Shiko Postimin Tek
Vjetėr 21-11-11, 19:26   #2
Hajra
Guest
 
Postime: n/a
Gabim Titulli: Shkencetaret: Menyrat per te jetuar sa me gjate

Mėnyra pėr tė jetuar mė gjatė

1- Mos flini me orar tė zgjatur
Ky ėshtė njė faktor i cili nuk duhet nėnvlerėsuar aspak. Gjumi mbi 7 deri 9 orėt e rekomanduara mund ta reduktoje jetėn nė mėnyrė tė dallueshme nga ata persona qė zbatojnė njė orar tė pranuar gjumi. Studimet kanė treguar se personat qė flenė mė shumė se tetė orė nė natė kanė njė rast mė tė madh vdekjeje nga sėmundje tė ndryshme sesa ne rastet normale. Por edhe vonesat e natės, party-t nuk i bėjnė mirė shėndetit. Studimet thonė se mė pak se katėr orė gjumė dhe pagjumėsia shtojnė rrezikun pėr vdekje. Njerėzit tė cilėt flenė midis gjashtė dhe shtatė orėve pėr natė kanė mundėsinė pėr tė jetuar mė gjatė.

2- Duhet tė jeni optimistė
Studimet e bėra nga Mayo Clinic nė Rochester, zbuluan se njerėzit optimistė kanė mundėsinė ta reduktojnė rrezikun e vdekjes nė 50 pėr qind krahasuar mė ata persona tė cilėt janė tė zhytur nė pesimizėm. Rezultatet e publikuara nė Gusht 2002 nga ky studim treguan se: Individėt tė cilėt e shihnin jetėn me njė vėshtrim pozitiv janė probabilisht mė pak tė stresuar, mė tepėr tė zėnė me punė qė i mbushin me harmoni, janė mė tė qetė dhe mė tė shėndetshėm. Kėshtu optimistėt kanė presion mė tė ulėt tė gjakut se pesimistėt, tė cilėt nėn ndikimin e mendimeve tė tyre pesimiste janė mė tė “prekurit” nga stresi.

3- Njė jetė e kėnaqshme seksuale
Ky faktor nuk ka shumė nevojė pėr koment sepse tė gjithė e dimė se seksi ndihmon pėr njė shėndet sa mė tė mirė dhe rrit jetėgjatėsinė. Duke iu mbėshtetur studimeve, seksi nuk nėnkupton thjesht njė ritual tė ndjekur, por ka tė bėjė me krijimin e njė intimiteti, situate tė kėndshme qė i shton jetės edhe kėnaqėsitė seksuale. Nė kėtė mėnyrė shmanget stresi, ndiheni mė tė lumtur dhe mė tė pėrmbushur, tė gjithė kėta faktorė mbajnė nė normėn e duhur nivelin e gjakut dhe mbrojnė nga sėmundjet e ndryshme tė zemrės. Kėto studime u publikuan nė Prill 2004 nė njė gazetė amerikane treguan se : “Frekuenca e njė ejakulacioni tė lartė redukton rrezikun e kancerit tė prostatės”.

4- Mbani kafshe shtėpie
Njerėzit tė cilėt mbajnė kafshė shtėpie, veēanėrisht qen, janė mė pak tė stresuar dhe janė ata qė shkojnė mė pak pėr vizitė tė psikologėt e tyre, nė krahasim me ata qė nuk mbajnė kafshė shtėpie. Rastet e mbijetesės nga ataku i zemrės tė personat qė mbajnė kafshė shtėpie janė 12 pėr qind mė tė larta, sesa ata njerėz qė nuk mbajnė asnjė kafshė nė shtėpitė e tyre. Kafshėt shtėpiake dihet se kanė presionin mė tė ulėt tė gjakut dhe kjo ndikon edhe tė ata qė rrinė pranė me kėto kafshė. Arsyet e kėtij ndikimi janė tė lidhura me faktorė psikologjikė, si ėshtė fakti qė prania e njė kafshe shtėpiake shmang vetminė dhe depresionin, tė bėn tė qeshėsh nė disa raste e tė luash me to, si dhe tė ushtrohesh apo tė dalėsh pėr shėtitje.

5- Bėni ēdo vit analizat e gjakut
Sipas njė studimi tė bėrė ėshtė testuar se rreth gjysma e tė sėmurėve me sėmundje zemre, e cila mban numrin 1 pėr vdekjet nga sėmundjet nė USA, kanė nivel normal tė kolesterolit, i cili ngre dyshime tė shumta mbi rrezikun qė sjell mos testimi i tij i herėpashershėm nė sėmundjet e gjakut. Analizat e gjakut tregojnė nėse ruhet apo jo nė normat e duhura niveli i kolesterolit. Niveli i lartė i kolesterolit shkakton 90 pėr qind tė rasteve me sėmundje zėmre. Rezultatet e testimit mund tė rregullohen mė ndėrhyrje mjekėsore apo dieta tė ndryshme tė kėshilluara nga mjeku.

6- Tė ardhura mė tė larta
Sipas statistikave tė Qendrės Ndėrkombėtare tė Shėndetėsisė 24% e Amerikanėve tė ardhurat e familjeve tė sė cilėve janė mė pak se 20 000 $,janė tė prekur nga sėmundjet kronike, ndėrsa vetėm 6 % e njerėzve me njė sasi tė ardhurash prej 75 000 $ ose mė shumė e kanė kėtė problem. Zakonisht grupet e popullatės qė kanė mė shumė probleme me shėndetin, kanė tė ardhura mė tė ulėta dhe mė pak edukim. Njė shpjegim mė I plotė tregon se tė ardhura mė tė larta lejojnė njė jetesė mė tė mirė, tė shėndetshme dhe tė qetė. Edhe pse puna herė pas here shkakton stres njė pagė e kėnaqshme jo vetėm e justifikon atė por edhe rrit tė ardhurat e mundėsinė pėr njė dietė tė shėndetshme.

7- Lini duhanin
Tė thuash se pirja e duhanit i bėn keq shėndetit ėshtė pak. Duhani ėshtė njė nga shkaktarėt kryesorė tė shumė sėmundjeve tė mushkėrive, kancerit, gjakut etj. Pirja e duhanit mund tė sjellė mundėsinė pėr tė pasur kancerin e prostatės. Po ashtu burrat nė moshė tė mesme qė pinė duhan nė mėnyrė tė tepruar kanė mundėsinė pėr tė pasur forma mė tė ndėrlikuara tė kancerit tė prostatės. Meshkujt qė nuk pinė duhan e reduktojnė nė 50 pėr qind rrezikun e kancerit tė prostatės. Sipas studimeve tė bėra mbi pirjen e duhanit, cigaret “kanė nė dore” vdekjen nė moshe tė hershme te shumė duhanpirės.

8- Shmangni mėrzitjen
Studimet e bėra nga Johns Hopkins nė vitin 2002, treguan se meshkujt tė cilėt zemėrohen shpejt apo shfaqin shenja tė dukshme mėrzie si kundėrpėrgjigje ndaj stresit janė rreth tre herė mė tepėr mė tė prekur nga rreziku i zhvillimit tė sėmundjeve tė ndryshme tė zemrės, nė krahasim me meshkujt tė cilėt paraqesin pėrgjigje me zemėrim mė tė ulėt ndaj stresit. Ata e rrisin rrezikun e tyre rreth 6 herė pėr tė pėsuar atak pas moshės 55-vjeēare. Njė shpjegim i mundshėm ka tė bėjė me lidhjen mes zemėrimit dhe presionit tė lartė tė gjakut, tė cilėt sė bashku shtojnė nivelin e stresit te njė individ. Njė kėshillė: Pranojeni mėrzinė si tė pashmangshme, pas pak stresi do tė rrokulliset poshtė nga supet tuaja.

9- Konsumoni antioksidantėt
Antioksidantėt, substanca tė gjendura nė ushqime tė ndryshme nga kanella deri te boronica, mund tė largojnė radikalet e lira, tė cilat janė bashkime tė paqėndrueshme me natyrė kimike, tė cilat luajnė njė efekt pėrshpejtues nė pjekurinė e qelizave. Para se tė vepronte ky antioksidant kėto radikale tė lira “pastroheshin” nga veprimi i disa qelizave antioksiduese. Kjo ndihmon nė shmangien e shumė sėmundjeve, si dhe nė luftimin e kancerit. Njė shėndet i mirė ėshtė pasqyrė e pėrkujdesit pėr mėnyrėn e tė ushqyerit dhe mirėqenien psikologjike. Njė dietė e pasur ushqimore ndihmon pėr njė jetė pa probleme.
10- Njė martesė e lumtur
Njė martesė e lumtur do tė thotė mė pak stres, mė shumė bashkėbisedim dhe qetėsi. Kėto tė gjitha sjellin njė jetė tė shėndetshme pa shqetėsime. Po “martesė e lumtur” lidhet dhe me mundėsitė gjenetike, pra me pjellorinė. Jetėgjatėsia e gjeneve ėshtė e trashėguar, po ashtu edhe aftėsia e tyre pėr t’u riprodhuar. Po ashtu personat nuk mund tė kenė fėmija nė disa raste janė ata qė vijnė nga prindėr qė zotėrojnė gjene nė jetėgjatėsi. Martesa e lumtur pėrjashton stresin dhe problemet e zgjatura. Prania e fėmijėve nė njė familje i shton asaj gjallėrinė dhe harmoninė.
  Pėrgjigju Me Kuotė