Allahut xh.sh., ku i bëhet me dije Resulullahut s.a.v.s. se Allahu e kishte zgjedhur nga mbarë njerëzimi që të ishte bartës i Shpalljes, dhe se për të ishin përgatitur të mira të pakufishme, si në këtë botë ashtu edhe në Ahiret

- Prej këtyre dhuntive të shumta që i janë premtuar Muhammedit a.s., pa dyshim është edhe kroi apo lumi i Kevtherit në Xhennet, nga ujët e të cilit do të shuajë etjen çdo pjesëtar i ymetit të tij.

- Allahu xh.sh. e urdhëroi të Dërguarin e Tij dhe krejt ymetin që të jenë të kujdesshëm për namazet dhe për flijimet e tyre, që ato të bëhen vetëm në emër të Allahut dhe të askujt tjetër, sepse në adhurime duhet të ketë sinqeritet, sidomos gjatë namazit dhe flijimit.

- Përgëzim për Pejgamberin a.s. se ai do të ngadhënjente ndërsa armiqtë e tij do të pësonin disfatë të plotë.



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Imam Shevkaniu, “Fet’hul Kadir”, vëll. V, fq. 508

[2] Dr. Vehbete ez-Zuhajli “Et-Tefsirul Munir”, vëll.30, fq. 428.

[3] Ebu Bekr el Xhezairij “Ejseru-t-Tefasir” , vëll. V, fq. 621

[4] Dr. Vehbete ez-Zuhajli “Et-Tefsirul Munir”, vëll.30, fq. 428

[5] Ebul Hasen el Vahidi en Nisaburi “Esbabu-n Nuzul”, fq.260, Bejrut, pa vit botimi

[6] Fahru Rrazi “Et-Tefsirul Kebir”, vëll. 32, fq. 117

[7] Taberiu, vëll 30, fq. 321

[8] Transmetojnë Buhariu dhe Tirmidhiu

[9] Transmetojnë Muslimi dhe Tirmidhiu

[10] Altruizëm do të thotë: “Gatishmëria për të flijuar të mirën vetjake për të mirën e të tjerëve; dëshira e synimi për t’i bërë mirë tjetrit”. Shih: Fjalori i gjuhës së sotme shqipe, vëll. I (A-M), fq, 25, Prishtinë, 1981.

[11] Kurtubiu, “El Xhamiu li ahkamil Kur’an” vëll. XX, fq. 217-218, Kajro 1372 h.

[12] Muhammed Abduhu, “Tefsir Kur’anil Kerim-xhuz’u Amme”, fq. 192, Bejrut-Kajro, 1989

[13] Abdurrahman bin Nasir es-Sa’di “Tejsirul Kerimi–rr-Rrahman fi tefsiri kelamil mennan”, vëll. II fq. 1306, Kuvejt , 2000.

[14] Sejjid Kutb “Fi Dhilalil Kur’an”, vëll VI, fq. 3988, Bejrut 1986

[15] Mahmud Hixhazi “Tefsirul Vadih” vëll. 30, fq. 85, Kajro 1975

[16] Muhammed Mutevel-li Sha’ravi “Tefsir Suretul Maun, El-Kevther dhe El-Kafirun”, fq. 11, Kajro 1980

[17] Transmetojnë Ibn Xheriri, Ibn Mundhiri dhe Bejhekiu

[18] Imam Shevkaniu, “Fet’hul Kadir”, vëll. V, fq. 508