[sherri]

..........Përkundër intrigave në KonferencëEriksoni bashkë me delegatët shqiptar vazhduan betejën me letra njëra pastjetrës. Ata dolën në mbrojtje të terri-toreve të Jugut duke kujtuar padrejtës-inë e vendimit të Konferencës sëAmbasadorëve të vitit 1913. Citoj:
“Tërë Kombi Shqiptar njëzëri kanjë kërkesë: Traktati i Londrës ivitit 1913, ka lënë më shumë se gjys-mën e territorit të tij të ligjshëm, menjë popullsi 90 përqint shqiptare, nëduart e Malit të Zi, Serbisë, dhe Gre-qisë. Kështu afro një milion shqip-tarë mbetën jashtë kufijve nëkundërshtim me të tëra të drejtat eshenjta dhe vullnetin e kombit të vet.Nëse drejtësia do të vihet ndonjëherënë vend, nëse interesat e kombevemë të vogla “tani e tutje do të ruhenme ndershmëri ashtu si edhe të drej-tat e atyre më të mëdhenj”, atëherëkëto territore, dhe popullata që jeton në to, duhet të kthehen aty ku e kanë vendin, sipas dëshirës së vetëpopullit”.
Në këtë kohë vërshuanmemorandume nga tëra anët, duke fil-luar nga Federata Pan-ShqiptareVATRA e Amerikës,e deri ngaKolonitë Shqiptare në Zvicër, Rumani,Turqi. Atyre do t’i bashkohet edheHerbert Adams Gibbons[1], korre-spendenti special i AP, i cili do t’i dër-gojë më pas Presidentit Uillson njëtelegram shumë të gjatë.Erikson vendos t’i shkruajë përsëriUillsonit dhe t’i kujtojë deklaratën evetë atij:
“Asnjë popull nuk mund të detyro-het të jetojë nën sovranitetin e njëpopulli tjetër me të cilin nuk dëshi-ron të jetojë”.
Siç dihet Konferenca ePaqes në Paris, nën ndikimin e Presi-dentit Uillson, ruajti tërësinë territori-ale të Shqipërisë në kufijtë eKonferencës së Ambasadorëve nëLondër, më 1913, injoroi Traktatin eFshehtë të Londrës së vitit 1915 dhe ihapi Shqipërisë udhën drejt anë-tarësimit në Ligën e Kombeve.
*****
Tani Eriksoni mund të konsiderohej sinjeriu i Vatrës. Në vitin 1920 ai emëro-het Komisioner i Qeverisë Shqiptarenë Uashington dhe më pas QeveriaAmerikane, pasi e njeh Shqipërinë sishtet të pavarur, e emëron atë Diplomatnë Ambasadën Amerikanë në Tiranë nëvitin 1922. Më pas ai, në një miqësi same Nolin sa me Zogun, ndërmerr hap- jen e Shkollës Bujqësore të Kavajës ecila përbën një ndër faqet më të ndrit-ura të biografisë së Eriksonit dhe nëfakt një ndër arritjet më të mëdha nëhistorinë e arsimit shqiptar. Bashkë metë ai hap edhe Kolegjin e vajzave nëTiranë dhe në Kavajë.Me datën 24 Gusht të viti1931 Eriksoni merr dekoratën Medlja eArtë e Skënderbeut, nga Mbreti Zog,dhe në vitin 1937 ai ftohet nga MbretiZog dhe merr pjesë si i ftuar nderi në përvjetorin e 25 – të të Shpalljes sëPavarësisë.
PJESA E II-TË SAN FRANCISKO
Në vitin 1945 ne e shohim atë tëshfaqet përsëri në Konferencën e SanFranciskos si delegat i VATRËS.Siç dihet Qeveria Komunistee sapoardhur në pushtet në Tiranë, nuk ishte e njohur. Kështu VATRA moriedhe një herë rolin e saj historik dhedelegoi përsëri Eriksonin. Ai shkoi nëSan Francisko dhe u vendos në HotelinMaxt prej nga do të korrespondonteme delegacionin amerikan për intere-sat e Shqipërisë. Që aty ai mendonte për atë që kishte përjetuar 26 vjet më parë në emër të Shqipërisë në Paris.“Pas kaq vitesh, gjatë të cilave unëkam bërë të pamundurën, si një mik iatij vendi aq të dashur për mua, por thuajse pa asnjë mik, ende mendoj për ato fjalë të Presidentit Amerikan, Uill-son, të cilat në atë kohë më erdhën sifjalët më të ëmbla që kisha dëgjuar ndonjëherë”.Më 13 Maj 1945, Erikson idërgon një letër Senatorit amerikan tëMichiganit Vadenburg i cili mori pjesënë themelimin e OKB – së, në të cilëni shpjegonte për lidhjet e tij meShqipërinë në një periudhë prej 30vjetësh. Erikson o të flasë tashmë nëemër të pesëdhjetë mijë shqiptaro – amerikanëve dhe dy milion shqip-tarëve në Ballkan, të cilët nuk kishin patur mundësi përfaqësimi në Konfer-encën e Kombeve të Bashkuara.Të nesërmen ai do të marrrë përgjigje nga senatori ku i thuhet se ekishte marrë letrën dhe se do tëmundohej të gjente kohën për t’utakuar.Më pas bie në sy korrespendenca e përditshme e Eriksonit me kryetarin eVatrës z.Panariti prej të cilit merr ud-hëzime të pandërprera. Me datën 15Maj 1945 nga G.M. Panariti nëBoston, ai merr një letër në të cilën nëmes tjerash i thuhej:
I dashur Dr. Erikson,
…Ju e kuptoni, pa dyshim, se çështjashqiptare nuk është çështje person-alitetesh. Ne duam të mbështetim Hox-hën, jo pse ne mendojmë se ai është imirë, por se është në kontroll të plotë tëvendit, dhe se besojmë se duke embështetur atë, mbështetim PopullinShqiptar…Me 16 maj, Eriksonit i ofro-het takim me një zyrtar amerikan, DeitC Poole, për të diskutuar çështjet eduhura. Ai vijon komunikimin e përditshëm sa me Vatrën sa me dele-gacionin amerikan. Por kulmin e kësajkorrespendence e arrin me letrën e tijdërguar Presidentit Amerikan.Ajo u botua në Gazetën“Dielli” të datës 19 Maj 1945, në tëcilën thuhet në mes tjerash:
“ E quajmë të tepërt t’u themi kën-donjësve tanë se cili është Dr. Ç.TErikson, i cili përfaqëson Vatrën nëKonferencën e Kombeve tëBashkuara në San Françisko.Mjafton të kujtojmë se Dr. Eriksonka më shumë se 35 vjet që punon përpopullin shqiptar. Veprimet e tij nëSan Françisko do t’i botojmë në njëraport të plotë kur të vijë koha.”
Me rastin e emërimit të tij prej Vatrës,Dr. Erikson i dërgoi Presidentit Tru-man telegramin e mëposhtëm:
Presidentit, Harry Truman:Shtëpia e BardhëUashington D.C.Njëzet e pesë vjet më parë, Presi-denti Uillson i dërgoi këtë kabllo-gram zotërinjve Lloyd George,Clemenceau e Frank Polk në Kon-ferencën e Paqes në Paris:“I will never consent, nor the Amer-ican People consent that the Alban-ian Nation who have struggled twothousand years for their liberty shallbe sacrificed to the political ambi-tions of their neighbors” WidrowWillson“As unë as populli amerikan kurrënuk do të bien dakord që popullishqiptar, i cili ka luftuar dy mijë vjetpër lirinë e tij, të sakrifikohet për hirtë ambicieve politike të fqinjëve tëvet”.Ai e shpëtoi Shqipërinë nga ndarjadhe zhdukja. Sot rreziku ështëpërsëri i madh dhe unë ju kërkoj juve që të ndihmoni në emër tëdrejtësisë dhe humanizmit.C.T.EricksonDelegat i Federatës Pan ShqiptareVATRAHotel Manx.
Kështu Erikson mbyll veprimtarinë etij në emër të Vatrës me Konferencëne San Françiskos për të vijuar meveprimtari tjera në dobi të Shqipërisë.Ai do të japë emisione në shqip, do tëangazhohet në fondin e ndihmave derinë fund të jetës.Veç tjerash ai na ka lënëtrashëgim librin e tij “SAGA ESHQIPTARËVE” një ndër historitëmë të bukura të shkruara ndonjëherë për ne shqiptarët nga autorë qofshin tëhuaj, qofshin shqiptar. Veprën e Erik-sonit të plotë e kam përkthyer dhe do ta botoj në kuadër të 100 vjetorit të Sh- palljes së Pavarësisë, por kopjen e tijtë parë, “bocet”, e kam printuar dhe ekam sjellë si dhuratë për Vatrën tonë100 vjeçare në nderim të saj dhe atijaktivisti, martiri dhe heroi amerikan qëi kushtoi jetën dhe familjen Shqipërisëqë ditën qe shkeli në të.Më në fund, më lejoni tëthem se Eriksoni erdhi në Shqipëri simisionar, u kthye në edukator, u trans-formua në politikan, veproi si diplo-mat, kërkoi fushave të naftës siinxhinier gjeolog, shkruajti si histo-rian, meditoi si filozof, frymëzoi si pa-triot VATRAN dhe, iku nga kjo jetë sinjeriu më i dashur i Shqipërisë