Shiko Postimin Tek
Vjetėr 26-01-08, 00:56   #5
lirik
 
Anėtarėsuar: 09-02-07
Postime: 13,508
lirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėmlirik i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Mendimet tuaja mbi poetin Xhelal Ferizi- pseudonimin lirik?

Te poeti Xhelal Ferizi, nuk ka dekor nė poezinė e tij artistike. Lexuesi e gjen veten mbase pėr kėtė ėshtė disi vetvetja, ngjall emocionin sidomos kur nė poezi paraqitet ”Nėna”, dhe del shumė e fuqishme pėr nga intenziteti i ndjenjave. Kėtu preket edhe ironia, edhe dashuria dhe kalon kufijtė e njė poezie tė rėndomt nė poezi moderne.

Sot Shqypnija, n'dorė tė huej
Xhelal Ferizi nga Mitrovica

Sot Shqipnija n'dor te huej
n'urdher t'djallit, n'vjet e muej
si i thot' hasmi duhet t'shkruaj
si i thonė djajt e kontinentit
vepron urdhri i parlamentit
si t'ia shkruajn at kushtetut'
e n'dy sy ta bejn te butė
mbshtjell n'europ ta lejn me i skutė
varun n'kurth varun n'cengel
n'uj e dhé t'mos ket' kah t'del
lidhur n'pranga lidhur n'tel
n'zinxhir hallke tue ndersye
ndoj pun' krimi kund me krye
besė tradit' per t'gjall' me thye
shqipni nana se c'esht' vyshkė
gjaku e loti iu kan ndryshkė
iu ka thye kombtarisht tehu
e kan' hudh' me ftyr per plehu
e cnjerzue i kan' ato zana
e kan zhvesh, shartue n'satana
i kan dhan hile me pi
n'kurs e n'shkoll, tue cue n'tinzri
e kan msue ne punė t'venusit
tu i ngul thika si kaktusit
me ia pi ata pak gjak
mandej zvarr me terheq n'lak
deri n’serbi e n’ karadak.

Kėtu shofim se poeti paraqet poezi me mesazh tė kjart. Vet titulli ”Sot Shqypnija, n'dorė tė huej” mbanė mesazhin nė vetvete dhe se poeti jo vetėm se vazhdon kontiunitetin tematik e patriotik duke e shprehė thellėsisht brengosjen, por fiton vlerat me dimensione tė reja patriotike kur thotė: ”iu ka thye kombtarisht tehu” ! Kėtu prek nė palcė lexuesin dhe dimensioni patritik kalon vlerat artistike, i thyen dhe japin njė kahje krejtėsiht patriotike dhe rezistuese.
Poeti prej njė vjershe nė njė vjershė tjetėr, paraqet po thuajse tė njejtat mesazhe por me shprehje qė ”thumbon” ndjenjen kombėtare tek lexuesi.

Gjithnjė nė pėrpjekje qė ai tė zgjohet nga amullia. Bile me njė mjeshtėri tejet tė pėrsosur ngaxmon nervin lexuesit kur thot: ”shqipni nana se c'ėshtė vyshkė”, ”gjaku e loti iu kanė ndryshkė” ! Ky varg i gjason njė poemė tejet dramatike, qė gjason nė dramėn evidente tė njė Kombi.

Mirėpo shtrohet pyetja: ēfarė ėshtė ai kontaktimi i poetit nė mes poezisė patriotike dhe asaj konkrete apo e drejtėpėrdrejtė? Poeti Xhelal Ferizi e jeton jeten nė poezi mbase jo vetėm kėtė tė pėrditshmen, por edhe tė kaluarėn e kyq dhe nė mėnyrė tė pėrthort bėnė njė krahasim me dallim shumė tė vogėl pėr derisa arrihet ideali i poetit, qė e cekėm mė lart. Po e lexojmė: ”Sot Shqipnija n'dor te huej”, n'urdher t djallit, n'vjet e muej.

Nė poezinė e poetit ”Rraca” tė cilėn duhet lexuar me njė vėmendje tejet tė ngulitur dhe ja vlenė qė tė komentohet.

Rraca rrac njerzore, e prir per dukje e zhdukje
rrac njerzore me prirje per cnukje
rrac njerzore qe shkel permbi dhé
qe shkel parime e globin don me e pre
rrac njerzore qe shkel mbi parimin
qe don egon, qe e don ngatrrimin

Forma e ndėrtuar e poezisė se si poeti don ta paraqesė dhe mėnyra se si e formulon i pėrngjet, kemi me pa se krahasimi i mė hershėm qė folėm, poeti e paraqet tė tashmėn sikur tė ishim me miljona vjet mė parė. Bile kėtu poeti kishte me kompletuar edhe me njė fjalė qė pėr mendimin tim kishte me qenė ”kanibalizmi”. Poeti arrin aq mirė tė nxjerrė fjalėt mė tė pėrshtatshme qė kishin me hy nė rradhitje dhe pozicionin e tyre. Pra se raca njerėzore e prirė pėr dukje e zhdukje, prek ardhmėrinė e qenjes njerėzore, po qe se nuk bėhet njė ndryshim rrėnjėsor tek njeriu mund tė bėhet shumė vonė. Mesazh qė njeriu nė botėn e sotme tė ”qytetėruar” (po qe se mund tė themi, se mund tė biem ndesh me poetin dhe me poezinė), tė filloj e tė vlerėson njeriun pa dallim gjinie, rrace, religjoni, nacionaliteti, kontinenti etj. Poeti i zhgėnjyer vazhdon kur thotė:

qe mbshtjell koken me do paragjykime
qe vret diell e shekuj, ne menyr' t'perkryme
qe len gjurm e krim para e mbas bryme
rrac qe per kob tendin mendjen ke t, persosun

Poeti arrin qė tė prek edhe „Mitizmin“ e shumė popujve qė thirren nė te, e qė nė emrin e saj a kanė tė drejten qė vret me shekuj e duke i lėnė gjurmėt. Kėtu ėshtė nxjerrė me njė mjeshtėri tė rrallė. E tėrė poezia e poetit dhe patriotit Xhelal Ferizi paraqet njė mallkim tejet real, s’ėshtė gjė tjetėr pos njė padrejtėsi e njė fati tė kombeve qė ende gjenden nėn zgjedha tė pushteteve qė kanė robėruar mė tė vegjėlit.

Poeti dallon nė paraqitjen e tij me poezi tė ”fjetura” nga poet tė ndryshėm qė i paraqesin dhe janė tejet tė zgjuara dhe ngjallin edhe tė vdekurin po qe se ka mundėsi. Koha nuk premton pėr poetin. Ai din tė kombinon me thurjen e fjalėve nė poezi dhe radhitjen e bėnė nė mėnyrė fantastike, prej njė talenti tejet tė rrallė. Pra poeti Xhelal Ferizi, me radhitjen e tij nė vargje, dėshmon se ka njė prirje tė veēantė nė kombinime tė kėtilla nė poezi, qė kanė kuptim dhe gjithnjė lidhur me temen pa u shkoqitur nga titulli i vjershės. Poeti shkon aq larg sa qė nga parimi i tij pra i kombinimit tė fjalėve, arrin qė tė gjitha tė jenė kuptimplote dhe fuqinė e tij mendore shprehėse e zgjėron nė pėrmasa tė poetėve tė mėdhenjė. Sa pėr ilustrim po lexojmė dy vargje tė vjershės ”Mosni”:

”se baza e e njeriut esht shpirti e ndjesija”
”neper shkall shpirtore qe i zhvillon njerzija”

Vėrtetė se janė moderne nuk do koment. Poeti nė paraqitjen e tij me shprehje tejet tė njė niveli tė lartė, tradhton vetveten dhe bije ndeshė me vjershen e tij ”Rraca”, qė nė vetvete ka mesazh tė njerėzve mė primitiv, kurse poeti dallon nga ky ”njeri” kushtimisht ta themi. Shtrohet pyetja: a thua vallė, ku po jetojka kye poet me kėtė shtrirje tė gjėrė poetike mahnitėse!? E veēanta e poetit Ferizi ėshtė, kur poeti pėrqėndrohet me njė problem-ngjarje dhe atij i jep forcė, i jep kuptim dhe mbrenda pėrmbrenda e qėllon mesazhin, e nxjerr nė pah. Ka njė stil tejet mjeshtror kur fjalėt nė poezi i rreshton dhe pėrshteten. Ndėrtimi poetik i poetit vjenė si shkas i trashigimisė sė tij prej njė inidividi si shkrimtar respektivsht poet atdhetar. Ka njė ”brum” tė veēant kur bėhet fjalė pėr poezinė e Xhelal Ferizit, si produkt i njė imagjinate intelektuale dhe patriotike. Talenti i poetit arrinė qė pėrmes poezisė tė komunikoj me secilin, edhe me individin, edhe me shoqėrinė edhe me politikėn, me Kombin me secilin. Pra poti ka shkuar aq largė sa qė ka formuar ”brumin” e njė gjuhe poetike qė po ta kishim at tė drejtė nga autori, do ta kishim quajtur ”Brumi i gjuhės ferizijane poetike”. Po e themi ”ferizijane” si emėrtim i tė gjitha vjershave tė poetit tani mė tė shkruara dhe sė shpejti presin qė ta shofin dritėn pėrmes botimeve shkencore.

Ta marrim poezinė: ”Loti i yllit”
lirik Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė