[Zero Cool]

Pashko Vasa
Ideja e shqiptarizmës në kohën e Lidhjes Shqiptare përbënte aktin e parë dhe
më të rendësishëm të emancipimit të madh të kultures kombëtare. Andaj ishte
thirrja që shqiptarët mos ti ndajë kisha e xhamija, por të gjithë t'i bashkoi
shqipëtaria. Në krye të hierarkisë së vlerave kulturore kombëtare vuri ajo
pavarësinë, lirinë dhe përparimin e atdheut.
Rilindja Kombëtare, së bashku më idetë që do të frymëzonin popullin shqiptar
në luftën çlirimtare, perpunoi dhe rrugët e çlirimit dhe parullat politike të
tij. Parulla qendrore e kohës, ajo që i përgjigjej më së miri momentit dhe nga i
cili varej në një shkallë të gjërë suksesi i luftës çlirimtare shqiptare, ishte
parulla e bashkimit, e unitetit politik dhe luftarak të tij.
Motoja e mendimtarëve të Rilindjes Kombëtare, e të gjitha orientimeve të
tyre, u bë vargu i famshëm i Pashkos "Feja e shqiptarit është shqiptaria", që
mori vlerën e një parulle politike dhe që zuri vendin qëndror të të gjithë
propagandës patriotike dhe çlirimtare gjatë gjithë dekadave.
Në vazhdimsi shqiptarët që mbëtën nën okupim të shteteve sllave vazhduan
rezistencën dhe përpjekjët për çlirim në mënyra e forma adekvate
rrethanave
ekzistuese. Pas luftës së parë botrore, e në veçanti pas formimit
të Mbretrisë Serbe, Kroate e Sllovene, më 1918, pozita e shqiptarëve u bë shumë
më e padurushme së gjatë sundimit turk. Jugosllavija borgjeze u bë burg i
vertetë për pjestarët e kombit shqiptar. Zbatohej politik e asimilimit kombëtar.
Kundër shqiptarve ushtrohej presion i vazhdushem ekonomik e politikë nëpërmes
politikës agrare e kolonizuese. Në kushtet të këtilla tëpër të vështira, ku
shqiptarët torturoheshin dhe likvidoheshin pamëshirë, patriotet shqiptare
formuan Komitetin e Mbrojtjës Kombëtare më qendër në Shkodër* Kryetar u zgjodh
Hoxhë Kadri Prishtina. Në kuader të kësaj levizje vepronin patriotet e shquar,
si Hasan Prishtina,
Bajram Curri, Azem Bejta, Bedri Pejani, Avni Rrustemi
etj. Luftuan më vendosëshmëri për sendertimin e Shqiprisë etnike të pamvarur.
Udhëheqën shumë beteja për shpetimin e Kosovës e viseve tjera shqiptare nga
shtypja e pamshirëshme e Mbretrisë Jugosllave.
Një prej formave të
rrezistencës ishte Lëvizja Kaçake. Ajo ishte një levizje çlirimtare që luftonin
kunder pushtetit antipopullor të Jugosllavisë borgjeze dhe tradhëtatrëve të
kombit, të ashtuqujtur "poverinik" ( të besurit) të krajlit.
___________________________
* Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare u formua më 1
maj l918 në Shkoder.
Gjatë Luftës së dytë Botërore u bënë përpjekje të parreshtura për liri dhe
bashkim kombëtar. Në vitin 1939 formohet Lëvizja e Ballit Kombëtar. Në vitin
l942 Mithat Frasheri publikoi Programin e kësaj organizate, që përmbante 10
pika, më moton:

" Në robni puna e jonë është lufta
Në liri lufta e
jonë është puna"
Në Kosovë në këtë periudhë veprojnë disa Organizata Çlirimtare që në
programët e tyre kishin bashkimin e trojeve shqiptare dhe luftimin e komunizmit
si ideologji dhe rend shoqëror. Gjatë dhe pas përfundimit te Luftës së Dytë
botërore veproi organizata politiko ushtarake Besa Kombëtare, që i rezistoi
regjimit komunist më armë në dorë duke shpresuar së do ta shpëtoi popullin
shqiptarë nga robëruesit e rinjë komunist dhe për bashkimin e trojeve etnike
shqiptare. Përsonalitetët më
të dallura në krye të kësaj levizje kombëtare
ishin Gjon Sereqi e Ymer Berisha. Në Kuvendin e kësaj Levizje që u mbajt në
Dobërdol të Klinës, në gusht 1945, nga ana e përfaqësuesve të të gjitha aradhave
të armatosura Ymer Berisha u zgjodh udhëheqës politik i Lëvizjes, kurse Uke
Sadiku udhëheqës i të gjithë luftetarëve të rezistencës në Kosovë. Gjatë gjithë
kohës Ymer Berisha qendroi me luftetarët e çetës që i udhëheqëte atdhetari,
trimi e patrioti i shquar i Lugut të Drinit, Ndue Përlleshi nga Jagoda e Klinës.
Ymeri u vra tradhëtisht nga OZN-a në vitin 1946 në afersi të fshatit Hereq të
Gjakovës.

Njëra prej lëvizjeve më të rëndësishme për çlirim kombëtar
ishte Lidhja e Dytë e Prizrenit. Kuvendi themelues i Lidhjes së Dytë të
Prizrenit u mbajt në Prizren në muaji shtator 1943, më ç`rast Bedri Pejani u
zgjodh kryetar i kësaj Lidhje. Lidhja kishte mbi 10.000 luftetarë të cilet më
guxim e vendosëshmeri u përpoqën për krijimin e Shqiprisë etnike aq sa duhet të
ishte në kufit e sajë natyror. Zhvillohen luftime të parreshtura në mbrojtjen e
popullit shqiptar të rrezikuar nga çetnikët e partizanët në shumë mese (Plavë,
Guci, Novi Pazar, Tutin etj.).
Gjatë luftës së dytë botërore, përfaqësuesit e popullit shqiptar dhe te
ushtrisë u mbledhën në konferencën e njohur historike të Bunjajit ku është
vendosur, që Kosova pas luftës, t`i bashkohet Shqiperisë*. Në këtë mbledhje
ishin të pranishëm edhe përfaqësuesit e shtetit serb të cilët mbështesin këtë
vendim. Pas çlirimit të vendit nga pushtuesi gjerman, shteti sllavo- komunist në
Kosovë vendosi pushtetin ushtarak.* Në një situatë të këtillë u imponue Kuvendi
"përfaqësuesve" të Kosovës e Metohisë në Prizren, më çrast u prue Rozoluta që
Kosova e Metohija të i bashkangjitët njësisë federale të Serbisë, më çka u
tradhtuan vendimet e Konferencës së Bunjajit.*
Gjatë Luftës së dytë botrore si dhe në vitet e para pas përfundimit të luftës
shqiptaret iu nenshtruan një terrori të eger. Në Kosovë dhe në viset e tjera
shqiptare të aneksuara Jugosllavisë avnojiste, njësitë
ushtarake
çetniko-komuniste në emër të Luftës
Nacionalçlirimtare dhe
"bashkim - vëllazërimit" bënë aktet më mizore të vrasjeve në masë të
shqipëtarëve, si në Drenicë, Gjilan, Ferizaj, Llap, Kaqanik, Istog etj. Madje u
organizua edhe ploja mbi rekrutët shqiptare të mobilizuar më dekrete të
pushtetit ushtarak. Në Vërshac, më l mars 1945 u pushkatuan disa dhjetëra rekrut
shqiptarë, kurse në prillit -maj 1945 në marshutën Prizrën-Tivar-Dubrovnik rreth
4.000 rekrut shqiptarë u vranë, pothuja gjymsa prej tyre në një vend dhe në të
njëtën kohë në Tivar. Të dhënat flasin për faktin së deri ne vitin 1951, kur e
thyen rezistencën e armatosur shqiptare antijugosllave, ushtria dhe policia
jugosllave - serbe, maqedone e malazëze, likuidoi, vrau dhe zhduki mbi 70.000
veta.