[sakra]

Meqë postimi i “Psikologut”, në lidhje me temën Deja-vu, më duket paksa konfuz, për hir të korrektësisë ndaj të interesuarve për këtë dukuri, e shohë të arsyeshme, pa dashur të polemizoj me të, të jap disa sqarime shtesë.
Nocioni Deja-vu rrjedh nga frëngjishtja, dhe do të thotë: “një herë e parë (përjetuar) ose tashmë e parë (përjetuar)”. Është ndjenjë e një përjetimi të përsëritur. Imazh nganjë situate e panjohur por ne, por e përcjell me ndjenjën e të përjetuarit më parë.
Dukuria Deja-vu, supozohet se e ka burimin nga koha e Napoleon Bonapartes. Flitet se, Napoleoni, derisa po e vështronte ushtrinë e armikut, i ishte parafytyruar beteja e cila do të pasonte pak qaste më vonë. Por Napoleoni ka ndërruar jetë në vitin 1821. Nga materiali që unë kam arritur ta konsultoj, nuk kam hasur askund vitin 1880 si vit ku Deaja-vu përshkruhet për herë të parë!
Edhe Frojdi, themeluesi i psikanalizës, ose siç mëtojnë disa ta quajnë edhe “baba të psikologjisë”, natyrisht që nuk ka mundur ta tejkaloj këtë dukuri. Frojdi e ndërlidh dukurin e Deja-vu-s me imagjinatën, përjetimet dhe mendimet e panumërta të cilat janë të ndrydhura diku thellë në ndërdijen tonë, por rëndësi të veçantë u jep sekuencave të harrura nga ëndrrat tona të shumta, të cilat në situata të reja krijojnë ndjenjën e Deja-vu-s.
Ndërsa, sa i përket anës shkencore, hulumtimet dhe eksperimentet e bëra në këtë drejtim, këtë fenomen e trajtojnë nga dy këndvështrime.
Sipas përkrahësve të teorisë së parë, ku fenomen paraqitet, pasi një devijim i përcaktuar në tru, shkakton spontanisht ndjenjën e njohjes. Normalisht kjo ndodhë në laprat e tëmthit të trurit, në qendrën e vetëdijshme të kujtesës, ku Hippocampusi, rregullon sipas një strukture të veçantë, për secilin perceptim shqisore përshtypjen e të njohurës ose të panjohurës. Nëse kjo përshtypje është e njohur, neuronet flakën në një pjesë tjetër të laprave të tëmthit, tek parahippocampalis Gyrus, ku edhe shkaktohet ndjenjën e njohjes. Tek fenomeni i Deja-vu-s, flakën neuronet në parahippocampalis Gyrus, pa u përcaktuar më parë si perceptime faktike. Pra, truri na mashtron dhe tek ne paraqitet ndjenja e njohjes, e bindjes së përjetimit të situatës edhe më parë. Një anomali e tillë mund të shkaktohet nga faktor të ndryshëm si: lodhja, medikamentet etj., por më shpesh nga ndonjë avari që pason gjatë proceseve metabolike në tru.
Mirëpo, edhe përkrahësit e teorisë tjetër kanë argumentet e tyre.
Ata mendojnë se gjithçka që na duket si e njohur, ne veç e kemi parë ose përjetuar diç të ngjashme, ndoshta vite e vite më parë, por me kohë është “harruar” diku në depon e kujtesës. Në fakt, gjatë procesit jetësor ne u nënshtrohemi vazhdimisht veprimit të numrit jashtëzakonisht të madh të ngacmimeve. Pra, ne pranojmë shumë më shumë përshtypje se sa në të vërtet mendojmë. Mirëpo ne perceptojmë dhe zgjedhim vetëm një pjesë të vogël të tyre, ato që i konsiderojmë si më të rëndësishme dhe nevojshme për mirëqenien tonë. Pra, truri vendos se cilat informacione meritojnë vëmendjen dhe cilat mospërfilljen tonë dhe ato informacione i memorizon në forma të ndryshme. Një përshtypje nga ambienti i jashtëm, qarkullon në forma të ndryshme nëpër procesin përpunues të trurit dhe tek në hierarkinë më të lartë qendrore të tij, këto pjesë informacionesh krijojnë imazhin e plotë. Mendohet se dukuria Deja-vu paraqitet kur ndonjë nga këto informacione arrin pak me vonesë në hierarkinë qendrore. Pra, arrin deri tek qendrat e kujtesës, derisa informacionet e tjerat veç kanë kaluar në vetëdije. Kjo ngecje e informacioneve krijon përshtypjen se situata pasuese për ne është tashmë e njohur.
Natyrisht që edhe parapsikologët ose teozofët, siç i quan “Psikologu”, kanë qëndrimet e tyre rreth dukurisë Deja-vu. Ata këtë dukuri e sqarojnë përmes teorive të tyre siç janë: “fenomeni i parashikimit”, “Telepatia”, teoria e “Dijes kozmike”, “reinkarnimi” etj. Pjesë përbërëse ose ndërtuese e niveleve të tërësishme të njeriu, sipas parapsikologëve, është edhe Astrali. Por bartës i cilit shpirt të njeriut është ai? Bartësi i shpirtit emocional, bartës i shpirtit hyjnorë apo bartës i shpirtit mendor! Nocioni “shpirt” (sidomos në gjuhën shqipe) ngërthen në vete disa kuptime... Është një nocion shumë kompleks për t’u zbërthyer...
Teorie e reinkarnimit (“ringjalljes” ose e thënë ndryshe “lindja e re në një kohë tjetër dhe trup tjetër”) nuk ndërlidhet me nivelin astral. Reinkarnimi si proces njihet dhe pranohet nga shumë popuj, por për besimtarët e budizmin, reinkarnimi paraqet procesin bazë të ndërtimit të këtij religjioni. Edhe fenomeni Deja-vu, për përkrahësit e kësaj teorie, nuk është asgjë e jashtëzakonshme, thjesht, një përjetimit nga jetët e kaluara. Jeta, sipas tyre, nuk fillon me lindjen, dhe as që mbaron me vdekjen. Ajo është një vazhdimësi reinkarnimesh.
Mirëpo, edha pas gjithë këtyre teorive shkencore e alternative, çështja e fenomenit Deja-vu mbetet edhe sot e kësaj dite mister për natyrën e mendjes së njeriut.